장음표시 사용
241쪽
tione quae continetur l. 2.in . . .vibon.rapi. Et haec de poena tibus actionibus ex delictis, de quibus proprie est haec regulae Et peculiaris tamen quaedam ratio est legis penuli. f.quod autemtar.quod quisque ιum . ibi scilicet pccna.edicti illius quod quisque iuris ad haeredem transmittitur, quod alioquin huic regulas opponi solet: verum rius ratio haec est, quia ibi non agitur de solemni aliqua poena,neque de poenali actione in haeredes tribuenda, verum de poena iuris noui impetrati in actione pecu niaria, quae ad haeredem suo eum naeuo adsecta transit, & ideo haeres ibi ad eandem normam formamq; qua defunctus redigitur,in actione haereditaria exerccnda: quae utique ex persona haeredum non immutatur l. 2. g. his a. de U. O. Obtinet Sc haec regula in actionibus poenalibus ex quasi delicto, I.vis. g.hae --
de his qui essed. Obtinet & in actionibus, non tantum mere pC, natibus,ut furti,injuriarum,S c. sed Sc in mixtis rei videlicet M poenae petiecutoriis: veluti ob metum incussum, ι. quod Hismus16. quod metus causae in interdicto de vi de vi armata, Lb. g. I. o g. - de vi se vi armatae de quo Iam sup. calumniae, i. sv.de calumniatoribine servi corrupti, ι.hac actio Is deseruo corruptor arborum furtim coesiarum, L 7. g vis. aisorfun.caes in l. Aquilia, l. ιnde , ratura 2 . g.hanc acIsonem S. m. ad legem Aquil. in incendio, ruina, naufragio,i.Pedius 4. g.vlι.de ιncenaeo. m. Obtinet & in acti
clibus ex delictis in factum, quibus persequimur id quod inter . est: nam dc hoc poenae quoque genus est, ut jam dixi: L s. g. .
l. seq...m quis eum qui en im vocas. l. I.*mutae eoper quemfact. l. splures I7.9. .dedoue La. g tenuissi mea selfmod. t.9.g. I. uou omtore. Imb obtinet haec regula, quae negat haeredem defunctum ex parua teneri, & in actionibus ex contractu poenalibus, puta in deposito tumultus,incendij, ruinae naufragi j causa: Nam etsi ibi haeres in solidum teneatur, non tamen tenetur in poenam ιa.f. i.in .se I8. depositi. Eadem, ratio est actionis rerum
anorarum,ut haeres ibi de poena non reneatur , ι.ε. gd. rer amor. t vis. C.eo sit. Eadem ratio est condictionis furtiuae, argum Lx. 6 qenuis. - . de peculiot L . in An. Merum amata me necquIcquam obstante El.contra s. g. . eoaetu. remamotam se . . infin. de condes.
sanis. de quo videndus Cujacius y. obseruat. LI. in quo ramen nonnulli dissentiunt. Eadem ratio judiciorum seu actionum
242쪽
criminalium, quae similiter rei persecutionem tantum in se continent,nam tum haeredes etsi poenae nomine ipsi non teneantur vltra bonorum defuncti rationem , tamcn in sbli chim tenentur, veluti in crimine peculatus, repetundarum, de
residuis, Lex Iudiciorum 2 o. capy.de accusat. l. 2. v. repetunae l.vit. Tr.
peculatus e nec immerito , cum ut Papinianus ibi loquitur , in buquaenio principalis ablatae pecunia moueatur r Accedat dc actio seu persecutio commisit, gabellae & vectigalis fraudati nomine,ut S illicitarum mercium conranissum : quia haec rei persecutionem continet, & quod commissum est statim desinit cjus esse
qui crimen contraxit, i. 8. II. g. . l.Iq. Qtr. de publican. ovectigal. Quare caute dict.I. LII. g. I. dicitur, in haeredem non solere actiones
transire,qua POENALEs sunt ex maleficior Ad cxclusionem scit. actionum ex maleficio quae non sunt poenales. Quare ita jam definiamus : In omni actionum genere, in quibus PO EN A vel quod intcrest petitur ex DELICTO; vnde unde actio pro manet, siue principalitcr ex des icto , siue exncgotio gesto,contractu, haeredem poena non teneri, sed vel in solidum quibusdam calibus teneri, ali A, lucrum tantum sid est id quod exinde ad eum peruenit ei extorqueri, ne alieno scelere ditetur, I.vnic. C.ex delicI.defunct.ιn quant.haredes. quia tum calculi ratione potius quam maleficii conuenitur l. 29. απ.dedol. Exceptio tantum hic addenda est, nisi poenale iudicium semel acceptum fuerit, seu lis contestata cum defuncto : tum enim poenale iudicium transit in haeredem seu transmittitur, Zi.164.
inst. hoc tit. ubi dicam , quae quidem quinta jam hujus tituli regula est, de poenalis judici j vi &transmissione : exceptio subnixa generali regulae legi, i 9.μp. dc l. V. de obligat. θ act. I. s . . in judiciis r Exceptis tamen adhuc hac parte publicis judiciis aliis quam majestaris & repetundamini: nam ibi quod jam antea monuimus bonorum defuncti proscriptioni in haeredes 1 ctis est , etsi lis nec contestata quidem fueritὶ ibi quippe litem
contestatam non sussicit, sed condemnatio secuta fuerit opo tet : LEO. αν. de accusat. Tandem, quia haec rcgula nostra prima omnium occurrit in hoc argumento, operae pretium facturus videor, si omnium quae in hoc argumento versantur hoc titulo, synopsin conficiamus. Ergo,omnibus illis in commune defini-ttur, vel praesupponitur, poenales actiones ex delicto desuncti Ini
243쪽
haeredes non dari, nisi in id quod interest. Haec, inquam,regula Ex aequo omnibus illis legibus stabuitur : Atenim diuertae sunt illarum speci cs. I. Haec 38. pertinet ad Interdictum de vi. 2. Lex ε . ad Tributoriam actionem. 3. Lex m. g. l. ad Ddictum de eo per quem factum erit quominus quis in judicio sistat: 4. Lex iΣ7. ad malete fidei possessorem in haereditatis p titione. Et liaec de regula, de , diuersis ejus speciebus. Sede-nim Ampsiviro continetur quoque in dict.l. i 27. nempe satis esse hac in re,ut vel momento quid peruenerit ad haeredes. Tamdem dc Exceptio continetur in I. is . nempe,judicia quaedam inhaeredes transmitti judicio semel accepto,seu post litem conle statam: cui succinit & Hct.lex 87.infDe Mo R A ab alio admissa.
XXXIX. I DEM PomponiusJ libro trigefmosecundo
I N omnibus causis pro facto accipitur id , in quo per
alium morae sit quo minus fiat.
in Haloan dri mora est: quomodo & P. Faber mora fit.
DE MORA alterius est haec regula: per quam videt. fit ut quid quod oportet non fiat, non impleatur : Quod fasccum euenit pro facto haberi id hac regula definitur : pariter ut duabus aliis regulis huic concordantibus: putat in iure cisi'li I6 I. cir l. qui potes II . in prisc. inst. Species hujus regulae peni' net ad interdictum uti pollidetis seu possessorium judiciu iu: ἐς eo quippc hoc lib. 2. ad Sabinum Pomponium egisse, docet sex si colo,us , L lex funds venditor 3 .αν. de adquirpossess. l. r .car. e .
licto. l. 6. ἄν pro legato. t. .Qπ.pro suo. l. I 6. o. deprecario. Et quidcssi species huius regulae in vacuae possessionis traditione poni pini est,quod Raeuardo quoque placuit, suadente d l. 3s .em .de ad Isipassus quae huic,ut dixi,inter alias coassanda est. Casus ita figit' retur : Fundus sidem in servo) venditus est a Titio 3 Sanc prius quam venditor eum emptori tradat, vel tradi curet, non redς
244쪽
emptor per se possessionem nanciscitur, vel in posscssionem veniet l. s. m. de adquis possess. Sed finge, in mora csse Titium venditorem , vel Titium venditoris amicum, aut actorem cui negotium vacuae posscssionis tradendae mandatum erat, i. e. m
rari , frustrari, per cum denique moram fieri qud minus vacua possesso tradatur Poterit emptor per se in possessionem veni re : Haec, inquam, hujus regulς jpecies videtur,quam cum Pomponius tractaret, pro ratione hanc generalem juris regulam substrauerit, In omnibuν causis pro facto id accipi, in quo per alium morusit qao minus piat: Dixit Iurisconsultus, In quo per alium mora Ν : Per alium: I. veluti si is qui quid ex contractu in complementum ejus quid facere tenetur, non faciat, ut in sp. huim leg. contra quam Cujacius ad leg. 34. g. . de legat. 2. qui ad eam sp.
quam tertio mox loco proponam,hanc reg. referebat. 2. Si is a quo implendae conditionis commoditas, opportunitas praebenda crat, eam non praebeat : veluti si haeres quis institutus sit,si statuas in municipio posuerit,& locus ei a municipi b. non detur, l. Titiuae Id .ezr. de condit. ct demonserat. Si quis alterius arbitratu monumentum facere iussus sit,& is arbitrari nolit, i mutita 6.es .de condit.o demonst. Si bibliotheca tibi ita vendita fuerit, si decuriones locum tibi vendidissent, in quo eam poneres, de per decuriones stet, arg. a contrario l. Labeo So. m. de conIr. - . Si alienum servum qui manumittere jussus est,&dominus eum vendere nolit, i.si fundum 92. g. l. de legat.2. Si relictum legatum fuerit cui, ne assilio ejus recederet, & per tutorem factum est quominus conditionem impleret, Tisia 3 .g. .delegat. 2. His enim
omnibus casibus si is cui conditio adscripta inculpatus sit, i. per cum mora non sit, conditio pro impleta habetur. 3. Si is in cujus petiona factum vel conditio implenda erat, moram faciat vel nolit: conditio, inquam, vel dandi, si dederit quid ; vel faciendi, si fecerit, si uxorem duxerit hanc vel illam, si nupserit huic vel illi,& is nolit, vel moram faciat, Ῥι ita s. l. Ger 2I. - . de
condit in tui. l. Maevia i s. de annuo leg. l.Titia sq. g. . de leg.2. l. s.f. s. quando dies legatorum e l. 26. II. l. IulIanm 4 . l.haeres 66. l.cum
pupillus 78.de condis .ct demonstri t. s. insin. l. . de tu liberis: l. l.C. de instit o subsit. l. i. C. de his quae sub modo: l.vo. ibisue per exm. oc. C. de condit. insinu. . Si is cujus interest conditionem non impleri, moram faciat, vel per eum fiat quominus conditio
245쪽
non impleatur, I. in iure cimili I6I.10r. ljure ciuili 2 . de condit. νdemonstr. qui si impicta conditio esset, debiturus erat .i. Iuliis SI. in D. eo tit.de condit.se demons. & per cum fiat quominus quid fiat, denique conditioni non pareat: v. g. Promisser, seu obligatus sub conditione, d. l. I 6 I. Od. l. 24. l.ιn executione S S. I. vlt. T. de V. O. Creditor,t.8. de nauticosmore: l. qui decem 72. in princ. de solution. Venditor, i hac venditio T. ins . princ. cetr.de contrah. empl. Emptor,t. Labeo So. eo tis. Haeres d nique,tia fraudem creditorum, legatariorum,vel statu liberi, l. II .in prisc. inst. l. I. UI. m.
de condict. causa data r l.vit.ibisti set per haeredem, C.de condit. inseritis . l.cὰm quidam i T. g. 7 pupido t. de usuris: l. I. g. 8 si quis omissa costes. II. g. f.quando dies legatorum e Leto. β .in s .deflatu liber. Fieri
potest,&non tam mora quam impedimentum objici a tertio extraneo,quem negotium non contingit, l. quibuου diebus Ao. in princ.de condit.o demonstr.'Potest dc per fortuitos casius factum impediri, ut d.tuli. ibi per fortuitos casim,C. de condit. inseretis: veluti si res conditione comprchensa moriatur, Vel occidatur, ut insp. l.inde Nerat itu a. . g. r. adleg. Aquil. o l. T. g. 7. m. de condit.institsi servus qui aliquid dare justus erat, hostium vel latronum m- cursu id perdidit .l.υ9.C. de condit.inseris. Si is cui quis operassiuas locauit, decessit, Li8. i n. l. 38. locaιιe l. I. g. I s. de extraor .cogn. Verum quod summopere notandum) hi. duo postremi casus ad hanc regulam non faciunt, ut nec ad duas alias con- Cordantes I 6 I. IT . Verum ad quatuor priores S haec de illa: pertinent. Ergo, I. quemcumque mihi fingas, qui in complementum contractus initi quid facere tenetur: a. quem voles cum Φ, a quo opportunitas conditionis implendae vel faciendi quid accipienda crat: 3. quem Voles cum V, in cujus persona quid faciendum, conditiove implenda erat: q. quem Volescum , cujus interest quid non fieri, vel conditionem non imia
pleri: si per eos mora sit quo minus quid fiat, pro facto quod faciendum crat, accipitur. Et quidem IN OMNIBUS CAVSis:
de quo ad leg. I6I.infEx his jam apparet, quam male Giphanius hic vocem Morae
expungi voluerit, quae hic omnino necessaria est. Deinde quam male hanc regulam Bulgarus, Placentinus, Decius, Ferrarius, C agnotus, Francus, de vi metu injecto acceperint, Accursicis enim utramque lectionem secutus est, tam de mora quam de
246쪽
metu, ut ostendunt exempla rius in Glon: propter Corruptam Iectionem, in q- f. E M,NO V mr H rastu. Quam tamen etiam hodie nonnulli contra fidem Florentiniarchetypi tuentur, atque ideo de iusto metu de terrore hic unice agunt : sic ut in appellatione Ob metum Iudicis non interposita , vel libellis appellatoriis non Obtentis, casum ponant; inseo qui cum Opus faceret fecit quominus prohibet posset denique in actore vel extraneo qui fecit quominus reus in jus venire posset. Quae hinc prorsus aliena sunt.
ς De F v Rioso se de Bo Nis INTERDIXL. I D E M MomponiusJ iam trigesimo arto ad Sabinum.
F V R I os I, vel eius cui bonis interdictum sit,
nulla voluntas est. DE Furiose deque Bonis interdicto , eorumque scientia &pati Cntia in re. quae in rci siue familiaris detrimentum vergit,est haec Pomponij regula : cui in sium mana concordant tiatuor aliae huius tituli regulae , puta lex Dβρr. l. Fo. iO9. IIO.
ro e Di λmbus legibus,quae ex 3 . Pomponi j libro
ad Sabinum desiimptae sunt apparet, Pomponium co libro cssi L e e Interdicto de Aqua, est de actionibuου aquae nomine prouitis. sive silminea: aquae imi, sive pluviae, ut ostendunt lex desierist R. P. I. .em is ad .reridomis. l. 2. .deflumin. l. in de aqua quo tandem L ed hoc ita EO. .de aquaptav.arcend Finge, pus imuum me feci sie,te vicino patiente,id cst,non nolente': atque ex hoc novo opere aquam pluviam tibi nocere non teneor tibi Ractione aquae plii viae arcendae , l. Labeo I9 dict.tit.de aquae pluvia aris. Excipe habet lex ro. qu:c ex codem Pomponis imis 3 . ad Sabinum desumpta est, ac proinde huic con-; ungenda venirin proximc cohaerens , si non per errorem aut Impe ratiam deceptus siuento num enim voluntas errantu es. Ad hanc limitationem h aec quoque regula nulli a pertinet': qua id ipsi uraucioso prodigoq; bonis intcrdicto aptatur: Die, inquit ea, horum nulla volo in es. demum pati sicu non nolle potest,
247쪽
qui potcst Sc velle , l.3 snhoc tit. quae ita quoque huic regulae Omnino concordat Et ita quidem in hoc interdicto aquae pluviae arcendae species hujus regatae ponenda est: Q in aquam& aliis interdictis similiter aptari potest : nam M ita Vlpianus
est is l. I. I. 6. . semisistri, eo interdicto neqae pupillum, neq; furiosum, quia astectu careant, teneri. Vnde j vin efficitur gcne
raliter in interdictarum argumento, has persbnas quamcunq; voluntatem adhibuerint , non ideo bonis suis fraudari, jure Usio excidere : neque eosdem, furiosum scilic, Sc pupillum doli
non Capacem, poenae obnoxios reddi.
Comparatio porto quae hac regula instituitur , seu exaequatio istaaec, seu ἰσοδ αμέα , ἰαν Me , furioli & prodigi bonis a Praetore interdicti, non limpliciter accipienda est, sed secundum quid , restringendaque ad similes casus ei quo haec lex pertinet, id est, ubi de re jure que suo amittendo deq; re familiari agitur: Sane enim ut prodigus furiosum bonorum exitum facere dicitur, l.his qui ri. g. I.a .de tutori dat. ita tum demum pari passu ambulant , cum de iactura seu alienatione bonorum quaeritur Ideo sic. nulla utriusq; voluntas habetur,ls.l.ideo neuter obligatur, ne naturaliter quidem, l. I.*furiosum ri . . de obli-DI. dr act. ideo utrique curatore dato prapicitur tis. r.de Cura roribusfurioso aliis exIra minores dandas e expressi is Iit. Cod.
de curatore furiosi vel prodigi: Neuter alienare, transferre, solvere, tradere, diminuere potest, nec alienanti consentire, l. I. l. Iulianus Io. Q .de curatore furios l.interdum 29. ηπ.de condict. inde aelia. de 'O. I. 26. de contrah.empl. Neuter iusjurandum deferre potest, Liuior M. g. l. π.dejurejur. Neuter novum opus fieri pati
censetur, bae l. Vtriusque bona sine decreto alienari non possunt se praedia u. .de reb. eorum quisub tutor. In testabilis uter csst,l. IS. .qui testamfacere poss. g. prodigo,Insit.quib. permissum nones testam facere .f.teses,In .de testam.ordis. Sicut pater substituere filio furioso potest, l. L . de vulgari ct pupiE. l. humanitatis, C. de impubenseariis, ita & prodigo potest, ex Interproxum saltem sententia : Atenim in delictis jam separantur furiosus S: bonis Pnterdictus, quia interdictio non nisi bonorum contemplatu fit, quibus regendis ineptus quis est : Furiosus scilic. delinquere non potest, clim affectum delinquendi non habeat, i. v. g. i .c rLLI G ID.Presae Lys. I.etiae iniurΠΥ: Ω2. ηπ.de sicariis: llen. g.uls.
248쪽
ear. de parriciae: Prodigus delinquere omnino potest,cum doli'&fraudis capax sit. Denique differunt etiam in Adquirendo, sed di in Negotiis contrahendis , meliore denique conditione sua facienda, I. ysup.hoc tit. L6. r. de V.O. l. s. r.de novation. l. I. g. I. D . de adquiren haeredit. Quam quidem differentiam adquisitionis& obligationis exerte Iulianus dict.l.6. tradit. De aliis porro personis , quae pati non posse intelliguntur, puta de Pupillo. . Lysup. l. IIo. g. 2.ins ut & de eo qui prohibere non potest, v. l. So. Atque hic Primae Collectionis,seu Regularum SABINIA-N Λ R V M quadraginta quatuor,sinis esto.
249쪽
collectio seu Systema, lEDICTALES REGULAE XX.
ex mediis veterum Interpretum AD EDICTUM LiBRis desumptae, Legibusqi XVII. comprehensis, a l. i. ad i. 7. inclusive. EDiCτALεs Regula quaedam ρquuutur,desumptae ex libris com
mentariis Gaj, VψIani, Pauli ad Edicium: nes tamen ex primisaahuc eorum ad Edictum libris, verum ex mediis, quaein adeo Regula melius inter i. i38. O l H9. insposita fuissent; quam ut hodie hoc Do, de qua luxatione dicam plenius in ingressu legis ΙΟΣ. - iis. ii T. Quare sex aliae partes Regularum Edictalium hin antevertere ribuerunt, qua jacenι a d.l. io L.ad ι '. quas haecseptima nunc excipere debuit.
P Rs S Epri MA Edictalium Regularum,
Festondens libb. XII. XIII. XIV. XV. XVI. XVII. Digesorum.
XLL VLPIANus libro micesimo to ad Edictum. Nos debet actori licere quod reo non permittitur.
A, c Lex duabus Regulis constans , duplicem fauoreis - de aequitatem in Contractuum argumento suppeditat, quam prae oculis Iudices 5 Iurisconsultos habere opor-
250쪽
tet: Prior fauor est personalis, posterior realis : Nempe ut re rum, ita dc reorum dc personarum quarundam in jure aliae aliis fauorabiliores sunt.
De R g i s est prior hujus legis Regula: De quorum in commune favore prae actoribus est generalis illa regula, quae con tinetur l. D s. insubi dicitur, favorabiliores reos quam actores haberie
sunt speciliares vero tres numero , quae ad illam velut matrem referuntur: puta,l. 2. I. Ignorantia sic. rei faciliusquam actoris excusatur ael. 42. 2. Exce iones multo magis reis competunt, quam dantur actiones, d.i. II 6. g. l. 3. Imo exceptionibus uti rei pluribus possunt, at non & actores, actionibus;
ael. 3. 4. In processu seu progressu judicrario: oc inter alia,in aurejurando deserendo,& in sententus Iudicum formandis rei potior
ratio quam actoris,ael. s. Et haec interim synopsis regularum, quae hoc tit. de potiore reorum favore quam actorum occurrunt,notanda est. Quibus adde de speciales adhuc quatuor leges de possessorum nominatim favore; puca,tigem 33sup. l. I 26.3.2.LI 28. is prioc. adeo quae tres sententiae ab hac regula diversae sunt, SI turbido tamen ab Interpretibus cum hac commiscentur) I. Multa actori prohibita sunt, quae reo permiIIum rur. 2. Et retro , diuodacton licet , multo magis reo permiuitur.3. Et, ut maxime quandoque aequo jure habeantur, parique passu ambulent: veluti in procuratore post litem contestatam causa cognita mutando, llosi litem IT. iuncia l. quae omnia 3 S. π.de procuratoribus': attamen quae jam distincta a iuperioribus regula hic proponitur) Suod reo non permittitur, non debet actori Itacere : & quod 1lli denegarum est, id actor vindicare non potest: cum alias tantum absit, id fieri possit, ut contra,quod jam supra. praestruximus,fauorabiliores sui rei. Et aequitatem hujus sententiae seu regulae, Iurisconsultus indicat hac formula, Non de ber quae de ipsa eodem sensu fineq; addita in l. M.fv. o I.7 .iusin. qua aequitas regulae commendari seu inculcari solet : ac si diceret Iurisconsultus, rem absurdam & iniquam fore, si aliter comparatum esset, si inquam actori liceret quod reo non pe
Exemplum seuspecies Imius regulae poni potest, quod ab aliis quoque jam indicatum est,in jur urando : de eo quippe actum hoc libro ab . ad Edictum ab V lpiano fidem faciunt lex I8.13.1.