장음표시 사용
411쪽
eum donatoris iure locoq; habendum, qui nullo iure cogente concessit,nulla necessitate, ne vinculo quidem naturali, neque si iussus, neque extraordinario iure: contra donare non creditur, donator non est, qui aliqua necessitate, vel naturali, inquam , vinculo vel ciuili, vel Praetorio, & extraordinario quid debitum soluit,vel ex mandato aliquid praestat. Huius rei occasione, de duobus potissimum ad hanc legem quaeri solet: de Dotis datione,dees Doniaione remuneratoria, vir sim& hae species donationum sint Z Quod priorem attinet, sane I.
vlt. C.de donat. anIe nupι. diserte dicitur, antiqui iuris conditores inter donationes etiam dotes Connumerasse : Contra l. I9. min.derim nupt. dicuntur patres cogi dotem dare: item l.vis C de dotis promisi. omnino paternum esse officium dotem pro sua dare progenie, idque legibus cautum. Imo & mater pietatis causa dotem dare dicitur, etsi non sit obligata, ι.9T. g. 2. ι .de cond. I deb. De remuneratoria donatione seu αλδωρω absolute dicitur,eam non esse donationem,sed offici j mercedem quandam, mercedem laboris, i. Aquilius 27.-L34 .stu penuis. f. I. in stis. dedosasionibus: Paulus D sentent. H. g. 6. ad quam quis naturaliter obligatur , ι. sed etsi lege ix g. consuluit II. .. deprau.hareae velut beneficii debitor. l. H. g. I.de furtis. Cuius etiam donationis r muneratoriae de mercedis duae species sunt: una, quae post officium praestitum fit: altera,ex contractu in antecessum promis
se, ut in sp .i.hoc rure I9. g. I. ..de donatιon. ἰννι certo I. g.nunc, π.vi bononraptor quae iam Contractus, cui interuenit, nomen Mactionem subit : Quid ergo Sunt hae donationum quidem
species, sed non merae, ut de remuneratoria dicitur ael. Aquilius rsunt scilicet donationes ex eo, quod & dotis dario & remuneratio initio & prima causa inspecta ex libera mente profici cuntur,etsi pietatis &honestatis genere quodam suadente magis quam cogente: Non vero sunt merae donationes, quia illa permutationis speciem effectu ipso continet,haec vero ncceimtaei per leges subjecta fuit; cum & parentes quidam minus pi tati hac parte satisfacerent,ω Reipublicae interesset,sceminas dotatas esse, medioque dotis viros habere, inuenire. Pars
412쪽
Pars III. Papiniani Regularum, EX LIBRIS EIVS DEFINITIONVM.
LXXXIlI. IDEM DPapinianusJ libro sicundo De initionum.
Non videntur ' rem amittere, quibus propria non fuit.
OsτREM A' haec e Papiniani Reg. Vnica e libris eius
Desistitonam sid est Regularum,ut ostendetur ad Lχo a. infh.ι. uti Logicum,seu topicum sensum continet, ita& facilem vulgo creditur habere sententiam,quod tamen non ita est. Neque enim eis tendit,quo tritum illud Logicorum axio ma,quod priuatio praesupponat habitam,qub pertinet sane lex xo8. infbs. Quare verum eius sensum , genuinamque speciem &quaestionem nondum apponunt Interpretes,neque Graeci, neque Latini, imo ne Cuiacius ipse .Quo fit,ut alia omnia ad hanc l. vulgb tractentur, quam quae oportuit. Primum, non quaeritur hac Reg. de Diau hominis: quo sensiualioquin dicitur, seruum non videri capite minutum, qui caput non habet t. s. β.est...de capιt. minur. 3sem. 4. Ins. eo . o LI2. g. πυ. - .de accusat. verum de R E I amissione est haec Reg. Et Secundo tamen, non quaeritur hac ι. de Ie quae NONDUM pr pria est,& tamen quae propria futura fuisset, nisi aliquid iam i tercessisset; quo sensu dicitur, non videri vi deiectum, qui nondum in possessione fuit, quique prohibitus tantam fuit ingredi possessionem Li.g.eam s. l. s. g.w, stri. -.de vi o vi arm. quam alioquin speciem unam e tribus, repudiatis aliorum exemplis, iis Papinianum inter alias Culacius apponebat imo M mment. ad hanc tuia. indicauit. Quo item sensu dicitur, usum-
413쪽
, s COLL. VII. PAPINIANI RE Ga
seruitutem non amitti quae nondum constituta Est,l. 9..ur quem
a .struit amit' Quo sensit dicitur, possessionem quae nondum enata est, non repudiari vel amitti, t. l. q. decretali, ηαν. de Fuccessedicto. Quo sensu dicitur, non videri dc siisse, quod nec incepit, i. so .de condit. di demonstris aec ιC8. inst. quam cum hac l. Inte pretes coniunctun perperam explicant, unaque fidelia deaubant. Quo postremum sensu dicitur,liberatum eum non videri, qui nondum obligatus fuit,l. il6. de W9.l. LI.de solutiomb. Quae tamen species hic a Culacio inter alias apponitur : neque enim hac Reg. agitur de re nondum propria, sed de ca quam quis iam vclut propriam tenet, sed quae tamen reuera propria NON est. Tertio, non opponitur hic proprium usuario, id est,ei rei Cinius usus tantum ad nos portinet: quo sensu saepe Opponitur proprium usuario, ut vel locis illis quae mox a seram. Quarto, non opponitur hic proprium , commauir de quo est lex itinere 28. ηπ.de simul LIV.ex qua tamen Cuiacius comm. ad hunc tit. sumi posse speciem indicabat. Quinto, non opponitur hac Reg. proprium ei quod alienum cs . , quomodo proprium alieno opponitur: veluti quod in argumento donationum inter virum Sc uxorem dicitur, L sied eis constante Ση. m. de donat.inter vir. 9 -I.si vir inori pro donator
donationcm rei alienae quam forte sua in maritus existimabat in uxorem collatam valerc, quia ea tantum donatio inten coniuges iure ciuili prohibetur, quae coniugem pauperiorem facit, id est, per quam maritus rem suam amittit: non videtur autem id amittere quod proprium eius non fuit. Quam alioquin sp Ciem hic quoque unam e tribus apponebat Guiacius : Neque enim hic proprium opponitur alieno, sed ei quod quodammodo proprium videtur,& tamen non est. Quare Graeci quoque
minus recte hanc Reg. ita verterunt, M δε imo μή ων ines Rodrac: appositis etiam alienis speciebus. In speCie enim huius Reg. dominus quidem quis rei praesupponitur,ve rum non proprio iure seu βεζέω. . .
Neque sexto loco hic opponitur pruriam, alicui alteri iuri, quod quis in m aliena habet, ut est pignus: ut cum quaeritur, ad
414쪽
ad quemnam rei alicuius amissa', casusque fortuiti periculum pertineat, num ad dominum cuius res propria est, an vero i latium, qui ius aliquod ad rem habet: vi cst creditor : quam speciem Graeci apud Harmenopulum hic apponunt, lib. s. prochiric.9. de Cui acius quoque primo loco luc apposuit: imo de commensario in hunc tit. profitetur, se nihil adhibere quod huic Reg. magis accedat. Quo sensu dicitur, pignoris amissi pcriculum ad dominum, id est, debitorem pertinere, non ad cres . ditorem, cuius res propria non fuit, i.cum se sortis. ηπ.depi-ν oratilia actione: nam ut iam diXi, proprium hic non opponitur alieno,verum ei quod quodammodo in bonis constitutum proprium videri potest. Facessant igitur tres illae species,quas Cu- iacius hic apponchar. Postremo, proprium hic non opponitur, lucro sperato : quasi dicatur, non videri amisisse quem id quod compendi j vel lucri facturus fuisset : quo sane sensu damnum acceptum & luia
crum interceptum opponuntur,qud pertinet lex ἰ π a s l. Aquit. item alic natum, & lucrum spretum , ut in sp. l. non flaudantur. I q. in pr. inst. ol. 6. quae in fraud credit. Non igitur,ut summatim colligam, pertinet haec Reg. ad statum personae : neque proprium opponitur rei nondum propriae, non rei usuariae,non communi, non aliena ,non pignorate, non speratae: Quid igitur Z Proprium in hac Reg. Opponatur ei rei, quam cisi postideamus vel teneamus iam, tanquam domini, dein bonis nostris, tamen non possidemus Velut PROPRIAM . Deq; ea definitur, Eum non vidcri rem amittere,qui rem, etsi quadam tenus & naturaliter a se possessam, non tamen propriam, amisit, I. Non via n, inquam,id est, ut maxime id in speciem videatur,attamen non re vera: pari sensu quo eadem haec fodi. mula aliis quam plurimis Regulis usurpatur, hoc titulo, puta quatuordecim, l. II. 8. I. 2.5 . 9 . II6. g. 2. Il8. I 2I.l 9. g. l. I S. g. v. I 67 inpr.er g. I. IS . Ne inpe hac formula contra itur τοις ita io λέωνοις, in specu m apparentibus: a. Propriam, inquam, id c it it, bili, firmo, incommutabili, inconcusso dominij iure, non temporariae possissionis titulo, de ad placitum alterius , suam di id enim proprium lignate dicitur, cuius vidclicci a se possessae aete na auctoritas est, neque ab alieno ea pendet arbitrio aut fastidio, non temporale aut mutuum. Corura on proprium dicitur,
415쪽
3 8 COLL. VII. PAPINIANI REGG.
quid etsi quodam iure nostrum sir, non proprio tamen, incomc uta, βια ω Sc ἀσαλα τω iure proprium est. Proprium, pro perpetuo &--αλκτω passim . Ex innumeris testimoniis Terentius Andr. Nihilne esse proprium cuiquam P ubi vide D natum. Plautus Mostellaria, Als issam amatorem tibi proprium futurum in vita. Trinummo Actu S. Q. Σ.
Nam beneficiam homini proprium quod datur, proprium sum eris. Bod datum es mendam,idrepetendi copia es quando volo. Idem in Curculione, mutuum facere & proprium facere opponit.
Lucilius IT.Satyr. Caetera contemnit, se in usura omnia ponit Non magna,proprium vero nil neminem habere- . Idem lib. I T. Quum sciam nihil esse in vita proprium mortali datum. Cn. Gellius Annal. . apud A. Gellium noctium Atticam libris.e. 2I.
mi liceat nuptiis propriis se proseris uti. V irgil I.AEneid. Co agro iungam sabiliero rami dicabo; i .e. ad discrimen mulieris usiuatiae. Idem lib.6. propria haec si dona fuisseat: ubi vide Ae Seruium.
Macrobius lib. I. Somni j c. 2I. Proprium habere diceretur,si s LM-rg κ habere liceret. vide & Nonium, cap. . verbo, proprium, qui inulta id genus cumulat. Ad rem. Rerum scilicet quae ad nos pertinent, quaeque in bonis nostris sunt, duo genera sunt: unum corum , quae pleno, proprioq; & immutabili, - -- ρ, iure nostra sunt: alia quae non proprio, sed reuocabili de temporaria possessione. Huius generis est peculium serui & fi-llifamilias: quod utique etsi veluti patrimonium fili inmit. vel serui sit, i. '. U.Π f. - depeculio: g.actiones autem,Insis .is acti xib. in bonis tamen patris de domini est; de quo, ad leg.93. inst. ad nutum domini de patrisfamil. Crescit, decrescit, moritur, ι. o. in . de peculio: hominis instar dict.l. o. cui vita propria data
Sane Papinianus hoc libro x. Definitionum inter alia egit de Alienatione, Possessionei amittenda: ut docent lex in talatas 36...de tuliber. Llicet s. ι. possessio M. π.de adquirenda st amist.
6s6s o t. v. de diuers o temp. praesen quae ex eo libro desumptae
huic conjungendae sunt. Ac nominatim actum Papiniano deseruo
416쪽
uo fructuari j, qui naturaliter a fructuario tenetur,dict.l. 9. cui alioquin concinit Vlpiani lex naturaliter I 2. αν. eod. ubi &possisessio plurimum de iure mutuari dicitur. Item, de vi dolo snam ita ibi rescribendum aut precario posscsso,ael. H. Denique & de re peculiari, seu de peculio filiorum familias & seruorum, non tantum castrensi, l. i7. de caserensi peculior sed & de pagano, aelex 49. g. i. Quod sane peculium etsi conniventibus parentum d minorum qi oculis, peculiare eorum patrimonium quodammodo censeatur, proprium ramen revera non est , neque firmo domini j iure apud cos mansurum I utpote quod imminui dei extingui ad domini patrisve nutum potest , dc in patrimonio patiis domi nive revera est : Et ut maxime qui in aliena potestate sunt rem peculiarem teneant squod est facti, non tameni abent, possident, quod est iuris, d. l. 49. g. I.de adquirpossess. Naturaliter denique tenent, non ciuiliter possident. Sed praestat apponere ipsa Papiniani verba, ex dict.l. 9 g. i. quae huic,ut dixi inter alias conjungenda est) ut in aliena potestate sunt rem peculiarem tenere possunt, ΗΛBERE POSSIDERE non possunι, quia possesso non taσrum corporis , seed se turis es. Vt in hac sp. haereamus,hinc iam sequitur,si filius tam .peculium amittat, nec amiti tere id videri : adeoq; nec interdicto recuperandae poscissios nis cum ideo uti posse. Quod excrid etiam definitum extat in l. M .insta, ubi plenius. Atque ita qui a ducisus nullum rei persequendae actionem habet, rem amisisse non videtur, l. I 4. I. I.
Ponamus speciem & in moumisiione strui qine & ipsa est niam Flo a filiosam. fusta , argum. t. 2 . . Qu.de manumiss quae & ipsa. ex hoc ipsb Papiniani libro desumpta est iuncta Modestini LI6. eo fit. & Pauli ι. . .. de manumiss vinc Rufini l.matrimo ν3I g. i.de ritu nupt. Et quidem primo speciem ponamus in manumistioneserui paterni. Finge, filius ex voluntate patris servum eius manumisit: Quaeritur, utrum causae probatio hoc casu reisquiratur, ut ex leg. Ailia Sentia requiritur, cum minor xx. an nis servum manumittit, ne promticuis alioquin manumis.sionibus rem propriam & familiarum liceat minori tomer/ΑMlTTERE, atterere, frangere, imminuere seu pcrdere 3 Et t. i6. definitur,causae probationem hic vacare, id est non requiri. Ratio non alia est quam huius regulae : Non videtur scilicet
417쪽
3go COLL. VII. PAPINIANI RE Ga re
minor x . annis rem ueluti servum j manumittendo amisiere . ,
. cuim propria reu , id est sprvus propἷius pleno dominij iure πισβiij Nam etsi filii mi lias squae ratio dubitandi afferri potuit vivo quodamm0do patre domini existi meu tur ut diserte proditum est l.in suis u. M. de lib.s posthum. minore sis domini sint,
attamen non proprij domini sunt, non veri,non firmi, non iure proprio. idem' dicendum,si filius tam . minor xx. annisse umpeculiarem voluntate puris manu miseri r. Et ita quidem in peculio quoque poni porcst buty rcgula: species, arg. ael. 49. g I. m. de adquir.ct amiἰllusis quod sane pcculium fi iij serii μυ-
a. Pinia quoque possit species huius regulae insusulibero, respuctu haemiis. g. sa fuliberu quae & ipsa ex eodcm Papiniani Dci Ripi uni desuiopia est: statu liber cnim ha redii quidem interim est, lud non propriin: dic quippe adlicolis ore , vel conditionc ςxistente, haeres eum amittit, nec amixtir.
3. Poni potest & alia species rei non plopriae io libera λαλ de ua. Et quidem argumen xo eius frumenti,quod ex eodem P miani libro a. Definitionum sub titillo de Judicatis
nobis seruauit Pari tor legum Mosaicar. tis.1. Cuius haec sunt vel ba : Per hominem liberum noxae viditum se totum adquissumsit, queditum dan etum dedit. manumitiere cogenduου es a Praetore qui noxae Hdisum accepit; se ducia iudicio non tenetur. Quibus similia habet quoque Iustinianus de struo noxae dedito singulari In stitiitionum loco : puta f.deminuν I. Instit.de noxia.acI. Nempe noxae nomine deditus ductus Q, etsi is qui accepit in eo domianium rei adquisiverit habeatq; t. 26. in . π. de noxae.act. ait mcn in bonis eius tantum est d. ι. ι n. π.si ex noxati cassa. Quod de bonitario dominio accipiunt interpretes,neque proin
prius eius est immutabiliter: Imo enim si noxae deditus quaesita pecunia damnum sarcieri r luere enim se potest auxilio Plaetoris manumittitur, Uragm. o d. f. s. Et quidem inuito d mmo, d. g s. ab eius quippe dominio semel recessit, in perpe-
. tuum eiu dc minium a domino Iran Sista ur ,dιct. g. . neque ad
qum postea redit, ut recte Theophilus. Ipsem qui deditum accepit icu duxit hoc calui cogendus cst eum m numittere: quia
418쪽
DE ALIENAT. ET AMITT. POSI. 38i
quia et ii a veteri demino discesserit, attamen non prop=D, non perpetuo dc immutabili jure noui domini servus factus cst i sed ita Se sub hac conditione a lege jure* ipso eius 'octus est, ut manumittere eum, damno quandocunsiderentis , cqgi pollet: integrumque adeo hi nox e dedito satisfacere, praestito damno seu aestimatione litis. Non chim noxae deditio spem illi praecidit seu adimit libertatis, ut de statvlibero noxae dedito quoque scribit Vlpianus L 9. o. desulusibis. Nempe quia noxae deditio, . in executione est: dc nonnisi ob damnum datum ea sit : quare si damnum sarciatur, satis abundeq; est. Quare neque tacita quaedam fiduciae lex huic noxae deditioni suberat : Quomodo sane alioquin fiducia pignus est, quod dominium transfert increditorem sub lege remancipandi soluta pecunia: de quo vide Paulum in sexto. dc Isidorum,alios: de qua plene dixi ad leg.
vnic.C. e. de lege commisi. Proprie,inquam,haec fiducia non est, quia qui noxae deditum accepit, domino remancipare non cogitur. Et ide5,ait Papinianus, non cogi qui hominem noxae accepit ad manumittendum fiduciae iudicio. Quid igitur 3 a Praetore cogendum ait: ut Iustinianus dict. g. . Praetoris auxilio: Δ sc extra ordinem. Proinde nec patronus est hoc casu qui manumittit. Atque i in quidem interim locus ille Papiniani apud Pariatorem explicandus est , quomodo etiam Cuiacius cum accepit, cum Pithoeo, viro alioquin perspicacissimo, ibi aqua hae si siet. Ad rem.
Sic igitur tres rerum species tenemus, quae etsi propriae quodammodo videandur, propria taricu reuera non sunt, Peculium,
in quain , statvliber, noxaes deditus. Ac yroinde clim amittuntur, nec arnissae videntur. Atque ita quidcin haec Papiniani regula deinceps accipienda erit, quae hactenus minus intellecta fuit, quod Intereretes proprium hic vocis Proprν significatum non
Quomodo etiam haec regula differat a I. plerumque Los. ιnfra, ubi ad eam deuentum erir, dicetur. Contra concordantium in genere legum synopsin hoc titulo habes in commentatio ad L
Atque hie finis esto Regularum P A P I N I Λ N I.
419쪽
OCTA VA REGULARUMCollectio, se Syflema.
Regulae X li, comprehensae nouem legibus, ab 8 . ad 11. inclusive: secundum ordinem librorum& materiarum positae, & alternis
inter se mixtae. De PARTE isdeHie sola a.
LXXXI V. PAVLus libro tertio Quaestionum. Cum amplius olutum est quam debebatur, cuius pars non inuenitur quae repeti possit, totum e sse indebitum intelligitur,manente pristina obligatione.
D Tractatum de Condictione Indebiti seu soluti r , 2 petitionem haec Pauli lex , duabus Reu. constans,
icta pertinet,quod vel ipsarum verba satis arguunt; sed & praeterea lex plane M. O l. Iuliansia 6C. m. de coniucI. indeb. quae ex eodem Pauli libro 3. Quaesti num desumptae huic coniungendae sunt: ita quidem etiam ut prior huius legis Regula aptanda veniat d. legi al. posteriorve id, dict. leg.6o. Coniungenda itidem ex eodcm libro lex G-ιitu M. π de iure es , qua & ipsa agitur de selati reperitione o& quid cin vel eius ipsius quod solutum est,uel tantidem. Condimo indebisi quid sit,notum est, nempe esse repetitionem eius, quod non debeatur, soluti: Soluti, inquam, per ignorantiam de errorem facti, quae condictio ex bono S aequo introducta re
420쪽
uocare consueuit quod alterius apud alterum fine causa de
prehenditur, ut cleganter ait Papinianus l. 66. f. de condict. Frib., Hoc ita praesupposito, duae Regulae in hac condictionis indebiti
Prior est de Ara δ' cnιe, id est, de re in designabili, indcbite soluta, non de re soluta indiuidua sager enim diuidi potesti 1. de I O. neque hic dicitur,quae in panes diuidi no3 psit, quod
tamen censent Interpretes hactersus, qui uno tractatii de rebus
indiuiduis ad has duas Regg. dc funguntur. Sententia igitur, huius Reg. haec est, cum amplius aliquid solutum est quam debebatur,totum quod solutum cst condici siue repeti, si non imi ueniatur, quae pars debita vcl indebita sit. Est igitur haec Reg. non de toto indebito soluto, sed de parte tantum indebita soluta. Nempe vi totius indebiti condictio est, ita & partis indebitae: Et ita quidem partis indebitae condictio competit, ut quandoque propter eam si non inuonitur quae pars indebita sit, id est,si ea digito monstrari non possit, t tum velut indcbitum intelligatur & repetatur. Finge quc mcasum recte finxerunt Glossa S Decius centum me tibi debere , & cum putarem me tibi debere ducenta , ex falsa debiti
quantitate communique consensis rem aliquam pro pecunia tibi solui, veluti agrum seu fundum maioris pret ij, puta amimationis ducentorum 8 Hoc sane casti non iit confusio partis rei Cum pecunia ,: velum totius agri seu fundi condictio mihi competit, seu condictio integrae rei manci, manente pristina obligatione ,h.l. seu incorrupta, ut Vlpianus scribit, ex Marcello in l. si non sortem 26. g. i cretum 4. ηπ. de condict. inrib. Prasina sci licet quaedam obligatis hic praes p ponitur, ad quam expungendam,alia res a primigenia obligati Onc, sic u quam quae ili ea ex- prcssa fuerat, soluitur: ut in casu proposito. Ergo reuiuiscct in hac sp. piistina obligatio, quae pcrsolutionem extincta fuerar, utpote cum res pro pecunia soluta pariat liberationem , ael. 16. g. . Ait porro lex,cuius pars non rnuenitur quae rz peti possit, id
est designari non potcst, digito demonstrati, quaenam pars d i bita soluta sit quae indebita. Aliud itaque fuerit, si inueniatur,sit ostendi possit, pars quae debita vel indebita fuerat: veluti, si qui
centum metretas olei debebat, ducentas soluit: nam superi si uum olchun hoc casu repetatur, non solum olet m, Ut statim i