Johannis Raphaelis Moxii ... Methodi medendi per venae sectionem morbos muliebres acutos, libri quatuor. Quibus succedit Spicilegium eorum, quae a variis sunt scripta de curandi ratione per venae sectionem febres, quas humor putrescens accendit .. 1.

91쪽

dum. His adridet Galenus lib. I. Epidem .comm . .sen. zi.dum Philini uxoris historiam illustrasset; Plevero,inquit, con pones, palpitationes,vriua iumentorum crudi ea funt,s' crassi ulla se offert peculiaris de hoc humore, apud Hipp

cratem enixarum historia. sed uniuersam hanc doctrinam assiduus comprobat usus. plurimae namque passim nobis se offerunt, anasarca, aut leuco phlegmatia laborantes, iam a grauiditate ; quibus accedit mox; etiam in partu cephalalgia in ris,a helosae insuper fiunt, suspitiosae, foedatur uniuersti corporis habitus, torpet corpus, ac via a Frauatur. quid, quod, & quibusdam ex his conuulsiones c- crescunt ferinae; quas fere omnes, huius sympto matis ciuitie, terram petere assidue comperimus: Iamque ullam, a primo inuationis insultu tricessimam superare horam sumus experti. Dum haec scriberemus proh dolor altera, post plurimas. , se nobis,

obtulit fananda parturiens ,ex infima plebecula, &primipara, adolescentula, i8. adhuc non attingens annum. haec sub nono mense, instante iam partu, cunctis illis affectibus supra nuper commemoratissimul praecedentibus, conuulsia, epilepsia inquam acutissima correpta, semper aphoma, etiam per interstitia periodorum , hora a primo insultu decima Octaua, per quandam quati redintegrationem annorum,uitam sibi charissimam, cum inexorabili morte,acerbe commutauit. plurimisa me sedulb,&maximis sane adhibitis auxiliis, extremis hisce morbis conferentibus, penitus frustratis. Cuncti it. li affectus palam huiusce crudi, ac pituitosi humoris prae se ferebant maximam redundantiam, ut ne vitiis quidem dubitat oni relinqueretur locus. Fix-

92쪽

PER VEN. SECT. IN ENIxIs. LIB.III. 71 mat porro iudicium , anteactae vitae consuetudinis obteritatio, an iride in scemina fructuum immaturorum usu se repleuerit, an verb & largis,ac intem- .pestiuis aquae potionibus, an in otio degat, doles, ac sedentaria. haec naimitte crudos , ac Iugiter plurimos in illarum corpore et baetant pituitosos

humores .

QMmuis peculiaris, S exacta vi diximus)aliqua

non existat apud Hippocrate historia: tamen quasdam ipse replicat, in quibus proculdubio crudus hic humor, reliquis promistus, suos pariter germinet discistus, suaque priuata symptomata.Adest qua- primum illa uxoris Epicratis lib. i. Epidem. com. s. sen. 21. cui ab hisce humoribus frigidis, & cratus plurima sunt exorta symptomata, ut rigores bis citra febrem, coma, turbidae , ac crata urinae, dolor in latere grauis,tussis limul, porro & morbi eiusde constitutio eandem intinuant causam, cum & diuturnus, ac chronicusfuerit morbus , octuagesimo videlicet die solutus, humoris crassi melancholici, aut pituitoliscerura. Sed modb Galeni censuram, halic rem probe confirmantem , sedulo attedamus, i, os ostenaimus, retiar, hunc rigorem, quem febris non sequitur, rigidorum esse crudorumsuccorum prolem

atq.idcirco magis nune, quam olim existere, quod tota vivendi ratio labore vacans ,ταλου Σπουρον enim legendum cum eodem Galeno lib. 2. de causs. sympl. ca. dc lib.de tremore,ca.7. quia deses haec vita corpus cruditatibus multis replet, haudquaquam labori una cum balneis a cibo contrahere humorum c aiam c. ueuit. Viaetur 9 Epicratis uxor eorum i

humorum plena fuisse. Praeterea occurrit & altera historia lib.3. Epidem,

93쪽

Thaso decubetis.quae cu filia suistet enixa , quia r frigerata vi Galenus innuit in commentario incundam incurrit valetudinem, saepe comat'sa,tus sis mittite humidae, & assiduae simul acciderant, de tandem liqc octuagesimo sole e vitiis excessit. Symplomata haec crudum ac pituitosum humorem caustam habuisse, nullus inficias ibiti quamuis hac,

permissionem aliquam aliorum humorum melan- .chol 1ci, aut biliosi contraxitIe, credamus:cum alte- οra,in eadem historia annumerata symptomata , P nitus illud declarent. Tandem in morbis, in quibus in utero tantum adest caussae principium,& tamen ab utero peculi rem ac statam habent sedem,quam maxime ut id consequamur puerperij,illorum natura perquircnda,& ferib rimanda:vri , si sorte puerperium per anadromen caput repat,ibique idiopathicum germinet affect um,phrenitidem inquam,lethargum κω plexiam. ex signis propriis cuiusque,caulas,& assia i stus singulos demonstrantibus, naturam puerperii hauddubie consequemur. Haec, cum diexodica,abscopo nostro alieno,& ad libros praesertim aureos, omni encomto iugiter dignos, quos de locis male patientibus conscripsit Galenus, Lectorem replicanda remittimus:tum ad alios quosque, tum Gramcos, tum Latinos de hac subiecta materie commemtarios perdocte edentes mittimus. Praeposito sibi

discrimine, quod serio idiopathicosa sympathicis

separent affectus:& inter reliquos auctores summu dictatorem amplexentur, qui lib. I. de morb.mul. perdoctὸ inter caeteros,morborum sylvam,ac caus

iniim ili Om,una cum eorundem curarione, mul-

94쪽

tis septa discriminibus,a restricto tamen lochio ortum trahentium, exacte recenseatra numero videlicet 38. ad numerum usque 3s. iuxta doctissimi viri Ioannis Marinelli accuratam versionem, & interis punctionem per numeros qui liber itidem,ceu germanus Hippocratis a plurimis recipitur, & a Mauricio praesertim Cordaeo viro clarissimo, dc de re Medica bene merito, , quo perbelle ac docte, doctissimis illustratur commentariis. desnceps & hocide diuinissimus praestat Galenus, lib. citato de loc. affect. 6. cap. 3 dum de affectibus mensurni sanguinis accisionem consequentibus disputat. Libeat igitur nobis modo his finem imponere, & alioruintiui laboribuS. De prognostico in genere lectitum a puerperio

trahentium ortum.

CAP. XII. QVantum ad curationem conserat diuina praedicendi doctrina,& optimus Senex lib.I.Pro. gnou. sen. I. docet, & Galenus pariter testatur pasi sim,& lib. meth.IQ.cap. 6. com.2.lib.a. de iis quae in Medicatrina fiunt,lib.I. de rat.Vict.com. .& copiose lib. de const. Art. Med. cap. 18. cuius libri h1c1ubscribam verba, de praesagiis igitur posthae verba fa-Liuri fumus : quoniam tum ad alia quedam, tum a serasionem potissimum cooducunt. Hippocrates insuper,cum citata prognost. sen. tres huius artis pro gnosticae commemoret Utilitates, hac, ceu reliquis adhuc praestantiorem recenset,ut curatio, videlicet, Opti me moliatur, II edicinam autem optime fierir

tu r, i ante praesenserit quid euentum sit cuique asse L lPraenosceds ςtenim Medic ex prsietib. metastasses,

95쪽

& futuras affectiones praecauebit sedulli , aut ne fiant, aut si fiant, remissiores multo existant..quod praestantius foret,ex Galeno, cum Hipp. citata Lententia, libro introduct. quam prorogare, aut iam tactum ,& permanentem morbum infirmare, ac minuere , aut penitus exoluere: quia maiorem , &dexteritatem, & sapientiam arguit illud.quid quod& morbus, dum hominem iam exercet, dissicilius expungitur, altero nondum aut saltem quam minimum inuadente, cum arbor tenella facilius supplatetur adulta. Hanc prouidentiam sine praesagio aggredi tum inutile, tum fere impossibile. Hinc do- istissimus Galenus lib.de curandi rat. ca.T. per VCna sec . imperat Medico , prius hac diuina arte illustrari, antequam morbos imminentes, ac faturos per venae sectionem anteuertere sibi cordi sit. Quare praedicendi ars , ad rcche , methodice, ac citra errorem αναμ mτως vocant Graeci) curandum, non solum utilis, verum & nece uaria quide; tum ad praesentes sanandos , tum etiam & ad futu-JOS praecauendos morbos. Cum igitur nos de morboru acutoIu curatione

in enixis sinus disputaturi, operae pretium duximus in hac tam insigni, & operosa Medicinae parte haudquaquam claudicare: i md aliqua de ipsis modo praefari serib, quantum patietur scopus. Rem 1 rei definitione exordiamur,ex Galeno lib. .de praesag. expulsib. ca.ii. elicita. Praesagium futurae rei, Per ea. quae apparent praedi ctio est. seu praenunuatio vem rurae rei ex praesentibus signis, tum indiciis sese οὐ

serentibus. Indiget itaque praesagium signis, M indiciis,quae saepe confunduntur. Signa triplicia, Parhognomonica, episenomena, & epiphenomena:

96쪽

PER VEN. SECT. IN ENIxis. LIB. III. 717

quae speciem ac ideam illa, haec morem, motumq; morbi demonstrant 1, iuxta clarissimum Galenu lib.

3. Prognost .sen. 3'.& ex obser Natione petuntur , uti indicia, ceu certiora ex demonstrat Ione. unde accedit discrimen, cum indicium sit perpetuum,& unualiquid semper & indicans, & declarans , atque id sitie fallacia: lignum vero etsi unum aliquid indicet,

robus tamen necessario non accidit: quamuis quae signis ipsis significantur, omnino eueniant, ut Galenus docet lib. 6. Epidem .co m. J.sen. ΙΑ. nec proinde perpetuum, S in fallibile semper, sed ut plurimu 'ab illis significata/conriti guunt. Huius farinae sunt signa lere omnia ab Hippocrate tradita in cunctis oraculis ad hanc praesagiendi artem spectantibus, tam libris Aphor isticis , quam Prognosticis, a queCoacisi, quorum finis μοχθηρο , clauditur, aut κακουdiistionibus, aut Θαναπμου. Secudun autem magi S,&minus illa signa dicuntur pratia, exitiosum dice do, exitiosius aut exitiosum valde. quae omnia signa

propriam vim retinent secundum genus, non autes ecundum magnitudinem. cum nullum ligi u bonum ad gemis unqti im euari et malorum, riis contra. In cunctis itaque illis oraculis, in quibus ex signis praesagitur, ut plurimum illae uenire ccusenducit, non autem semper, & x nccessitate. in reliquis vero quae ex indiciis quidpiam demonstratur, illud semper , & perpetuo ita contingore autumandum, qualia sunt coctionis, e cruditatas indicia,ur perdo- .che exponit Galenus in illo doctissimo comment,rio in scia. 39. lib. . Prognost. Indicta preterea expulsibtis etiam petuntur, ex quibus cerib praes agimus, ac citra fallaciam , ut quatuor illis libris de piae sag. ex pulsibus omni eruditione Iesertissimis eleganter , . Bbb 3

97쪽

Galenus docet. posito naque pulsu constanti, forti, ordinato, necessario indicabimus, pereerub vires robustas: quia haec indicia cum caulsas ampleistantur continentes, nescisarib infallibilia. Hoc tamen obseruatione dignum psh, quod ad optimum praesagium, rum signa, de indicia,propria potissimu aestimanda esse : nam plus facit ad piaesagiendam

mortem, unum signum propium, malum,quam ad salutem plurima bona communia: uti, si symptomatica ratione accidat aliqua propria signa, ut Vacuationes aliquot nulla siti, sequuta eoru symptomatum ac morbi remissione, clii adiit magna naturalis oeconomiae integritas, nihil spectas ad caiissilae morbificae coctionem, malum praedices, ac forte mortem, si funesta illa. unde videmus plurimos aegrotiuites mori,cu coctionis signis in urina, alui

excrementis, non victa materie morbi caussa, aut saeuiente morbo, ac una symptomatis. Pyae ne remittutur quidem, imb succrescunt, aliquibus mox accedetibus sympto macis vacuationibus, quibus

criticis exolueretur plane morbus. Signa itaque elucet in asstionibus,excremetis, dc qualitate corporis,& omnia affabre ςstimanda, ut optime presagiamus:& inde exurgut tripliccs illae signorum ideae,soctionis,3 cruditatis, salutis & mortis, futurae crisis. re in optima prς fagione aduocada nus illa Stoicorii fatidica,qui ut nuper diximus, ad praedicedu qua primu comedat sumus dictator. h γε diuino Augustino li .de spiritu,& anima,acute definitur, Notio Diurumpertractans euentum: per edendo ex praesentibusfutura. Verum, cu futura haec, per coniiiij tantum oculu videantur, Ut apprime Aristoteles epist. ad Alex. reseri, in illud cosiliu duceida signa.dc aduoca a indicia, ut promiscue replica.

98쪽

tis,& certo futura videantur, & serio simul prospi-'ciatur. hoc . . inito consilio,cucta bene disponetur a Medico, & munietur praeclare, ut omne ad uetate dextere respuat ipse calamitate, hostiumve occursi. Prgagiu itaque ex tribus potissimu desumitur foribus,qgro, morbo ac sympto mate; sub morbo eius caussa una amplectimur. Ex morbo, ac symptomate persaepe clare eius caussa dignoscitur, quae procul

dubio aliter nos laterer. cognita rursus eiu S natura, .

per suos iteru esse stus ab eade elicimus prς sagium, uti unu aliquid semper indicas .cauilae naque cognitio,cum pariat scientiam, caeteris & praestantior, &pei se stior. Nescimus veru citra causam dixerat lib. 2. Metaph. Arist. cap. I. Explorandae igitur caussae. His modo substitutis , iam praesagiendi artem in enixaru morbis exercere ius. illa ex suis sontib. haurietur. aegrota enixa, morbo acuto una cu sua cauΩ 'sa, ac symptomatis. Istud sub uniueis ali doctrina

exagitabimus,cu in specie recessere,& nouu ,δc im- me sum .redderet opus,& a ri ostro abesset scopo.Circa aegrota plurima aesti manda, sexus imprimis, qui ceu frigidus humidus, maxima in corpore seruat excremetoria colluuie: rursus & ob ea de rationem mare imbecillior; vis . n. omnis ,' ac robur a calore. deinceps obseruada eius de sexus victus rationis in-e5stantia,inteperatia, otiu seu vita sedentaria ac deses,plurima animi pathemata, a quibus assidue iste lancinatur sexus. Ex qua iliade facile praedicere licet, huius sexus morbos & grauiores , dc vehementiores virilibus . inter quos saeuiores adhuc , ac perniciosiores puerperarum: tum quia propter grauiditatis diuturnam moram stabulatus sanguis aduritur, putrescit: tum quia lautior carum vita, ac

deses , M ob picam, qua saepe afficiuntur , praui

99쪽

SO DE MORB. ACU T. CVR. utuntur escis,& inde deterrimis replentur sucCis. Haec cuncta, cum morbi antecedentem caussam, Scmagnam, sua qualitate , ac copia certo essiciant, aCfimestam tum hostilem saepe , quid mirum si puerperarum morbi, inter reliquos muliebres, a tanta germinati caulia, vehementia, atque is uitie, reliquos antecellant, superentῖ omittamus nunc sigria,& indicia, ex cuiusque peculiari natura desumpta, . habitu aegrotantis corporis partibus , reductitae ex decubitu eiusdem,angustia,iactatione,& aliis ab

Hippocrate consulenda, libris Prognost. coacis , MAphoristicis, in quibus Praeceptor tua dexteritate cuncta replicat. Verum illud in mentem reuocare lubet, foeminas , etsi plurima illa sibi habeant aduersantia, ut plurimum 1 grauioribus liberari morbis, ipsis viris:& quia locum a natura destinatu habent,& capacissimum, per quem siccudu natura typice per singustas lunationes repurgetur,& copiose

itidem , etiam in utraque valetudine: tum qnia assuetae mulieres magis sunt laboribus, morbisque variis, cum saepe ab eisdem insigantur. comprΟ-batur hoc idem tum usi, tum ratio irhinnixis Physico illo axi male,ab assuetis nulla passio. Explorata aegrota, iam conuertamur ad ea , quae - ipsi praerer naturam accidunt, morbum,eius caussia, symptomata. Sub his cotinetur obseruatio magnitudinis eorumdem, vehemetiae, cacoet blae,& hisce mox rebus oppositorum. symptoma,hoc sibi peculiare habet aestimandum, multitudinem, varietatem. Cunctis his igitur sedulo perpensis, praei agi dum puerperae vitae discrimen, ac acerbam penitus mortem, quotiescumque vehementiora, copiosiona, ac deteriora fuerint praedicta, ex quibus signa,& indicia

100쪽

PER v, N. SECT. IN ENIxis. LIB. III. 76I indicia eliciuntur progiaostica.& eo magis, si parte aliquam principem morbus occuparit acutus , abutero facta palindrome, ut saepe videre est. Hanc doctrinam παργε ἐφοδφ, eleganter Parens comprebat optimus. libro etenim I.& 3.Epidem .nouem refert c nixarum historias . quarum tres ex abortu laboraruns, reliquae cx legitimo partu, & sere omnes . periisse restatur , & quae incolumes , ad extremum vique vitae laborarunt, & iam exspes ab Orco redemptae. Praeter exempla,idem praeceptis lib. de nata pueri num. I . dicens , Si enori non puroetur mulier a purgationibm,parim mosim malim ipsam corripetet, periculum vitae incurret: nisi cito curetur, F qMisconuenientem Usipurgationem inducat. Huius tanti mali caussam insinuat Galenus lib. 3.Epidem. cO . . sen.T .puerperium,cum non ossiciar ibium abundantia, verum etiam & prauitate , ac serpe virulentia,si probe non expurgetur.Hinc illud catholicurii & insigne sanxiuit prognosticum lib. I. Epide π.

tegritarem dignum cedro, illius haec sunt verba, In omnibuου mulier bm quarum impedita est a partu purgatio in extremum mortis plurimas venire , perpaucas 'vero admodum quae modice infestata sunt ab illo discrimine liberari. O admirabilis utriusque Parentis Aoλω, α l Galeni ratio, qua motus,istud erexit oraculum, stata, ac firma. argumentatur enim, c& concludit, illata ratione a minori ad maius, orat*ribus, arque dialecticis frequenti. Si enim menstruorum accisio maxime offeiadit , cum eius materies ex

priori consistat sanguine, quanto magis puerperijl det Circumcisio, cuius materies semper aliquod in se contrahit xitium,dictatore Galeno, & per sae-