장음표시 사용
501쪽
et De ORol NE IvCicio Ru M in coacursu famosa actionis is non famos.
CIV. ULPiANus libro fecundo ad Edictum. Si in duabus actionibus alibi' summa maior, alibi imfamia est, praeponenda est causa exi stimationis: Ubi autem aequiperant V famosa iudicia, etsi summam imparem' habent, pro paribus accipienda sunt.
AD Ordinem Iadiciorum & Actionum, quisnam videlicet, in illis ordo seruandus sit, pertinet haec Reg. de quo ali quin titulus est peculiaris in Colice': imb est Ze alter, sed sp ci alior adhuc in causa liberali de Ordine Cognitionum De ordi ne,inquam, Iudiciorum : & quidem de concurrentibus eadem ex causa seu eadem re pluribus actionibus, utra videlicet prius instituenda sit,ut recte etiam Cuiacius. Non est enim, quod vulgo ab Accursianis creditur , haec R. de Solutionu Ordine, etsi verum quoque ibi sit, pecunia, quae ex diuersis causis debetur, simpliciter soluta, utriusque tam cred toris quam debitoris demonstratione cessante, in obscuro solutionem imputari in nraiorem causam id est,in antiquiorem p tius quam recentem: in poeitalem potius quam rei persecuto mam : in hypothecariam potius quim liberam : in propriam . potius quam alienam: in liquidam potius,quam controuersam: in causam praesentem potius,quam in eam qua in diem collata est, LI. v. 3 7. viride solutios. Denique quod huic Reg. propius est in famosam potius quam in ciuilam, ι.I. d. de si urion. ιβ auid P.ι. um ex pluribus 97ώ.tit.de sol. quia maior est famae quam
diuitiarum causa, fama diuitiis praestar, ι. 38.3len. -.de adultI-Dde poenis, i. v de exi orae cognit. Glossa ad II. l.υθ. -. de iureiur. Imo vita & fama aequiparantur, Liasti. cum Glossa, r.de manum. vind. a
502쪽
Reg. nc quicquam faciunt, quinque argumentis. PIimum argumento libri secundi V lpianei ad Edictum , unde haec Reg. desumpta est. a. Ex materia seu subiecto aperto huiusce Reg. ubi agitur de Actionibus, non de solutionibus: 3. , Et quidem
de actionibus concurrentibus ex eadem causa. q. EXQuaestione ipsa, quia quaeritur, Vtra actio praeponenda sit, id est , prius mouenda. F. Postremo ex ipsa Reg. seu definitionc, quia ubi de solutionibus agitur,ex pluribus causis & nominibus paribus, ordo tamen adhuc quidam obser atur, ι. po chm expurib.9 . vir. de solution. qui tamen fine huius i. obseruari negatur. Secundo non est haec Reg. de Concursu Actionum, quarum altera alterius praeiudicialis est , & ubi ex necessitate altera alia teram ante uertit, ne alioquin alteri praeiudicium fiat, quo sensu dicitur iter minorem S . m. de iudit. per minor m Causam maiori cognitioni praeiudicium fieri non oportere: Quo sensu petitio haereditatis rei vindicationem anteuertit, istos lium II. m. de exce'. Quo sensu vindicatio fundi, actioni confessoriae,
qua seruitus fundi petitur, praeponitur l. I 6. π.de except.Po pertinet & lex I .m. δε- enisc. l. . C.de ordine cognIIion. Tertio, non est haec Reg. de concursu ciuilis actionis& criminalis r ubi sane certissimum est, criminale judicium ciuilem actionem anteuertere, l. vis. aede ordine iud. Quid igitur 3 Est haec Reg. de concursu actionum , quarum altera per alteram non tollitur; de quibus quaeritur quonam ordine eae exercendae sint, quae PRAEPONENDAE. Quo quidem in argumento duae Regulae inter alias obseruandae sunt. I. Maiorem actrinnem minori praeponi , seu maiori minorem Causam cedere oportere, ae LVI. Cod.de oriun. tudic. 2. Pares pro a Ibitrio praeponi vel postponi. Hinc ia in tractatus, quaenam maiores sint causae, quaenam pares: Ad quod utrumque pertinet haec Reg. Tandem igitur haec Reg. est de concursu famosae actionis,& non famosae de una eademque re ivt in P. l. I . g. I. in depra-sr t. vc b. i. g. I. αν. ad ι. Aquil.ι. prosocio Famosum judiciunn maius est , atque idci, prius tractanda causa existimationis seu infamiae : ut maxime ciuilis actio de eo actionum genere sit quae summam maiorem habent, id est, in ea agatur de magna Pecunia, quanti libet sit cumuli pecunia, cum fama tamen non venit aequiparanda,componenda: quin famae ratio semper
503쪽
18 COLL. XI. EDICT. REGG. PARS I.
1umma est,ut supra ostensum. inare& hac quoque occasione prolixe Vlpianum hoc libro 2. ad edictum de causis ex ouibin i
finia irrogatur, egisse comperio, ut docet exinde lex i. απ.de se pulch violit. Nana 3c actio illa de sepulcro violato infamiam i rogat , G. l. x cum pecuniaria actione concurrit qua rem tantum persequimur, ut ostendit lex s. pr. 9. m. d. iit. Imo docet id etiam, quod eodem libro r. Vlpianus scripserat, relatum est in l. 36. αν. de Oct A. cessare ignominiam in condictionibus, quamuis ex famosis cautis pendeant : cuius exemplum poni potest in actione seu condictione furtiua, item condictione rerum amotarum,t. 26. .rer amotar. Et haec quidem de priore parte huius Reg. ubi videlicet causa famosa 5c non famosa concurrunt i Altera pars est de Concursu duarum actionum famos, rum, in quarum altera summa maior Continetur: Et hie nullam summae maioris rationem haberi ait Vlpianus, ut proinde utra
quis velit, experiri pollit: Exempli gratia: Depositum apud te
intervertis Eo nomine duabus famosis actionibus teneberis, depositi,SI furti: caeterum depositi actio non tantam seiuniam habet, ut furti actio, quae vel quadruplum vel duplum ultra rena persequitur : Et tamen nil interest, utra actione quis prius experiatur. Ex hac igitur Reg. tandem generale illud e nunciatum conficitur, cum fama diuitias non componi, & ubi de fama agitur, pecuniae Sc diuitiarum rationem amplius nullam haberi,sed caput tantum causae,id est,famam unicὰ spectari. Tandem ab huius i. tractatu facessant, quas velut huc fa
nisi quis putet hic omnes leges aduocandas, quae de famosiis personis & judiciis agunt.
504쪽
C V. PAvLus libro primo ad Eiuctum. Vbicunque causae cognitio est, ' ibi Praetor desideratur.
i. vertitur, requiritur, existit.
P Raetor ipse, id est , maior Magistratus siue Urbanus siue Pr
uinciae Rector, seu Praeses hi enim appellatione Praetoruintelligendi 1 unt: de quo Alciatus I. par. ν. non verb Magistratus municipalis,quibus in causis adcundus sit, hac Reg. tractatur Et definitur , Ubicunque causae cognitio es, id est, vertitur seu requiritur, desideratur, ut L 7 Isup. ibi Praetorem desiderara, i. requiri. Haec, inquam, sententia est huius Reg. quam ita quoque recte accepit siue Placentinus, siue Martinus de Cossia. Vt verti de sententia eius Reg. quam non fuit in procliui omnibus inoffenso pede explicare, melius liqueat, sciendum est, speciem huius Reg. ad actiones& remedia possetaria spectare': Id enim argumentum fuit Pauli libro I. ad Edictum,unde haec Reg. desumpta est: AC nominatim pertinet ea ad camsam damni infecti, ex qua in possessionem missio sit et quo spe
quoque recte omnino vidit. Igitur quaestio co tendit hac Reg. cum tria momenta sint, tres articuli., in causia damni infecti, de quibus ordine Magistratus adeundus est, super quanam rC, quo articulo, adiri debeat Praetor ipse, super qua vero susticiat Magistratum municipalem in causa damni infecti adiri Res vero ita dilhinguenda venit: Etli regulariter Magistratus municipalis facere non possit ea quae magis imperi j sunt quam Iurisdristionis, i. 1 6. υ ad municFal. cui uim Odi est, iubere caucri Praetoria stipulatione S in possessionem mittere, quod Vlpianus pariter scripsit, concordante huic libro I. ad Edictum in l. . .de Iurisdict. vi est rursum in integrum restituere, bona possideri jubere rei seruandae causa vel dotis vel legatorum aei. 25. g. I. 'Attamen in causa damni insecti, quae celeritatem dc-
505쪽
iad. rat, & causae cognitioni locum non relinquit, sic ut peri-c ilo se omnis dilatio ibi videatur, Praetorem Edicto suo nominatim simul ac se me iureque perpetuo Magistratibus municipalibus duorum decretorum ius dc potestatem secisse: Nem pecautionis cxigendae de damno insccto : Item, si intra diem .
non caueretur, in possessionem eius rei unde damnum seu rubna metuitur, mittendi,ut scribit Vlpianus dicto libro I. concordante ad Edictum,l. 4. Q .ri damn ιὸν Sct. Huius, inquam, duplicis dccrcti potestatem fecit Edicto suo Pi a tor Magi istatibus municipalibus e Denique, it Vlpianus scribit l. a. g i. duas res Praetor Magistratibus inrunxit, cat tionem & posscssionem: quia caulae cognitio Pi de sic vlictiori morae S dilationi in his
locus non ust, leni utae r s celeritatem dc sidcrat. & nullam aut certe summariam causae inquisitioni ira admittit: At enim Pntior sibi reseruauit terti j dccrcii jus, scu caetera si ae Iurisdicti ni re se ruau ii : id est si post docretum posis sionis durctur nonhcaucri, ut pom dcre liccat, Pia tor ipse commine adeundus vcnitIcl. 4 M. f. quae huic coni ungenda est, lut ex eodem libro delumpta, it c sh, i iaeioi desitra ur. in hac I. dicitur. Vi possidere liceat , id cit ut missu, iam in posscstioncm , etiam eam per li,ngi temporis spatium sta .m in dominium capere possit. N cmpo, quia hac in re causae cognιιιο cst, res matule cxpend cnda vetari,atquc ad Cis moram rcquirit, ι 4. g duas,ear de damno ι . inare ipse Praetor co nomine adeundus est, idque Iurisdictioni suae resoluauit,ν l. 4. g. Enac Ira tamen, uda Praela
tore desiderata alij nihilominus demandari cognitio haec ab eo
possit : quod nominatim proditum extati. 4. m. de ossis. eim calmanae Ad cun dc in sane modum suspecti tutoris remotio cognita causa fit, i. i. g sussint, . ad Turpist. & tamen mandari ea potest a cognitio g. in pr. ηπ.de 4 c. eim cui manae Iiem rest itiatio requirit:& ipsa causae cognitionem , t. . de in integri restis. Si ta-mon mandati & olim poterat, S hodie potest , ι.vis. Coaevi σ
Ex his jam patet: Primo perperam omnino hanc l. referri a nonnullis ad Ligitimam Iurisdictionem, id est,ad eam, cuius Coa-nitio speciatim lege alicui data est, cuius exempla prolixe ad hanc l. cumulant: quasi hic huius Reg. sensus sit, ea quae cog-n Aoni Magistratus specialiter lege tributa sunt,ab co dema δε-- la dari
506쪽
dari non posse : Perperam, inquam , cause enim cognitio in hac l. NI l.7 l. v. indicat rem, non legitimae iurisdictionis seu a lege specialiter datam mandatam, verum eam quae 5c molam admittit, & longiorem inquisitionem requirit, quam uti luc libi Praetor reseruauit. Secundo liquet,Praetorem d. derari hic dici, quia Praetor ipse adeundus venit, de quo mox plura. Tertio apparet, ab eodem quoque Cui acio hanc legem perpcram trahi ad LTI seupri elique hic lectorem remitti, ut ex dictis ad eam manifestissime constare potest, etsi ut haec ita & illa Praetoriae cognitioni formam imponat. Quarto hinc apparet, voce ubicunque hic accipiendas esse nominatim actiones vel remedii alicuius possessorij postulationem , quo pertinet etiam quod de voce posulandι notatur ae l. . g. 6. Quinto Praetor desiderari hac l. dicitur, ubi is ex ordinaria Iurisdictione adeundus est,etsi postea rem ah j nihilominus demandare possit: Denique Praetor desiderari dicitur, respectu eorum in quibus Praetor omnino non desideratur, id est,in quibus Praetor nullo modo adeundus est : Contra, in quibus causae cognitio est, id est,requiritur, adeundus omninti Praetor est : Aduus tamen hoc ipsum nihilominus demandare seu delegare alteri, si velit, potest i Non ilico scilicet, ubi Praetor desideratur, vel ad eum res remittitur, denique causae cognitio requiritur, etiam necessitas cognitionis ei iniungitur , t. S r 9. αν. re On .Praem. Breuiter igitur Praetor risArura dicitur, non ad exclusionem eius cui ab eo mandatur Iuris dictio, verum ad exclusionem alterius magistratus municipalis ut post Cui acium rectissime ostenderunt Scspio Gentilis, lib. 1. de Iuris .c. 28. st Bellonius, cap 8. de mandata Iura . qu I. π.I6.l7. , Breuis igitur paraphrasis huius Reg.maec esto : Vbicunque a veluti in actionibus & remediis possessoriisὶ res celeritatum
desiderat, Magistratui municipali jus esse cautionis exigendae N missionis in possessionem , nec maiorem Magistratum Praerorem puta aut Praesidemὶ ibi desiderari: in iis vero partibus Aearticulis ubi uuque causa cognitio est, ac proinde ros Θilationem E moram admittit, maiorem indaginem requirit, ibi Praetorem desiderari, id cit, eas partes a Praetore postulari Oporter :r ί quod addendum est non ideo ex necessitate ab co decerni, verum alteri quoque demandari posse.
507쪽
Tandem igitur haec Reg. duas differentias vi ipsa complectitur: Primum, inter Praetorem seu Praesidem & Magistratum municipalem e Secundo, inter ea quae in eodem negotio su BiCvN QVE , ait lex) causae cognitionem desiderant Ba non desiderantri nullo vero modo inter ea quae demandari possunt, vel non. Denique non spectat haec Reg. ad iurisdictionem specialiter lege demandatam , verum ad iurisdictionem ordinariam,quae vi magistratus compctit. De Lia ERT ATIS fauore.
C VI. IDEM DPAVI. v sJ libro sicundo ad Edicium. Libertas inaestimabilis res est.
DE MMnatis fauore 5s quidem in Iudiciisὶ est haec Reg.
paritcr , ut in genere quatuor aliae praetcrea hoc tit. leges concoidantes sunt de fauore libertatis, puta lex Los . Ll22. Lnon est,t 6. f. I. ι79. inst. h. t. Cuius fauoris vari j essectus illis R golis seu i g. bus continentur, veluti ut in obscuro & ambiguo libertati taleatur , d. l. Lo .i79.h. t. vi paribus numero sententiis pro libertate iudicetur, quo pertinet d. lex D L. inst. vi interdictum de homine libero cxhibendo cuiuis competat, quo spectat disY Hae inquam species ad tres illas leges aptandae sunt: haec vero nostra proprie spectare videtur ad commodum Posssonis, seu litem Vindicιarum puta ut pendente judicio liberali vindiciae secundum liber Item semper dentur: Nompe regulariter, Ut vetustissimo legis ri. Tabb. jure, ira AeEdicto perpetuo, de quacunque re pecunia ve jus esset, secundum eum qui jure possidebat vindiciae dabantur, la recreance, momenti ben cficium, seu momentanea posscsso interim posisessori adiudicabatur : Et vero de hac lite vindiciarum libror. ad Edictum Paulum egi ge,liquet etiam ex l. s.π.de I S. haud aliter atque Vlpianum lib. v. pariter de ea egisse docet mi i . de
508쪽
inis 3imabiis, res est Inaestimabilis, inquam , sic ut liberali causa ordinata, is qui de sua conditione litigat, pro libero intcaim habeatur,ι ordinata se cui. g. licet,eto. de liber. causa. l.tite.Co eod. Sicut eius rei ceu pretiosissimae posscssio in incerto ne momento quidem lcmporis cuiquam in irrcipi dc beat: Ixae stimabitas, proinde, hac specie ita constituta ,hic dicatur libertas, non co vulgari sensu, quod aritimationem non ad mutat, quod pecunia lui non possit, quod siit res impretia bilis,quod liberum corpus aestimationem non recipiat, t. 9.glenuis. demtulib. t plaηesi tum, β.
drupes pauper. 2. g.cum in ead. ad ι. Rhodi Quam alioquin huius K. sententiam etiam Cui acius credidit. Quod preti j computatio pro libertate fieri non possit, Vipstagm. t. 2 osed quod tanti aest; mari debcat, vici loco cedcrc omnia nccesse sit neque cum caquicquam compi ni vel potiore loco aestimari dcbcat: nihil est illi ire αν. Potest tamen Zc altera species hic ferri in Cautionibus Iudicialibus, de quibus hoc ipso libro sc cundo Paulum quoque egi sic docet lex 63.de V. O. l. T. de V.S. Species igitur apictur CX l. S.ιο f. ratam rem haberi, ista : Ncmpc Procura tor, qui pro eo de cuius ii asu agitur, experitur, Ralam rem etim habiturum caucre debCt: cauere, Inquam , curta pecunia comprehensa , ne alioquin in titilis sit stipulatio vel incerta : ideosci hcet, quia sua natura libe rtas res cli Inaestimabilis, qua pecunia lui utique non p rici .d . s. β.ρen. π.desalulib. l. Icet,. de PVO. m. εuius denique aestimatio in inlinitum os cnditur : Sinnii sane formula S ratione potu t .l, patria in .aestimabilis dicitur, V . Ii . f. s. de legatis l. Duplici igitur i.; in usu his duabus spe ciebus admittis libertas dicatur I . Amalιία Vno absoluto ceu res pretiolissima : altero comparate ad rcs ahas, qua, sui magnitudine o innes superet. Verum priori speciei omnino adhaerendum puto.
Et haec quidem de Regulis nostris quae summi)m libertatis
509쪽
C VI l. GAIus libro primo Edictum Prouinciale. Cum seruo nulla actio est.
DE semo homine est haec Reg. pariter ut quatuordecim
aliae huius tituli Reg. puta, praeter hanc l. lex 4. 18.22. inpranc. I. I. 2 . infι. L.FU LTT. I l . Ι 6. I TIT6.1n prinia. 1 9. rI.vit. inst. Quaeritur hac l. virum actio aliqua ciuilis aduersus seruum esse seu institui possit Z Id quod abscise negatur hac Reg. Cui mpartem concordant praeterea quatuor aliae leges ex praedictis, puta lex 21. in princ. quo interpretes nonnulli lectorem hieremittunt l. 2.*pnt. 2O9. se vis. i Rh.t. Ex quibus ratio, licet per se satis aperta,huiusce petenda est. Porro non est ea proprie de obligationis jure,de quo fuit d. l. 11. quae alioquin actionum mater est,t.licet q.2.4.2. . , procuratoribus , & Theophilus Inst. de obligat. Psellus i. in Sγnops vers. 93. Verum , quod alioquin consectarium est, de ipso agendi jure. Hoc quippe lib. I. ad Edictum Prouinc. egit Gaius de Actionum impetra:ιoae, deque tu ius vocan or ubi utrobique vera est haec Regula : Zc in argumento , de actionum ι'eIratione. non polia scilicet Actionem impetrari aduersus seruum, vel a seruo : ino modo etiam eodem libro Gaius in eodem argumento uerlata S,t. .m. de iudic. quae huic proinde coniunge da est scribit,traeni uulgam nobis esse posse cum eo quem in totestate h.ibem in Nisi ex caprensi 8ecutιo. t. Et in argumento de iis iis v cando, seruum videlicet hominem in jus vocare vel vocari non posse: Non vocari, inquam, id ost, neque sequi in jus, neque duci posse, qui titulus hpecialis fuit in Edicto perpetuo , De his qui neque siquastur neque ducaηtur, uti docci idem Gaius ι 4. S. rar de 'S. Nempe cum ob varios respectus personae aut achus alicuius aliqu1m multi neque in jus sequi ultro pollint, neque inuiti dura,id est trahi ut sunt qui enumerantur lege L. . rσyro. t. 23. εν. dein ius vyc. in ita hoc numero fuit seruus, ut qui legitimam personam standi in judiciis non haberet, de
510쪽
duiu, l. 6.T. Coae eod. l.quotus , π.si qus cautiembub. l. . ..ne quis eam qui in ius vorab.υι eximat. Jc Valentinianus Novell. de competitoribus r uesare & Olina scruum ante stari non licebat, Plautus in Curculione: sco scruo homini ic stimoni j dictio non ei ar, Terentius in Phormione hi qui scrutam excinisset in jus vocatum, non iciacbatur Edicto, Ila quis eum Sc ex d. l. in pr. π ne quis eum, qui in ius vocat. υι eximat. Et si scruus ali claus noxam nocuis-sci, cum domino eius nox alis actio erat , quod notissimum: hac ratione, quae reddit r l. uti. Co de noxal act. quia intur scr-uum Sc liberum ciuile judicium conlittere non potessi usae huic Reg. similLma est. AETAT i minori se IMPRUDENTIAE succurri ix parnalibus.
CVIII. PAVLus libro quarto ad Edicium. Fere in omnibus poenalibus judiciis & aetati &
imprudentiae succurritur. NDE Parnis ex duabus causis sputa ob a atem vel imprudem
ι am)remittendis temperandis est har CR. hi sic ad ilatum Veni alcm ea pertinet. AC' nominatim in argumcnio & Edicto, De in ius vocandri unde species eius aptanda venit. Num pC, s qui Sciatia, quem ex rdicto non dubuit, in jus vocet, poenale judicium in cum datur 1 o. aurcorum. id quod Edicto l orpetuo noininat i in comprchensum fuisse , 'hoc ipso libro docet Paulus l. ll. ω de injus voc. quae huic omnino coniungenda est)& vlpianus libro . huic concordante Li 4.eod. D. Non addidit Praetor iit Edicto,causa rogalia poenale se iudιctum datarum. Et tamen ex Labeonis sciatentia Paulu& d l. i. definiebat licet Edicti verba non patiantur sidcit, ut maxime Piarcisa sint de indistincta Edicti verba in attamen mo rerandam Ian6ιctionem, id est, iudi-
cem ex aequirato nonnullis succurrcre leu sub Ucnire oportore, rem iustis dccrctis temperare, poenaeque gratiam faccre vel mi- nucre; veluti, prael Cr cos qui num Clantur . . l. ll. si aut aratis
lubrico, aut impruden ta lapsus dicatur is qui indebite alte-xum in jus vocavit: hac generali Reg. subiecta, Ferem omin