장음표시 사용
221쪽
promittitur quia essici non possit, ut non sit quod est si verbfur non sit, frustra esse, d. t. I. ηπ.de euictιon. Vertim respondet Vlpianus hac l. per concessionem, eadem fo 'mula & per concellionem qua l. l 2.inf) Verum quidem id esse, certam esse regulam superiorem,atenim in proposito Cassi,non impossibile verti v ERivs videri, ut idem aperte definit in ael. I.ω.de euictioBIbin Hoc enim pacto, hac promissione, Furem semvum NON ESSE , non id agi, ut factum haud factum siet, sed contineri quanti interest furein non esse. Actus s cilicet hominum ita interprctandi sunt, ut aliquid operentur, & ut utilem actionem efficiamus. Quare paciscentes aut stipulantes non
videntur impossibile quid pacisci vel stipulari voluisse , cujus modi sane est factum rostere, seu haud sanum effere, factum infectum reddere, facere ut non sit quod est: Verum id egisse videntur,ut quanti intere siet praestaretur, si id factum aut vitium emptor in servo comperuisset, puta, si furta ab eo admissa, si furatrinam cum CXercuisse, vel etiam saepe fugisse, denique si si Tacem S: fugacem ei esse constiterit: si versipellionem,quomodo . Iegi possit in ZI.3i. Id enim vED appellatione initio hujus legis intelligendum cst : το L-- γρῆς , ut Graeci recto , vertunt. Denique impossibilis prima specie stipulatio pacti och, quacunque arte & interpretatione ad possibilitatem reducenda saepe est, ne nihil actum videatur, ι. I 26. f. Ch Monuu, orseq. penult. ην. de V. O. o ael. I. C.de assi actio. Similiter impossibile pactum non est hoc in contractibus depositi, commodati, Iocati,& ceteris similibus,m scias furem semum meum vel fugitiuum me ostendit hoc ipso libro Vlpianus dl.non impossibile Io . epactis; quam huic conjungendam ostendimus : Nam etsi quae & hic dubitandi ratio vertebatur natura sua genioq; peculioque servi fures essent, & fugitivi, de vero dicerentur, sicuti caprae sine sebri non sunt,ut proinde nemo videretur posse Ic vum non furem non fugitivum facerc, qui jam sit, & sic pacto ossici non possit, ut quod est non sit: denique impossibile videretur hac conuentione contineri; attamen pacti hoc videntur contrahentes, Ne qui servum deposito, commodato,locato acciperet,sosticitaret,vel ita negligeret,ut fur fieret, neve fugitivus,
Quod hujus regulae vim spectat, trabenda est ea quoque ad
222쪽
Iuris autoritatem : puta, neque juris autoritate seu jure civili causam facti seu factum dirimi posse; cujus rei exempla extant
fictiones juris nonnullae sint quibus emcitur, ut quod factum est,infectinu videatur. Imo dc ad naturam protrahi potest,quae se retrahere nequit; ut Seneca 6. de benesse. t. Eodemq; spectat S: decantatum illud Agathonis , Mονου si aranga, Θεος ςεράσκετ' ηπαταιριν, ά ά uia πBoos ρα. Item illud, Hieronymi, dacter dicam, cum omnia DE V s possit, suscitare non potes virginem post ruinam: ut omittam Plinij locum lib. 2.cap.6. Supersunt postrema hujus regulae verba , quae negotium Ι terpretibus facessunt, Impossibile non possiepacto aut stipulatione scomprehendi, ut utilem actionem aut FACTUM Glicere possit. Ne pe alij ea emendant, pro actionem ,sipulationem substituentes: Alij actionem pro actu accipiunt: Quidam emendant in factum. Alij facti appellatione bic pactum intelligunt, eo modo quo in ..pactis factum versari dicitur,l. 27. g.pactis, ἄν.de pactis. quia scilicet ex pacto nunquam datur actio : Nam si in continenti adjectu in fuerit contractui, Contractum informat, ex quo actio datur: Si ex intervallo, exceptiovem tantum parit : -ctioniaverd appellatione iidem intelligunt stipulationem, quae utiqua actionem parit. Verum neque haec interpretatio placere d bet: etsi Basilica quoque ita hic habent, η -κ αν αρψ es. Ergo
factum hic simpliciter significat sectum aliquod, quod pacto vel stipulationa comprehensum est : in pactum vel stipulationem deductum.
223쪽
SE R. v i jure ciuili pro Milis. - XXXII. VLPIANV s libro quadragesimotertio . ad Sabinum. . .
QVOD attinet ad jus ciuile, Servi pro nullis habem tur : non tamen & jure naturali ; quia qu'd ad jus naturale attinet,omnes homines aequales sunt: s i
E SER vis est haec regula e de quibus quatuordint i cim hoc titulo regulae occurrunt,quas semel cum laui ad lig. xi.siv. E quibus etiam multae huic COncinunt. Spectat autem haec proprio ad tractatum,
dis : Quod ostendunt complures aliae leges ex eodem Vlpiani lib. 3. ad Sabinum desumptae: quae proinde huic conjungemdae sunt: puta lex nec servus ah I...de peculis Q I. 9... Magid ι.2.2. . de contris.em'. l.h4-Zecatio leg. e l. 23.de adquis endo m. l. . de dussor. In quibus omnibus agitur de seruis, de quatenus pera eos dominis adquiratur& quatenus obligent dominos. Quo Robligationes attinet, definitur squod alioquin tralatilium est ' dominum servilis obligationis nomino de peculio teneri x Depeculio, inquam, utpote quod ad juris naturalis aequitatem magis accedit, quam ad ratisinem juris ciuilis : Quale eatenus αservas obligatur, de dominu obligat: aliuquin enim servus nil debere potest, neque ei deberi, & chm eo verbo abutimur, factum magis denotamus,quam ad jus ciuile obligationem re rimus, ut hoc ipso libro idem Vlpianus scribit, E.ι. 4I...depeca tio. Et hac,ut dixi,ratione nititur actio de peculio adversus d minum: Eadem ratione,sum servi naturaliter obligentur, L 3
224쪽
cr. de condicI.in eb. pro serVO naturaliter obligato solutum condici seu repeti non potest, dict.l. II. Ol. ε .eou. tit. ubi eleganter Iurisconsultus, debiti rationem in codictione naturaliter intelligendam esse ait: Ab eadem ratione proficiscitur, quod cum solventis sit allocare de quo est lex ...desolution. quae ex eodem Vlpiani libro desumptae sint in sanε in naturalem servi obligationem a domino solutum quid non videtur, velum in ciuilem potius & grauiorem. Porro quod Iurisconsultus hic addit, quod ad jus naturale attinet, omnes homines aequales esse, id ut l. 4.dejustitias ureri hos accusare, ηπ.de accusat. t si id quod, π.de condiction.mdeb. quoque inculcatur, ita a StoiciS mutuatum recte comprobat Doctissimus Metallius I. Obseruat. i S. vide & Euripidis dictum in
PossEsso Ris in lucro potior ratio.
XXXIII. POMPONIVs libro vices msecundo
I s Eo quod ves is qui petit, vel is a quo petitur lucria facturus est, durior est causa petitoris.
E commodo PossEss Io Nis, praecipuove possessorum iure & fauore, est haec regula: cui concordant hoc titulo quinque insuper aliae: puta lex th v. Ἀ6.3 2. l. 28 .in pris. LII l. xo . Quarum omnium synopsin habes ad primam illam Lis sv. quomodo incommune alias plures sunt de reorum fauore hoc titulo regulae. De hac videamus. Definitur ea,cum de lucro adventitio inter actorem de reum agitur , certatur, meliorem esse causam possidentis : id est in para causa & ubi utrinq; lucrum vertitur, potior haberi debet is A inuo, seu unde quidis petitur, id est possessor: contra, durior est causa petitoris: Quae sententia quoque est rugis D 6.9. t. Quare spectat haec regula ad concursum possessoris de petitoris; & utriusque quidem in hac hujus regulae specie lucrum captantis : Nam si neuter litigatorum lucrum captans possessor sir , tum alia. via regulam insistendum est: tunc enim is praeferendus est, cujus causa lu-
225쪽
erum tempore praecedit : quod definitur ι.quotiens 98. inst. ιαιis. imb & illa regula insistendum erit, quae proponitur in Lis....de re judic. Ait autem Pomponius, vel H qui petit, vel u a quantitur lucriseciurus ea: ut recte Flor. non ut alij lucri petitur- vel lucri potitura Dpecies porro hujus regulς ponenda est in a gumento Adquirendi retinendKrecuperandi dominij vel possessionis, de quo Pomponius egit hoc libro χχ.ad Sabra um, directo fremone in futurum & euentum judicij: quare vocula VEL proprio significatu hic itat S accipienda est: ut recte Gloss. adiauei ius Bulgarum : nonnisi averutrius quippe lucro res cessura est,etsi inerque lucrum petat remo vindicet. Exemplum poni potest in re duobus donata vel legata sep ratim,quam in rem est famosa lex quoιiens I S. ι n. C. de rei mandicat. si ex cause donationis, iRquir, utrique dominium rei vindicetis, eum cui priori posses o soli tradita est,haberi potiorem conuenit: llen. C. Coraeod. vide &. Paulum S sentent.tis. II. Postit de haec regula referri ad tractatum. de Condictione indebiti : de qua etiam Pomponius egit hoc libro 22 : ut docci Io I9.22. de condict.-- debit. l. El. ad Senatusco Trebest. l. 29. itae de usucast. l. . -.prosocio.. Et quidcm objectio inde formari. Fingc, Rem alienam indcb, tam mihi solvisti 3 Sane condictio indebiti tibi competit,l. IS. g. I. επ. de condict.indeb. At dicet aliquis squod Pomponius hac regula dixerit pro ratione dubitandi in duriorem esse causam petitoris in eo quod tueri facturus est vel is qui petit vel is a qus petitur :.contra cum de lucro duorum quaeritur meliorcm c stecausam posIidentis ae l. I 26. a.in r. denique in pari causa posses se rem potiorem haberi debere l. α8.infVerum respondendum est, quae hujus regulae sententia est, ut & ι. I 26. g. 2. ins in propolita specie petitorem non certare de lucro, verum de damno vitando, & sic parem causam non esse Ergo ubi de lucro viri inque certatur, potior est caRla possdoniatis: pariter ut viceversa si de damno vitando utrimq; comedatur,de quo est l.91. f. . GRO. Vbi pariter dicitur,cum quaerit uxde damno,&par utriusque causa est,potentiorem csse qui tenet
quam qui persequitur. Caetera de commodo possessionis , M possessorum praerogativa habes ad concordantes huic regulas. M in synopsi ad i. 2 sev quae prima de eorum nummo est. PAR
226쪽
PA Rs X. Regularum Sabiisianarum.
LATIONIBUS. De INTERPRETATIONE sgulationum se contractuum.
XXXIV. ULPIANV s libro quadragesmoquinto ad Sabinum. sSEMPER in stipuIationibus,& in caeteris contractibus, id sequimur, quod actum est : aut si non pareat quid actum est, erit consequens ut id sequamur quod in Regione, in qua actum est, frequentatur. Quid ergo, si neque Regionis mos appareat, quia 'varius fuit Z Ad id quod minimum est, redigcnda summa est. ο
EoascvR seu obscuridicae, stipulationis vel contraiactus interpretatione est haec regula: de qua alioquin o scuta interpretatione fiunt septemdecim praeterea huius illi tuli rcgulae et quarum omnium synopfin habes supra ad D. y - Τquae una de earum numero est. Et haec quidem R. est de obseu ritate ob indistincta seu ind finita Contrahentium verba Oua. in re hic tres status conj sturalis, seu conjecturae gradus κ κρδες τ=1ς λι-ως τῆς serae M proponuntur, per quos scilic conie 'ctura animi ducenda est,&obscuritas enodabilis est. Principe igitur loco conjectura dusenda, seu sequendum dicitur, actum ecto Actum, inquam, etiam tacite : nam di hoc quocuearaum est, etsi expressiun non est. Hoc sense Pomponius,libris pariter ad Sabinum , in I. I. .dereb.cre ait, in Contractu quod agitur pro cauto habendum esse: Hoc sensu Marcellus in Li Linicum 2 ...de HO. si de ala quo tritico cogntaverint contrahe - i
227쪽
tes, id haberi pro expresso : Cogitaverint, inquam, contrahentes: nam ita sex illa cxplicanda cil;alioquin enim quod ab una tantur' parte cogitatum cst , non consideratur, l.7. Cod. de
conssin. ob cru am. Et ita quidem id quod initio hujus legis dicitur, interpretandum venit: non, ut interpretzS fcrine Omnes, ι
quasi id quoquc luc indicetur, inspiciendum potius esse quod actum est,quam quod scriptum. Et idem tamen dicendum hic est,si captioia, calumniosa, vel Cavillatoria interpretatione, dictum urgeatur. Ad quam speciem pertinet quod ait Pomponius libris pariter ad Sabinum in l. sed Celsius s. g. I. de contrahendemptioNe , In emptis venditis potius id quod actum , quam id quod dictum sit, sequendum. Pertinci de quod definitur in n. de pactis: in I. I. ct l. qui cum is oribus 9. g. ult. l.noti esserendus I 2. de trafactionibus, iniquam captiosamque interpretionem esse, si Aquiliana stipulatio, vel pactum, aut transactio, ad ea de quibus
cogitatum non cst, trahatur : contra, eo tantum illa pertinere,
de qua cogitatum actumque fuit. Eo, inquam, quoque hujus legis initium porrigi potest Verum, talis species proprie fingenda est, ubi per tres gradus illos conjectura duci potest.
Secundo igitur pedato attendendus dieitur Mos regionis, nempe in negotio uniformi. Postremo succedit, quod minamum cst,si videlic. mos regionis varius fuit: ut caeteroquin in
obscuris quod minimum cst sequii nur,l. λβυ. ct 2pb .ins Exempla ad banc regulam nostram, & quidem de more regionis sequendo , apponi possunt I. in usuris: ut docet lex s. CF. de svsu se l. tulor qui repenorium 7.f. I a. vir. de a Inisi.tator. Nempe eae usurae vcniunt in bonae fidei judiciis , de quibus actum est: si non apparet,ium veniunt eae, quae in regione frequentantar. 2. Exemplum poni potest in Contractu emptionis-venditionis, ut docet l. 6. in .de euin. Si fundus, inquit, v ierit,ex consuetudine cjus Regionis, in qua negotium gestum est, pro cuictione caveri oportet. Neque ab hoc abit, quod dicitur l. odpi nolu I. g.quia sidua LO. .deEHLedict. ca.quae sunt moris & consue-tndinis in bonae fidei judiciis venire. Idemque in quibuscunq; c contractibus stipulationibus oblivet. Ad quam stipulationum speciem hanc regulam referendam , non tantum e X Pri imis ejus verbis colligitur, verum etiam ex aliis pluribus legi
bus, quae cx eodem Vlpiani I. ad Sabinum libro desumptae. huic
228쪽
huic conjungendae sunt: puta l. 4. de negotgest. l. t. pro Focio. l. . desidejusors. l. 22. de solutionibw. V. S. Denique in hoc argumento obligationum & stipulationum contrahendarum versatus est eo libro Vlpianus. Et in Te meniis tamen ultimi voluntatιbus eadem regula,triplexq; illa gradatio militat, ubi vide l. indefinita de indistincta ic haloris verba sunt, seu ubi conjectura vltimae voluntatis cducenda est. Exemplum in nummis indistincte legatis, i. siseruiu I6. in .de legat. I. o l.nummis T F.delegat. ubi triplex liaec itidem conjectura, iidem κλι κιδέ, p nuntur. Hoc, inquit Iurisconsultus, receptum es, nummis indistin- ne legatis, si nes ex CONTEXTU TESTAMENTI pos ιt apparere,
gati videantur. De quo jam ad l. 'supra. Et haec quidem ad hujus regulae intellectum sufficiant. Αquibus abeunt nimis longe , quae P. Faber conabatur LSemesnIo. ex libris Vlpiani ad Sabinum vicinis , de sic ex alio libro, quam unde haec regula desumpta est. In iis quippe legibus quas adfert,intra unicam, primam scit . quae hac l. indicatur, obscuri interpretationem, res omnis consistit: ne bis vetb ut dixi, talis ad hanc leg. species fingenda est, ubi per tres gradus conjectura duci potest: Admitto contra speciem ceu similem superiori. quam ponit hic Gl. in v cditione vel stipulatione prede a facta: uno ex contrahentib. dicente, se de Veronensibus sensisse,altero de Imperialibus. Quae omnia in praxi utilia sunt & quotidiana. De OBLIGAT io NIs tiagenis,dissolvendae modis.
XXXV. IDEM Ulpianus J libro quadragesimooctauo
Ni HIL tam naturale est, quam eo genere quidque 'dissolvere quo colligatum est: ideo verborum obligatio verbis tollitur, nudi consensus obligatio, contrario consensu dissolvitur.
Λ D locum deGona o interitu in summam subtilis
229쪽
pertinet haec Vlpiant rcgula: ut S duae praeterea hujus ti t. regulae: puta Gai j lex Mnnia Icio. 8c Pauli lex fe=e I H. in de cxtrinsecus Pomponi j ad Q 'luci sim l. prout So. m. de sotatio . Eandemq; in sententiam est Papiniani illud clegans sui sunt eius somnia) l.quramvis 6. m.de adquirpog g. eodem modo vinculum obligationis solvitur,quo quaeri id solet. At enim si as ut singulae& singularcs species habent, ac nominatim lex Izo. pertinet ad obligationes seu nexus peiso halci: propriC ad causam adquirendae & amittendae possessionis : ita haec nostra speciatim respicit sipulationes seu verborum obligationcs quo Ctiam pertinebat lex proximo praecedens, pertinet & lex Pr Xime sequens in ut vel contextus ipse legis ostendit. Ostendie
insuper & conjunctio legis I. m. de V. O. l. an mutuis s. g. I. r. de acceptilat. l. v. m.de nouation. quae ex eodem libro dc sumptae fiam:
Et in uniuersum argumentu libri s. Vlpianei ad Sabinum, qui versatur in argumento stipulationum. Igitur desinit hac l. Vlpianus , propositis duarum obligationum exemplis , Nutaram naturale esse, quam Ut eo genere quidque dissolvatur qao co Agarum es. Et sic destruentis eadem principia esse,quae constitu crutis. Ait autenm,Nihil tam naturale esse: nempe id Philosophorum quoque schola sciscit: quomodo &Synesius de regno , h
cipium est : nam quo forte respcxit hic Iurisconsultus ciuili in re Eurematica quaedam seu cautelae adinventae sunt, quibus alia ratione quidq; dissolvitur: dc quo ad leg. ioo. ins Exempla duo adfert Iurisconsultiis: Primbist putationis r nempe stipulatio contraria stipulatione tollitur,seu dissolvitur,seu,ut hic dicitur, verborum obligatio verbis tollitur:&quidem vel ex pio missione, de qua Vlpianus hoc ipso libro *8. egit in I dabitur αν. de are dot. vel accepti latione, g. I. Insit. quib.modio P. oblig. de El. inatatu S. g.acceptum ferra, in . de acceptil. quae ex eodem libro 8. desumpta huic itidem coassanda eth r quaeque omnino huic legi concordat in g. 3. Acceptum,inq- eri non potest σφι uodve bis costigatum es acceptilatio enim verborum obligationem to Et qui aer ipsa verbis sit: neque enim potes verbis trigi , quod non Hybss contractum est. Dcw nac ipsa accepti latione hoc ipso libro ψS. Lgitidem Vlpianu S non tantiam in l.debitor 36. m. de jure dot. sed Se l. Jaue 38. eo O. Egit Zc Paulus libro n. ad Sabinum, huic con-
230쪽
cordante in ι. 14. de accepist. & Pomponius libris ad Mucium, l. noui go .de solutionib. Ergo, accepti latione tollitur verbis contracta obligatio : quo in numero est& operarum obligatio ne tius iurandum liberti contracta, l. I . ηπ.de acceptu.
Secundum exemplum cst obligationum ex constens Gmpe de hae contrario consensu dissolvuntur:.quod &ipsum definitur, L 72. de contrab. pr.V. 27 factum quid ..depa usi. I x. C. uendo liceat ab em .disces. Contrario, inquam, consensu, seu ut dicitur l. is3. m. modo in contrarium acto: Rcbus scit adhuc lintegris β. vlt. Mil. quib moaetosZoM. LI. g.adtao l. .de pueri, l2.derescindvenae l. I. quodo liceat: id est traditione vel sthitione nondum facta , contrariae voluntatis adminiculo l. s. de rescin venae El. I. C. quando liceat ab empl. dilrout 8o. destation. j nondum impleta stant quae utrimque praestari debuerant l. 6 g est
de contrah.e t. etsi forte aut fidcjussor aut pignus,aut etiam atra data fuerint l. 9S. - solution. L 2. aequaπdo liceat ab em . Uc 7. Insit.de emptiooe: his enim nil obstantibus res integra adhuc dicitur : cum haec vincula sint contractus, non imple menta. Sic & hypotheca ut nudo consensu contrahitur,l si tibi II. g. de piguore, de pactas: g. item Semiana, de action. sic & nudo pacto tollitur, G.C.de r- ρα LIC.C.depignor. In tantum vero haec regula de dissolvenda verborum obligatione per verba pariter obtinet: ut sit obligatio verbis contracta non merit,non possis ipso iure tolli per accepti lationem, nisi in stipulationem Aquilianam prius obligatio transfusa fuerit, g .uom per acceptιIIU. utb. mo to . oblig. id nisi factum fuerit obligatio equidem
tollitur, non ipso quidem jure, scd ope cxceptionis potestatefacti, l. 8. g penuo. LI3.ly. m. de acceptu. l. Lπ.de resin vendit His ita cxplicatis, apparet, non debuisse Intcrpretes de tollendar obligationis modis per silutionem vel solutioni similem Iric tractare : cum haec lex non sit de omnibus finiendae obligationis modis,sed de re selutoriis tantum,quibus sui bis in hac regula, sed Sciprout So. de solution. dicitur) obligatio D i ,soLVI T V R : vel ut it lex I, 3. L I B E R A M V R , de quo ad eam leg usua modi non est solutio, quae utique finit quidem obligatio-mm,icd proprie loquendo non dissolvit Rursum ad hanc leg. Interpretes tractare non debuerunt,