장음표시 사용
201쪽
P Rs VII. Rcgularum Sabinianarum. D E QV ASI CONTR AC TIB US,
stuo p minor quatuor Leges, puta lex 27. 23. 29. o.
De PACTis :qquid de jure publico immulari iis possit. XXVII. POMPONIVs librosemoticimo ad n num. Nec ex Praetorio, nec ex solemni jure priuatorum conuentione quicquam immutandum 'est : Quamvis obligationum causae pactione possint immutari, Mipso jure, & per pacti conventi exceptionem : Quia actiomun modus, vel lege, vel per Praetorem introductus,priuatorum pactionibus non infirmatur,knti
si tunc cum inchoatur,actio,inter eos convenit.
a i. immutare tua est seu licet. lii Uismarin. Male.
renere tractatur , num privatorum Conventione istupactione de jure Praetorio , quod per Praetorem im ζω, ductum est, vel de Saumas iure,i.e.quod lege,Mnartuscontulto vel conititurione invectum, immutari quid vel infirmari possit aa noutinatim in Obligatiori bus M actionibus: Id- λ Mod
202쪽
quod hac regula negatur : duabus differentiis seu distinctionibus propositis: quarum prior haec est: Ex Praetorio vel solem ni jure, nil immutari poste : obligationum vero causas,&actionum modum, lege vcl per Praetorem introductum, pactionibus privatorum infirmari posse : dc quidem quae altera jam distinctio hic proponitur) ipso jure, si tunc eum inchoatur actio, de eo convenit, per pacti conventi vcro exceptionem, si ex in te vallo. Haec ut intelligantur, termini prius explicandi sunt. Praetorium jus recte definivit Papinianus in I. . g. i. .de justitia ojure, id csse, quod praetores introduxerunt adjuvandi, vel supplendi , vcl corrigendi juris ciuilis gratia , propter utilitatem publicam: est proinde hoc ius extraordinarium & velut stipplementum juris civilis. Solemne vero jus, est Ius Civile, ut recte quoq; Cujacius. Solemne scit. & alias idem cum ordinario: proinde jus solemne, quod ex ordinaria via, ratione,autoritate iura constituentium proficiscitur, non extraordinaria, ut est ius Praetorium. Quod quidem aperte ex duobus hac ipsa lege expres.sis colligitur,nam Sc solemne ius Praetorio opponitur : pariter ut ius ciuile apud Papinianum ae l.7. in prisc. cfr l.Seio I 4. de de testium, qui ius civile ex Legibus, Plebiscitis, Senatusconstillis, Decretis Principum venire ait.: Et, quod secundum, id quod solemne ius initio hujus legis dicitur, mox lege introductum vocatur : Vt mircr ad id non attendisse quamplurimos Interpretum. Male etiam Ferrarius Sc Cagnotus,qui de sola lege Ir.Tabularum id accipiunt, ex qua solemnes actiones descenderunt, quaeque solemniter seu solemni modo per trinundinum publi- Cc exposita, proquiritata, & exinde recepta fuit. 2. Male,qui solemne ius Praetorio hic oppositum interpretantur , solemnitatem, cu subtilitatem,& scrupulositatem, argum .lΗΗhumi Ιχ. α' de Most teis. 3. Neque rectius Ramardus, qui jus usitatum in turpretatur, cem muni quodam civium consensu receptum. Solemniscerio iuris istius , hoc sensu , nulla, quod sciam, alibi mentio occuirit. Nam quod in l. D . Cod.de pignonb. dicitur, solemni jure creditorem convenies, id accipiendum de solemni more Se solemnibus iudiciorum : quomodo de solemnia accipiuntur l. etsi nihil i8 s. quam nonnulli perperam huc trahunt. Hactenus de Praetorio dc sbum ni jure seu civili) quae utraque ius commune efficiunt: unde Basilica haec duo per τὰ κοινον νορ-
203쪽
ρυν cxplicant: nos, publicum ius utrumque vocemus. Nunc de Iulius regulae sententia, deque utriusque iuris illius vi. Vtrumque scilic. ius obligationum Sc actionum essentiam seu substa tiam determinavit, ad aeqvitatis, honestiuis, utilitatis, finem formamque: subitantiam, inquam,contractuum, ut eam vocat Papin. in istacta It .mpnver an idem, - de commem . Qua causa
nec ex Praetorio, nec exsolemni iure privatorum conventione
quidquam immutari,ius esse hac regu l. definitur: et si obligati num causae, vel actionum modus, lege vel per praetorem mir ductus privatorum pactionibus immurari possinr, de infirmari. Atque ita ius Praetorium oc solemne opponitur obligasionum causis de actionum modo, lege vel per Praetorem introducto. Quare hac jam descriptione liquet , cur quove sensu cx Praetorio vel solemni iure privatorum conventione nil immutari possit: Nempc, eo ipso sensu quo privatorum convertio iuri publico non derogare dicitur t. s. g. I.in v. t. Quo sensu dixit Papinianus l. 38. M. depactu, jus publicum privatorum pactis mutari non posse:& idem l. l .g l ...adleg. kid. privatoriam cautione legibus seu iuri publico non cile refragandum: idemque l. ult...des iso legit. privatorum cautionem legum autoritate non censeri; ut scilicet leges abrogare, vel potius iis derogare valeat: Denique, iuri publico testatorem derogare non posse, l.Cerdo nem 4. .l.in de ventiberi. quomodo idem aut L 2 .de pactis, pactis privatorum formam iuris fiscalis convelli non posse. Quo senili dixit Paulus,int. . inprisc. ηπ.de pactu dotat. publicam coercitionem privata pactione tolli non posse. Quo sensit dixit idem
Pomponius i.nemo pol si Π. . delegat. I. neminem posse intestamento tuo cavere, ne leges in suo testamento locum habeant. Quo sensu dixit Vlpianus, incit. I. g. 8. m. de adminis.rema civit.
pertin jus Rci publicae pacto mutari non posse: Quo sensu idem
dixit, in ι I g. 9.-. e magist.coa ven. conventione Duumvirorum
ius publicum mutari non posse: Atque ut haec similiam in aliis
iuris articulis obianciat, ita Sc in contractibus SI quasi contractibus locum habcnt: seu,ut hac regula dicitur, tu ob. gasiombo. Iioai, ω Nam Sc ibi Praetorium & solemne quoddam ius versatur: quae scilicet eorum substantiam Sc naturam praesicribunt.
Exemplo sit, quod definitur in l. 2L .pril. 27.g. 3. depactis. LI.g. -ἀ8sii, non valere in contractibus. Ni convenerit μ λ ω ρυμ--. id
204쪽
ων id enim bonae fidei judicio contrarium est, contiaque bo nos mores. Exemplo esse possunt pacta, quae a I v R E COMM N i remota generaliter servanda non esse dicitur, l.iuris gentium 7.ggeneralifer I6.de pacti evel ,sito jam sensu,a re privata rennota retinenda enim haec l octio,contra quam Cujacius i.Obsem. 24. ael. i7. g. . Exemplo sit, quod definitur in ELT. g. I .eoa. ιt.de
dict. in omni b. ad Edictum PRAETOR Is pertinentibus, quae ad publicam laesionem respiciunt, pacisci non licere. Exemplo sit
emptio-venditio,ubi conveniri non posse dicitur, ut ne rei venditae dominium in emptorem transferatur l.8O.9.ult.de contra..c t. Item societas : ubi conveniri non potest, ut atrer soci rum lucrum, alter damnum sentiar . 29. g. Ariso rosec. De post tum item: ubi conveniri non potest,ut dominium transferatur:
quod pactum dicitur excedere notissimos terminos depositi: l. Lucrus 2 .depositi. Atque hoc tandem est jus illud Praetorium solemne, quod hic vocatur, quodque immutari non posse privatorum conventione seu pacto definitur: Denique I v ε est,quod dicitur lex naturae negotij tribuere, forma sua, d. l. 27. g. 2. Unemr. de pactur natura contractus, i. 24.in .depsus.
Obligationum vero causa hac l. sunt, non substantialia,seu quae de subitantia contractuum sent, ut vocatur ZI acta a.de conrnempl.& l. s. deod.seu de natura rei interna, formaque essenti li, scit . vel lim quae sunt de contractuum naIura sexterna scit. in ut vocatur aeldurissentium T.*. I verssidem resonsum, de pactoo l.AMIuralis S g. .depraescriptis verbis svnde liquer,contractuum naturam aliquando de interna,aliquando de externa dici quae sunt m
ris & consuetudinis p si nolit 3 I. g.quia zo .de aditu.Minor ut sunt praestationes ferme quae in singulis contractibus vel quasi naturaliter iniunt judicii potestate , ut loquitur lex II. g. l .de amonib. pl. de quibus prolixe ad I. 2 sup.: quid, inquam,praestare dc bcant contrahentes, t. in emptionibus 4 .de pactis o quod quidem ut iam j Mo causa crediti vocatur in l. 24. in . de praesicr.
verbis. Et sic omnia, quae qualitates & accidentia contractuum respiciunt, naturalia externa : quaeque adeo rem dc utilitatem familiarem seu privatam tantum Contrahentium spectant, ex
quibus in obligationem si te cτ pressE sive tacite deductis, pri-
altim conciliatur, conlii id ut Visu exinde obligatio & actior
denique moda ,- cinditio : hae qui epe feriae
205쪽
quatuor obligationum causae sunt,ut ait ICtus in Loblig. seo. aut enim dies in his est,aut codicio,aut modus, aut a Cettio. In materia venditionis uocat ea PapinianuS, in aeteacta conventa γα. de contris. empl. adminicula: pedisse qua emptionis est 'no riuo, Iustinianus: Paulus,ιη l. D in prisc. π.de act.em'. vincat reliqua,quae per consequentias emptionis propria sunt. Vlpianus is l. l g. de jurejura do: dc t. λβ.7. de reb. eorum qui sub tutela, caetera uenditionis: ut est rei traditio,& de evictione stipulatio,seu cautio duplae,ae γλ. - t. I . g. s. Et hae quidem etiam causae obligationum introductae sunt ex lege vel per Praetorem. Quare , quae initio hujus regulae obligatιanum cause dicuntur, mox fine legis vocandur, actionum modus, vel lege, vel per Praetin rem intra Euctas. Promiscua scilic. cademque sunt hic,& vocan, tur, Adigatio se actio, mater scilicet illa , haec filia r promiscua, causia obligatιanis de modus actionas. Ergo, cum Praetorium dc si lemne ius privatorum ConVcntione immutari non possit, obligationum tamen causae, modique, vel lege, vel per Praetorem
introducti, mutari possunt, convcntione scilic. seu pacto partium : quo pertinet etiam vers sidhac ua, legis contractus 23 sum. Ii qe sensu Ulpianus dixit, is l. 7. g. s. de pactis, extra naturam contractus emptioni aliquid adjici seu conveniri posse. Hoc
' Paulus, d. s f. . de Um'--. mandatum ex pacto naturam suam excedere posse. Hoc, dicitur in LI. g. de pactis, aliqua doxtra naturam contractus conveniri posse. Hoc sensu auctor ad Herennium, dc Cicero ipse, libro a. de Iniemsone, dicunt, pacta I v R i praestare. Exemplum quoque esto in Deposito : In deposim scilla. siti natura culpa non praestatur, de tamen si comvenerit ut etiam culpa pristetur, rata est conventio : cQntractus enim segem ex conuention accipiunt, c.2ysv. i. I. g.6.cry d ψιir Li. aeeod. Esto dc hoc exemplum in Commodato. obligatio is siue actionis commodati causa siue modus hic est, ut culpa dc diligentia in eo praestetur : arenim haec causa, hic modus infirmari, immutati potest, G. 23 v. sic ut plus mismisve ex conventione praestetur. Item in venditione in ea scit. obligationis causa , dc modus actionis est , seu naturaliter hoc inest venditioni, ut venditor, de evictione teneatur : & tamen pa, conrento huic cause, huic modo, aic natura actionis cmpti e de M potest,. ne salic. venditor de ovictione teneatur,
206쪽
72.de contrab. e t. l.exmplo 9.guli. de amombus empti e l. 7βου-dum,aae.de evictiombus ne duplae cautio praestetur, t. 72. Quarex contra Edictum AEdilitium pacisci licet, at ne redhibitoria a- PMur . I depactis: II 4.3 pen.Qν. de adu.edia. quae dc ipsa iuris' honorarij portio est. Ide:mque dicendum de solemnitatibus, quae privatorum tantum fauorem & utilitatem respiciunt. Ita sanc quoque valet conventio inter litigantes, ut stetur depositioni testium non 3uratorum,cap.tuis extra de testib-. His ita cognitis x perspicue demonstratis, nunc de genuina secte hujus regulae videamus. Enimvero,pertinet ea proprie ad pactu do alia r ut ostendunt aliae leges ex eodem Pomponii libro i6. ad Sabinum desumptae, unde&haec regula petita est, quaeque adeo illi coassandae sunt: puta lex s. ηπ.destonsalib. L 1.
επ.de iure dor. L9. depactis dotatibus: l. H. I 6. I 8 soluto matram. l. . S.Io. rerum amotar. Et speciatim pertinet ea ad Rei uxoriae acti/nes soluto matrimonio : quo pariter spectant lex 28.6c lex Io.i . ubi pacta ferme legem facere solent : de quibus peculiaris etiam titulus in Digestis, de pactis dotalibis: in Codice, tit.de ρο-ctis conuentis tam saper dote quam super donatione arite nuptiaου θρο- raphernis. Et sanc de pactis his dotalibus hoc libro egit Pomponius,ut hac l. ita tribus praeterea aliis, puta distita conueniu 9 . eo tit.de pactis dotalibus: l. se cum dos 8. rerum amotan lsub hac conditione 3.de obligo action.
Species ut recte ponatur, positam melius intelligatur,sciendum est, soluto inter virum M uxorem matrimonio, varias sectiones tum solemnijure seu lege tum per Praetorem tributas proditasq; fuisse : ac nominatim a parte mulieris, pro dotis repetitione , actione rei uxoriae, vel actione ex stipulatu : viceversa variae marito retentiones ex dote ipso jure competebant, ob mores vidcl. ob res donatas, ob res amotas, ob impensas necesi
serias, d cnique propter liberos, etsi id dictum, i. e. pactum seus Conventum non fuisset, ael. 8. rerum amotarum. Quae quidemi retentiones picra que omnes publica aliqua ratione introdu-
l . chae fuerunt. Nunc finge: Pactis dotalibus convenisse de die
reddendae dotis,ut soluto matrimonio dos ulteriore die reddei retur,quam dato statutove legibus tempore ξ Sane hoc pactunai dotal non valet. l. I 2. g. l. Li . t . I 6. Ir. ηπ. de pactis dotalibine quia dotis reddedae tempus, quando ea petatur, sic acceptum est ut
207쪽
ad I v s pertineat, in quo voluntas contrahentium non servatur,ut expresse dicitur ael. n. g. I. Ius suum est. Unde& Paulus
I. sientent. dixit, sponsionem dotis pacto mutari non posse, quia priuata conuentio iuri publico non derogat. Denique conueniri quidem potest, ut citeriori die dos reddatur , dicIis legibine quod etiam Vlpianus i stam. definit. In marito speciem quoque ponamus. Finge, pactis dotalibus conuenisse, ut soluto
quandocunque matrimonio maritus agere non possit, ob mores uxoris, ob res donatas, ob rcs amotas, Vel ob impensas necessariasὶ Pactum hoc dotale seruandum non est : quia solemne hoc jus est, publica utilitate aliqua introductum. Paulus lib.
7. ad Sabinum in L . ..depactis dotatib. Itaque conueniri non potest,ne de moribus agatur,vel ut plus aut minus exigatur,ne publica coercitio priuata pactione tollatur, ael. s. in priae. Non potest conueniri, ut ne ob res donatas vel amotas agatur : quia altero pacto mulieres ad furandum inuitantur,altero I V S Ciuile impugnatur, ι .l.I. g. l. IVI CIV lLE, i. e. ut hac ι. dicitur, jus solemne,quo donationes inter conjuges vetitae sunt. Denique conueniri non potest, ne ob impensas necessarias maritus agat: quia tales impensae dotem ipso IVRE minuunt, El. ipso jure, i. e. solemni jure , ipsiq; rerum utilitate deposcente, ne maritus alioquin, praescisa spe necessariarum impensarum recuperandarum, rem uxoriam contemptim, incuriosius & insuper habear, negligat, Sc sic eam perire sinat, quam Reipublicae interest salvam esse, propter quam mulier nubere possit, L 1. de ianist. Et haec omnia ita prodidit,ut dixi, Paulus libo. ad Sabin. qui libro i6. Pomponi j,unde haec regula desumpta est, respondet in ι. s.de pactis dotatib. His adde,quod dicitur in l. 1. d. de inutu. put. pacta ne liceat diuertere, non valere. Vt & quod
ab codem Pomponio sproximE superiore libro, qui & ipse fuit
de rei uxoriae actione dicitur in I. I9.dem O. stipulationem poenae praeteream quae lege comprehensa est si culpa diuortium factum fuerit, non valere: quod de ipsum definitar dl. 2. Adde& speciem t. Titia I 4 .in inc de V. O. Aliud iraque fuerit,si inter Conjuges conuenit,ut ne retentio dotis fieret istuto matrimonio propter liberos, seu ob numerum liberorum: haec enim obligationis cassa, hic amoris modus lege praefinitus tantum est:
id est priuiiugium hoc priuatam tantum spectat utilitatem etsi
208쪽
secundario quoque referatur ad publicammempe ut Respublica sobole repleatur.
Et hactenus quidem de priore disserentia seu distinctione
inter jus Prietorium & solemne , & obligationum causas , seu actionum modum : quod illud conuentione immutari, infringi non possit; ista possint. Sequitur altera distinctio seu differentia circa hoc posterius. Nempe, obligationum causas, seu actionum modum conuentione ita immutari,infringi posse, ut quandoque ipso jure,quandoque per pacti conuenti exceptionem immutentur : Nempe,si pactum cum anchoatur actis,ut hac l. dicitur, id est si in initio actus siue contractus, ex continenti, in ipso contractu, in ingressu contractus, pactum initum fuerit,
ι. T. g.quinimo I de paci. ipso jure, ciuili scit . seu solemni εe Praetorio, valeat, ad infirmandum modum actionis, seu actionem informandam,d. g. 9 cir l. de rescind. nd. quia scit. pars est contractus,eiq; inest, cilicit Φ, ut actio ex contractu non detur talis qualis alioquin jure prodita est, verum qualis pacto informata est : sin postea , ut Papinianus in l. pacta conuenta pa. de conirab.e t. seu ex interuallo,ad exceptionem tantum prodest, l.6. αν. de restinae υendit. dict.l.7. f quin imo D de pactιs rLlecta, . r. de rebus creditis: ael.7 a. de contrab.em'. nisi pactum ex interuallo factum sit super iis quae ex eodem l unt contractu e nam tum S acti nem pariunt&insunt ex parte agentis, dict.l.7. g.adeo,de pactis quod rectd explieauit V.C L. Merillius, 3.Obsiem. M. 22.2I. Ergo, si quid conuenit, cum inchoatur actio , id ad actionem valet: cum inchoatur actio, i. e. cum actionis prima fundamenta iaciuntur; obligatio enim Jc contractus actionis mater est : sic actio jam tum isthoalur, cum obligatio contrahitur. Neque enim hic audiendi sunt Intcrpretes, qui actionem pro actu interpretantur. Ille sane grauior error cst eorum,qui fine hujus l. pro nise emcndant , nec si in errorem eo inducti, quod non viderunt, obligationum causas, de modum actionum pro eodem hic accipi:
atque ideb actionum modum , pro Praetorio de solemni jure ipsi accipiunt: aperte enim modud, natorio se solemni juri hic oppo
209쪽
η DΘNATOR quatenus conueniri possi.
XXVI H. VLPIANV s libro trige Osexto ad Sabinum. Di v v s Pius rescr*sit, eos qui ex liberalitate ' conueniuntur, in id quod facere possunt,condemnalidos.
DONATOREM in id tantum quod facere potest c
Giaeciὶ conueniendum N donatario condemnandum hac regula definitur : Quae quidem secunda est: e Sabinianis, quae circa rei uxoria actιonem soluto matrimonio versantur, regulis. Pertinet ea stil. ad donationes & liberalitates dotalitias, donationes'; inter virum Sc uxorem , ut ostendit ex eodem Vlpiani libro 36. ad sabinum lex ε. δεθonsatibin o l. 17.Σ9. de iure dot. t. n. de dosat.imer viris uxor. i. in l9. soluto matrim. LI. s. .7.9. de impensis res dotales: Lπ.rerum amotarum: eodemq; pertinet Sc lex 49 de pactis : Denique proprie, intomim solutomatrimonio competcntium Occasione, hanc regulam proposuit Vlpianus. Antequam eam explicamus, observanda no nulla. Primo ,hanc regulam exscriptam exlsi extranem uiae iure
δει. testituto hinc libri numero qui illi legi inscribitur: pro semes scilicet trigesimosiexto: quod etiam Cujacius & Per. Faber jam monuerunt, & Labilius: quam quidem etiam legem hic recthallegat Glossa; idque etiam argumento dictae legis x7. 29.eodem tu. quae ex eodem libro Vlpiani 36. ad Sabinum desumptae sunt:
Secundo observandum, Concordare huiC regulae in eodem aris gumento legem in condemπatione II . is princ. in hoc tit. Tertiis monendum, perperam hanc legem a Cujacio de regularum numero expunctam ν nam ut maximὸ rescripto seu constitutioni D. Pij ea accepto feratur et ut maxime lingulare priuile gium contineat, Ritamen in regulam juris id transisse certum est: cujus non vinetiam alibi mentio exta l. O. l. I. g. νυ de re judic. ael. n. de iure dor. in regulam juris, inquam, transiisse, cum antea, id cst, ante D. Pium contraria regula obtineret : nem p
ruemlibet debitorem in solidum condemnandum , & capitis istinctis piguoribus judicatum facero cogendum, Sq.
210쪽
de jure dot. Hoc, inquam, jus rcgulare crat,ut soli duiu creditorco a se querctur, etiam donatarius a donatore. At enim ex rescripto D. Pij singulari benescio seu priuilegio donator excipi
coepit, eaq; exindet regula seu juris constitutio constituta, uti siquis ex liberalitate convcniretur, non in solidum, verum in id tantum quod faccre possci,condemnarctur. Quinimo videri
possit, V. Pium hoc rescripsisse non Rescripto aliquo speciali
ad consultationem Iudicis alicujus, vel ad preces priuati emisiso, verum generali aliqua constitutione sanxisse, ut ita Rescribendi verbum hic de generali quoque constitutione accipiatur. Sane Uoc Diui Pij constitutio vocatur, La Cn.Nesennim I.
g. vlt. απ.de re Judicat. Verum in hoc vim non facio. Denique, quod initio dixi, in regularum censum veniunt etiam id genus breue S sentcntiae, quae REi,&Constitutionis,alicujus summam dc velut cauta conjectionem continent. Ex liberalitate autem ait lex, generaliter seu indefinite, quaecunque tandem illa sit, si modo mera liberalitas sit,id enim demum do, ara creditur,quod nullo jure cogente conceditur,l. 82. io r. Etiamsi in constitutum deducta ea fuerit l.MI. π.de donation. Causam enim linquit ea lex) σ ominem constituis non Daec, potesatem praeualere placuit: Pariter etsi postea condemnatus ex ea donator faciit d.l. 3. Imo etsi dotis cauia donatum, ad quam speciem proprie aptari laaec regula debet: ut apparet ex d. reforanem 33. ηπ.de jundos. ubi hoc ipsum Diui Pij rescriptum laudatur, imo unde haec regula, ut dixi,desumpta est. Aliud veto fuerit,si quis ex aliena liberalitate conueniatur, puta haeres,qin utique hoc priuilegso non potitur, LIr. I ly-.soluto matri l. 24.2s ἄσ.de re iudic. excipe pollicitationem in sp .6.9.pen. se vis.de posticis. ubi ostenditur demilautionem pollicitationis quandoque I redibus fieriὶ Item aliud fuerit, si ex donatione remunctratoria quia conueniatur: ratione aequabili quae redditur ita Lis f. consitituit, ηπ.de hare ραit. l. Aquilim Regul- 27.-I.hoc iure I9. f. LA.o,er Iss openuu. sim 4. π.de donat. Item aliud fuerit, si ex secuta donationem delegatione quis conueniatur, ut maxime res originem capiat ex liberalitate, i. I. g.vis. ηπ.de dona I. i. Nesennim ι I. D. de re iudic. Denique aliud fuerit,si traditione semel facta donator rei vindicatione conueniatur dict.I. l. g. r. Horum omnium haec ratio unica est, quia non jam ex liber .