장음표시 사용
261쪽
sit, eum qui exceptione alia iam usus est, veluti iurisjurandi, posse in eodem judicio compensati ancin quoque objicere: Nisi lex impediat compensationis Aycctionem, puta debiti non liquidi. Quod mihi non placet. Et haec quidem de reo : ex diu crso, actor, si plures actiones
eiusdem rei nomine ei competant, ii plures ach Ones concri rant, una tantuin experiri potest : Qυλre neque plurcs vrio ict- dicio cumulare potest, neque in eodem iudicio variaro, quia ccrta cffa d. b t agensis intentio : oc altera contentus cssud b t, unam eligere dc bdi, unaque electa altera lollitur: de quo
est de lex . g. iis 8. e legat. I lis. quod cum eo qui in al.
pol. l. 9. 9.elgere I .de re bli or acI. l. i. g. l. pro socio g.vis. nosa caup. Ex γριο haec t ut ina addenda, si inccrcus sit actor, qua adtii ne experiundum habeat, ut in specie legis I. g quod autem cv.q d legator e G.ema modum, inqvit,solemus tacere,quotiens imcertum es, qua poIι- actio seneat; nam duaου iucIamus, id est in libellum conjicimus: protestati, nos . altera velle cole qui quod nos contingit: Et haec desumulationc ωvariatione in eodem iudicio. Iam enim alia quaestio cit de actione successiua , de qua non est proprie haec regula: verum lex lso. ins de de quoad eam ligem picne. Sicut dc aliena quaestio est ab hoc de comcurrentibus actionibus , tractatus de eo qui per inrorem rc maliqua actione pctiit, loco alterius venae actionis: ut in specie ι. habebat II. car deo tor ra. quae alioquin ex eodem Vlpiani libro 28. ad Edictum desumpta,huic legi conjungenda est se l.
f.vis. αr. quod cum eo qui in al. ρω. t. i. g.vis. quando de peculio actu annalia cis. Sicor de aliena quaestio est de reo,cui ante judicium restituendae rei legibus facultas datur, ut sese grauiori iudicio imminenti s bducat: ut in specie l.itemsi ci m i s. . qeod metus ausa dor i. i. g. . ..depstblicanu. Deniquu aliena quael io est, de conciirsu plurium actionum ex code in facto adversus diuersas simul personin: veluti adversus exercitorem dc nautam : de quo est lex licet 6. siu penult. fuit.π.nauta,caupones e l. I QP suns aitiemin nautas: Haec enim regula nostra est de concursu plurium actionum adorsus unum 5c nundLm. .
262쪽
dd Edictum. TOTIENs in haeredem damus, ' de eo quod ad cuin peruenit, quotiens ex V dolo defuncti conuenitur, non quotiens ex suo.
a amon.m additum in Haloandr. quod hic subauditur. b d. dolo. Haloand.
DE Acrionib- in haeredem dandis ex dolo defuncti in id quod
ad eum peruenit,est haec regula cui alioquin in sumniam concordant quatuor praeterea hujus ti t. regulae aliae I puta lex .sV. l. Hi. g. i. t. 7. Ol. I 64. quarum omnium synopsin aliquam habes ad dict l. ι8. Nam de actionibus ex contractu sentiex is .in si . lexἀTItan . infhoc tit. J Et est haec conjungenda cum lege T. g.vit. se l. quod in haereri 9. in . exr. de tributor action. cx qua posteriore haec regula transcripta est : Quem casum aet. 9. insta. AZo dc Accursius hic apponebant,etsi inscriptionis paritatis, & sic conjunctionis, nescij: Quamquam & jungi potest
pari ratione cum l. ' o. g.Ut αν. de peculio. Pertinet igitur ea n minatim ad actionem tributorram de peculio ex negotio gesto cum servo , quar rci persccutoria est. Finge, ex contractu servi,
domimum de peculio conuentum dolo malo peculium immianuisse, vel mercem peculiarem intervetiisse, vel dolo malo eam minus a quis portionibus diuisiisse, distribuisse 3 In dominum certe huius postremi doli nomine competit actio tributoria, quae persequi solet& ulcisci dolum perperam distribuentis. l. 7. g.υδε S. cr ael. i. g. 2. de tribui. act. Et laaec ita in domino i pso obtinent : sed quid fiet haeredi domini Z In eum actio dabitur in il quod ad eum ex dolo defuncti peruenit , l. 7. g.vit. l. s. 9.eo tit. Perpetua haec scilicet juris regula cst, poenali defuncti nomine iudicio seu ex delicto conuentum haeredem , non insolidum, verum in id tantum quod ad eum peruenerit, teneri quam in rem uti dixi praeter hanc legem . sunt hoc titulo tres praetcrea regulae concordantes': Peruenisse autem quid Mquando ad harte dem ex dolo defuncti dicatur, definitur cl.127.
263쪽
1ro II. COLL. EDICTA L. REGG. PARS VII
Sed finge rursum, ipsum mel haeredem dolo malo pecu Iium vel peculiarem mercem intervertisse, imminuisse 3 utique insolidum haeres tenebitur : Totiens, inquit lex nostra, inhaereaeem damin fac ιonem scilicet, seu judicium) de eo quod ad eum pervenu quotiens ex dolo defuncti conuenιtur, non quotiens ex SVO. Quae reg. latius evagatur,& per varios juris articulos permear. Idem enim dicendum est de in causa depositi, ι.in deposito 9.αν. deposci commodati,ι. IT g. 2.----ώι.aliisque. Caetera ad aeι. 8sv. ubi &s opsia habes hujus & concordantium hoc titulo regu-
Iarum. Ires SV A inum in contractam caderepossit.
XLV. I DE M ianwJ libro trismo ad Edictum. NE Qv E pignus, neque depositum, neque precarium, neque emptio, neque locatio ' rei suae consistere po
REm suam virum quis pignori vel deposito aut precatio a Iiquando accipere possit quaeritur,virum emere,Vtrum Conducere Id quod hac regula negatur. Quae, ut ad Contractuum materiam manifeste pertinet, ita nominatim ad contractum pignoris Sc depositi de quibus etiam principe loco initio huius legis agitur) referenda cst: uti liquet ex l. . euae de deso malo. l. 3. . . de in lit. tum l. l. .P. -.depositi. I. I 8...depraescript.veis. l. I 86 de U. S. quae omnes de deposito tractant: uti rursum liquet ex ι. D. 34. de pignorat. actio.. quae de pignoribus sunt. Et pro more t men iurisconsultorum ad alios contractus, eandem regulam transtulit Vlpianus,eamque generaliter extulit,nempe rci .su siue de re sua contractum nullatenus consistere posse : De pignore sane id ipsum quoque definitur l.debitor .in prisc. My. de piguerat.act. lleniat. insin. de en I. rei tuae siue ab initio res mea fuerit, siue postea factus norim rei pigneratae dominus, quia neque hoc casu potest, perseuerare pi nus.. De deposito, qui rem suam i I. depositi. De precario squod deposito vicinum hic MLi. IV. d.l.11. ert. q. ..de Uecario. LI. 3.M. eamde his.actus pris. L
264쪽
o. g.vit. de adquirposscss. De emptione iuxta hanc legem, l. IJ.
Dc conducto nam ut promiscue veteres in locatione & conductione appellationibus utcbantur l. Lo. m. de action. empti. ita hic locatio pro conductione diciturὶ d. l. l .ct d. l. 4Ο. l. Lo.C. de locat. His adde & Commodatum, l. thear. commodati. Stipulationem,l.nemo 32. de V. I. Dotem,ltum in fundo 78.de rure AI. Legatum,gfedsi rem, Insit.de legatis. & Vsum fructum & Servitutem : nemini enim res sua servir, Lυtis ι S. - .sivs r.8er. l.in re L . π.de se .urb. Eadem ratio condictionis, nemo enim rem sitam, nisi furi condicere potest .vis .in D. m r.eruema .co. βμιιaque, Insis. de a I. Licet autem haec regula nostra apertum sensum habeat, & apertam rationem, sic ut dubitandi ratione nonnullis carere videatur , non adeo tamen notae sunt eius consequentiae: scd & contrariis, quae contra hanc regulam mouentur,respondendum est Vt de eo equentiis seu astationibus primum agamus. Hinc sequitur, quaesito quoque postea dominio res ex illis causis constituras evanescere , t penuit.in . de except.rei rud. l. I. cyaemadms .amiu. veluti pignus,&c. de quo iam antea. Hinc sequitur, ex his causis de re testillienda quem non obligari, ae is depositi: cti. o. g.vlt.de adquir.posscss. Hin C rursum sequitur, Condictionem preti j soluti re sua empta compotere : Hinc sequitur, coeptam usucapionem interpcllari, si a possessore squocunque
tandem contractus genere res ad dii minum redierit,cum alias inter emptorcm dc venditorem, au torem dc successerem tempora usucapionum continuari r c pium sit, i. t 9. αν. de pignor. act. l. LI. l3. glen. ita .ri vcap. Insit. de usucap. Nempe duo contraria in uno coire non polriint. Est tamen & haec regula suos intra coercenda limites, seu fines : Primum enim pertinet ea ad proprietalcm, non vero adcommodum posssonis; ideo scilicet dixit Iurisconsultus, Rei sua ; id est proprietatis & domini j: Alioquin & posscssionis rei
suae commodum conuentione dominus recipere potest: Hinc& precarium possessionis, de conductum M. usus rei suae pignorit datae consistit denique pignoris rei suae possessio ad debitorem iconticiatione transferri porc st, & vero saepe transferri solet L.
265쪽
111 II. COLL. EDICTA L. REGG. PARS VII.
vis. . de precavo. l. si aliquam x8. αν. de adquir possessisti in em iones . ,.υι tuae q. min. e contris. empl. Et fac huic nccquicquam obstat, quod dcb: tor rem a sic pignoratam conduccre possit: quia Res s v A hic ita accipienda cit, in qua scit. nullus alius ius aliquod habet. At cnim in pignoro jus habet crcditor,sic qui domui ei securitatis gratia incumbat. Quare debitor id conducere potost, ut ira re uti possit, qua alioquin propter ius & detenta tionc in creditoris uti non posset. Item rci suae pignus,dc postii;&c. consistit, si uiti conditione in illum castim quo res sua fu
accessio quandoque esse potest alterius rei majoris Se aliena ,δecmere cum tota re etiam nostram partem possumus, ut in specie legis quodsi unopretio I i sis. αν. de is dam addie . h aud al ite atque ros sacra rei profanae accessio csse potest : Non equidem' ut pretium cius rei nomine debeatur, verum ut pars illa cum reliquis ambulet.
Privatorum conuentio juri publico non derogat.
A D eosdem Pigcloris 38 Depositi contractus pertinet, pariter sit perior, haec regula, oe planum habet ea sensum ; ac
GDu st leg/IIm. Species hujus f. pariter ut superioris regulae, contractui Piagnotis Ac Depositi aptanda venit: Pignoris, inquam, non tan tum argum. principit h. l. Verum etiam legis 22. rL mr. de pignerat. action. ac nominatim in pacto fiduciario species a pranda est, Vum l. ηπ.de lege commissem quae tres lcges ex eo dcm libro desumptae huic regular coalsandae sunt : Scilicci conveniri non potest cui creditor Muciam pleno jure acquirat, sic ut et os, inisust superfluum pretij restituere non cogatur: cuius rui Iacio ε, id
266쪽
non alia quam ab hac regula petetula in , Privatorum, Icilicet, conυentione juri publico nou derogari. Nempe publico jure publicaque ratione, odiosa visa cst in pignotibus lex commissoria apertam cnim ea voracitatem Creditorum seu foeneratorum continet: Im O, cx Constantiniana sanctione l. vlt. d. de pactio pign.. se l. l. Cod Th. de l.commissυR DEquidem Conveniri poscit quod his Iurisconsultorum temporibus tamen poteratὶ ut creditor fiduciam citra de nunciationem vendere possit. Vice versa quoque si inter creditorem & debitorcm cou venerit, ut fiduciam vendere non liceat, ex tali conventione actio nasci non potςst , quare non sol Rente dcbitore greditor denuntiare ei solemniter potest distrahere, PauluS 2 sext. L. tu. de leg Com- missonis. f. S. Ponenda est quoque species in Deposito Arg.l. I. g. 7. Io. insin. vir depositi, quae ex eodem libro desumpta est : Scilicet conveniri non potest, ut ne depositarius doli lcneatur . quod etiam Lassupra comprobatu r. De eo quod Po ENAE nomine exactum es.
X LV I. G A 1 v s libro dicimo ad Edictum prouinciale. QVOD a quoquo ' poenae nomine hexachum est, id
eidem restituere nemo cogitur.
POεNAM, quam quis ob delictum situm aliquod solvit , uia
trum idem ipso sive ab co cui sbluta est, si ve ab alio unquam Iecupcrare possit, q' ruum Id, inquam, quaeritur de eo ipso, in
quo opcs hujus regula: ae sunt : ait enim lex eadem. Nimis enim generaliter Rastica hanc legem e prununt, υτα-eλη Θ - . ρωι αἰή ααζάνετμ ξ Et absci Sc id hac regula negatur; . quae 5 ipsa pini tui ad contractia S,S eos quidum cx quibus non equidem dominium rei in alium transscrtur, urrum usus tantum, ut cit L catum, Commodatum vel Possis Ibinis comm
dum, ut est dignus: ves custodia, ut est D cpositum: De his quippe contractibus omnibus aliisque egit Gaius hoc libro decimo ad Edictum prouinciale : sic quidem etiam ut ex eodem libro i
267쪽
lex 6.αν. locali. lex 49 de furtis, huic sociandae sint potissimum ut quae ad hujus intellectum maxime conducunt. Utθαιem hujus regulae S sic vim ejus teneamus, praesupponendum prius est, in his quos dixi contractibus omnibus hanc tegulam seu jus illud obtinere , ut qui rem hoc titulo tenet, si furto eam amittat, ejus nomine furti actionem nihilo secius a que rei dominus ipse habeat, poenamque Consequatur e quia furti actio ex aequo omnibus quorum interest ex honesta causa, Competit,l. II. 87. . de furtis. Et in his creditor, si ea res quae ipsi pignoris jure obligata est,furto ablata fit, G. y. de furtis quae ex eodem,ut dixi, libro desumpta est. Nunc fingamus: Rem mihi tuam tu pignori dedisti,Vel rem tuam commodalli, vel locasti EVtique , si eam furto tu ipse dominus rei mihi sustuleris, furti actione poenam a te consequar ; verum, die rei tibi a me restituendae allaplb num condemnationem saltem,seu poenam a te exactam simul tibi restituere cogor Minime : scilicet, quod a quoquo poenae nomine exactum est, id eidem restituere nemo cogitur. Quod praeter hanc legem Ostendunt praeterea, ι.qui ob rem Π.de conrict.isdeb. l.si pignore 22. in priώc. ct 3. I. αν. de pignerri. act. Unde Accursius exemplum ad hanc legem primo loco apponebat; l. 6. iur. locati. ι.ls. g. l. t.I'. g.vit. l69. l. . lsidebitor 79.m . de fanis. l. . g. 14. ηπ.de tabul.exbib. l. id quod 74. ηπ. de solution.
has quoq; allegat Gl.ὶ unde exempla seu species plures desumi possunt. Ucnique perpetua est ista juris regula: Poenas non si
iere repeti, cum depensae sunt, seu poenam, EI D E M restituere neminem cogi , tiaraa 62. επ. de conLLI. indeb. quod cliam hac regula indicatur : NEMO, inquit, cogitur eidem remiuere.
Et haec quidcm ita obtinent, si de eodem, id est de rei domino qui poenam delicti sui dependit quaeratur, de quo est haec regula : Eidem, inquit, re tuere nemo cogituν. Aliud enim quandoqtae fuerit, si quaeratur , de poena a Turtio aliquo ab his penes quos
res aliena suo tempore domino restituenda, momento est Qxacta, tum enim quandoque non nemo, poenam ita exactam a tertio , rei domino una cum re restituere tenetur. Et vero
quod hac regula definitur, id κ μ αν δ ςολύ- hujus Casius a Gaio propositum fuit: quod etiam discimus ex l. 6. 4.locati. de qua mox. Finge tertium aliquem rem mihi ab alio pigneratam, vel Iocacam, vel commodatam, furto sustulisse, num pCC- muri
268쪽
nam eo nomine exactain ego lucrifaciam , an vero die restituendae rei allapse, rei domino una cum re poenam a tertio exactam restituere cogar In hac quaestione distinguendum est,
inter pignus δε locatum commodatumque. In pignore equidem id certum est, poenam videlicet a tertio exactam domino rei restitui oportere: idq; etiam Papinianus fatebatur, ael. . in prine. o g. l. εω . de pigneriact. se l.creduoru II. ηπ. de funis. At in
conducto S commodato anxie dubitatum fuit, sic quidem etiam ut Papinianus ipse hic variaverit, Sc cum aliis crediderit, etiam hic poenam rei domino restitui oportere; dE quidem incommodato ideo : nempe quod satis esset, commodatarium habere usum gratuitum rei commodatae, quam ut lucrum aliquod extrinsecum inde captaret, quod occasione rei commodatae obtingeret, ut indicatur ae vis. g. penuit. C.de funis. Verum obtinuit ea sententia , commodatarium &conductorem non cogi restituere domino poenam a tertio exactam, ut Gaius hoc ipso libro l.is qui rem 6. - .locati. quae huic uti dixi ex eodem libro conjungenda est tradit, dc traditur praeterea l.υθ. flenuit. C.defurtis. ac nominatim in commodato,ex postrema Papiniani lententia,quam praetulit lustin. ael. vlt.*genati.C.desuri. contra quam Graeci lib. 6C. Basilis. tis. 6. qui primam Papiniani amplexati sunt sententiam. Ratio differentiae elegans & aperta est, non ea tantum quam Iustinianus reddit di.UI. g. penu quod ubi periculum si t, ibi lucrum collocetur, verum quia pignore ad tempus subicpto, mox Creditori restituto,ejus iam interesse desiit, utpote cujus securi rati temporaria subreptione nil detractum fucrit : Atenim commodato tu conducIo sic mel intercepto. certum est med ij s empcr temporis interusiurium commodatatio At conductori abesib, Cui compensando poenam exactam cedere par cst. Diuersa igitur admodum cst creditoris ratio,& comino datarii,& aliter interest crcditoris, aliter commodatari j ratione posscssionis, quae aliquandiu intercipitur. Hinc
igitur j a in liquet, verissinum dc perpetuum csse , id quod ac o Q o poenae nomine e actum cit, id ElDEM restituere NEMINEM cogi, ut h.l. dicitur: At enim,quod ab alio exactum est, non neminem A Ll I restitu cre nos cogi: ad quam differentiam respexisse Gaium hac regula jam ostendi: veluti creditor pignoris sibi subrepti mox retitit uti poenam a fure exactam rei
269쪽
II. COLL. EDICT. REGG. PARS VII.
domino eidemq; debitori suo una cum pignore restituere cogitur. Eademq; ratio est possessoris haeressitatur Is enim re haereditaria a se vendita, pretium cum poena tardius soluti preti j restituere tenetur: l.wrum 2 s. g. l. ψ.de haereditatis peIit. ut te dupli poenam ex lege Aquilia, t.euicta H. eod.tit. itemq; lucrum quod sensit ex lege commissoria,t.2 .m tit. lucrum enim ex eo quod propter haereditatem accepit facere non debet, seu locupletior fieri non debet .g i. o G. D Aliud fuerit, si vi deiectus fuit: neque enim restitu cre poenam cx eo commissam debet. Item aliud fuerit,si de poena agatur,quam adversarius ei promisit &solvit,si ad judicium non venerit, i.at ubi 24. .. eodem tit. Ideo scilicet, quia eo nomine dominus actionem non haberet , ae l. 24. haec personam de injuriam possessoris non domini respiciunt.
Ex his omnibus jam patet , non proprie ad hanc regulam pertinere , quod quidam temere pro exemplo hic afferunt, quod ab eodem Gaio , iisdem ad Edictum provinciale libris, dicitur in l.qui proprio 46.g., . deprocuratoribus, non debere procuratorem recuperare a domino contrario mandati judicio, poenam quam ex suo delicto praestitit. Item non pertinere,. quod interpretes asserunt, si quis mandato alicujus rem illicitam admiserit, poenam a se praestitam a mandatore seu domis no exigere non posse. In specie quippe hujus regulae praesu ponendum est , EUNDEM poenam repetere qui delictum admisit poenamque ipse dependit. De CoNsi L Io, numex eo obligatio nascatur.
XLVII. VLPIANus libro trigeseno ad Edictum. CoNsILII non fraudulenti nulla obligatio est: Carterum, si dolus & calliditas intercessit, de dolo actio
competit. DE CONsa Lir , quod alteri scit . in re aliqua datum risit,
natura vi de effectu est haec regula, quae ad tractatum seu GDntractum MaoΔιι pertinet. Et quaeritur in ea , num consilii' - istius
270쪽
istius nomine obligatio aliqua contrahatur di seu , num aliquo casu consiliator eventum consilii praestare teneatur, si forte consilium quod alteri, bona fide, bono animo, dedit, malu ceciderit e prout genus humanum caligine damnatum est, vel etiam plerasque res, beneque, ut videbatur, consulta DE V spro TAUα sua ,seu beneplacito 3gitat versatque. Denique, num
eadem consili j quae mandati ratio sit 8 Id quod hac regula ab
Vlpiano de consilio non fraudulento negatur: differentiamq; adeo constituit inter mandatumvi consilium t id quod ipsum inculcatur etiam l. 2.1n sis. ηπ.maudati. 9 gr. Insi eo tit. 9 atiis quinque legibus. Ratio differentiae isthaec est, nempe quhd mandator negotii gerendi autorem se praebet Ze periculum in se
suscipit t. Q. f. 2. .mandati. In consilio vero seu consiliatore
nil tale : qui si fidem praestet, abunde est : contra , consilium spernere cuique licet, & quo nil elegantius dici a nobis potestὶ consilium non est obligatorium, seu nemo ex consilio obligatur, ctiarnsi non expediat ei cui dabatur: quia liberum est cuique apud se explorare, an expediat sibi consilium, ut Gaius ait
Species nunc apponamus: Prima haec sit: Consului tibi ego amicus tuus, ut pecunias tuas potius in emptiones praediorum Collocares, quam foenerares , vel ex diuerso Consilium hoc magis est,quam mandatum, dc ob id non est obligatorium , l. 2. .vit. Od.g. I. Secunda species sumatur ex l.idem ct infundo Io. g T. eo ιιι. m. mandata: quae CX Vlpiani libro 3 i. aEEdimam desumpta dicitur. iusti Procuratori meo, ut interventu seu comsilio Sempioni j, quod mihi promisit, negotia mea gereret; Procurator meus consilio eius pecuniam male credidit Non ideo Sempronius tenebitur : Nam qui a tactionem amicalem promisit, in regendis procuratoribus consilio, mandati non tenetur. Tertia species sumi potest s& vcio sumitur a P. Fabro hic ex t l. 3.irim Pomponitu Iέ. π.depositi, Paae ex eodem iam lib. o.
ad Edictum desumpta est; & cuius argumento defendi potest
inscriptio huius legis, ad versus Antonium Augustinum, Contium, Labilium pag. 96. O II 6. qui libro si. eam reddebant, sic ut haec prima sentciuia libro o. congruat, posterior , libro . Quarta peti potest ex l. . g. uti ea .de dolo. Eadem ratio l. 2.-. de
proxeσct. quae M ipsa desumpta est ex libro 3 I. cuius haee species