장음표시 사용
191쪽
emadmodum accidit, ut cum legimus, oculus noster prospicit sequentes literas,& statim coniungit, u i integras dicitiones faciat: ita cum dicimus, animus prospicere debet quid sequatur, ne aut concursione multarum uo calium hiulcam orationem esiciat, aut consonantium collisione exasperet. Vt igitur compositio suavis sit, aduertere debet orator, primo ne inultae uo cales concurrant, quae res hiulcam efficit orationem. ut si quis diceret: Ego omnia habeo aperta amicis. talia sunt illa Catulli poetae, quae merito uitu
Petantur: Quam modo qui me inum, cis uinicum amicum habuit. . Oc illud: Nee desii, mare omnia bacias. Deinde, ne asperae consonantes inter se concurrant: ut siquis diceret, Rex Xerxes strauit montes. quod Poetae nonnunqua faciunt in Virgilius: Sin mihi tales casis Cassiacta colebat. Asperitatem ergo reserimus ad cosenantes, hiatum ad uocalium concursum.
Quamuis enim suaves grauescp sententiae, tamen si inco litis uerbis esserunt, offendent aures, quarum est iudicium superbissim v.
Probat, necessariam esse diligentem obseruationem in uerborum compositione. Nihil enim prodest, inquit, etiam si quis graues 8c suaves sententias Proserat, si inconditis uerbis prolatae fuerint. nam aures statim offenduntur, quae fastidiose iudicare solent. ut si quis diceret: Studio omnes trahimur Iaim dis, di quis optimus ducitur gloria: certe statim olfenderentur aures, quaa uis sententia grauis 8c suauis sit, quia uerbis inconditis, di hiulce atque aspore concurrentibus est prolata. Sed si uerba componas, nihil suauius erit, hoc modo: Trahimur omnes studio laudis, ec optimus quisque gloria ducitur. Aurium autem iudicium uocat superbissimum, quoniam statim respuunt aures, oc auersantur, quod est inconditum . ita Cornificius ad Herennium liahro quarto, sensum aurium fastidiosissimum appellat: quia cito satietate as. ricitur. Vnde recte praecipere uidentur ii,qui iubent, ut in componendo nomas ipsorum aures consulamus, ec orationem quodammodo modulantes aduertamus, quid respuant,& quid probent.
Quod quidem latina lingua sic obseruat, nemo ut tam rusticussit, qui uocales nolit coniungere. In latina lingua solent, inquit, omnes, non tantum urbani, sed etiam rustici, concursum uocalium sugere, ne hiulca sit oratio. ideo frequentes po tius dietiones coniungunt, ut exemplis postea declarabitur, quam hiare u
lint. Quod quidem. Iudicium aurium latina lingua diligenter obseruare
solet, adeo ut etiam quisque rusticus hiatum orationis fugiat. Strebaeus legit, Quin uocales nolit coniungere. Sed Ciceronis sententiam no intestigit. nam Cicero ait: omnes latini, etiam rustici, uocales potius coniungere uolunt, ec aliquos elidere, quam hiantem orationem efficere . quod exempli stea declarat.
In quo quidam etiam Theopompum reprehendunt, quo d eas literas tantopere sugerivetsi id magister eius Isocrates secerat, at non Thucydides.
Nonnunquam etiam nimia diligentia reprehenditur. ut in Theopompo historico quidam reprehendunt, quod uocalium concursum nimis amae iugerit: quamuis eius praeceptor Isocrates idem antea secisset, uerum iri orationibus, in quibus maior datur concinnitati uenia. Thucydides autem honoratus scriptor, ea dilistentia non usus est: siquidem apud eum ste quenter uocales concurrunt. Fuit autem Theopompus Chius genere, ut
192쪽
Suidas tradit, libitis discipulus, primo orator, deinde se ad histoclam seri, hendam contulit, ec ea scripsit quae post bellum Peloponnesiacum a Thuc dide scriptum acciderunt. scripsit etiam alia multa.
Ne ille quidem haud paulo maior scriptor, Plato: nec solum in his sermonibus qui Dialogi dicuntur, ubi etiam de industria id siciendum suit: sed in populari oratione,qua mos est Athenis laudari in concione eos qui sint in praeliis intersecti: quae sic probata est, ut eam quotannis ut scis) illo die recitari necesse sit.
Plato inquit,qui longe maior scriptor taliquam aut Theopompus, aut isocrates,uocalium concutitonem in scriptis suis non fugit. & hoc non solum in Dialogis fecit, qui quoniam sermone quotidiano & iamiliari utunt, id etiam
de industria habere debent, ut appareat quaedam non ingrata negligentia: sed etiam in oratione illa funebri ec populari, in qua laudauit eos qui pugnantes pro patria intersecti fuerant . quae quidem oratio cum primum Athenis recitata fuit, ita omnium suffragio comprobata est, ut deinceps eam quotan nis eodem die iusserint Athenienses recitari. Haec autem Oratio. de qua in minit hoc Ioco Cicero, adhuc extat,& Epitaphium inscribitur. Morem at tem 5c consuetudinem Atheniensium,laudandi eos qui pro patria interierat, eonit etiam Thucydides libro secundo: oc adiungit, orationem pulcheltima a Pericle habitam. In ea est crebra ista vocum concursto,quam magna ex parte, ut uitiosam, sugit Demosthenes.
In oratione illa platonis seequenter uocales concurrui, quae hiantem illam Iodammodo reddant. Verum Demosthenes oratorum princeps, in hac relligentissimus fuit,quia putabat esse uitiosum in oratione committere, ut uocales crebro concurrerent.Dicebantur autem Demosthenis orationes lucer nam olere, quoniam essent diligentissime conscriptae.
Sed Graeci uiderint. nobis, ne si cupiamus quidem,distrahere uoces conceditur. Graeci propter uerborum copiam & uarietatem,poterant arbitrio suo uel uitare,uel admittere uocalium concursium: Latini propter egestatem linguae non possunt eo modo uoces distrahere, ne uocales concurrant. nam ut ait Quintilianus sermo latinus non recipere uidetur illam solum Atticis concessuri Venerem. Cicero probat hoc, exemplo Catonis N poetarit,apud quos Eequenter uocales eliduntur.
Indicant orationes illae ipsae horridulae Catonis, indicant om
nes poetae. Cato senior plurimas contaipsit orationes: nam Cicero in Bruto satetur, a se inuentas di lectas centum quinquaginta, in quibus omnes oratoriae inratutes reperirentur . Fatetur tamen antiquiorem sermonem in eis sitisse, ecquaedam horridiora uerba: sicut etiam hoc loco horridulas uocat. tantum tamen eloquentia praestitit,ut Demosthenes Romanus diceretur, scuti m tarchus auctor est. Cicero certe de eo sic ait in Bruto: Quis illo grauior in laudando r acerbior in uituperando cin sentent ijs argutior r in docendo disserendo subtilior Hoc loco tamen ait eum uoces non distraxisse, sed
uocalium concursum admisisse: sicuti etiam poetae solent Praeter
193쪽
Praeter eos qui ut uersum sacerent,saepe hiabant. ut Naevius: Vos qui accolitis Histrum fluuium, atque Algidam.& ibidem: Qua nunquam nobis Grain, atque barbari At Ennius semel: Scipio inuicte,& quidem nos: Hoc motu radian tis Etesiae in uada Ponti.
Poetae, inquit, solent coniungere & elidere uocales, nisi quod aliquan. do uersus causa hiant: hoc est,uocales non elidunt, sed omnes pronunciant, ec in metiendo carmine uim suam omnes habere sinunt. quod duobus sena xijs Naeui j tragici poetae probat, in quibus nulla fit collisio. Primus enim ita metiri debet, ut primus pes sit spondaeus, secundus dactylus, tertius iambus, quartus daictylus, quintus spondarus,sextus iambus, hoc modo:
Ergo ec in primo,ec in secundo uersu est hiantia. quod Ennius non semel se cit,ut in illo: Scipio inuicte.ubi Scipio da stylus est. Quin exemplum ex suis carminibus Cicero proseri,ubi collisionem non fecit. est autem Carmen Ara ti, quem poetam Cicero Latinum feeitiin quarto pede dactylus est, sine collisione: Hoc motu radiantis usuri Quin etiam virgilius saepe in carminibus scis hiat. ut in illo: 'ne ille Aeneas, quem Dardanio Anchise. rursus in Bucolicis: D=κccus pecori,. lac κducitur agnis. Aliquando his in eodem carmine hiare sole ut in Georgicis: Tersiunt conati imponere Pelio in m. ec in Bucolicis: estant obmiperi,ρο castraeae boure. Sed in hac re, sicut etiam in reliquis plarimis,Homerum imitari uescit, apud quem stequentissima sunt huiusinodi carmina hiantia.
Hoc ide saepius nostri no tulissent, quod Graeci laudare etia solet.
Apud Latinos raro fit, ut hient carmina, uocales non elidantur, propterea quod uiuii esse putatur: uerum apud Graecos alia ratio est. nam illi carinianis hiatum laudare solent, atque ideo frequentissime admittunt. quod apud Homerum uidere facile est.
Sed quid egor uocales sine uocalibus saepe breuitatis causa con/trahebant, ut ita dicerent:Mestrinodis, vas' argenteis,palm' dc crinibus,tecti' fractis.
Non tantum,inquit, lini ueteres indebant uocalas, uerum etiam saepe sine uocalibus,breuitatis causa uocales cotrahebant: hoc est,quamuis di ctio non iret inuocalem,sed in consonantem, tamen consonantem obiiciebat, re uocalem contrahebant. quod quatuor exemplis probat. Dicebant enim multimodis, pro mulsis modis: quod etia Lucrinus usurpauit in eo crimine, Multimodis agitatur,o omnes accipit in sie
Dicebant vas' argenteis, pro uass argenteis: palm'5 crinibus, pro palmis eccrinibusne fit fractis, pro tediis Daelis. Hoc autem cum facerent, sitn prima dictione, remota consonante, uocalis remanebat, ea uocalis contrahebatur.
quod ex uersu illo Enni j intelligitur,
194쪽
co MMENTARIV s. sperniturorator bonus,homdu' miles amatur.
quod etiam Catullus,& quidem liberius secit, in eo uersu: Asyo .s nostris tu disci plicium.
Eodem modo etiam Propertius, quamuis sequens dictio a vocali inciperet, abiecta con sonante,uocalem contraxit, cum ait: Messeror, cum ρι4 domi' amicafimul.
dixit enim Dormepro dormis, abiecta s. Sed huiusmodi collisiones 8ccon sonantium ec syllabatum, si equentissimae sunt in nostra lingua uulgari, oc
Quid uero licentius, quam quod hominum etiam nomina con trahcbant quo eliciat aptiora et nam ut duellum bellum, & duis bis: se Duellium eum qui Poenos classe deuicit,Bellium nominaueriit, cum superiores appellati essent sena per Duellin.
In contrahendis nominibus, inquit,Latini magna semper usi sunt licentia,
ita ut non tantum caetera,sed etiam hominum nomina contraherent, ut aptiora Θc suauiora uiderentur. Probat autem hoc uno exemplo: quemadmodum
ex duello bellum fecerunt di ex duis bis, ita ex Duellio Bellium. Quintilianus primo libro,capite quarto: Nec no eadem,inquit,secit ex duello bellum, unde Duellios quidam dicere Bellios ausi .Ex hoc loco quiuis intelligere potest, quam imperite Seruius existimet bellum dici per contrarium, quod munime sit bonum aut bcllum. Duellius uero hic, de quo loquitur Cicero, primo Punico bello consul suit, & aduersius classem Poenorum prospere pugnauit: primusq; omnium Romanorum ducum, naualis uictoris triumphum duxit: ob quam causam ei perpetuus honos habitus est, ut reuertenti a coena tibicines canerent,&sunale praeferretur. Hunc postea Bellium inquit Cicero nominarunt,cum superiores eiusdem familiae semper Duellii dicti suissent. Quin etiam uerba tape contrahuntur,ndustis causa, sed aurium.
quomodo eniim uester Axilla Ala factus est nisi sugaliterae uastio, risc quam literam etiam E maxillis, & taxillis, Sc uexillo, & paxillo,
coinsuetudo elegans Latini sermonis euellit.
Sunt quaedam uerba inquit quς contrahuntur, non usus atm consuetudinis gratia, sed quia melius sonare uideantur,ic gratiora sunt auribus. N hoc exemplo probat: quia Seruilius Ala, prius Axilla dicebatur: Ergo nomen e ius contractuna esst, ut litera illa uastior x, quae uim duarum consonanti uiri habet, ec sonum quendam agrestem,sugeretur. Sed qua de causia dixit Cicoro uester Axillar quia M. Brutus, ad quem scribit, paternum quidem genus a Iunio Bruto, qui Tarquinium Superbum eiecit,ec patriam dominatu regio liberauit: maternum autem ducebat ab illo Seruilio Ala, qui cum esset magi ster equitum,Spurium Melium regnum affectantem interemit.quod securi da Philippica Cicero innuit, cum ait: Etenim si auctores ad liberandam patriam desiderarentur, illis auctoribus Brutos ego impellerem, quorum uter Iunii Bruti imaginem quotidie uideret,alter etiam Alaer Ergo cum prius diceretur Axilla, per contractionem factus est Ala. Quod in q iatuor etiam aliis dictioniblis propter elegantiam latini sermonis effectum est. cum enim lisc essent integra uocabula, maxilla,taxillus uexillu paxillus omnia sunt eleganter cotracta. nam maxilla dicitur mala,taxillus talus uexillum uelu, paxillus palus. haec est Ciceronis sentetia: ex qua facile potest intelligi, quan tu in epitant omnes sere Gramatici,qui cesent maxilla, taxillit,uexillo, paxillu,esse nomina diminutiva,a mala,talo, ueso, palo: cum potius sint natiua,et integra.
195쪽
Libenter etiam copulando uerba iungebant: ut sodes pro fides: sis pro si uis. Iam in uno capsis, tria uerba sunt. ain'pro aisne,nequire pro non quire,malle pro magis uelle,nolle pro non uelle .de in etiam saepe & exin, pro deinde,& pro exinde dicimus.
Nonnulla etiam uerba per copulationem 5c compositionem contrahunt tur : ut sodes, pro si audes.Cicero ad Atticum libro septimo lube sodes num
scis, dic sodes,melior lex, an puerorum tam a Sis pro si uis,ut pro RosAm. Age nunc,reser animum sis ad ueritate.Plauti in Amph.lam sequere sis, herum qui ludificas. Capsis ex tribus uerbis com ponitur, hoc est,cape si uis. quamuis Quintilianus contra sentire uideatur, qui dicat, Ex tribus corporibus uerba coalescere,nostrae linguae non esse concessum. Iam quae sequuntur,frequentissima sunt: ain pro ais ne,nequeo pro non queo, malo pro magis uolo,nolo pro non uolo. Duo uero quae sequumtur,per abscissionem ultimae syllabae proseruntur, dein ec exin, pro deinde ecerinde: quam figuram Grammatici Apocopen uocant.
Quid illud non olet unde sit quod dicitur Cum illis,cum autem nobis non dicitur,sed nobiscum quia si ita diceretur obscoenius c5 currerent Iiters:ut etia mota,nisi aute interposuissem,cocurrissent.
In omni oratione uitanda est obscoenitas, non tantum aperta,sed etiam occulta. Nihil enim oratoriae grauitati tam est contrarium, quam obscoenitatis significatio. Vnde cauendum est,ne ita etiam literae concurrant,ut sonum aliquem obscoenum in pronunciado esticiant. Ait ideo Latini,qui uitands obscoenitatis erant studiosissimi, potius natura praepositionis,in aliquibus eam postponendo,mutare uoluerunt, quam pati ut obscoenius Isterae concurre rent. Quocirca licet dicerent Cum illis, noluerunt tamen dicere Cum nobis: quia si ita dixissent pudendum muliebre nominare uisi sient Ex hoc loco possiimus intelligere, aliam filisse pronunciationem apud antiquos, quam qua nunc itali passim utuntur alioquin esset eadem obscoenitas in his uerbis, connubium,connecto, conniueo: quibus passim utitur Cicero. sed ita tune Pronunciabant, utu, uocalis suum sonum haberet: di s dictio sequens ab ninciperet,iuncm,propositionis uerteretur inn,atque ita fieret obscoena pronunciatio: ut si ita scriptum esset,cunnobis. Cunnus enim, muliebre pude dum est.
Ex eo est mecum,& tecum,non cuni me,& cum te: ut esset simi Ieillis, uobiscum,atq; nobiscum.
Praesiimptio est. poterat enim aliquis dicere,cur non dici mira, cum me, eceum te, quoniam in his literie non concurrunt obscoenius Hoc inquit propter similitudinem facimus,ut idem in omnibus liceat. quod etiam Crassus tertio de Oratore ita confirmat: Noluimus cum me, ec cum te dicere, ne eide computationi adiungendum esset cum nobis sed potius mecum,& tecum, et
secum, oc nobiscum diximus, cum praepositione, quae facit obscoenum, assiadue postposita.
At etiam a quibusdaserdiam emendatur antiquitas,qui haec reprehendunt: nam pro delim atque hominum fidem, deorum aiunt.
196쪽
- penitus. Onotri Accestis scopulon. pro accessistis. Sed aliquando etiam elegantiae gratia iit concisio ut in ea exclamatione, Pro deum atq; hominum fidem: qua multis in locis utiξ Cicero,nominatim pro Roscio Comoedo: Pro deum hominum Q fidem, hoc Roscius unquam a Cluuio petiuisset Verum aliqui Ciceronis tempore hoc reprehendebant, et quamuis in carmine fieri posse cocederent, tamen in oratione soluta, non deum, sed deoru esse dicendum cono tendebant. quorum opinionem irridet Cicero.
Ita, credo, hoc illi nesciebant, an dabat hanc consuetudo licentiam itaque idem poeta, qui inusitatius contraxerat, Patris mei meum faetiim pudet, pro meorum factorum: S , Texitur exitium examen rapit, pro exitiorum: non dicit liberum, ut plerique loqui. mur, cum cupidos liberum, aut in liberum loco dicimus: sed ii iiii uolun i, New tuum unquam in gremium extollas liberoru ex te genus. &idem: Nam Aesculapii liberorum.
Non est,inquit,antiquitas emendanda. quia licet intelligeret quae uerba essent integra, quae imminuta,tamen interdum suauitatis gratia pro integris imminuta ponebatisicuti poetae suo arbitrio, modo integris, modo imminutis utuntur. Hoc autem nonnullis exemplis probat Cicero, quae sumpsit a poetis sui temporis, quorum nulla extant opera. ita neu cuius poetae sint haec exempla, certo scire possiimus: sed Accii esse arbitror, qui cum contra aliorum conis suetudinem dixisset, meum faeium, pro meorum fasctorum: ec exitium, pro exitiorum: non tamen dixit liberum, pro liberorum, ut caeteri sere consueuerant . ita enim uulgo loquebantur : Est cupidus liberum, habet eos loco liberum , pro liberorum . Sed poeta consuetudine negle sta , protulit integrum, ut isti uolunt qui antiquitatem emendant. Citat autem odiona
rium integrum ex Accio, re partem alterius uersus,ad id probandum quod
At ille alter in Chryse, non solum Cives antiqui amici maioruni meum, quod erat usitatum: sed durius etiam,consilium soci j,augu/rium,ato extum interpres. idemin pergit: Postquam prodigium horriserum portenissim pauor.
Pergit ostendere poetarum licentiam,contra receptam consuetudinem.ls.le alter,inquit,poeta in Chryse tragoedia, quam composuit, huiusimodi concisione uerborum saepius usus est. Pacuuium poetam intelligit,de quo supra diximus. is enim Tragoediam fecit Chrysen appellatam a Chryse Apollinis sa cerdote,de quo Homerus primo Iliacios multa. cum enim huius sacerdotis filiam Agamemnon captiuam haberet,neque eam patri uellet reddere, Apollo indignatus,pestem in Graecorum exercitum immisit, unde plurimi mortales foede absumpti sunt, donec de concitri sententia coactus Agamemnon filiam patri reddidit. Ex ea tragoedia tres senarios iambicos citat hoc loco Cicero, quibus in omnibus sunt concisiones. In primo dixit, maiorum meum, pro meorum: quod usitatum esse ait Cicero. in altero longe durius dixit, consilium, augurium, extum: pro consiliorum, auguriorum, extorum. incertio dixit, prodigium, horriserum, portentum: pro prodigiorum, homse
Quae non sane sunt in omnibus neutris usitata. nec enim dixei i ii tam libenter, armum iudicium, etsi est apud eundem l Nihil ne ad te de iudicio armum accidit quam centuriam ut censoriae Ta/
197쪽
hulae loquuntur fabrum, & procum audeo dicere,non fabrorum,
&procorum. Hanc consuetudinem concidendorum uerborum, magis in masculinis no minibus, quam in neutris esse,ostendit. itaq; poetas contra cosuetudinem se cere, quoties aut neutra concidunt, aut malculina integra ponunt. Sed tamen poetas sequi licet,nisi cum dura concisio uidetur. neque enim in omnibus ne tris uti concisione licet.ut siquis diceret, armum pro acinorum. quamuis idem Pacuvius hanc concisionem usurparit,in eo senario: Nihil ne ad te de iudicio armum accidit non tamen esset probandus. Itas ait Cicero: Non tam Iibenter dixerim,iudicium armum, quam centuriam rubrum ec procum quoniam
hoc usitatum est,illud durum. Censoriae uero tabulae,in quibus selegisse cenis turiam fabrum re procum ostendit hoc loco Cicero, duplices erant. Alterae census,in quibus ciuium Romanorum nomina scribebantur, quoties census fieret, quae publicae etiam tabulae dicebantur. ut pro Archia: Imo uero his ta bulis prosessus est, quae solae ex illa professione collegioq; Praetorum obtinet publicarum tabularum auctoritatem. Alterae uero ignominis in quibus eorum nomina notabantur,qui aliquid deliquissent, et poena digni uiderentur, cuius rei plurima extant exempla. In eis igitur tabulis legitur,centuria labrum re procum.unde ait Cicero,se non audere dicere fabroru N procorum, quod multis in locis uidere licet. nam pro Cor. Balbo dixit praesectum fabium. Nad Atticum saepius,nunquam autem fabrorum.
Planein duorum uirorum iudicium,aut trium uirorum capitali ii, aut decem uirorum litibus iudicandis, dico nunquam. Omnino sequendam esse loquendi consuetudinem docet, licet aliter ratio
postillare uideatur, ut in his nominibus ratio poscit, ut dicatur,ducrum uiro rum, di trium uirorum, re decem uirorum. Sed quia consuetudo aliter obtiis nuti,nunquam ait Cicero ita dico,sed per concisionem semper hoc modo: duum uirum, triumuirum, decem uirum. Duum uiri primo suerunt a Tar
quinio Prisco instituti,qui sacris ficiendis praeessent, ec quoties opus esset Si hyllinos libros inspiceret: qui deinde dece uiri facti sunt,ut ex patribus quin
que, Ex ex plebe totidem crearentur. qui numerus ad Syllam usis mansit,quo dictatore quino sunt additi, ut essent quindecim uiri sacrorum antistites. Duerunt etiam Duumviri capitales, qui perduellionis diem ad populum dicerent, ec mortis poena reos agerent,de quibus libro primo Liuius meminit. Erant preterea duumviri nauales, qui reficiendis classibus praeerant. de quibus Liuius ita libro nono scribit: Alterum, ut duumviros nauales classis ordinanidae reficiendaeq; causa idem populus iuberet. Triumuiri capitales Romae costituti sunt, quo tempore Curius Dentatus de Samnitibus triumphauit: qui facinorosos comprehenderent, ec obseruarent ne qui coetus nocturni serent, et carceris custodiam haberent. Erant alii triumuiri,qui auro argento,peri fiando seriundo praeerant, quos quidam monetarios triumuiros uocant: Liuius mensarios appellat. Eranspraeterea triumuiri nocturni, qui de noete peram hulabant urbe,ne qua incedi a sereti Decemuiri primo costituti sunt, ut leges coponerent,qui duodecim tabulas c5secerunt. deinde decemviri fuere, quilitibus iudicandis praeessent,siquando Praetores ad bella prosciscerensi de quibus intelligit hic Cicero. uersi haec longe copiosius tradiat Alexander in Geonialibus,libro tertio, pite i 6.
Atqui dixit Accius, Video sepulchra duo duorum corporum. Dclamin, Mulier una duum uirum. Quid uerum sit intelligo. sed alias ita loquor ut cocessum est, ut hoc, uel pro deum dico, uel pro de orum:
198쪽
co MMENTARIVS. iii rum alias ut necesse cst,cum trium uirum,non uirorum,cum sestertilina nurnum,non numorum,quddin his consuetudo uaria no est.
Plurimum refert bonorum auctorum consuetudinem nosse,in eam sequamur, & ne latum quidem,ut aiunt, ungue ab ea discedamus . sunt enim quae dam, ae utroq; modo dici 'ossunt,ut duorum duum,quod exemplis Aecri probatur,& deoru & deum. quaeda aut uno tantu modo,ut triti uirum,nouiroru sestertiunumum,no num orti quia boni scriptores hec nomina semper imminuta,nunquam integra protulerunt.Videndum igitur quid concestum si 5 quid sit necesse. Nam concessum est, ut etiam nos ea uariemus, in quia hus consiuetudo uaria est: necesse autem est, iis sese legibus astringere, quas honi semper auctores obseruarunt.
Quid quod sic loqui nosse,iudicasse, uetant nouisse iubent & iudicauiste quasi uero nesciamus, in hoc genere δc plenu uerbii rediὸ
dici, & imminutum usitate. ita utrunq; Terentius: Eho tu cogia tum tuum non noras post idem Stilphonem inquam noueras cueprehendit eos qui concisione in uerbis repudiat, et integra semper proferri uolunt. quia no aduertunt utruncp recte dici, plenu inqua, & imminutu. quod exemplo Terentii probatur,qui in eade pagina dixit,notas, et noueras. Hos etia Quintilianus libro primo, pite sexto reprehendit,qui cum docuisset analogiam n5 ratione niti,sed exemplo,necp lege esse loquedi, sed obser
uatione ut ipsam analogiam nulla res alia feceris,quam consuetudo. deinde Mait: Inhaerent tamen quida molestissima diligentiae peruersitate, ut audaci ter potius dicant,quam audacter, licet omnes oratores aliud sequantur:et emicauit, non emicuit: oc conire, non coire. His permittamus & audiuisse, ec sti Disse, di tribunale, ct faciliter dicere: di quae sequuntur. ubi locum etiam hunc Ciceronis citat.
Siet plenum est,sit imminutum. licet u tare utroq;. Ergo ibidem: Quam chara sint i ,post carendo intelligunt, uamq; attinendi magni dominatus sient.
Auerbo sum, antiqui faciebant siem in subiunctivo,quod hoc loco Cicero plenum este ait, deinde per syncopam factum est sim. licet tam e uti utrocv. integrii usurpauit Taurus in Amphitryone: Quasi nesciam uos uelle,qui di uos siem .ec Terentius in Phormione: Sin patefit, in probro siem .imminutu ubiq; fere repetitur. Cicero duos senarios ex aliquo ueteri poeta citat, quoruin primo imminutum est, sint:in altero plenum,sient.
Nec uero reprehenderim: scripsere ali j rem,&scripserunt esse uerius sentio.Sed c5suetudini,auribus indulgenti libenter obsequor.
Idem captis habet,inquit Ennius. et in templis isdem probauit at eisdem erat uerius. nec tame eisdem Opimius male sonabat isdem. Verba omnia in o desinentia duplicem habet tertiam praeteriis petionam:
Scripserunt,uel scripsere,dixerunt,uel dixere: neutra inquit Cicero earum est reprehendenda: sed tamen intelligo rationem poscere, ut potius scripseriit dicamus,quam scripsere. uerum coluetudo loquendi,conatur auribus indulgere,oc id sequitur quod suauius esse uidetur. cui inquit libenter obsequor: nam consuetudo rationem uincit. fuerunt quidam qui putarent, etiam apud Latinos,sicut apud Graecos, dualem numerum inuenit et dicerent,scripsere,
199쪽
dixere, caetera j eiusdem generis,ad duas tantum personas reserti,scripserunt
uero ec dixerunt ad plures. quorum opinionem Quintilianus libro primo capite quinto multis exemplis refellit. N ad extremum ita concludit: Sed quem potius ego quam M. Tullium sequar r qui in Oratore, Non reprehendo inquit scripsere,scripserui esse uerius sentio. Idem campus habet. Ex Ennio sumit exemplum, quo probet abiici literas suauitatis gratia. nam idem dicitur in nominatiuo singulari, cum est et dicendii isde: quia componitur ab is ec demu, ut Priscianus sentit. neq; tame Ennius dixit idem in nominatiuo singulari,propterea quod isde dici non posset: sed quia suavius illud erat.nam in ablativo plurali dixit,isdem in templis,cum esset dicendum eisdem. At dicet aliquis,eisdem cise opimius oc pinguius: quod certe non ita est. Sed poeta suo arbitrio usus est. iisdem uero dicere noluit, quia male sonabat. Eadem ratione Virgilius in secundo dixit isdem: Abnegat incoepto's Crsedibus Heret in isdem.
Iuvenalis autem integrum Protulit, eo carmine:
Implet, o id moechos dat eisdem ferre cinaedis. Priscianus libro tertiodecimo,scribit licere nobis dicere, idem uir, C idem uiari: quod aliquando nulla sit inter singulare et pluralem nominatum differor
tia. Nostrum autem erit, diligenter aures constulere, oc uidere utrum suauiore efficiat orationem: quoniam liaec uariatio suavitatis gratia sit.
Impetratum est igitur a consuetudine, ut peccare suauitatis calissa liceret. Et pomeridianas quadrigas, quam postmeridianas,lbhentius dixerim: Sc mehercule,quam mehercules.
Consuetudo carpissime etiam peccata excusat, oc omnem uincit rationem. ita multa sunt in latina lingua,quae uiuosa uideantur, oc quorum nulla ratio reddi possit,quae tamen propter consuetudinem excusantum quoniam suauia ratis causa peccare saepe homines consueuerunt. Hoc autem exemplis intelligi potest. nam ratio poscit,ut postmeridianus dicatur: tamen suauius est duas consbnantes abricere,et pomeridianus dicere quod ubiq; Cicero facit. Quod autem pomeridianas quadrigas uocat, intelligit quadrigas quibus utebantur in ludis Circensibus,quibus post meridiem currebat: eo modo, quo apud Pisam in Olympicis ludis, ut auctor est Alexander . Similiter dicendum esset, mehercules : quia subintelligitur, seruet, aut iuuet, aut aliquid eiusmodi: ut sit integrum, Hercules seruet me: tamen ultima litera proiicitur,ec mehercule dicitur.
Non scire quidem barbarum iam uidetur,nescire dulcius ipsum
meridiem,cur non mech diemc credo quod erat insuauius. Ratio uuIt,ut dicatur Non scio: sed iam is loquendi modus barbarus uid
tur,necp unctuam huic uerbo,scio, adiungitur non nisi aliquid interponatur: ut non certo scio n5 bene scio. Sed nemo dicit Non scio, quia nescio dulcius est. Eodem modo cum meridies a duobus nominibus, medius et dies copinatur,dicendu esset, medidies:quod ideo non dicitur,quia est insuave.
Vna pridpositio est abs ea in nunc tantum in accepti tabulis manet ne his quidem omnium: in reliquo sermone mutata est. m a- mouit dicimus Sc abegit. & abstulit, ut iam nescias, ab ne veru sit, an abs. Quid si etiam abfugit turpe uisum est r& abfer noluerunt, auser maluerunt et quae pr positio praeter haec duo uerba, nullo a. lio in uerbo sic mutata reperitur.
200쪽
Apud ptiscos illos Latinos, inquit, erat una praepositio abs, quae deinde
remotis literis triplex facta est, abs, ah, a: sicuti nihilum, nihil, nil. illa uero integra abs, rarissima est, adeo ut tantum in accepti tabulis maneat, neque laismen in omnibus. Tabulae acceptu re expensi erant, in quibus procurato res ta mercatores 5c caeteri notabant, quid accepissent ab alijs, aut a uectista libus suis, quid expendissent, ut deinde scirent quae reliqui summa fieret: qus passim hunt etiam nostro tempore. Dicuntur etiam aduersaria,quoniam in una parte notatur acceptum: ut, Abs Titio decem millia sestertium accepi in aduersia uero parte notatur expensum. In his tabulis tantum inquit Cice ro) praepositio abs manet, quamuis non in omnibus, in reliquo uero sermo ne mutata est. Haec quidem Cicero de consuetudine sui temporis. Verum a
pud Terentiu inuenitur, Abs quiuis homine, ec Abs te. Grammatici autem dicunt posse nos hac uti praepositione in dictionibus quae incipiunt a a, et a T. ut abs intiliano,abs I iberio: quod an uerum sit,ipsi uiderint. Nos potius Ciceronem sequamur, di hanc praepositionem rei j ciamus, nisi cum auctoritate niti possumus. Tria uero exempla ponit Cicero, quae triplicem habent hirilis praepositionis uarietatem: ut amovit,abegit, abstulit in primo, a, in altero abi in tertio abs. sed no est facile scire, quodnam sit uerius,abne an abs. Praeterea notat duo uerba, in quibus haec praepositio abs, uertitur inau: ut aufugio, 5 aufero. quod in nullis penitus aliis fieri potest, aut solet.
Noti erant, Sc naui 8c nari: quibus cum in praeponi oporteret, dulcius uisum est, ignoti,ignaui, ignari dicere, quam ut ueritas poestulabat.
Sicuti literae detrahuntur suauitatis gratia, ita etiam aliquando adiunguntur, aut immutantur: ut in his nominibus, notus, nauus, ct narus. quae
si componantur cum praepositione iit, assumunt g literam, ut fiat ignotus, ignauus,ignarus: quia dulcius ita sonant, quam si diceret, iunotus, innavus, innarus, quemadmodu ueritas postulabat. Hac de causa factum est, ut etiam simplicibus aliquando g praeponatur. ut Horatius,GGκκs mane forum,eν gestertinus pete tectim. Liuius, nauiter pugnatu. Columella, Armorum ac militiae gnaros. Plinius, Gnara temporis multitudo. ita etiam poetae gnatum pro nato Lepe dicunt.
hanc Grammatici dicunt esse figuram dictionis, ec prothesin app ellant.
Ex usu dicunt, & e Republica: quod in altero uocalis excipie
bat,in altero esset asperitas, nisi x literam sustulisses: ut exegit, edixit est cit, extulit, edidit. Adiunctii uerbi primam literam praeposi tio commutauit: ut suffugit, inmutauit,sustulit.
Ex praepositio plena est, quae integra semper conseruatur, quoties uo/esis sequitur: ut ex usu, ex opere, ex ingenio, cX abdito . sed quoties consonans sequitur, plerunque abiicitur : ut e Republica, e regione, e domo, e balneo . Hoc autem sit propter asperitatem. quoniam x duplicis con sonantis uim habet. mod si eam consonans sequitur, tunc trium conso nantium concursus fit, qui sere solet asper esse. Hoc idem seruatur in comis positis : ut exigo, edico, edo. Nonnunquam conseruatur, ut extulit. Saeispe immutatur, ut effecit. Quod fit etiam in aliis praepositionibus, ut una saepe litera in compositione commmutetur . ut in hac praepositione Sub, blitera modo in f mutatur, ut suffugio : modo in m , ut summulo : mo do in f ut sustuli. Hic autem non uideo, quomodo cum uerbis Cicero