장음표시 사용
271쪽
118 II. COLL. EDICT. REGG. PARS VII.
est. Proxeneta υο Couretier seu Pararius, ι Ane, sculna tot snim nominibus munus hoc exprimitur interuenit faciendi nominis causa, &laudauit nomen, id est, renuntiauit faeneratori, posse cum tuto credere : Quaeritur, num velut mandator teneatur Z Quod ea lege negat Iurisconsultus , quia, inquit, his monserat mrgis nomen.quam mandat,tametsi laudeι nomen. De qua alioquin quaestione plenius agit Stracca Anco politanus, peCuliari libeEo de Proxenetis. Et haec Oinnia: si consilium non sit fraudulentum, alioquin quae limitatio S differentia hic additur &ael. 2.ὶ Si dolus de Calliditas intercessit, de dolo actio competitivi de & l. quod si cum stires, de dolo. Cicero r6. ad Atticum T. Suid debet qui consilium dat praesare praeter sidem ' Denique etsi consilium non fuerit prudens, certc si optima fide atque ab optimo animo proficiscatur, abunde est, ut idem Cicero ait: Ad praxin huius regulae vide quaestionem quam tractat Peleus,quis. I S. Haec cum ita sintdiqueat , pertinere han C regulam ad Comtractus & Negotia, simul liquet, non proprie ad hanc regulam pertinete tres tractatus Interpretum de tribus aliis Constitiorum generibus; puta I. de Consiliu seu Resonsis Iurisconsultorum, de quihus alioquin ad hanc legem prolixe agunt : Quanquam S ibi huius regulae aequitas militat. 2. item de consilio Adsessorum, de quo aliquam multa hic cumulant & opponunt, ubi sane Ata sessor imperitiae nomine, non doli tant Um tenetur. l. r. m. quod quisque iuris: item jurisperitus,qui Consilio suo judicem ad pesperam pronunciandum per mouit: l culpa sv.hoc tii. Abbas Pa-
silio in delictu, de quo ad hanc legem anxie quaerunt. Qui tr ctatus ab hac regula alieni sunt, utpote quae ad contractus pep- tineat, SI ad consilia quae ibi dantur, ab amicis ferc. : quo ali
ct g. persuadere, j. de struo corrupto. Et nominatim furti actioopc- consilio. Postremo, consilium de quo hac lege agitur,
quodque Giet' est, sedulo distinguendum est a consilio υτ - ἔσω : de quo est lex TI. ct 79. i .
272쪽
Socij mei socius meus socius non est.
ADI metatis contractum aperte pertinet haec regula: quae etiam totidem verbis repetita exstat in l. nam socj LO. iar. pro socio quae inscriptum habet librum 3I. ad Edictum: Quo argumento etiam colligi potest, huius legis inscriptionem saltem quoad hanc sententiam vitiosam csse quod etiam jam monuit Antonius Augustini is, lib. I .Emendat.cap.7. p. 4. dc Contius. Et verb dictae legi 2 o. praemittenda est lex I9.eo ut species ei recte aptari postit. Societatem sagarram forte) tu S ego contraximus ; Tu vero solus cum tertio Tibi tantum socius ille erit, qui eum admisisti scilicet tortius, qui ab uno ex duobus sociis aut redemptoribus adscitus cst, non ideo alteri socius fit. Et ideo adscitus, in socij sui socium nullam habet actionem,& retro socius socij in adscitum nullam habet : Quare, si alter qui non adsciuit solverit, pro socio suo, adversus adscitum a socio suo, eo nomine experiri non potest : quam in rem memoratur quoque placitum Curiae Parisiensis 2. Innsy II66. Et haeC quidem huius regulae species cst. Sed trahi nihilominus potest huius regulae argumentum,seu dispositio, ad varias species alias. Ad eundem quippe modum in I. i os. α'.de V. S. libertus liberti mei, libertinus meus non est. Ad eundem modum l. 2 ηπ.de adoptifratris mei frater non illico frater meus cst : Sed utilius trahi tur ad vasallos, ut & ad colonos : Vasalli quippe mei vasallus, vasallus meus non est, nisi eius fundi studiq; causa quod in se Dudum accepit : Neque colonus coloni mei, Colonus meus est. Quare si vasallus meus aut colonus in me quid admiserit, vel in canone praestando cossavcrit, ad res subvasallorum vel subcolonorum vcnire, iisque manum injicero non potero, nisi eiusdem rci sub vasalli sint S sub coloni. Quam quaestionem accurate tractant laudistae, argumcnto adducto rum hujus reg I ae,tum & ι. i. g. Leta de pignerat action. Denique num trahi possit chaec regula ad dubitoris dubitores, vide Consilium Surri.
274쪽
que ira instauratum, idem matrimonium censeri debeat ξ Cal/re iracundiae id est, inconssilio animi motu βε--n, quomodo& Lucanus tib 7. - iraeque calore Signa petunt e non animi judicio. ut hac ipsa lege dicitur 3 Quod hac regula affirmatur , proposita generali hac R. seu desinitione. Quemadmodum, scilicet, multum interest inter calorem iracundiae seu jurgium ut vocat Papinianus l. I. ia'. de jundos. l. si tiberis i αν. de pact.dotalib. vel frigusculum, sive Dibusculum ut loquitur lex vir. de donat. MI.υjr. id est, frivolarium &m- stabile dissidium, & verum divortium ; quod non est nisi cum animo perpetuam constituendi aessensionem fit, dicta l. 3. haer. de δυονι. Ita multum interest inter divortium quod diu stetit,& quod brevi postea revocatum est, seu non multo post, ut iuxta hanc legem quoque scriptum extat i. 33. ηπ.de ritu προt. I. 6 q. ηπ.de donat.m .vir. Nempe, morosarum uxorum quotidiana ferme repudia apud Romanos fuerunt, ut Seneca loquitur, sic ut uxores passim exigerentur, seu expellerentur domo, mox & recipcrentur. Ergo eadem rario est constantis matrimoni j & divulsi, sed brevi instaurati seu integrati: Hac 'Videlicet, ratione, quod divortium decorum negotiorum genere sit, quae animi judicio, ut h. l. dicitur & l. Dd 9.i J agenda iunt de quo ad i.76. in se. seu , ut hac quoque lege dicitur , quae perseverantiam S
judicium animi προνοιαν requirunt; non Iubitan cum animi Mimpetus inconsulti calorem, βροχμαν δώνοιM .Hinc jam sequitur quo spectat usu hujus regula: repetito ita matrimonio, etiam dotis functionem , id cst dotem , citra
nouam & expressam conuentionem repet iram censeri, l. o. I. ηπ.deIurrit. l. l9 ηαrsoluto matrim. quia redintegrato ita matrimonio , omnia in statu pristino manent, Sc bi cui reuersia uxor nec diuertisse videtur: cum alias , ut habet vetus rogula Eipud Vlpianum HAI. l. o. Dos quae semel functa es, amplim fungi non possit.
Hinc sequitur rursiim, donationem Constante mattimonio factam, redintegrato postea matrimonio, etsi Dibusculum in te Cc iserit, mox quieuerit, donatore moriente confii mari, ceu di-UCrtio nunquam irritatam quae alioquin Vero diuortio ceu poenitentia donatoris tacita rc uocaretur, cum hic status, g .siduo tum, ηπ.de Goat.1nter vir. Duxor. Neque hinc abludit ut hoc
Exemplum aliunde addam) quod traditur LI.f. quaeri positi a r
275쪽
Turpist. l. 1.C. de abolition. cum qui calore quodam inconsulto ad accusationem alterius proiitur,abolitionem pctere posse,& c lumniae poena non tendri.
Ex his apparet, primo hanc definitionem non attendi videlicet ea quae fiunt aut dicuntur in calore iracundiae) locum tantum obtinere sui recte monuit Baldus ubi rei alias licitae opera datur: puta in diuortio, voto: de quo est Glossa notabilis, In cap.dudum, de cocluersis coauugatis : Item in iurejurando ab irato inconsulte facto, te quo est Alexandri l in p. lex 2.C. de reb. credit. Ze eiusdem imp.lex 2. Ladleg Iul miryes. Niam C Contra, non obtinet ea, ubi rei illicitae opera datur, veluti in malcficiis, de quo videnda lex F. C.de injur. t. H. g sciendum, .de paruis: ι 6. g. I. inae. eod. tit. Quare per iracundiam admissa non cxcusantur, ι. 3.C.de i uriis. Quanquam Clementissimi qui I; I mperatores in se etiam dicta iactataq; per iracundiam dc leuitaccm, imo&injuriam facit E remiscre : de quo cst lex uti. Cρι quis Imp. matiae
Sed de per impetum doloris seu justum dolorem facta quandoque mitius puniuntur,l. 8. g. 8-leg. Iul. de a ulter. Rursum liquet, hanc regulam obtinere in iis quae reuocari facile possunt, quaeque pornitentia non Criam poena eluuntur,& quidem reuocari possunt fine praejudicio terti j ἱ de quo videndum est cap. si quu iratus λ.q. s. Videndum superest, quantum illud tempus sit quod Paulus
hic breue vocat : & Marcellus ; Non multum it in interpositum in d.DL mae. de ritu nu .non multo post ' Non probanda cli Hot mannitententia, qui trinoctium illud , quod usurpandae olim uxori praestitutum erat, huc refert: Audiendus omnino Marcellus ἀι. I . & alij, quos refert Iauolenus L64. αν. de donat. inter vine, uxori qui id ita explicant, si non longo tempore mulier vidua Ocrit, id est,si inter moras ad alias nuptias non conuolauerit,& dotem vir non reddiderit. Ergo,quamdiu hoc factum non est,si interim reuertatur uxor,breui reuersa censetur. Vox breui, ut 6c mox,ciso, celeriter, δει M εως ii sunt,& ω in accipienda sunt: ut ι. n.de condiris. Ex hac tandem regula generale conficiatur,Ciιο αδ integrata, quaper iracundiam aesociatafuerunt,nec distracta υnquam videri. Cito autem vel breui, prout ccs est: certe iii sp. l. s. C.,. e domes. seprotectorib. i. e. intra annum vel biennium. .Qδ .
276쪽
XLIX. VLpi AN Vs libro trigefmoquinto ad Edicium. Alterius circumventio' alij non praebet actionem.
cimis Oentia activo fignificatu, id est, dotia admissus ab aliquo.
EX Dolo alterius, alteri aliquando actio num quaeri possit,
quaeritur Et definitur,non dari actione M.ου - οσουγόω ουκ ω, Basilica Vertunt. Et nominatim quidem id de tutoris dolo quaesitum hic fuisse,ostendit argumentum ejus libri,unde haec lex desumpta est, quod utique ad tutores pertinet ; & quidem ad tutorum administrationem, ut liquet ex caeteris legibus,quae ex code in Vlpiani libro 3I.desumptae sunt,
quidem apertum & indicatum iam ab aliis fuit : sic, ut etiam Accursius hic de tutore exemplum attulerit, sed nondum liquet, quonam quaestio huius legis pertineat. Quaestio igitur eo pertinet, Vtrum tutoris circumventio, i. e. dolus a tutore adminias quo videt. tutor tertium aliquem Circumvenit) obtentu administrationis suae & negotiorum pupil- larium, aliquo casu actionem utilem pupillo quaerere possit: an vero pupillus exceptione repelli queat Z Id quod postremum liac l. asseritur: Generali hac regula adsumpta: cujus hic sensius est, non magis pupillo quam cuiquam alij alterius circumventionem,actionem praebere: Actionem, inquam, cum effectu st. seu utilem,quin&ipsa doli exceptione submoveri possit. Quod ipse in in terminis terminantibus de tutoris Circumventione seu dolo deciditur in I. 1 F. ηαν. de dolo malo: l. apud Celsum . g. ilia etiam et s. cr gsi quis, in . m. de doli mali exceptio. ex qua lege exemplum Glossa quoque advocavit. Vbi alioquin ratio dubitandi haec affertur, quod per eas personas tutorum scilicet pupillis faueatur : verum aptanda haec est decidendi ratio, quam & ibidem Iurisconsultus indicat his verbis, ει ego puto υ- filius 1 olitae*i abscisis hujus regulae verbis quoque indicatur,non praebet. Nempe utilitar d est aequitas,hujuscemodi compendia suspecta,quamlibet per legitimas personaS seu tutores quaesita,
277쪽
etiam pupillis adimit : Tutor equidem quoad prouidentiam pupillarem domini loco haberi debet,l λγ. sp .de adminisntutor vice domini est, ι. I 7. in princ.instar attamen eam demum diligentiam circa administrationem rerum pupillarium adhibere eum oportet, quam paterfamilias rebus suis ex bona fide, more probo, adhibere solet, i. φ . cur. eo tit. de adminVir. Iutor. Neque frustra tamen hoc quaeri potuit, quandoquidem p rata semper actio videbatur circumvento adversus ipsum mettutorem, sic ut satius videretur, actionem in tutorem tribuiquam pupillo competentem adimi. Sed ut dixi utili in hanc futilitatem, id est subtilitatem submouet: Nemo scilicet ideo. obligatur, mia recepturus est ab alio quod praestiterit, l. ITI .rais Quare verum est, quod Papinianus rotunde definiebat l. 3. . . quando ex ficto tui. dolum tutorum puero neque nocere de
quo agitur l. 198. inf) neque prodesse debere, quo spectat haec
Atque haec est genuina hujus regulae species, quam Bulga aequoque E veteribus perspexit : Non ut recentioribus quoque quibusdam, etiam Cujacio post Placentinum, placuit, circumuentionis vocem passivo significatu accipere,quasi idib. indicetur, circumvento altero,alteri actionem exinde non dari. Prae- . sertim cima sint personae quaedam, quae altero circumvCnto, ircumventionis nomine agere possunt, ut pater, dominus,tutor: Similes alioquin species aliae in servo, procuratore, socio, huic regulae aptari possvnr, ex ἰ.quod simin, in D. ηπ.de assi in possessex aet.apud Celsum 4. g.quaesum es I 8. de except.doli: l quod autem ex fac Iι, ηπ. pro socio. l. LI. ηπ.de amon. empti: quae exempla de hic ah Interpretibus apponuntur.
278쪽
PARs N UNA RHVarum Ediel alium, DE NOX ALI FURTI ACTIONE.
L. P A Y L V s libro trige Mono aά Edictum. CV LP A care; qui scit, sed prohibere non polost.
CIENTIA, seu Patientia nuda, alieni delicti utrum quem culpae adstringat quaeritur Et definitur , culpa Carere seu crimine vacare , neque patientiam delicto ad commodasse suam videri posse,eum qui nudam habeat deliacti scientiam & conscientiam, nisi & prohibendi simul faculta- . tem idem habuerit. Haec scilicet scientia culpae demum imputatur, quae aut princeps delicti est, aut quaCunque ratione approbatrix. Quam in rem c multis,&haec duo loca apud exteros scriptores occurrunt. Seneca in Troade : Pui non vetat peccare cum possit, iubet. Sal vianus lib. 7. Crius in manu es usprohibeat, iubet agi si non prohibet. Contra culpa caret, qui scit sed prohibere non poteth : non prohibere , quocunque tandem iusto impedimento intercedente, vel potestatis seu virium defectu. Haec ut generalia, ita S aperti ma sunt: quibus etiam ali quin in genere concordant in summam quatuor aliae regulae hoc titulo, puta lex 3. Oseup. lex IIo. g. 2. I 89. infhoc tit. At non etiam lex io'. svi ibi ostendamὶ quod tamcn vulgus Interpre- .
Species tantum huic sua aptanda venit, in noxali judicio,a gum. l. 9. ηπ. de noxalib.action. quae ex eodem Pauli libro 39. de sumpta huic conjungenda est. Nempe is demum dominus ex delicto servo vel familia admisso in solidum de singulorum servoru nomine tenetur, qui non scit tantum, sed de qui prohibere potuit: alioquin nox ali tantum actione tenetui : quam de cisionem sane suggerit t. i.*.I. et famii fur .fecisse.l. 2. l.iu o πι- . dc ι.in delictu ἐι.9 niar. de noxia.M on. Fnde criam Gl,
279쪽
hic casum posuit) l. S. π.ad leg. Aquit. l. I.g.occisorum, de Sena usi. ΘPan. Caetera ad leges concordantes. Ex hac interim specie liquet,hanc regulam proprie ad de Iicta priuata, seu noxas priuatas pertinere. In atrocioribus enim criminibus, & quidem majestatis, & conjurationis, quid hac parte dicendum sit, &virum nuda scientia crimini quem involvat, non hujus est loci tractare: erit forte alibi commodior: quia & accuratione magna id tractandum est.
PARs DE cIMA Regularum Edi et alium, DE BONORUM POSSESSIONIBUS.
C A P E R E quid proprie. LI. G AI V s libro quintodecimo ad EdIctum prouinciale.
NON videtur quisquam id capere, quod ei necesse est alij restituere.
Tres Regulae siequentes ad eundem tractitum pertinent, de Bonis seu successombus in bonis libertoram. Hae is intelliganIur, roIjdem
praestruenda nobis siunt principia ,singula videlicessivulis Regulis sic
Legibus resondentia. Primum, libeno liberis non extan sim, puros dimidiam bonorum libens deseuncti iuberi; adeo ut patrono bonorum pinsito contra ιabulas libenι eo nomine comperat, putas dimidiam, quam dixi,non habeat,non capiar. Secundo , imosi liberius dolo mala fecerit, quo minus eam patronus haberet, Fauiana actione patron- iustodi m suam alienata reuocare potes. auod in parente manun fore non aeque obtinet, vι idemGvius eodem libro ID Fcnbιι l. 2. m. si a parente quis manum. Tandem, ut alienata instaudem suam patronus
reuocare potes, ita edi donata. AC Regula, quae significationem talltum prima spocie m J; vocis Capere continere videatur, quae rCucra tamen recte in Regularum censu stat, ut jam osten d imus ad Con-Gordantem huic ι.Ixsup. quaeritur, utrum quis id capere vide
280쪽
tur, quod ei necesse est alij restituere. id quod negatur: verbum denim hoc capiendi cum effectu accipiendum cst quod &iplum
definitur duabus praeterea legibus huic concordantibus , puta d. l. Is V. dc LTI. de 'S. Ad quarum priorem jam Concordantes
Supersunt tria ad hanc legem,proprie spectantia I. Species videt. eius genuina. 2. Similium proinde legum eddem tendentium synopsis. 3. Conciliatio cum l. I O .a. V. S. Quod speciem eius attinet, pertinet ea ad bona libertorum e in hoc enim argumento Gaium lib. I . ad Edictum prouinciale versatum,docent complures aliae leges cx eodem libro desumptae: puta lex .de bonis liberi. l. 22. de vulgari subsιι.LII. exr.de auctor. tui. HOC
posito,praesuppositoq; simul eo quod initio huius partis Edictalis praemii imus, fingamus: Libertum patrono legatum reliquis.se,sed eundem idem legatum alij restituere justisse t Bonorum nihilominus possessio ci contra tabulas liberti dabitur: Non vi- dctur scd. patronus id habere, id caperc,quod ei necesse est alii restituere: denique patronus dimidiam bonorum liberti r u CL habere , percipere debet, ut bonorum possessionc eν- uda ur. Et hae quidem gcnuinae spcci cs videntur huius l. V aliae plures atque adeo essectus occurrunt, in Fibus huius reg.
fides & veritas cernitur. Fingamus viceve. ia,CXtran cum haeredem institutum a liberto,cundemq; liuetum patrono haeredit tem restituere ΘBonorum possessio patrono non competCt, cum ipse enectu haeres sit , neque extraneus id Ccpisse videatur, quod cum patrono necesse est restituere: hoc unico fundamen
to , quod in fidci comi nil scii co quod rcstituendum venit,' subducta accipientis seu intcrpositi persona, capientis persona spectetur . m descin 17. adleg. Falciae in iciu aestimetur. Et primo quidem quoad sideicommissi validitatem,oneraque u interitum. I. Hinc scit .cucnit, ut qui solidum ex lege Iu Ea de Papia capere non possunt, cx assu haeredes itistituti,rogatique restiueresolidum, adire haereditatem & restituere cogantur: ciunnihil oneris vel honoris sit apud eos remanserum, l. cris Utent I 6.9. hi qui stirim Iscar. ad Senatusic. Aest. 2. Hinc,si ci qui partem tantum ex eadem i. Iulia de Papia capere potest, legatum sit,ut ali re siluat, solidum capere potest, i. cum ei 42.de legat. 2.ctiliserii a d. min. elegat.y Et haec de Incapace. Nunc de Indigno.