장음표시 사용
511쪽
mbus par ualibus iudiciis se arati se imprudentiae succurri. 1
Singula nunc Reg. verba expendamus, tum ut in speciem contrariis occurramus, tum ut pleniorem eius sensum habe mus. Ait lex, In paret alibin iudiciis: id est, in eo delictorum g nere quae ex re magis quam asscctu veniunt, non ex animo sed extra, ut loquitur lex l.C. si a Ler delict. puta ob luris Civilis aut rei ignorantiam, Ly. g. i. -. de iuri se facti ignor. veluti si minor testamentum temere accusauit, Gnc non amittet legatum , l. s. g. 9.υν e his quae ut indigu. Addantur Sc aliae species ex I. v. g. 2.3. . o l. 7. m. de Mnl.υlt. β. ix π de iunct facti ignorit. α g. i. vir de adulteri. .C.de incestis. Quamquam Paroal a Iudicia proprie avi
huc magis ea hic dicuntur, quae ex causa ciuili proposita, non, qu e principalibus delictis posita sunt: Aliud igitur dicendum in criminibus S quidem atrocioriblis, veluti in parricidio, ut decisum in consilio Neapolit. testatur Francus decisi 3o. in homicidio in via publica admita pro pecuniis subripiendis, vi r fert Cacher. decisso. & Thelaur. decisI6. in crimine nefando, Rubin. decis; α I. & Thesaur. decis . Caualcanus decisis in stupro, Viu. feci: 76. Ioseph Lud. Rot. Luc. l . Ait lex, Erati, quod non accipiendum est de pupillari laetate quo alioquin pertinet leue Uo.3.2. - l .m .in prisc. fm,.t. quodque indubitatum est : Et vero citin pertineat species huius R. ad edictu ni de in jus vocando, sane de pupillis ea accipi non potest, qui utique legitimam in judicio standi personam non habent. Rursum non accipiendum id est de aetate senili, quod
Accursius & post eum Menochius, rude arbitr. D 9.num I9.pusAuit: Nam senili aetati in poenalibus judiciis seu causis non se curritur, non parcitur, id est poena non remittitur, de quo tamen vide Cachcranum i v ras. Nisi quod senior in recilius tempus relegatur,iuuenior in longius, ut Tribon. in L 2. α de termino moto e Resicripto enim ipso Hadriani quod extat apud auctorem coli. legum Mosaica,tit. de termino moto I .id his tantum verbi ς indicatur,ad tempus, inquit,υt cuiusque compa ituraeto elegari. Quid igitur atis appellatione adolescentia, si uarias minor xx V. annis , ut passim jure nostro, ita & hic accipienda est : Quo ipso sane sensu exaudienda est quoque lex
16 g. .eν .deparnu, l.vit. ἀπ famu.ercist. Eodemque sensu veniam latis impetrare minor dicitur: Et sane verissimum est, aetati minori
512쪽
Hinori succurri, subueniri, ignosci, remitti poenam , non qui dem in poenalibus illis judiciis & delictis, quae aduersus Ius
Gentium, quaeque ex animi destinatione seu affectu Si principaliter admiIIunium nam ibi delictum nil commune habet cu invenia aetatis, l. 2c .m de minor:bud. Exemplum in l. 9.ssi mulierit. T. tiar. de minorib.I. . de adulteri. l. Coaesi aduers delict. Item in eo qui Impctio Magistratus non paruerit, talis enim dolo carere non potest, i. I99.Lust. Verum in iis delictis, quae aduersus Ius Ciuile admittuntur, quae ex re seu extra veniunt, l. I. C. st adaes. d licI. quo pertinent innumerae species r Veluti si mater xxv. annis minor tutorem liberis non petierit, liberorum succe ssone non ideo multatur, l. 2. Cρι aduers delict. Si minor 2 I. annis falsum testamentum dixerit, nec obtinuerit,i. I. g. aetati, επ.de huquae τι indignis: Si incestum Iure Civili minor admiserit,l. 88. g.I. ις'. de adultent. . Cod de Incestis. Addantur & species legis 9. f. r.3.
est, minori ignosci, si quem ex Edicto non debuit in jus vocauerit. Et haec de fitate. Nunc de altera poenae remittendae causa : Ait lex , Imprudentiae. Quod utique non accipiendum est cum interpretibus nonnullis, de imperitia: cui sane etiam non succurritur,si peritiam quis ex ossicio & professione suscepta praestare debuit. imo imperitia culpae adnumeratur, ι. imperitia i 32. iast.hoe r. Neque etiam exaudiendae in id est,cum interpretibus non ullis, de casu fortuito de improuiso,videlicet si imprudenti alicui telum manu fugit, citi Se ibi subuenitur quando culpa abest, l. aut sacra, g eueniψ, ηπ.de poenis r Vnde exceptio seu formula vetus, si telum manu fugit, apud Ciceronem in Topic. o Augustinum I.de tib.arbitri Quid igitur Imprudentia hic est, ignorantia, quomodo Donatu S ad Eunuchi proloeum , Pectuum i-- prudenter, S c. 0σουπtia, inquit, non im eritia . siue imprudentia , est rusticitas, cui sane in alia quoque parte Edicti de in jus vocando succurri idem Paulus docCt l. h. g. I. r. si quis in ius v catus non ierit: de quo ad t. I99.inst. Item fatuitas, hinc fatuitas excusat a delicto : Gratian. decis. 2. Quod ad I.vis...de exIrao δώ.cognit.attinet,quid ibi imprudentia significet, alibi disquiro. Addit tamen pro limitatio De lex taxativam , Fere, quia sne
de aliis dicam est de ubi in hoc ipso poenali judicio,de quo agimus, ubi scit.qui ex Edicto vocari non debuit, in ius vocatus est,
513쪽
neque aetati neque imprudentiae seu rusticitati succurritur: pH- ta, si minor, aut maior per impruden iam parentam in jus vocaverit, quia poenale hoc judicium naturali ratione ob laesam pietatem redditur,l.2.C.de in ius voc. Eadem ratione de in Edicto De albo corrupto pariter imprudentiae seu rusticitati non succurritur,l. T. g. .ω .de Iurisdict. quin maiestas Praetoris eo Edicto contempta vindicatur. Denique reuerentia his personis jure naturali debita his casibus vindicatur. Tandem ait lex, Succurritur, nempe ut in hac specie poena penitus remittatuta in aliis vero grauissimis delictis squo tamen haec lex non pcrtinet et fi poena non remittitur, attamen ex iisdem causis temperatur,de quo υ.Lauxilium Tβ in delicias dem nor.Tiraque i l. de paenis temper. Menoch. 2. de μιtr. 29. praesertim n. I 2. II. Extra quam si minor in publico officio constitutus,in os ficio deliquerit: quam in rem vide Maynardum, lib. . c. o.
De PATIENTI A criminis in se a missi.
ClX. IDEM PAvLVsJ libro quinto ad Edictum. Nullum crimen patitur is qui non prohibet,cum prohibere potest
DE PAτ iENTI A crimini alieno adcommodata in alium admisso si vulgatis Iectionibus stamus, ubi abnutivum adinditum, ita, cum prohibere non potes) est haec Reg. Ad quod alioquin argumentum Me patientia facti alieni, pertinent lex 3. 4o. o. quo se hic referunt Interpretes,& in his Cui acius quoque svr.hoc ris. o quibus lex 3. ut lex IIo. g. 2. l. I 83. infra b.ι est de patientia pupissi, qui pati non posse intelligitur : Lex o. est de patientia furiosi & bonis interdicti a Lex Io. de patientia domini: nempe culpa carere dominum qui stit sed prohibere
Idelictum servi in non potest. Haec nostra fuerit de patientia Pa-- In omnibus certὶ his haec Reg. generalis obtinet, ut eius demum patientia pro voluntate habeatur, plectaturque,qui tavulle potest& facultatem prohibendi habed: contra fit ineru-
514쪽
scum absit, patientia pro voluntate non habetur: Et ideo pati non videtur, qui prohibere non potest, siue ob aetatis & judicii defectum sui pupillus, furiosus, bonis interdictus, ubi vide l. de bonorum dispendio agitur) siue de facto ob pore'statis facultarisq; defectum,ut dominus, i pater, qui saepe quid admitti a liberis suis servisve sciunt,& de facto tamen prohibere non possunt. Rursum haec sententia obtinet, siue de ciuilibus negotiis agatur, qud pertinet dicta lex s. o o.sum siue de criminalibus de delictis, quo referatur haec lex M lex. o. Iur. Ho. g. 2 .inst. Et species huic Reg. haec aptanda fuerit ex Edicto de his qui notantur infam. arg. t. F.7.9.ΙΣ. ΙΑ. απ. eoaetis. quae ex eodem Pauli
libro s. ad Edictum huic coniungendae sunt. Iuxta vulgatam proinde lectionem species huic Reg. exinde aptanda fuerit: ex eo, inquam,Edicto, quo pater infamia notatur, si eum quem in potestate habet passus fuerit uxorem ducere eam quae mari tum nondum eluxerit, intra annum: quod utique Edictum proponitur ab Vlpiano, simul & explicatur libro 6. huic concordante, in L I. s. H. I .eo rit. dc a Paulo libro I. Vt apparet CX l.9. I 2.
eo se l. I3. ηπ.destonsalib. 'Ait Praetor, pas fuerit,ad quae verba scribens Paulus ea ita accipienda dixerit, si & pater prohibere potuit: Aliquin nultam crimen patitur,id est, non videtur delicto patientiam accommodare suam , neque ideo criminandus aut notandus pater venit, qui non prohibet, cum prohibere non potes: In cuius scilicet manu est ut prohibeat, jubet agi, si non prohibeat admitti,inquit eleganter Salvianus noster lib. I. Possit & haec species vulgatae huius l. lectioni negatiuae a rari in eo qui scelere nefando muliebria passus est, de quo in Edicto Praetoris, quod de Postulando est, quodque ipsum Paulus 'eo libro quinto interpretatus est, ut docet lex 4. απ.deposulando, Sane Ulpianus diserte, in ι.I. g.remouet, ηπ. deposula do, ex Pomponio notat, cum infamia uotari non debere, qui vi praedonum vel hostium stupratus est. Et haec quidem ita ad vulgatam lectionem tuendam dicta sint. Atenim Florentina lectio, quam & Basilica retinent, detracta*negatione in posterioribus exhibent, com prohibere potes,a' δ α ιυδ iλι D Mil κωλυων : Quam certe lectionem , si verba illa, nusium crimen patitur,de patientia accipiamus quasi scilicet dixerit ICons nullum crimen admittit, non delinquit
515쪽
ή o COLL. XI. EDICT. REGG. PARS I.
tota juris disciplina cierat, quidquid Bulgatus vel Placentinus
eam defendere conentur , distinctione adhibita inter domi- Mim Sc extraneum : quod etiam scholion Graecum facit. Certe enim omnis omnino crimen pati dicendus cst , & sic poenae ideo subjacere . qui crimen non prohibet, cum prohibere po-reth, l. lege Cornelia, car. de selyis r nec quicquam obstante casu lingulari,isi quis seruo,Cod. defurtiis. Vti contra vitiosa est lectio, in qua in prioribus detracta pariter negatione Harmenopulus habet, qui prohibet, cὰmprobibere non potes, ut jam dixi. Quare omnibus penitius perpensis, ira Censeo , tenendam tuendamque omnimodis lectionem Florentinam : vcrba scilicet illa, Phm crimen patitur , non de patientia accommodata crimini alieno in alterius pcrsona admisso , sunt accipienda, hoc sensu , extra causam delicti esse , quod etiam verborum illorum vis non patitur : verum de patientia criminis in se admissi, fetiam ΘΩ:hoc sensu , crimen aliquod, quodcunque tandem in se ad init- sum, pati non videri,cum qui id a se non amolitur, cum proh bere post. Pati crimen, hic non est accusari criminis,non criminis poenam sustinere, non ferre, sinere , patientiam praestare,
non contradicere, non rc pugnare non permittere, verum crimine ab aliquo, in ilia periona admisso non adfici seu sit sterre.
sic pals vim, iniuriam, conuicium furtum, adgressurum, pastina dicitur, seu pati periculum, crimen, controuersiam, quaestionem,calamnia qui non sponte sua, vorum inuitus adficitur crimine : Sic l. I6.
ψ.de Os Praesti si quid inuito accidit, veluti si iniuriam furtum passus
es. Ergo contra , non pati crimen is dicitur, qui crimen a se non arcet, de clim prohibcro possit, non prohibet': quare tantum abest, iniuriam ideo suam persequi possit, uti contra criminis ita in se admissi infamiam euitare non possit : ut caeteroquin volenti & consentienti non fit iniuria. Igitur species ita ponenda fuerit eadem specie rc tenta. Sceleste&PAT LENDIOVEM
pathicorii voce propria)Prostituta aliqua cst,vel aliud quod flagitium scelus in se admissum quis passus, passive est Certe, non audietur suam iniuriam persequens, imo infamis ipsemct fiet, si non prohibuit clim prohibere possem quam utique infantiam cultarc poster, si vi eo adactus idque passus fuisset, ut Vlpianus,
lib. - .ad Edictum huic Concordante , scribit d. l. I. g. 6. m.
Ulaiando. Imo crimen confitetur,qui non prohibisse proba-
516쪽
tur, cum proli: bere posset: que admodum de crimen profiteri intelligitur, qui paciscitur , l. I.T. Cr. de his qsti not. insem. quae Mipsis ic ges ex eodem Pauli lib. F. ad Edrinum desum piae sunt. Et ita quidem hanc l. nouo intellectu nunc donamus, simul &Florentinam lectioneni qtue hactenus proscribebatur, defendimus. Quod exemplum adjici poterit iis quae Antonius Augustinus congcsiit, lib. I. Emendat. 2. negari uae videlicet perperam additae contra Florentinam auctoritatem. Quae cum ita
sint ex his jam apparet, quidnam sit hac l. proprie pati crimex, nempe climine vel iniuria assici. Item quid sit crimen, non criminatio aut accusiatio , quod vulgus censet, non criminis poena ut Accui fius, sed delici una, flagitium in se admissum, atrox scelus, facinus quomodo Ouidius a. Fasorum. De Ioue crimen habet, i .ab Ioue ccmpressa de qua sceleris & facinoris atrocitate, M quod feriris in his domino morigerantibus ignoscendum non fit v. l. I T. in prisc. in M. cuius ideo sententia ad hanc accedit. Quod postremum dicitur,qαι prohibere potuit, id accipiendum est etiam de eo qui quiritari opemque implorare,qui pro more recepto fidem Quiritium inuocare potuit, vatus . t. I. g. l9. m. l9. SC. DPan e misericordiam prouocare, ut in sp. l. g. 6. Qin. vi bonor. rvt. Vicinorum opem clamoribus quaerere, seseque omnibus tueri conatibus, I. I. Co N. de raptu
vir n. ubi plura dixi, etiam ex Ambrosio. Sic igitur apparet, ab hac Reg. seiungendam Omnino l. culpa caret So.supri quam tamen cum ista commiscet vulgus interpretum, eoque sese rein fert, transmissa huius i. interpretatione, imo SI P. Faber. Imo enim contrarius casus est huius Reg. neque eo tantum sensu, quo dicitur, eum qui non prohibuit, cum prohibere posset, esse
517쪽
In eo quod plus sit semper inest & minus.
A D Pluris petitionem , atque adeo ad formam fio tenda videatur haec Edictalis Pauli regula,argumento I gis 6... de rei massicatione, quae ex eodem libro desumpta est. Nempe actor olim, si in rem agoret, rem designare debebat, utrum totam an partem, & quotam peteret, ἀι.6. & si plus d bito petiisset, seu formula actionis complexus fuisset , re scit damno litis coercebatur, inque totum actione cadebat,sive plus re,tempore, loco, causa nam his quatuor modis plus peti notumesti petiisset. Quod alioquin odio vitilitigatorum aduersus iuris Regulam constitutum olim fuit. Quandoquidem quod forte pro ratione dubitandi hic Paulus attulerit in eo Pod pluusti, semper ines se minus r id est excessus juri cuiusquam non
praeiudicat, nec inutile reddere solet negotium,quin valeat prinqua parte valere potest : Quod sanἡ cernitur in omni nego
tiorum genere,veluti in stipulationibus, LI.f. . m. de WO. in pa istis de non petendo l. 27.f. ηπ.de pactis: in constituto Lu.g. .m'. de conclusec.ini mandato. l.33. ηαν mandati: in locato,lui decem St. ins π.locati. in fideiussieme, t. 8. g. 7. ω .de eiussor. in iureiurandis in litem,l.9...dein tit. iuri in ademptione legatorum , t. .g. F. αν. de adim. legat. in usu seruitutis,l. I. g. l8...is aqua quoιι in Conditione implenda, ι.3.g.6. -- patulis. in opinionum diuersitate, ι. 27. g. . .. de receptis. In his, inquam, omnibus speciebus excessus maioris partis necquicquam obest minori, & legitimae parti,& qui plus agit quὶm facete necesse habuit, non ideo m Moris, quod praestare debuit,quodue ei competit, iacturam facie , quia in eo quod plus sit, semper inest & minus : Inest, inquam, id est, vi ipsa utiliter includitur: sic ut qui huius inessendi est ectus est) in eo quod minus est, actus adhuc subsistat valea que, qui ratione eius quod plus est,quod plus excedit, non v ter. Inesse dicuntur, ut M contineri, quae ita partem alicuius rei constituunt, ut sub nomine totius M ipsa per se conseruen tur, M.
518쪽
DE CAUTIONIBUS IUDICIALI B Vs. ue
h.ι. dc totum ipsum in se conseruent l. Hymst. & toto includantur,l. I P.Lt haec quidem huius Reg. species & sententia videri possit. Cui acij ccrte species admittenda non est,ad mam,quasi ea pertineat,seu accommodari debeat ad actiones nox ales, de quidem ad speciem l.si ex duobuου IT. in pr. ηπ.de noxal. action. sicut hanc propriam huius Reg. interpretationem esse velit, quam nulli adhuc animaduerterint. Ego vero animaduertere non possum in ea specie vim istius Reg. in toto erpars contineIure na-que enim haec Reg. nostra ibi vel rationem dubitandi, vel decidendi ullo modo ingreditur. Igitur ita inducoi potius, ut credam, cddem pertinere hane Reg. quo tres Regulae sequentes huius i. nempe ad cautiones sius uiationes iudiciales e & nominatim ad cautiones judicio sisti, de quibus Paulus egit hoc libro 6.ad Edictum: ut fidem faciunt exinde lex 16. 4 . qui satisdare . t .s ex noxali causa ta. l. de eo per quem factum, quae huic legi proinde jungendae veniunt, una
cum l.6. de procurat. l. Is de iureiunt. u.de noxalib.HI. LII.de auctor. se confluur. In cautionibus igitur his seu stipulationibus aliquando euenit, ut plus promittatur per ignorantiam S errorem,ut docet Vlpianus in ι. 4.rofversnam Hr,m si quis cautiodib. pariter ut in aliis stipulationibus , Zl.I. g. . N. de verbor. Aligat. Quo casu fano ct si exceptio detur ratione excessus , attamen
promissio tenet respectu quantitatis statutae, vel in stipulatum deductae: ve luti,si decem stipulanti, tu viginti respondeas: Mretrd seu ex contrario quo qua euenit aliquando,Vt meae . interrogante, tu decem respondeas, S tum obligatio nisi in decem
non contrahitur: licet enim oportet congruere summam,attamen hoc casu lut inquit Vlpianus d. I. I. g. . --HO. quam te
gem hic recte allegat Gl.ὶ manifestissimum est finJ viginti se de
cem INESSE. seu ut haec R. habet,In eo quodpia. sit emper INEST ns mus. Cum hac alioquin Regula concordant in summam duae aliae huius tituli Regulae: puta, lex II .inst. 9 LI p. sic tamen ut speciale quid fingulae habeant, neque cum hac, quod vulgo sit commiscendae sunt: haec enim lex est de eo quod plus est : lex u3. de toto: lex Ii . de generalibus. Etsi idem de his
omnibus praedicetur : puta in toto & partem contineri, ael. III ..& specialia semper generalibus inesse, l. l47. Faccssat tandem hinc tractatus,de partiali solutione, ex l.M. ηπ.de rab. credιι. l. I
519쪽
ψ DIAψ, π. de B .r. Nam haec IReg. est de excessu: Quaestio illa est de defectu : utrum videlicet pars debiti inui in creditori obtrudi possit. EXPROMIsso R quoque satisdare cogitur.
Nemo alienae rei' expromistar idoneus videtur, nisi si eum fatisdatione.
a Di, id erillis. b iudicatum solui.
D tractatum de Uautionibus IV icialibus, oc impcdimentis quo minus quis judicio uitatur , pcrrinent quoque g*i. quatuor sequentes,non ut Cui acius rursum prodidit, ad noxases acIiones: etsi hoc libro de noxa li actione agi non uno loco ce tum est, verum occatione camionis quae ex nox ali causa praest tur. Hic f. nominatim pertinet ad tit. diui sati dare cogarian ut praeter manifestum eius argumentum oltcndit ex codem Pauli libro lex vis. ἐπ qui satisdare coga Iur,l. 2si ex noxasi causa: l. m. dcia noxal.ari . ouisuisdare, inquam, Cogantur, non quidem judicio silii nam δc dominus quoque eam cautionem praestat, sed rudicatam solui, quam non praestat dominus: suae enim quisque rei defensor idoneus est etiam sine satisdatione, i. hae autem. I. g.vit. ear quab. ex causin poss.ωι l. recte os . de ιu fictis, ι.si papi in s. g.I. de reb.aucior.rud.'offucrum alienae rei & litis defensor. In hoc igitur centu coi um qui satis dare judicatum solui coguntur, esseat iam expromissorem rci alienae hac Reg. definitur: Nam de defensore simplici fatis constabar, de quoi .in'. Expramissor est is qui, vel lite vel obligatione alterius in se suscepta, deleg
tione de nouatione quadam, reum liberat .ωι.επ.ad Macedon. l. 7. g. 8.π.de dolo malo. ι. D. de contrab empl. l. 18. g.6. l. 12.ad Velian.
ι.Π7.is friventiberi l. de condi I. causa data. UIic nominatim ex- protrussor rei alienae est proprio, non obligationis alienae per stipulationem,sed litis alienae: S: sic expromissor judicialis per litis contestationem, quo pertines t. l. f. I.de no at. De expromissore igitur hoc quaerebatur, utrum is judicatum solui sinisi dare cogeretur Quod utique negandum vidcbatur,
520쪽
quidem expromissor rem suam & litem nouatione faciat, s lus obligetur quasi rcus principalis, contra debitor seu rcus ti . heretiir r atqui sat datio non exigitur ab eo qui rem suam defcndit,ut iam ostendi. Et sane huius rationis dubitandi metu Martinus Cossia, Accursius, Hotomannus, alij, expremissor hac Reg. pro simplici dc sensere positum putarunt: verum v c id admittendum non est, ita ratio inquirenda nobis venit, cur expromissor etiam judicatum solui satisdate tuneatur 3 Et vel bratio haec est, quia expromissor litis alienae non per stipulationem & sic acquiescente aduersario Ac debitori acccptum ferendo, d. l. de condict.causaest Vestan. delegatur, sed sui delegationem ipsemet facit, pro alio judicium accipiendo: Quare aduersarius cima eum ipse non acceptauerit, non debito iri accepto tulerit, ab aduersari j sui persona recedere coge dus non est. Eadem ratione, qui alienum seruum suum Esc fa ietur,quamuis noxali actione obligesur,nihilominus causa cognita satisdarc debet,quia sc hic se offert defensioni alieni seriaui, is , umrm noxat. Iisu. Igitur expromissor quoque, Ut alienae litis defensor quiuis alius,judicium pro alio accipiens, judicatum solui satisdare t netur, et si filius, ct si pater, et ii locuplerissimus, etsi clarissimus. etsi mandatum praesciens. Nemo scilicet alienae ret,quamlibet expromissor,idoneus videtur,nisi Cum satisdatione r isonem, id est locuples. Quare in candom prorsus sciat ni iam, . . l. ls hoc tit. de defensore simplici dicitur, diui rem alienam Eefendis, nunquam locuples habetur, id est, nunquam Cautione releuatur. qua locupletes releuantur,ubi reliqua dicam. ς De P v p i L L I patiemia. s. Pupillus I. urio.
Pupillus pati posse non intelligitur
ΤRes Regulae seu ggg. sequentes spectant ad Fdictum , De
eo per qMem factum erit quo minus quis in iudicio Esai: Cuius tituli lex 2. ex eodem Pauli libro delumpta , his coniungenda est : Eo inquam pcrtinent hi j j j. non ad nox ales actionus, ut