장음표시 사용
531쪽
Lib. III. CV. n. Textud expositio. 49
eoalescerent,eiusdem essent naturae,eodemque naturali motu cierentur, ad eundemque locum: quod palam a veritate abhorret: plura igitur sunt clementa
xtus Aristotelis. C siderandum est autem primo, utrum sim piternasnt, an generentur, o co
rumpantur. Breuis expositio rextris. VT Elementorum numerus , & uniuscuiusque affectiones certo constent, inquirit Aristoteles, hoc capite , num elementa generationem, &interitum subeant, & respondet non esse aeterna, sed reciprocis mutationibus secundam parres dissolui, quae dissolutio infinita esse nequit, quia alias infinita esset duratione elementi constructio, nee finem habere potest , id est, usque ad Vltimam partem, quia haec non est indiuidua secus elementum conflatum ex indivisibilibus,indiuiduum esset. Generantur a
tem elementa, non ex non corpore, neque ex alio corpore antiquiore, neutrum enim
stare potest,sed mutuo ex se ipsis.
532쪽
Textus Aristotelis. 's Rursus igitur confiderandum est,quis nam fit inmt generationis i orum moduου, o c. Breuis expositio textus. ΡErgit Aristoteles ad inuestigandum generationi
elementaris modum, & prius aliorum placita re ceset,& notat,expositurus dcinde,quid verius sit .Empedocles,& Democritus putari inr,elementa,etsi sem- Piterna, alterum ex altero persecutionem ab alio generari. Hi tamen fucatam tantum generatione agnouere, cum non educant formas ex materia praeuiis alterationibus disposita, sed maiorem duntaxat raritatem.Restat igitur,ut unum elementum per transmutationem ex alio fiat.Verum in hoc duplex est sententia falsa,altera afferentium, transmutationem fieri secundum figuras, altera constituentium in diuisione per plana:priores enim coguntiir asserere, prima corpora non esse didi sibilia , neque partes sortiri naturam totius,cum figurae hoc non habeant, posteriores sensibus repugnat,& aliqua absurda cocedere tenetur.
Textus Aristotclis. Omnino autem enti pticibus corporibus figuras
tribuere, metas egreditur rationis,sec. Breuis expositio textus. cI Otus est Aristoteles pra senti capite in re sellenda Platonicorum opinione, varias elementis
533쪽
Lib III. Cup. VIII. Textus expositio. 609
figuras attribuente: id quod variis rationibus cxcquitur. Prima prolixa satis sumitur ex figuris mathematicis, quae si iuxta Platonicum placitum elementis accommodentur , plane sequeretur inter Uementa vacuum dati, cum illis nequeant unde quaque esse contigua. Et quod clementa nullam prae lixam vendicent figuram, ex eo constat, quod eorum quodlibet undique contingit extremitatem rei, cui iungitur, sese ad illi ius figuram accommodans:quod maxime elemeniatis congruit, cum sint quasi materia mixtorum, & receptaculum , & alias non possent elementa venire incompositionem mixtorum , neque in unum continuum coalescere,s indelebiles ex se figuras haberent Praeterea non rccte Platonici figuras elementis aptar, ad earum potestates,& motus exprimendos,quia igni tribuunt sphaericam,vel pyramidatem,quae motui recto ignis non congruit: terrae cubicam, quae etiam motui terrς non deieruit,etsi quid ditas elementi in ea
consistat figura, cum generet sibi simile, figura figuram generabit,quod absurdum est, & si una figura est
propria unius elementi, alterius contrarij contraria erit figura,cum tamen figurae nihil possit este contra .rium. Denique contradictionis PlaIonicos arguit Aristoteles.
Tractum de natura, numero ,stu, ct motu
PLura in hoc tertio libro de clementis edisserit Aristoteles, de quibus per otium diximus, cum eodem libro a. de orta & interitu , qualia sunt quae ad generationem & corruptioncm . & ad qualitates eorum activas spectant. Ibi eo illuc spe
534쪽
quae hius loci sunt propria, quae videlicet spectant ad
elementa, ut sunt partes uniuersi,quod, ut non semel monuimus,huius operis scopus,& adaequatum obiectum est.
O sint elementa,quot, o qualia. VT ea,quae titulus quaest. inquirit, dilucide eno
demus , operae pretium erit omnium firmum fundgmentum iacere, quo firmios esse nequit, quasi ipsiusmet elementi definitio. Haec igitur prius elucidanda est,ut inde caetera ad elementa spectantia facilius enucleemus. Aristoteles tertio capite huius libri,sic definiti EI, mentum corporum mimorum est id, in quod era corpora
diuiduntur, in quibus potentia inest, ipsum vero in isteias diuersi est indivisibile. Asserit Aristoteles se definire
elementum corporum, quia elementum multipliciter sumitur,& ideo laxiori significatione illud definiuit s. Metaphysicae, capite prout etiam conuennie elementis scientiarum demonstrationum , elementis literarum,& similibias. Dicitur vero elemen eum, in quod caetera corpora diuiduntur , quia corpora mixta resoluuntur in eleminata ,si quidem ex ii-lis componuntur ,& unumquodque in ea diuidi,&resblui potest , ex quibus componitur. Dicuntur m praeterea elementa manere porentia in mixtis, id est, virtualiter , ut explicuimus libro a. de generation ubi animaduertendum est Aristotelem dixisse, in potentia , vel actu, quia nondum stabili erat, element solum manere virtualiter in mixtis, quod praestitit
postea in libris de genera ione. Additur denique in defi
535쪽
aeqnitione , indivisibile in specie diuersa, quia licet
elementum dididi possit, non tamen in alias partes specie diuersis, sicut animal diu ditur in caput,pedes, Ecc. quia omnes elementi partes eiusdem sene
ιpeciei. ix iacto tamen sundamento posset inserti, nubium esIein rerum natura elementum , quia nullum
est sublunare corpus, quod non sit diuisii bile in specie diueisa; naelum igitur erit elementum , quod in 1 eie diuersa indivisibile diximus. Antecedens probatur, quia quodlibet ex quatuor corporibus simplicibus sublunaribus, quibus si cuipiam elementi ratio congrueret, diuidi potest in materiam & formam, quae in tet se specie dissidεt: insuper etiam in alia eor-POra completa,ut aer v. g.in ignem & aquam, siquidem ex aliqua illius parte ignis, ex altera vero aqua Produci potest.
Ex eodem etiam sundamento videtur elici, non esse elementa quatuor, sed plura, vel pauciora, ut plures antiqui relati ab Aristotele praecedentibus capitibus 3. . & s. arbit tali sent. Plura quidem, quia
partes homogeneae,ut caro, & Os, plures,quam qua tuor sunt, & tamen elementi rationem sortiuntur,
cum in eas heterogeneae partes dividantur,& ipsae in specie diuersia indivisibiles sint .Praeterea arguere possent,Eleucippus, & Democritus, hoc modo, corpora mixta coalescunt ex infinitorum fimplicium concursu,& l lea diuiduturicum tamen simplicia ipse,seu atomi indivisibiles sint: igiturinfinita erunt elementa. Ratione non dissimili pocti arguere Plato, pro sua figurarum multitudine, ex quibus , ut elementis , corpora conflari existimauit. Quod pauciora sint elementa, quam quatuor, probare possum, qui viaum tantum agnougrunt ex eo, quod Vni primo
536쪽
tantum definitio allata competere possit, & sussicit nec plura simpliciter prima concedere oporter, id, quod quil bet suo Hemento pro libito accomodauit. Alii vero medio cuidam inter aerem,& aquam,& saltem quod non detur elementum ignis ad lunae concauum , ut nonnullis placuit, ac proinde nollibi, haevia probare pollumus: quia ex eo probat Aristoteles i. Metaphysicae capit. 3. caelestia corpora non esse ignea , quia iani pridem reliqua contenta corpora incendio conflagrassent. Ast idem sequeretur,si ignis prope Lunae globum resideret, cum in seriora omnia suo ambitu comprehenderet, quae,maxime propinquior aer valde calidus, paruum admodum summae ignis voracitati res sterent. Praeterea,ignis nequit sine combustibili conserua. ri, ut experimento constat,at supra aeris spheram hoc pabulum non extat, igitur nec ignis: maxime, quia si sphaera ignis esset prope Lunam, omnes inferiores ignes eo tenderent , cum unumquodque elementum in propriam sedem feratur, quod ramen aliter contingit. Denique haec videtur mens Aristotelis I. Meteororum capit. . dicentis, supra aquam esse aerem,&id , quod quamuis ignem consuevimus appellare, ignis tamen non est, quod quidem consonat lacris literis, quae duin initio Genesis primam rerum molirionem accurate tradant, nullam ignis mentionem
saciunt. Ex quibus inferri videtur, nullum prorsus estu es ementarem ignem, siquidem is , qui apud nos
extat clementaris cilio non potest, neC minus contineri valet in terrae centro , ut existimarunt Pythagorici . teste Aristotele 1. de caelo cap. I 3. propter ignis leuitatem.
His tamen non obstantibus, dicendum est primo, cum Aristotele capitul. 3. citato,& communi iam
537쪽
Lib. III. C. IIII. AVEM. I. yo 3
Philosophorum omnium conscia su ,else aliqua clementa in rerum natura, id quod ex ipsa elementi definitione manifeste inscrtur , quia aliqua sunt in uni- Merso corpora, quibus omnes conditio es in definitione elemcnti positae apprime quadi ant. Igitur aliqua necessatio concedenda sunt Hemcnta. Rob
Iatur antecedens . nam in carne, aliove mixto,insunt,n potentia terra, aqua, & alia , cum ibi horum qualitates reluceant, & in ea praedicta mixta diuiduntur: abeunt enim, dum intercunt , in puluerem, hum rem, spiritum , & in partes igneas, quae quidem et mentis respondent, cum tamen haec in corpora specie diuersa nequeant diuidi, si qui dem partes elementorum eiusdem sunt rationis, & in nullo naturaliter Continentur qualitates, & dispositiones alterius corporis mixti, aut etiam clementaris, ratione quarum
dici possit in eo aliud potentia contineri, & hoc in illud resolui posse. Confirmatur, quia elementum in uniuersum ex Aristotele s. Metaphysicae capit. 3. Hinid, ex quo primo insito, & in aliam speciem indiuisibili, aliquid componitur. Sed mixtum componitur
ex terra, aqu3, aere, & igne; tanquam ex primis corporibus,quatcnus actu continet quatuor primas qualitates illorum proprias: illa vero ex aliis corporibus non componuntur, cum nullius propriae qualitates illis insideant; igitur sent proprie elementa, id
quod ex solutione argumentorum clarius .elucebit. Dicendum est secundo cum eodem Aristotele ibidem , & sequentibus, quem omnes iam comitantur Philosophi, elementa corporum quatuor esse, nec plura, nec pauciora. Quae etiam conclusio insertur ex
definitione elementi, & ex dictis in priori conclusione: corpora enim simplicia, quae potentia in mixtis
538쪽
corporibus insunt,& in quae mixta resoluuntur, eum tamen ipsa in alia corpora diuersa specie non diuidatur,tantum sunt, ignis,aer,aqua,& terra; nec aliud est, excogitabile ui praedicta conueniant.His vero quatuor apprime quadrant, ut per se pater. Probatur se- l- cundo,quia negari non potest.terram esse,cum expe-
rimento constet,ipsam quiescere in medio mundi, &idem experientia conuincit de aqua,aere, & igne. Et ex eo, quod ponatur terra, quam ponendam este in- ι, sert Aristoteles libro a. cap. 3. ex eo. quod cum caelum circulariter agitetur, eget centro immobili, quod nequit esse nisi terra; ex hoc, inquam , alia tria admittenda esse elicit ipse hac ratione, quia dato altero tontrario in rerum natura, necessarium est dari&' alterum quod saltem verum est,& necessarium secundum naturam,& persectionem uniuersi sed ignis ratione sui caloris naturalis,&leuitatis, contrariatur terrae valde frigidae,& graui: igitur posita terra,astrue-dus necessario est ignis: igni autem & terrae contrariantur aqua,& aer, per frigiditatem,& humiditatem, de media loca inter illa extrema vendicant: alia igitur duo simplicia corpora ponenda sunt, quae omnia elementi naturam sortiuntur. Tertio arguit Aristoteles supra χ. libro, capite s. quia motus localis rectus proprius est simplicium corporum sublunarium; sed quatuor tantum sum motus recti simpli' ces, bini ad locum superum, & bini ad inferum:
srgo quatuor tantummodo sunt elementa. Quam-iais enim non omnes isti motus locales sint essentialiter diuersi inter se, sicut nec summa leuitas.& leuitas ex parte, aut maior grauitas, indicant tamen diuersitatem essentialem corporum , quibus ex se conueniunt; cum consequantur specialem rationem
Asmae substantialis. Et alias, si corpus, quod sorsum
539쪽
sum tendit , non esset ei santialiter diuertum ab eo, quod mouetur deorsum,illud etiam naturaliter deor-Him properaret:quaterna igitur differentia motus re isti, facultatis motivae, & loci naturalis,quti ternarium elementorum numerum plane adsti uir. Idem probatur quarto , ex quaternario numero primarum qualitatum,& quadripartita illarum inter se commixtione, quae propriae sunt primorum, e& simpli cium cot-porum sublunarium: ex quarum inter se commixtione emergunt alia corpora mixta. Id ipsum confirmat
quaternarius humarum, & temperamentorum numerus,quae omnia quatuor elementis iuxta diuersam
attemperationem espondent, id quod a. de generatione fusius elucidatur. Ex dictis manifestum relinquitur dari ele nium ignis ad Lunae concauum , de in specie confirmatur, quia summas calor alicui corpori simpliei debetur: prima enim qualitas corruptibilis primo corruptibilium corporum conueniat. necesse est : at notia conuenit aeri,qui humiditatem summam cum aliquo calore vendicat, nec aquae summε frigidae , 8e aliquantulum humidae, nec denique terrete cum aliqua frigiditate summa siccitate praeditae: ergo igni. Cum igitur ex summo calore, dc siccitate, summa pullulet leuitas, quae est principium motus sursum, fit,elementum ignis supernum locum in sublunati mundo sibi
vendicare. Quod confirmatur ex conatu flammae ignis apud nos excitati supra acrem confestim ascendentis, qui nequaquam constaret , nisi proprius Elementaris ignis locus supra aerem esset. Infertur etiam ex superioribus,ignem, prae caeteris elementis altiorem naturae gradum habeto, id quod cum Diuo Thoma t. parte, quaestione 69. articolo 2
ad primum reliqui docent Philosophi Quamuis enim
540쪽
lcrram multum commendet illius erga nos beneficentia , mira cum animalibus similitudo, de quasi aD finitas, de optatae quiuiis in proprio loco pollessio: aquam etiam praedicet pci utilis , de valde ne cessarius illius usus ;&in animalibus procreandis incredibilis foecunditas: aescira denique plorimum extollat indi- sponsabilis eius ad vitam tuendam continua recipi D-catione noccistas:& quod ipse solus,vel ipse maxime sere omni u animalium domicilium, volatilis naturae Iumini ,& vocis vehiculum sit. Quamuis, inquam; haic ita sint, ex his tamen maior horunt elementorum prae igne intrinseca dignitas nequaquam concluditur, ea enim oratorium dumtaxat calorem maiori ex
parte prae se ferunt,cum timc ignis in ipsemet inti inseca,& lubstantiali persectione caeteris elementis absque dubio praeccllat: quia calor inter primas corruptibilium corporum qualitates praecipuu obtinet lo-chm,cu actuosior sit, de ad res eiu cludas uniuersalior;
scd is debetur natura sua igni in summo grada. singulis auic aliis elensetis i singulae ex primis qualitatibus calore impei sectiores:igitur forma substatialis ignis, a qua exigitur calor, persectior est, ac per consequens
ignis ipse. Confirmatur, quia rectiis naturae ordo exigit,ut quo mobiliora sunt corpora,maxime simplicia, dc quq piςcipuae uniuersi partes sunt,eo altiorem locuobtineant,praestantioreq; facultarem motiua ad illum obtinendum; at ignis eminentiorem habet locum inter caetera elementa, nobilissimamq; qualitatum motuum leuitatem : igitur dignitate sit perat caetera clementa. Id quod etiam probare videtur de caeteris Ae- metis, in quibus etiam vim habere potest prior ratio, si as umatur non una tantum qualitas, sed coniugatio duarum uniuscuiusque et cmcnti propria. Et confirmatur ex continentia inferioris clementi a superiori, quae .