장음표시 사용
521쪽
Cui acius prodidit.Porro Edictum in haec ferm e verba coneeptum sivisse videtur : Aduersius eum, qui DOLO MALO feceris PASSVSVE erit, vel ita, qui vi dolove malo fecerit-uo minuε quu in rudisio si vi,quanti actoris inferfuerit, in factum rudicium dabo. Pertinet igitur g. 2. ad explicationem vocis Dolo malo, vel vocis P -- e g. . ad interpretationem Passu'e, vel vi dolove maior gula.
ad interpretationem verborum, Dolo malo.
Prima igitur quaestio circa huius Edicti interpretationem haec est de Pu Pi L Lo , Utrum pupillus , per cuius patientiam factum est, qud minus quis judicio sistat, hac actione in factum teneatur 3 Quod hac Reg. negatur: Quia scilicet pupillus pati non polia intelligitur. Ad quam Reg. perti iactetia in lex 3 siv. Pariter ut pati non intelligitur furiosus , vel bonis interdictus, ubi de re familiari agitur, ι. osvr. Item pati non intelligitur, qui de facto prohibere non potest, veluti pater de dominus, I. Io
sup. at non dr l. Io9. Dominus,inquam, te quo nominatim in hac ipsa sipecie quam tractamus, Paulus eo ipso libro 6. agit in l. r. ηαν. de eo per quem factum. quae proinde huic coniungenda venit se actoris,inquit, struus domino sciente, ct CV M POSSIT, NON PROHIBENTE , dolo feceru quominus in iudicio si iam, O fius dandam mihi exceptionem aduersus dominum ais, Scc.si vero sine voluntate domini semus hoc fecerat,Sabinus noxale iudicium dandum ait, &c. Et ira quidem huius g. species ponenda est in Edicto de re per quem facium quominuν quo ιn iudiciosi ι; argil mento,ut dixi, l. 2. eo tit. 3c duarum sequentium hil. Regularum, quae eodem pertinent: Non vero in noxalibus actionibus alus, quod Cui cio visum : Etsi idem ius ibi obtineat. Caeteroquin pupillus an Voluntatem aliquam habeat tribus
aliis regulis definitur, puta ι3.er i M. HI. ol. 189.in . t. Ac nominatim d. m. quae ad hoc ipsum Edictum pertinet. Et quidem,ut haec de pupilla patientia est, ita dc ael. .
522쪽
De ALTERNATI Vis. F. Vbi verba se L. HO.
Vbi verba coniuncta non sunt, sufficit alterutrum esse factum.
DE Di iniuis seu alternatiuis verbis est haec Reg.quae pertinet ad secundam quaestionem in Edicto, De eo per quem factum erit, quo minin quis in iudicio si ιr Vtrum scilicet, dolum
malum sum ciat hic adhibitum, citra vim, vel, utrum nuda esse cuius patientia, qua factum est qud minus quis in judicio sistat, eum huic Edicto obnoxium faciat: an vero praeter patientiam factum insuper aliquod requiratur Prius hac Reg.amrmatur, ex his edicti verbis, VI DOLOVE M A L o,vel ex his,PASSV UE,quae verba utique cum soluta sint,disiunctiva,alternata, s nὰ ostendunt,alterutrum hic sussicere: Generali Reg. adscita, mi verba coniuncta non sunt, suoscere alterutrum ess actum. Vbi vocat verba coniuncta, quae particula Copulativa, π, que, ac, &c. coniunguntur: ubi omnia fieri oportet: non Coniuncta, quae disiunctiva, aut,vel,&c. ubi alterutrum factum esse sussicit. Et ista quidem genuina species huius Regulae est, arg. g. s perioris, & proxime seqv. qui eddem pertinent, non vero in Edicto de actione noxali, quod Cuiacius putabat, derivata sp. ex l, quotiens χΙ. g.Praetor 2. e..de noxia.act. etsi ibi quoque verum sit unum ex his quae Praetor Edicto Qq cauit fieri) praeterquam quod ibi praeter disiunctivam ves ibi diserte optio datur alter trius eligendi. ιCaeterum ex hac specie jam apparet, hanc l. pertinere proprie ad legum, Edictorum , & statutorum interpretationem: Quamquam eadem obtinet & in contractuum, & vltimarum
Voluntatum interpretatione. Quam in rem iuxta innumeras alias leges viden cla cst lex s. m. de condit.insit.g. n.Ins.de haereaeonsu.ι.cum pupistus 78. g. I. αν.de condit.ct demonsr. ι. II. αν. iudicat. solui, LUI.76.tra. 29. - .de MO. l. 3. g.virum. de reb.dia. l. I 24. QS. Et haec quidem ita regulariter obtinent, alioquin sepe ita comparatum est sx varus coniecturis, uti coniuncta pro dis. 4 MMm x Di liaco by Corale
523쪽
iunctis,& viceversa accipienda tat,ut docet lex, sepe ita conva- ratum H ...de HS.se impe . C.de O LU.g.cum ita ψ de reb.dubju. M vLiERIBVS quando succurrenda it. s. Mulieribus 6. L. II .
Mulieribus tunc succurrendum cst,cum defendantur', non ut facilius calumnientur.
DE MULia Risus est haec Reg. cuius species non, ut Cu- iacius ad Paulum volebat, ad nox ales actiones pertinet, quasi id hac Reg. indicetur,non succurii mulieribus si falso negent se seruum habere in potestate nox alis judicij euitandi causa di etsi id verum lesse non dissitear , aliter atque aetatis respectu : nam illi quoque Sccurri definitur in talectis 26. g. neque S. vers. θ laeto ins αν. de noxat.act. non verti idem sexui ibi tribuitur. Non item pertinet haec Reg. ad SCons Velleianum,
quod Cuiae ius hic & P .Faber volebant, de quo postea. Quid igitur' Genuina huius Reg. species portinet ad idem Edictum, de eo per quem factum fuit quo minus quis in Iudicio si at, & in eius
interpretatione versatur ,. 5 ad eam Quaestioncm pertiner, Vtrum mulier, cuius facto vel parientia factum est, quo minusquis in judicio sisteret, hoc Edicto teneatur3 Id quod Paulus ex iis Edicti verbis DoLO MALO, hac Reg. recte asserit, prinposita generali Reg. Mulieribus tunc succamendum esse, id est, dignas tum videri,csseque mulieres quibus Ius Ciuile opituletur,& quidem in judicialibus processibus,aduersias aliorum sutelas, cum defendantur subiunctivo, pro indicatiuo i. cum defendendae sunt,cum ab iis vexatio, calumnia prohibenda est, arcenda, auertenda, depellenda,cli m εαδὶ ΘGet , ut Graeci vertunt: hoc enim secretiore significatu defendendi vox accipitur. Ita Plautus Mostellaria. 22ui his iniuriam foribus defendat. Caesar. Quod belum non intuleris sed defenderis. Virgilius solstitum pecori defendite. Omitto alia. Quanquam Haloander hic habet, quod praeferunt alij) dorauda3Iur vel defrudamur, quomodo haec vox scribitur apud Plautum, Terentium, Nonium : &in
524쪽
Pandectis Florentinis in l. - . in f m soluto matrim. ibi ne commodo doris defrudetur. Ergo mulieribus sit c currcndum est, ut defendantur, & ne defraudemur aliorum sutelis judiciariis& calumniis , quidem circa cautiones de defcnssiones judi- Ciales, Non vero, in ipse sacritus calumnientur, id cst doloss actibus alterius jus frustrentur, infringant, muliebris defensitonis obtenm,ac nominatim, ne jus suum persequcitis in judicio deterius reddant,subducto sorte rco vel seruo e judicio aliaue quare. Et vero ob propriis pertinet vox calumniandi: ut docet lex Fcaluitar 233. vir de I S Quomodo dc frustrandi alieni juris causa, praegnantes sese mulieres saepe simulant per calumniam: quo pertinet titulus Digestorum , Si mulier ventri nomine inpossis io ne calumviae causa ese dicat re vel f pCr calumniam , vel calumniose satis pctat mulier, per calumniam dc sidcrct ut cautio interponatur: ut dicitur l. L m .ut in pusiffugat. l. l.6 . cir l. s. ηπ.de praetor. Vul. Satis scinicet mulieribus cssc ecbet, si is sis succurratur, si ipsae defendantur ab alienis sint clis, vcxationibus iudiciariis, de ut lac defraudentur, non citam hoc obtentu calumniandi copiam & commeatum sibi facere debent, ut tanto facilius ipsae alios sutelis sitis frustrontur, alienique juris persecutionem deteriorem faciant, alios vexent, frustrentur, calumnientur. Ex cadem,qua dixi, ratione, quod huic proximum cst nequc tam cia proprie ad huius Rc g. speciem portinet, quod tamen Cui acius hic de P. Fabcr quoque credidcro, cum de solis mulierum fortunis & intercessionibus nominatim agitur, Sc natusconsulto Vclleiano muli cribus non decipientibus sed dcceptis succurritur, si callide scit. vcrsatae sint: denique deceptis non decipientibus jus opitulat ut , & infirmitati feminarum
non calliditati succurrit, i. 2.peo o l. c .-.ad SCons. Vestrian. t.' C.eoaetiI. Idemque Obtin Ct in Interrogationibus de responsionibus in jure factis .Ex his jam pater,Bulgarum errare,cum calumniam hac l .accipit & facit, quando mulier in negotio suo intercessit : non cnim haec calumnia est : vel quando mulier rem suam obligari passa fuit, dc dccipi cndi causa tacuit. De aliis casibus,ubi mulieribus succurritur,vel utre.nota, dicere supersedeo..
525쪽
De Puri L Lo puberrati proximo elinquente .
CXI. GA I v s libro sicundo ad Edictum Prouinciale. Pu PILLVM qui proximus pubertati sit,capacem esse ' & furandi,& iniuriae faciendae.
a Sementia non plena : supple,ata,vel tale quidpiam.
AMuliere de qua fuit lex prox. Ho. g υθὶ imb a Pupilla
ipso de quo, cl. II o. g. 2. in ad eundem PUP I LLV M transisgredimur,eadem in re,& Edicto, seu paenali judicio,quod redditur Aduersus eum, per quem facium eis, quo minus quis is su ficio Mat. Inio, tota haec lex,quae duabus Regulis constat, pertinet ad eundem de personis in eo judicio tractatum. Prima scilicet quaestio est, de Pupitro, per quem scilicet id factum est , &c. virum eo judicio aliquando teneatur sane pupilli aetati feta in omnibus poenalibus judiciis succurri docuit iam lex io 8j . quo lectorem hic remittunt interpretes: imb pupillum regulariter ex patientia sua hoc Edicto non teneri, jam definitum prOX. l. lIO. f. 2supy.b t. Quandoquidem Pupillus pati posse non intelligitur. Certum quoque est,eum neque ex facto suo res lariter hoc Edicto teneri: Et tamen teneri eum aliquando hac Reg. Gaius ostendit,duobus videlicet concurrentibus, nempe, si de proximus pubertati sit, &ipse FECi T quo minus quis in judicio sisteret. Q aae Reg. vi intelligatur,quatuor hic demonstranda veniunt. I. Quisnam Pupistin hac l. dicatur. 1. Quis Proximus pubertati. 3. Cur in aliis juris articulis proximus pubertati non habeatur pro pubere, habeatur vero in delictis 4. Denique ostendendum, perperam hanc l. ad conuactus produci.
I. Pupisti igitur appellatione hac Reg. aetas pupillaris intelligitur non status tantum pupillaris in id est , impubes qui liber, sue in patris potestate sit, siue in tutoris : Ergo pupillus hic qui
alias impubes, ut l. 3. de funis r non tantum caput liberum seu paterfamilias,sed etiam filius familias, pariter ut in I.vit. - de V O.t si infanti, Cod.de iundelib.ι. . f., mr.depecul.leg. contra legem
526쪽
2. I'ubenais proximΜου pupillus seu impubes squomodo citara Vocatur l. υ. deae o mi dicitur de propc pubercalem esse, ι.ε. g. x6. H dyli except. non inultum a puberi aetate abesse, i. excipi Hur I . cetr de SConsuli Silau. propc pubercin aetatc dixit Liuius, lib. 2. Graecis et εκ vic, quae vox etiam Latio donata a Lucillio S: Varrone: qui scilicet de pucritia venit, prox imc scilicet, ad pubertatem, a Graeco sumptum s ut Nonius Marcellus notat, C. I.v. AI.- ., S: -ρεκτεινε ν significat iri,contendes pertendere, tendere,porrigere se ad aliqui vel longius, v ct maius. Ergo parectati,cγιλικοις puberibus proximi. Quis aut cin rubertati proximus censendus sit, variae sunt admodum sententiae: de vero de co liticulae quoque exortae inter Cui acium de Robertum. Accursitas censet, pubertati proximum cum videri,
qui decimum o dimidium annum egressus sit, co quod pubertati propior is quis sit quam infantia: : Nam pupillaris seu prime
aetatis gradus tres hi constituuntur,ra finitae, ad septimum usque annum,admodum impubcris,& proximi pubertati, ut docet g. pupistus 9. I f. de inviit,ii l. Verum hanc interpretationem Decius de Docti stimus Viglius recte rcfutauit: quia,qui decimum& dimidium annum egressus est,pubertati quidem propior est de sic comparati, sed non proximus est, quod vicinam magis coniunctionem significat, & eum qui parum a pubertate absit
indicat. 2. Graeci,quod cliam Viglius notauit, proximum pubertati interpretantur, eum qui duodecimum annum agit, imo de citerius adhuc,qui decimum vel nonum, vel etiam ab anno septimo usque ad I 4. v. hic Theodorum Hermopolitem, Balsi monem, in nomocation. Photy tIM . g. I 3. Leonem in epitome leg.tis. Ut.n. M. Matthaeum Blastarem. Idemque dc vcteres Franci sensere in lege Salicatit. 26. Et haec sententia scrine placuit nouo
interpreti Institutionum ad d. glvisius et qui pubertati proximum ab octauo vel nono aetatis anno computat, idque Theophili auctoritate.Quod omne verum esse non potest, ubi odium pupilli vertitur, seu in delictis, de quo est itarc Reg. 3. Tertia Hostiensis sententia est, quod proximus est per tres dies ante, vel post,per cap.ad nostram exr.de regularibus, arg. l. s. g. pen.de Iibenexh. 4. Canoni starum Gloss. de Innocenti j vi de lasonis sententia, quam dc alibi secutus est Cui acius, est, eum proximum pubertati censeri oportere, cui sex tantum menses seu semestre
527쪽
tempus ad pubertatem deci , ut not. ext de Hri uomub. p. om tinebatur. Idque duarum legum argumen ro , quarum prior est Callistrati, in ι.montantum i .in pn π. de excusat. Iuto' verum . quod ad huius iugis argumentum attinet, quod abj quoque lain recte monuere, Calli itiatus ibi non desinitum voluit, quis pubcreati proximus dicendus esset, cuius, ne mention In quidem facit,vetum excusationis a quarta tutela rationem non habendam , si vide licet aut priorum pupillorum cecas prope pubertatem sit, ita ut sena est re tantummodo tempus reliquum sit, aut eorum quorum tutelam suscipere cogitur. Alterum argumentum desumitur ex ι prope AEdum,g. 'si quidem r. Cod.ri
iudiciis, ubi pariter dicitur, prope finem esse tempus litis, si s mestre tantum compus supersit. vcrum neque id ad rem facit: pertinet enim id ad ἰitiam si non , ubi ex Niennio praestituto semestre tantum supcrest. Et quanquam haec ita proprie sinr, non male tamen haec in argumentum duci possunt. Quintacorum est sententia, qui tertiumdecimum annum hic requiruntipula ut pupillus cum agat,vel certe expleuerit: & sic proximum ρο- hortati accipiunr, qui anno ferine a pubertate abest, ut in illo
Alter ab υx decimo Ium me iam cepera: a Uus: ubi Servius Graia maticus, proculdubio ex aliquo Iurisconsulto notat, describi vicinum pubenati. Denique cui annus ad pubertatem superest, proximus pabercari ex hac sententia fuerit, ut Galenus etiam explicat, ' Apharisim. U7. Arque ita quoque Graeci quandoque pubertati proximum interpretantur in I. I s. g. l. .. de dolo malo, Synopi . it. I. & Theophilus in In .de laeviu.stipulat. proximum pubertati octησια νω τη oi interpretatur. Ita d. c. contiuebaιureis.de iusto fimis. Ponti seX,puellam aetati seu pubertati proximam d2finit in undecimo, vel circa duodecimum annum. Et hae quidem duae postremae sententiae vero propiores sunt,in odiosa saltem delictorunt x poenarum materia. Sic sanε patruter proximus infantiae dicitur, qui non multum excessit infantiam , g sed quoI diximuου io. Insi.de Duillib. stipia. qui 1eptimum vidulicci vel Oct. uum annum agit, ut ibi Thcophilus : vel, ut Scholiastes eius o infanti αἴκι δ ν - : Sic proximὶ praetextati aetatem accedete definitor , qui puberem aetatem
528쪽
III. in cap. continebatur 6. exin de des of impuben aetati id est, pubertati θ proximam definit in undecimo anno vel circa duodecimum , cui junge o ad id xi. exin des Val. Sic Se cum
Graecorum alij pubertatem definiunt, οτε χληρα - τά ο ετη. Et vero tandem formulat illae, proximus pubertati , prope pub natem esse, non mutium a puberi atate abesse, id manifeste indicant. Et hoc ipsum tamen adhuc judicis arbitrio committendum seu relinquendum est : quae omnium verissima Decij sententia fuit,arg. l. I. g.vit. exr. de iure delib. & post eum doctissimi Vigiij;Nempst, non simpliciter aut unice id ex annis mentiumue numero aestimandum, sed ex capacitate intellectus, seu perspica Citate impuberis, quae etiam Ioannis Fabri sententia est in Inst. duob. locis, arbitrio judicis, dumne hos limites egrediatur, PenderC : ut caeteroquin tempus omne quod lege definitum non est, arbitrio judicis relinquitur, ael. I. g.vis. In pu et is enim unus altero praecocior est , astuque superat annos, ingenio ante pilos, malitiaque aetatem in aliquo saepe supplet : Item , citius doli capaces sunt astici seu urbani, quam rustici: Denique una gens altera callidiores habet pueros,ut ACcursius de Normannis, Romanis de Longobarbis , ait ad l .sequitur, αν. de usucapio sibι ι. Nunc ad rem. Pubertati igitur proximi, pro puberibus jam habentur in delictis,utpote doli CAPACES, potenteS, non Vero a pubertate semoti: quo de sunt quam plurimae leges,puta
rvt. Ergo pupillus pubertati proximus furandi capax est, ut est ipse pubes: veluti si minor 23. annis, cum haereditatem adiret sub beneficio inuentarij, nonnulla amo uir,omni aeri haeredit,rio obstringitur , etiam ultra vires haereditorias : de quo vide
Cui ac consul ii.&prolixC LOuerium ti .h. n. L . Ita, referente Pe-ICO quas. l6. a. I . 94- duodecennis condemnatus fuit, eo quod
ictu lapidis puellam interfecisset,eiusque corpus dolose occulistasset: sed de Boerius decisis 4. aliud Arrestum laudat dc anno I 28. huc pertinens. Qiud quid huius sit, poenae adhuc modum hie temperandum multi recte statuunt. Excipitur sane adu N N n .
529쪽
terium , quia hoc crimen nonnisi cum pubertate incipit, i. H. .gfratres. . de adulter. Et si exempla memorentur stupri, impraegnationis, puerperii ante eam aetatem: Quod etiam firmat Alexander c.8.de desonfimpub. v. o e. . eod. Et haec quidem in delictis. At in caeteris juris articulis pubertati proximus non habetur pro pubere,veluti in jure testandi, ι. . ηπ. qui testam .s Mere,i. . C. eo tit. etiamsi ad pias causas proximus pubertati testatus fusiit, quae vera Barioli& Iasonis sententia est. In tutelis pariter pubertati proximus pro pubere non habetur, Ins.quib Od.iut. it. otit. de curatorib. Tandem neque in nuptiis, L . m. de ritu nupt. etsi jure Pontificio aliter cautum siri,cap. 9.ext.des Val. Ratio differentiae inter delicta, aliasque causas, ac nominatim contractus,haec est,quod in his de momento in momentum tempora computari omnino necesse fuerit, certumque tempus & definitum constitui,quo possent sese adstringere: neque fictione ulla prouidentia juris eludenda est : quod utique fieret ne alioquin in singulis speciebus adhibenda esset cognitio, an intellectum pupillus habuisset vel non, si pubertati proximus pro pubere fingeretur : In iis vero quae facti sunt,facilius fictio admittitur, & quidem dolo intercedente & procaci m litia aetatem supplente.: quam in rem videnda est lex I. cst 2. C
4. Iam liquet itaque postremo loco , perperam hanc R gulam trahi ad Con rectis de quasi ' Contraius di Namsi ipsum contrahendi jus thectes inutilis est contractus celebratus pupillo,licet pubcrrati proximo, citra tutoris autoritatem : si vero de negotio tantum contrahendo seu expediendo quaeritur, iam septenni maior negotium gerere seu Contrahere potest : nam huiusmodi pupillus qui fari potest& negotium contrahere potest tutore autore, i. I supr.ba.
530쪽
i In HAEREDEs non transire POENALEs actiones ex delicto. F. In haeredem, I. L. m.
In haeredem non solent actiones transite quae foenales sunt ex maleficio : veluti furti damni intuitae, vi
bonorum raptorum, iniuriarum. AD idem semper Edictum, seu ad eundem tractatum, Dera per quem factumst quo minus quu in iudicio si at, & llaec
R. pertinet: quae in genere est de vi Paenalium Iudiciorum, utrum ea inhaeredem transeant seu dentur : Cui quatuor aliae huius tituli Reg.concordant,puta lex 38. qud lectorem hic unice remittunt interpretes) 44. svr. eri. I 2 7.in . I 64. inst. Quarum synopsin aliquam habes ad ael. 38. Scilicet, ut poenali nominatim judicio , De eo per quem factum es quo minus quis in iudicioμμι , heres non tenetur, quod Vlpianus lib. . concordante scripsit, t. I. g.vis. ηπ.de eo per quem saa. ita generaliter verum est quod etiam verbis Non soles indicaturὶ quascunque tandem poenales actiones ex maleficio, aduersus heredes delinquentis non dari. Ex maleficio,inquam, poenales, in quodcunque tandem negoti j genus dolus vel culpa maleficio proxima incurrat : NaIn& haec Reg. obtinet in poenalibus judiciis ex contractu , Vel quasi delicto descendentibus, ut docet lex I8. ... depositi, l. l6.αν. de iudic. l. vis. g. 6. m. nauta, catv. b. l. αν. de his qui esseae. Quid igitur 3 Aliud scilicet obtinet in actionibus rei persecuto riis etiam ex maleficio descendentibus,t. 9.-.ri condiri sun.l. 8.
peculat. ubi Papinianus eleganter rationem adsignat: Quia in huiusmodi judiciis, quantumlibet cx crimine descendentibus, quaestio principalis ablatae pecuniae mouetur : de quo dictum jam plenE adael.38sgnlaae huic, uti dixi,inter alias concordat.