장음표시 사용
231쪽
sit ibi rationem contrari j obtinere: nam eo proprio pertinet aetex fere S. instr. hoc tis .ct l. quem modum s. m. de adquin possis Non debuerunt disserere, de cognatione ciuiliseu legitima, id est agnatione per actum ciuilem , id est adoptionem quaeiva, per actum pariter ciuilem seu legitimum , id est emansi pationem, di sibi venda, etsi vera it doctrina, de quo est dies.sex. Nuio Ioo. inst. Non debuerunt item hic multa cumulare de iisdem silennibus requisitis intestamentis ordinandis, &re Candis. Non debuerunt Interpretes de solennibus hic agere et solennibus, inquam, probationum 3c fidei, de in his lcripturae: quae ab hac regula aliena sunt, cum haec lex sit de substanti libus Messentialibus, id est de iis quibus res quaeque constituitur, imbspeciatim obligatio colligatur,& mutata vice partium dissensu. intrari, retractatur, resolvitur : Alioquin quid verar a scripto
Contractu. V. g. 1 cedere Contraria voluntate, etsi non scripta.
Denique non debuerunt Interpretes fere omnes hic propon re exceptionem, quod videt. si quis in priore actu majorem l gitima solemnitatem seruauerit, non teneatur in actu Contra rio seruare. Quia haec regula est tantum de naturali & legit ma solemnitate. His addatur omnibus, pertinere sanc regulam ad obligationes reales,id est ad res creditas, non etiam ad pergisnarum vin- , culum M obligationem personalem, quo personarum vinculum M Creditum nexusve contrahitur: sic enim loqui malim quamur alii,non pertinere ad ea quae forum animae spectant. Exemplo sit matrimoniarn vel obligatio matrimonialis, quae nudo consensu colligatur,. ut docuit lex so sup.hoctis. At sontrario dissensu non dissolvitur: etsi aliquando id ira quoque obtinu rit, non Gentili tantum verum etiam Christiana Iurisprudentia,ut bona videlicet gratia matrimonium ditatueretur. Plura
232쪽
DE iis qui sose alienae rei imnii siccnt cit haec regula : Cujus
quariti och tandem petinet, Num ossicij sorte circa rem alienam exhibiti obtentu , quis ideo semper excusetur, & a culpa immunis sit ' Quod hac regula negatur. Non c quidem, ut jam hinc Objectionibus occurramus , quasi abscise αμο ιο - μοναμ li ec regula.insequatur damn cive , id est , non quali lini lcere sese rei alienae nemo linquom sine culpa possit; quod utique quandoque bono more licet : veluti ii justa, amicus voluntariu sic enanni gestor a Cicer ne appellatur) assectione bonaq; fide rem gcrat alienam. Nam
qui id facit magis ossiCio fungitur, quam culpae alligatur, l. t. m. de neggest. Denique culpa non est,bene & utiliter gerere negotia abientis amici : Culpa non est, amici rem servare, amicum ossiciis S fide colere : qua causa Nc gotiorum absentis gestori Competit actio negotiorum pestorum aduersus dominum , Let. op similis.de negotges. Velum eo sensi, ut temeritati tantumpcrperam de inconsulto SI non neccssario id enim est proprie immisicere sie rei adsie non pertinentι sese rei alienae immit centium occurratur: puta, si quis alium tenacie defendat, & inconsulto alienae liti se ingerat, aut negotium suscipiat, i eum quι 46.αν. de
aut alio quocunque modo sese rei alienae , ad se nullo modo pertinenti, intempestiue t cm ego,& inconsulto immisceat: veluti si venditor rei venditae post venditionum , dc interpositas
ibi squiationes.st se immiscear
Et sano hujus regulae species aptanda venit in hoc argumen. to de Stipula tombus seu Cautionibus quippo singularibus quibusdam, Pomponius ex profesta egir, libro 27. ad Sabinum : ut
Comprobat lex φ . e . de rebus credit . quae est de lacita cautione in
mutuo: lex αν de euictionibus, quae cstdc stipulatione in servivenditione dc q; duplae stipulationc : l x l . G. . m. de V. O. quae sunt de stipulatione domus aedificandae, hominum in potestate
positorum dandi intra certum tempus : lex IS. η . de acceptIl. quae
est de supervacua stipulatione. Ergo,&haec quoque regula ebpertinctac nominatim ad stipulationes, quae in vendenda haereditate inter . enditor m dc emptorem haereditatis inter ponebantur et, ad quam haereditatis venditionem,imo &stipu-
233쪽
lationcs pertinet quoque ex hoc eodem libro Pomponita . ad
5 bin. . . ri haereaepetit. quae, quod jam alij quoque indicarunt, huic coassanda venit: optimci congruit: m ut patebit Species haec sit: ssa reditatem a te emi ; hac stipu latione addita quam utique addi solitam restarur lex So. 'αν. de V. O.) ctuantis pecunia ad te tuenditoremJ peruenerit, vel dolo malo tuo suetam eseritis,quo minus peruentat,a te praestari: Post haereditat 'ora vem ditam, cxegisti tu venditor pecuniam a dcbitoribus Ita redita riis: ea pecunia sine dolo malo tuo culpave alia periit. Quaeris tur,cuinam haec pecunia pereat; & an tu venditor ejusce pecu niae nomine emptori mihi tenearis i Sane si nulla ne eumue cogente, id est emptore me fortassis*raesentc in cissitate mexegeris, pecunia tibi venditori peribit. Cujus utique definitionis non alia ratio quam ab hac regula petenda est. : culpa videlicet hoc casu praeccssisse hunc casum fortuitum : en 1nIavero culpam esse hoc casu, sit praesente domino quis immisceat se rei ad se vel non, Vci non amplius, pertinenti. Aliud enim fuerit,ut alteram objectionem profligem,si amici ossicio necessitate aliqua urgente aut necessitatis suspicione, puta me absem te, vel dcbitore jam decocturo, denique citra culpam aliquanseam exegeris, eaq; fortuito casu perierit : nam tum emptori mihi non teneberis. Et ita quidem accipienda videtur HAI. απ. de haereaevel in.venae quam huic compaginandam dixi, iumcta l. 3. 3 . o. π.de negotge'. l. vlt. C. eod. Nisi potius cum nonnul- Iis dict.leg. . accipiamus, de exacta pecunia antevmduam hae ditatem hoc enim casu si venditor haereditatis exactam pecuin. mam sine dolo malo Sc culpa perdiderit,emptori non tenetum
aliud, si post venditam: sic ea amplius ad se non pertinente ei se immiscuit. Ratio prioris haec est , quod absentis negotia
ure', ad te re pertinere dicuntur, communis ossicii de hua manitatis contemplatu , κε κως ut habebat porticus Stoica quia homini expedit hominem benc ficio affici, l. 7. .. desera.
ctionem inter omnes homines, t.vι vim,m.de jussit.&iure. Et sic ex natura negotij semctutiliter gesti : Quae ratio contrariam quoque negotiorum gestorum actionem induxi Cum hac igitur regula nihil commune habent alienae plures species, quae alioquin ab Interpretibus turbide comatisceri
234쪽
hic solent etsi in his quoque culpae genus versic tur. I. Nil, inquam, commune habent quatuor casus quos apponit Gloss. exl.nim quaere sar, C. de vi : Vi putato π.adleg. 1 il. I. i in arca,
cum hac regula communc hisce, Imperata professo quae proprie impostora dicitur seu anis imperitia, de qua proprie est l. I t. ius quotios videlic quis eam artem promittit, quam rucic non novit, cujus est ignarus, dc in ea imperite versatur, quae modum& peritiam ejus superat. In hac quippe regula agitur de RE, ad aliquem prorsus non pertinente: immisicere, inquit, se REI ad se non pertinenti. 3..Nil commune habet publicae potestatis. ossiciiq; ad se non spectantis usurpatiό et ou quo erit lex factum 17o. quam cum hac tamen una fidelia dealbant male nonnulli in de lex i76. Apr. infh . Id quod etiam non in culpam tantum privatam dolumve incurrit, 'erum mas; atis saepe crimini, videnique imputatur. 4. Hinc ctiam alienum cri monitum,quoquisque intra vocationis suae metas continere sese jubetur, ne promiscuis rerum actibus ossicia misceantur. I. V t tu ad hujus regulae speciem minime pertinet, quod observant de vetito ciuis, de Republica absque mandato cum hostibus vel hostilia cogitantibus commercio. Quod&ipsum non in αὐοτε οπυγμsέως culpam incidit,veriim in majestatis crimcn. 6. Sed neque cum hac rcgula quidquam commune habet quod Marti nus tamen aut Bulgarus,dc post hos P. Liber, probant, lexvlt. C. unde vir l. IT. 37. ar.de rei vindic. quas avoquin species ad hanc regulam aptari video) quia illis legibus non rei alienae quis sese tanquam alienae immiscet de quo proprie est haec regula nostra)verum de eo qui rem alienam veluti suam sibi vindicat,& posisidere inopit.& ea tanquam sua uti rur, in ea tanquam sua agit, ιδρα γιαων, ψ - ἀμέ-Πων. T. Illud omnium absurdissimum,quod quidam hic tradunt S apponunt, ideo negotiorum gestoum de leuissima etiam culpa teneri,quia etsi scdulo quam maxima potuit fide res alterius gesserit, semper tamen ei objici possit quod hoc ipium culpa sit, quod sese tei allenae immi .cuerit ad se non pertinenti : quod ut a ratione alienum est, ita adversa fronte pugnat cum d.l. 2. απ. de Negoi. ges.
Ergo ut ad hujus rcgulae speciem redcamus, stipulatio haereditatis cmptioni addita, Guanta pecuria ad te tuendito; cm J pera
235쪽
Denerit,dec. potestatem vendi toti non tribuit exigendae deinceps pronaiscue rei haereditariae,& sic alicia ae : id si faciat, tenetur is de periculo rei amissat: stipulatio enim illa id tantum o- petatur, ut si quid ad eum quacunque ratione antea pervenit ex rebus haereditariis, id emptori praestare tencatur : item , si quid deinceps probo more accepcrit: non vero, ut inconsul cujn eas manum mittat. Atque id c d etiam si sumptuni ea in resec crit in penderitve aliquid, ab Emptore non repetet, non recuperas : quem alioquin rc petiturus esset, si probo more quidlaae reditarium curasiser, vel pecuniam haereditatio nomine dedisset,l. 2. g 9.lo. i I. de haereaevenae quo nomine etiam stipulatio concepta fuisse inter venditorem&cmptorem videturi args ex pluribus i 8. cν. de haere venae l.tiber homo 2o. g. l. des pulsem
uorum,*.ergosi qui em 6. Insit .de sideicomm haereae Atque haec quidem ita se habent': eaq; hujus regulae quam dixi, sententia cit; quae ad priuatos, priuataq; Officia pertinet. Alio vero, it dixi,spectat lex factum a Iudice iγo .ms cst enim ea de ossicio Iudicis: ct si jus adem ibi obtineat : nempe factum a Iudice quod ad of tum ejus non pertinet,ratum non esse.
PAR s XI. Regularum Sabinianarum.
& quidem de PossESSORII s, . seu de INTERDICTIS:
XXXVII. ULPIANV s libro quinquage Fran . ad Sabinum.
N EMo qui condemnare potest, absolvere non potest.
236쪽
Ε AssoLvENoi seu LiBER AN Di potestate, Iudici
competente, est haec regula: qua quidem argumentatio continetur, a jure seu potestate cox emnandi, ad jus absolvendi; velut a minus fauorabili ad magis fauorabile , hoc sense. Eu in qui condemnandi rei jus habet, multo magis absolvere eum, seu liberare, si innocens apparcat, posse. Multo inquam, quod duplici abnutivo hic indicatur. Nemo c. absolvere non potes. Perperam enim haec lex ut ab Accursianis legitur, ita de explicatur: Ita, inquam, legitur, addita negativa, Nemo, qui condemnare non potest,absolvere non potest: quasi hic sensus sit, euin demum Iudicem abist vere seu liberare posse, qui, si velit, condemnare possit: Quod sane et si regulariter verum sit, isolent 6.in foennc. ηπ.de of cio Proconsulis e Tertullian. 4. aduers. Marcion. cap. an Uussit ab ere,cujus non sit etiam damnare ' Attamen nonnunquam vitiatur. Nam chm fauorabiliores sint rei quam actorcs de quo l. I 2Dins hoc tit. θ & absolutionis fauor major sit quam condemnationis, seu proniores sint leges ad absolvendum quam ad condemnandum, l.Arriansu 47...HO. 9 A. sane casus quidam sunt singulares, in quibus etsi Iudici condemnare non licet, absolvere tamen licet, ut in specie l. s. g. l. C.ubi Senatores: at non etiam in sp. Nouest. 8s.seu Auth. Curicus, subdita legι 33 C.de Episcop.9 Curic. quod tamen Accursius ejusq; sequaces volebant: illud enim hactenus ibi constituitur, Iudicem sarcularem in crimine seculari.seu ciuili , clericum reum inventum punire non posse, nisi prius per Episcopum s cerdotio spolietur. Quod cum hac regula nil commune habet: SI insec. cap.penuit. de UM.deleg. o cap. ad eminensiam, de sent.=comm. de quo & aliis vide Menochium I .de arbiIrar. 3. At quia haec regula nostra perpetua sit oportet: &u unquam fallax,N mo, inquit, A c. Quare verissima est Florentina x Haloandrina lectio , qua continetur ivli dixi contrarium argumentum perpestium a iure condemnandi ad jus absolvendi seu liberandi assirmatiuE; hoc scnsu, eum qui inJuncta potestate nocentem condemnare potest, multo magis absolucre eum qui sibi innocens videatur posse. Et sic eadem omnino hujus regulae sententia est, qua
Pauli lege Ln .de re judic. De qua ex proseo Menochius ά.loco
237쪽
Enimverb pertinet haec regula ad Iussitas de Formulae seu MED-nis dationem, qua Iudex olim dabatur, quaque Iudex Pedan a Magistratu judicare jubebatur, ut ostendunt quam plurimae leges ex eodem Vlpiani lib. II. ad Sabin. desumptae, omnesq; in
eodem argumento de Iudiciis, Iudicibus datis,& condem natione ab his facienda,factave occupatae: puta lex eum Jaricare 13. αν. dejurisdiu. l. 6. de capite minui. Lo. de judiciis: LI. de in litem iur. LM.de euicrionib. LΠ.is re judic. Lf79. de HS. Ac nominatim, argumento dictae legis I79. ubi agitur quoque de hac fiti mula seu clausula,mora ea res erit, vel diuanti eam rem esse peteret, referenda est haec regula ad eam formulam ,si paret Titium dare facere oportere, vel quidfecisse, Imrix eum condemna. Quae formula fiequenter occurrit apud Theophilum,irt..is actionibus. In formula scilitet ista, 1 MIgistratu iudici data,fiebat ρκἀς mcntio
condemnaMi, nempe quia formula dabatur secundum actoris intentionem. Hinc in nata quaestio, ratioq; dubitandi, cum
pinclai 6lini pixstripto formulae alligatus judex esset,sic ut ab ea recedere he latum quidem unguem posset, virum judex e deestidire jussus,absolvere retro posset ρ Id quod hac regula
affirmatur; ex natura contrariorum. Scilicet, ei qui uno Casudoh de xre jussus est, si PARERET, reipsa & vice versa comtrario casu, si NON PARERET, tacite absol vendi potestas scta creditur: Ne no vi condemnare potes, absolvere non potes : Et si elut dixi,eadem omnino hujus regulae sententia est quae Pamli 13 αν. de re j-icvia. Qui damnare potest,is absol vendi quoque ciestatem habet.Quam l. notandum est desiumptam ex Pauli ima7. adEdictuin , quo idem argumentum de judiciis persec tus est. Mi Tntem Iurisconsultus, min, dcc. ac si diceret, rem uti absurdissimam fore, si qui condemnare potest reum injuncta
Emestate seu notione, non & absolvere eundem innocentemiposset: imo libc ei potius licere oportere, chin fauorabilior situbsolutio quam condemnatio: Simili plane modo, etsi Praetoriis c edicto suo postulaturis actionem daturum se polliceretur, attamen & denegandi actionem, uti quaeque res esset,ca sa cognita, potestatem sibi servavit: Quo pertinet etiam V1 iani sententia lib. t.ad Edictum in laox. infhoc tit: in es actio nem denegare, qui positi ct dare. Ita in cap.vertam, de paenitent: E . sina. 1
238쪽
sina. i. potestas data ad ligandum, etiam concessa ad ab istiuendum dicitur: quamquam ibi Glosscasus aliquos recenset,
quibus illa regula locum non habet: Iure ciuili haec nostra pelape tua est , nam licet haec contraria videantur respectu finis, non tamen sunt respectu potestatis jurisdictionis,ut Ripa loquitur in t. . num. l. de re Judic. denique a pari procedunt condemnare &absolvere,ita Gloss. Clem. Διm a repulsio3e,de appellat. Et haec quidem regula , ut vel ex genuina esus specie apparet, tum demum locum habet, ubi causa cognita condemnare quis jubetur : Alioquin, quod hic a Bulgaro recte notatum, si nudum ministerium , nudum exercitium facti, nuda executio cui mandata sit, regulae isti locus non est : quia executor nihil ultra potest, quam ei mandatum est, nequo quidquam potest contra ea quae inter partcs statuta sunt, t. flvι proponis s. o l.executorem 8. Codri execut.reι Juae de quo post alios Menochius I.de arbitrar. V. s. num. 2 I. Interim ex superioribus apparet, rationem hujus regulae non esse argumentum a majore ad minus, ut plerique perperam censent: imb a convertibili seu ab odio ad fauorem, vel saltem a minus fauorabili ad magis fauorabile, pariter ut l. I 6. g. I. ins Cui damus actionem, eidem dr exceptionem competere multo magis quis dixerit. Quod vero quidam putarent,iura cavillantes, ex hac regula id effici posse eundem noxium promiscuὸ pro animi sui libidine a judice vel condemnari vel absolvi polle, quomodo Tacitus Neronem memorat,
Senatui etiamsi vellet, absolvendι cuiusdam rei inimici sui adspeciem clementiae potesatem deisse, id sophisticum est. Agitur enim hac
regula de legitimo usu iureque potestatis exercendae, quae in condemnando noxio, absolvendo innoxio, consistit, non verbde code promiscue reus is sit necne pro animi sui libidine vel condcinnando vel absolvendo. Hinc proinde etiam alienus est tractatus, quatenus Principi liceat etiam noxios liberare : qub se tamen interpretes nonnulli hic effundunt ἀαρο --H. Deniq; alienus ab hac regula tractatus est,& exemplum de Iudice, qui actorem ex mutua petitione 5 Reconuentione condCmnare potest, reum contra absolvere, l.ώιm Papinianus I . Cod.de sentent. er interloc. juae quandoquidem ut actor vice mutua conueniri potest, ita M se defendere debet coram eodem judice, ιβ idem II. g. l. η .de Iu dict. l.qui non cogιIur 2 i .de judiciis: & ju-
239쪽
aatus de mutuis petitionibus cognoscere debet & judic re, ι. I. g.υθ.qua sent. ne appell. c. .de multetit. Alienus, inquam, hic tractatus est ab hac regula : in ejus quippe specie unum idemq; causae meritum praesupponendum est, cujus causa reus vel condemnandus vel absolvendus venit. η In HAEREDE sm delicto defuncti quatenus amo deturi
XXX VIII. POMPONIus libro vicesimonono ad Sabinum.
Si CVTi poena ex delicto dcfuncti haeres teneri non debeat, ita nec lucrum facere, si quid ex ea re ad cum peruenisset. DE POENALiv M iudiciorum ex delicto defuncti vi senpotestate contra HAE RE D ES de quo peculiaris alioquin titulus extat in Codice , ex delicto functorum quatenus haeredes
eonveniastur ; est de tractatus f. non autem, Insit. de actionib.9 cst haec regula : pariter ut quatuor aliae hoc titulo Concordantes, puta lex ε . it. l. l. l27. I 6 .: Quaeritur autem, An dc quat
nus haeres ex delicto defuncti teneatur Et definitur,sicim po na haeres ex delicto defuncti teneri non dzbet, ita nec lucrum facere eum oportere : ideoque reneri si quid Ze quatenus ad eum pervenit. Cui, ut dixi, concordant quatuor illae hoc ipso titulo leges seu regulae,at non Ac lex 8 ins quod quidam temere volunt. Quemadmodum Sc ab hac repula separandae sunt duae aliae, puta lex IS .in .-l. t 7.in Whoc tit. sunt enim illae de Actionibus ex persona dcfuncti ex contractu. In his sane postremis certum est, de quidem in his in quibus doli praestatio vel bona fides inest,s haeredes ex dolo defuncti conveniantur, eos in solidum lcneri, non in id tantum quod pervenit: quod non tantum Vlpianus ait in isti hominem 7. g. r.em .depositio Ac Paulus L 49.de obligat. seact. sed &idem Pomponius definit eodem lib. 29.ad babita. in I.ex deposivo I . ηπ.de oblig.se a t. quae huic prinprie jungcnda est: ea quippe mr tan*ςολίω poenalium judiciorum ex delicto defuncti, definitur,ex depositi & commodatidia
240쪽
DE IUDICIIS ET INTER D. N et 13
S: mandati & tutelae N negotiorum gestorum , Ob dolum ma- lum defuncti in solidum haeredem teneri. De quo sane ctiami agitur inae is 2. g. ult. &l.l T. ins Ergo quaeritur in hac l. ut & ini quatuor reliquis huic concordantibus, de poenali judicio, quatenus ex dolo defuncti,haeres cius teneatur Nempe in id quod ex ea re ad eum pervenit : Licet enim crimina morte extin- guantur , turpia tamen lucra scelerύque quaelita haeredibus extorqueri oportct l. ar. de cesumniato ibin t vel ut dicitur in l. i6. quod mctu causa, licui poena ad halaedem non transcat, attamen quod turpiter vel scelere quaesitum est,non debet ad literedem pertinere : vel, ut Papia. in l. . ad leg Cornel.de falsis, luod scelere quaesitum est, haeredi non relinquitur. Ac nominatim idl hac regula quaeritur in argumento de vi δί materia interdictorum,possessionisque turbatae, vel deterioratae: ut argumentum pDebent reliquae leges omnes ex eodem Pomponij libro a9. ad Sabinum desumptae qui in hoc argumento interdictorum , de quidem de vi SI vi armata, quod vi aut clam & dc prccario o cupatus fuit ut ostendunt exinde l.6o., TO. ηπ.de R.V. l. i tae vi viam. l. LI.quodvι .gut clam et S. I S. .deprecari Et vero ccrtis limum est, in interdictis haeredem poena ex delicto defuncti non teneri, sed in id tantum quod cx ea re ad cum pervcnir,
his interdictis id quod interest petitur, quod poenae genus est. Et haec quidem ita speciatim obtinent in interdictis quae propria spcci cs est hujus regulae Sed generalis nihilominus est haec juiis constitutio sui ctiain generaliter hic effertur, pariter ut di. 44 9 m. f. i.inst. sicut certissimi &absolutissimi juris sit, actior. s poenales ex delicto venientes , in haerc des non dari: de quo videnda insuper est inter alias I.constitutionibus si mr de
l. l .f. . o L 26.de dolo, ut sunt actiones poenales furti, damni, injuriae, vi bonorum raptorum, injuriarum , di. I I i. g. l. Neritus 2ῖ. g. 8. α .ad i. Aquil. l. lo. in princ. communi aevid. l. h. in . et ibonor. t. t uni l S.C.desuri. g. I. Iristit.de perpetum a Z. At-
enim datur in id quod pervcnit ad haercdcs : sola vi bonoruml raptorum actione excepta : ibi quippe ne in id quidem quod haeres locupletior factus est,actionem PIaetor pollicctur: ea ra