장음표시 사용
671쪽
aut impensis, sed de ipsis bonorum partibin. 9. Secunda estata sardi, qui essectom hic pro defectu accipit: Nempe deficiem
te conditione creditoris conditionalis parsis eius partes caeteris creditoribus accrescere. Quae sane Interpretatio ab huius i. verbis plurimum rccedit. io. Tertia fuit viri doctissmi perei Piuoridi nempe omnes partes Edi iti quod versatur circa executionem in bonis debitorum, omnibus creditoribus prodesse; Verum falsa est haec interpretatio, quia creditor conditionalis non mittitur in possessionem ex secundo decreto, t.pen. inflae, - quibin ex ca f. is posivi simplicissima, ita genuina haec est Interpretatio: Quemadmodum ad unius creditoris postu lationem facta in bonorum debitoris possessionem missio omnium creditorum utilitatem respicit, seu huius millimis effectus omnibuι creditoribus m risi squod Laae docet is cum ustas ix. ear. de reb. aut. jud p . l.
in possesi legat.) missionis enim hic effectus est, ut in rem potius fiat quia in personae solius petentis gratia. denique qui possidet non sibi sed omnibus creditoribus possidet; Ita venditis postea bonis istis & parua ad O erpentiσent,i .in portionem seu partem
pag. sic ut, pro rata dubiti aequalem portionem serant: Quod singulare admodum est , Alioquin enim Ius Civile vigilantibas scriptum ethi eiusque qui vigilauit & occupavit melior Conditio esse solet ι. 1 .... qua in ranae ereae se pluribus alsu. Atquin hoc casu creditoris qui sibi vigilauit,solusque petiit in possessi nem mitti, non melior est conditio quam caeterorum, qui non vigilarunt fetsi postea Iustinianus modum aliquem isti rei adhibuit ; nempe tum demum in partem admittendos creditoress praesentes intra biennium veniant, absentes intra quadriemnium .vit. C.de bon.autjudrisiid. J Vice versa,vt vigilantis,quam Caeterorum hac in re melior conditio non est, ita neque det rior esse debet: Nam ut maxime bonorum possessionem unus petierit,non ideo tamen bona in se suscepisse is creditur,ut caetoris creditoribus satisfacere solus cogatur l. 4. C. dicto tis.
Sensus igitur , simul & paraphrasi, huius regulae haec esto: Cui- bonorum puti possessionis, ab uno creditore postulatae essectio omnib- creditocibus) proderi, ei. quoque, bonis scit
672쪽
venditis partes ad omnes screditores per inent: panes, inquam, sicut eius qui vigilauit creditoris conditio, neque melior neque deterior ideo caeterorum conditione sita
P κs XVI. Edictalium Regularum.
Respondens libro 43. Digestorum,& decem legibus
constans, a l. lues. ad 138. inclusue seu Regulis 11. DaLvc Ro o FACTO, ex eadem persona.
CXLIX. VLPIANus, libros agens septimo ad Edulum. Ex qua persona quis lucrum capit, eius factum 'praestare debet.
veluti oecupationem tIam vel vi iactam.
E I terdictis sunt Regulae xl. sequentes, id est, de fommulis , Ac quadamtenus actionibus, quibus super pos.sessione, vel quasi, in jure experimur; Quamquam sunt&quaedam Interdicta, ubi proprietatis causa judicio possesso rio tam proximE nexa est , ut utrique idem Interdictum suffi-. -
ciat, ut docet lex I. g. vis. .. de aqua quotid. I. . f.2. - de inre - - dict. l. s. f. hoc autem ηπ. de itin. acres prim L μοι poma. 43. .. de
religiosis. Caeterum,cum interdicta vel ex Iure quodam universali pro- manent, vel ex singulari, haec Regula ad priorem speciem res renda est ; Ad Interdiebam, inquam,cituorum bonorum, mrod daret heredi vel bonorum possessori, adversus eum qui de bonis hereditariis pro haerede vel pro possessore quid possidet: irem ad Interdictum uod Legatorum, quod competit heredi aduersus legatarium, qui quid legati nomine non ex voluntate here-
673쪽
dis occupauit : Illud adipiscendae posscssionis ἱ imo utrumque;
Quamquam istud magis restitutorium cst. ln hoc igitur utroque interdicto haec Regula cernitur : puta, ut ex qua persona quis lucrum capit, eius factum praestare teneatur ; ut ostendit
lex I. π.quombonor. l. I. my. quod lcgat. quae ex eodem Vlpiam libro
desumptae sunt. Suavis proinde haec altera a Graecis Scholiis ad Baiilica species apponitur : Quod qui fundi usum fructum habet, stipendia quoque ξraestet, & emphyleuticarius canonem omphyleutic u Neque etiam verae species sunt,quas hic interpretes cumulant; quibus illud efficitur,quod eius cuius opera utimur, etiam factum praestare nos oporteat: veluti dominus factum institoris praestat, i. I.β.I. π.ῶιnstitor. quam l. hic allegat primo loco Gl. exercit Or uauis, factum magistri,f. I. g. l. .. de exercitor. nauta, caupo , stabularius cius factum praestat cuius ministerio utitur,t. s. o. naut cavsabul. publicanus factum familiae se ae l. s. ω.de publicisn. dominuS factum procuratoriS,L8. m. depracur. Conductor factum mercenarij t. s. g. H. in . quod vi aut Ham, l. i. g. lo. mr de vi συi arm. adde Ac sp. l. s non solis Io. in ranc.
si quuom. causis. pater & dominus delictum eorum quos in potestate habent, quae altera hic species apponitur in schol. ad B isil. Hae, inquam, species S sententiae omnes etia vcrae sint,ad hanc tamen regulam non pertinent; quia hic agitur non depersonis quarum opera utimur, verum de iis ex quarum perinsonis ipsis lucrum capimus: & quidem in causis ciuilibus. MLnus etiam recte huc refertur lex Io. o 73. siv.hoc tit. ubi videlicet Commoda cuiusque rei eum sequi dicuntur, quem sequum cur incommoda, quia ad pertinet ad rei alicuius respectum: 1,empe ut eiusdem rei dc onerum & emolumentorum mixtura fiat. Tandem non complectitur haec regula servos, quia neque personam hi habent,L 2 v.hoc tis. Intra duas proinde species haec regula consistit, in interdiactorum argumento e nempe aptanda venit ea heredibus , Separenti f., ad quos scilicet ex persona defunctorum & fili tum lucrum sediti ubi sane quis neget aequissimum , heredes de parentes factum defuncti vel filiatami l. praestare oportere Ed quidem nominatim in interdictis, ac specialissime in inte dicto mod bonorum M quod legatorum.. Finge, pro herede vel pro possessore aliquem bona haeredi
674쪽
lamia possidere t vel finge , filium legatum sibi propria authoritate occupasse Z Sane S posse oris pro herede vcl pro posse Dsore lic res , S pater fili j nomine, utroque interdicto tenentur; Quod nominatim hoc ipso libro proditum exstat de interdicto quod legatorum in l. i. f. IO. I . αν. eortis. quae huic conjungenda est : ita quidem , ut viceversa filius familias interdictis uti non possit, LI.f.22.π GH o vi arm. quia quicquid filius apprehendit, id statim pater eius possidet,l. 4. α .de adquir. 6s quae de ipsa huic legi coniungenda venit & Concordat lex 9s.supra. Ex his jam apparet,quid per factum hic sit intelligendum mempe factunt quid Clam, vel vi. Caetero ita in quae alia jam quaestio esti quatenus seu quomodo factum defuncti heres praestare teneatur, ac nominatim in interdictis, docet lex II. g. . αν. quod vi aut clam sex praeterea hoc tit. Regulae puta lex I . O. - . supra,I6O. g.vit. ITS. g. I. I T. infra. Ex liis interim quae ad hanc l. dixi apparet, quam diuersa sit huius legis sententia quam superioris, cum tamen eandem esse tradat Cujacius : certe & in speciebus apponendis aqua ei haesit.
ad Edictum. Parem esse conditionem oportet eius qui quid possideat, vel habeat, atque eius cuius dolo malo factum sit quo minus possideret vel haberet. Dolo amisse ρεσυλη- & realis posscssionis pariatio seu admquatio hac Reg. instituitur : Nempe parem esse conditionem oponere, id est, actionem aduersus eum non minus dari qu rem dolo possidere ,habere,desiit,quam eum qui reuera possideat, vel habeat: denique dolum pro possessione esse: Quae eadem est sententia duarum praeverea Regularum hoc titulo e concordantium, puta legis qui dolo I r. supra quo sese hic refert Glos reserunt di alij Interpretes)θι. III. g. l.--h.I. QuaTum
675쪽
prior pertinet ad moles actiones, haec nostra cum posteriore ad Interdicta, ubi sanὸ vel maxime hanc Reg. obtinere ostem dit lex nemo ex sociis 68. g. I. murerosorio. Haec nominatim refere da est ad interdictum, Ne quid in publico indie flat, ut apparet
ex L 2. g. v. αν. eoaetit. Vnde haec Reg. totidem verbis transscti,
pia est. Interdicti istius haec sententia est: visi quid in via publica vel itinere publico factam aut immissum quis haberi, quo ea via idue iter deterior sit,intve, restituere j ubeatur: Hinc jam quaeritur , quidnam habere , quid factam aut immissum quia habere
censeatur: Finge enim , opus a me factum, vel finge ex fundo meo arborem in viam publicam cecidisse , ut itineri sit impedimento; vel finge, me cloacam in viam publicam immisisse, vel aquam in meo collectam in viam restagnare : Mox finge, dolo malo meo factum , quo minus haec haberem polliderein, ut ita imminenti interdicto iudicioque me subducerem 3 Sane nihilominus interdicto tenebor,ex Regulae huius ratione. Cuius aequi tas natu ratis verbo OPORTET hac R. de signat ur.
CLL PAvLus libro sexagesimo quarto ad Edictam. Nemo damnum facit, nisi qui id fecit, quod facere
ius non habet. Damnum facere hac Regula dicitur, qui facit quod facere
jus non habet: M e contra damnum facere negatur, qui jure suo quid facit, seu qui jure suo utitur; pari rer ut idem do lum facere negatur l.s nultas videtur ss. M l. I29. in pnn. svr. b.Lut M vim facere ι. Iss. g. I. inst. Quae leges interim, hactenus huic concordantes, notandae sunt. Iuris scilicet sui persecutio injuriam non continet; contra excusat a dolo, vi, damno. Ex cusat item ab injuriarum actione l. II. g. I.ι.9s..de injuri Excusata damno injuria dato , seu ab Actione Legis Aquilae; ut variis exemplis comprobatur l.7. g. . l. 27. i. o. ι.εε. g. l. l. s. g. . ι.FP. sumo 49. g. I. ar.ad Leg. Aquit. Neque eo tamen sp. huius Regulae pertinet, quod quidam vellent. Denique excusat a dam- facto
676쪽
facto seu dato in argumento Interdictorum,&quidcm in Inici dicho, quid in loco publico. Quo pertinci haec lex, argumento l. v. - . ne quid in loco publico, quae zX eodem libro Pauli ad Edimim desumpta huic conjungenda est. Idque ipsum speciatim ostendit Vlpiani, ex concordante huic ad Edictum libro lex 1. S. Io. or I6. ear. eo tit. sed & ipsam et eius Interdicti verba , quae huiusmodi sunt, Ne quid in loco publico FACIAS, in is eum locum
immittin , qua ex re quid issi DAMNI detur, PRAETERQvAM quod Lege, Senatinconsulto, Edicto, decretois Principam tibi CoNC E s s v M es: Vt refert Vlpianus d. l. h. in prisc. Iure autem suo in commune quis uti, seu facere quod Mecre,ias habes dicatur, de eo dicendum semel ad ael. IJ I. g. I. Scholion cane Basilicorum hic speciem ponit in eo qui aedificat domum in loco , non obseruato spacio, lege, praescripto. δε V is divisione Regula.
CLII. VLPIANV s librosexagenfimo nono ad Edictum. Hoc jure utimur, ut quicquid omnino per vim fiat,aut in vis publicae, aut in vis priuatae crimen incidat. AD Interdictum de V, ct vi armata tquod datur ei qui vi
possessione seu fundo expulsus, dejectus,ejectusve est, ad recuperandam seu integrandam possessionem) & ad Interdi. m Vnde is,tota haec lex quatuor Regulis constans , referenda est, quod Cuiacius quoque hic notauit. Et quidem initio statim divisis Vis proponitur, in publicam ic privatam, Ac quidem quatenus vis criminali actione vindicatur, quod verba illa ostendunt , minis CRIMEN incidat, duabus videlicet legibus Iuliis i Est enim alia Iex Iulia de vi publica : alia lex Iulia de vi priuata ,seu Lex Iulia publicorum, S priuatorum, quod etiam ostendunt distinisti tituli Digestorum. Porro , etsi haec mera divisio sit, non ideo minus recte hoc titulo stat: nam de
sic Papinianus lib.I. Definitionum, vitiorum, quibus testamenta laborare solent,distinctionem speciesq; proposuit,singulaqued Aniuit La. de i iusti rapto: pariter,ut actionum distinctionem. i
677쪽
speciosque codem libro proponit, in ι.actio 18. de oblig. ct acE Ad rema occasione scilicet Interdicti de vi er vi armata id monitum
voluit Vlpianus; yt ita indicaret, cum quid vi factum esset,non. Interdicto rantum, vertim ctiam Criminali actione vim vindicari coerceri posse : quod etiam testatur lex 3r. de poenias, i si de aposseν ιone 4. Cod. unde vi,& quidem si criminaliter agatur, nonnisi duplici judicio , puta vel lege Iulia de vi publica , vel lege Iulia de vi priuata: quia& duae species visos ent. Et quidem id egit libro 69. ad Edictum svnde haec lex desumpta cit) quo
id Interdictum prolixe interpretatus est, ut ostendit lex I. ms αν. devictviam. 6cl. 6o. eur. de V. S. quae ex eodem libro desumptae huic sunt coniungendae. Et sane Vlpianus d. l. I. g. 2. mentem hanc suam aperte prodit, Ne quid, inquit, per vim ad- mittatur, ETIAM legibus Iuliis proficiturpublicorum se priuatorum: Addatur SI lex I. vir. adi. Ivi. de vi pris. quae ex eodem libro desumpta est. Prodit de hanc ipsam mentem suam hac ipse Regula: HOC I v R E UTIMUR, inquit, ut QVIC QVI D OMNI No per vim fiat. 6cc. Quae verba sane sunt prolixiorem tractatum pluresque species in pauca contrahentis,atque in breuem causam conjicientis.
Nempe,quia ubi de Interdictis agitur quinque species sunt
vis seu violentiae, ut eas nunc persequar, ex Iasonis mente in
l. 9. C. unde vi. Est enim expulsiva, de qua agitur Interdicto vnde vi ; seu de vi quotidiana se deis amata. Est ablatiυa circa res mobiles, quae vi bonorum raptorum actionem inducit et Est Compulsiva , quae restitutioni integrum locum facit: Turbativa quae Interdictum uti possidetis & utrubi producit; Denique est Inquietatiua, ubi videlicet quis non posse tar in suo facienti,opus forte molienti, obstat, quo pertinet interdictum Ne vis fiat ei, interdictum desuperficiebus, de Itinere actaque priuata, &C. Tot scilicet vis seu violentiae species sunt, ubi interdictum de vi inintentatur : Ubi vero crimen violentiae persequimur , quicquid omnino per vim fit, aut in vis publicae aut in vis priuarae crimen incidit: unde dixit ICons Hoc iure utimur, item,omnino : VI indicaret scilicet, ut praecisam de breuem ita &certam juris definitionem seu regulam indubitatam , -MGμδρως receptam. Cuius rei jndex est passim in jure formula illa, hoc iure υtimur, quam
678쪽
quam ipsam usurpat, ut omittam complures alias leges,& Paulus in interdicto de vi dc vi armata,l.6 . .. eod. it amo & similiter
idem I C. in l. contructiu 23svraio ita utimur. Et sic quoque tiarcsententia licet diuisio sit, in Regularum cense reinc stat. Iam igitur tenemus quod primo loco hic tenendi m est quanam occasione hanc diuisionem Vlpianus proposuerit, Mquonam respexerit.
Deinceps videndum est , quonam differant vis publica de vis priuata, S quae Vtriusque nominis ratio sit: de quo alioquin prolix E agit, seu quaerit,etiam Menochius a. de obiIr. 394. Sunt igitur & in his Cuiacius & Raeuardus qui a causa essiciente vim pub icam &priuatam distingui putant,arg.ι.7. π.de vi publ.& Pauli lib. s sint iii.26. Nempe vim illatam a publica perlona, vim publicam ab initio fuisse, postea etiam eam quae armatis Mconuocatis hominibus, priuatam a priuato : Veldmetsi olim quandoque vim publicam ita a priu ta distinctam fatear, jure tamen Iustinianeo non ita distingui certum est: Nam & vim publicam a priuato admitti liquido apparet passim toto tit. ἄν. ad L. Iuliam de vi publ. Inanior sontentia est eorum, qui ab objecto utramque vim secernunt, nempe , ut ea publica sit, quae publicae personae, priuata quae priuatae fit. Sed neque tertia i
terpretatio admittenda est a modo, quasi vis publica cum almis quae non licear cuique priuato mouere priuata ,sine armis admittatur : quae Duarent, Manutij, Hotomanni sententia fuit: Nam & hanc interpretationem refutant quam plurimi textus, ubi etiam sine armis vis publica admittitur,l. 29.6. Ut mi., g. . l. . l.pen. o uti. e r. de vi publ. Neque item admittenda quarta Roberti sententia, quasi vis publica sit, quae med irata atque parata prius est , seu quam praemeditatio aut consilium praecessit,ut c lim coacti ad vim homines fuerunt, quasi haec vis atrocior de exitiosior Reipubl. aestimanda sit. Quamquam illud uerum sit, si de vi expulsiva nominatim agatur,tum vim publicam a priuata armis secerni : Et ita accipi cndum est in te minis qnod scriptum extat g. 6. Inst.de InterHcI. g. 8. Ingri , ubi. iud. quod expressissime ostendit collatio legis s. g. vlt. o l. 4./ar. devipubl. quae lex ex eodem libro desumpta est, unde haec nostra.
In caeteris violentiae speciebus falsa est haec distinctio, quod interpretes tu bauit.'
679쪽
Ab essecto igitur distinguendam Vtramque Vis speciem puto scilicet Publica est,qua ius publicum violatur,bonum publicumlae ilitur; ipsius Reipubl. securitas directe attentatur, vel proxime disciplina publica *trocissimo violentiae genere percellitur: cui se olentiae proxime accedit Thesaurus decis . n. a. in f Priuata, qua priuati tantum jus intercipitur, priuatum bonum
laeditur. De MANDATO. F. Icit, 1. O M
In malificio rati habitio mandato comparatur.
ΙNτ E R D I c T s viae in verba haec fuerunt, & quidem prima,
de laurum vi DEIECISTI: Vlpianus dum haec verba libro 69. d Edimim interpretaretur, eum quoque dejicere ostenda g. i. qui alteri mandauit vel iussit: item f. a. eum quoque deiecisse videri,qui ratum habuerit id quod vi factum est: mpeii ostii mandat: item, ijicit ese qui rasum habet, seu in maleficio rati- habitio mandato comparatur. Et ita quidem hae duae regulae ita unam lineam conjiciendae iunt, quarum verba repetita seu contracta sunt ex ι.I.g. u.dr I .o I ...de vi ct vi arm. quae Lex ex eodem Vlpiani libro 69. ad Edictum desumpta est.ὶ Quod quidem etiam obtinet non tantum in vi quotidiana seu inermi, quo hi duo g g. pertinent, verum & in altero Interdicto, de via via : Quod idem Vlpianus eodem libro scripsit, in lege 3. f. Io . .. eo tit. ex eod. lib. Id quod in delictis seu maleficiis nominatim obtinere hac ι.o ael.I. g. I . dicitur. Sed enim in negotiis quoque civilibus idem obtinet: Ita nempe negotiorum gest rum vel mandati actione tenetur, & qui non prohibet pro se
680쪽
intervenire & qui ratum habuit quod gestum est semperqui 6 o. svr. b. t. Ita, quod jussu alterius soluitur, pro eo est quasi ipsi solutum esset,l. igo. inst. Par ratio quoque Legis Aquiliae , seu damni injuria dati,nam & is damnum dat,qui jubet dare, i. I 69. in prisc. inst. h.t. Atque ita quoque synopsin habemus quatuor
Regularum hac in re hoc titulo concordantium : quarum duae sunt de jussu, totidem de rati habitione. Ad alias nunc Leges diuertamus: De rati habitione spectatur istius Reg. veritas pas sim toto jure : in materia nominatim interdictorum, addatur lex T. π. quod vi aut clam. t. -υ. de as. θ aq.pluo. Etiam in Contractibus ; Ita si ratum habuerit quis quod seruus eius gesserit vel filius , quod jussu actio datur l. I. g. si ratum 6. ηπ. quod Iussu.
Ita mutuum quoq; a filio familias Contractum contra Senatus. conssilium Macedonianum rati habitione patris validum fit, i. vlt. C. ad Macedon. quae una est ex so. Iustiniani decisionibus. Ita negotiorum gestio rati habitione alicuius ejus negotium fit l. 6. g. Item quaeritur j. de negot. gest. Ita pignoris datio rati habitione confirmatur l. si fundin. g. I. m. de pignor. Emptio venditio, l.3. C. de R. V. ι.ε. C. de usucap. pro emptore, l. II. C. de mimon. precarium l.siserem I . αν. deprecar. l. . in f C. quod cum eo qui inal. potes. Solutio ι. I t. g. vlt. l. 49. g. ratam 't. 33. - . de solution.
quae duae leges inter se coniungendae sunt. Rei in judicium deductio l. Iuli.ruas απ. qui saturire. t. licet, 36.de judic. Mortui qumque illatio ; nam & rati habitione locus religiosus fit l.6. g. . de rerum divisione e bonorum possessio servo vel filiosam. ad qui fi ta : item restitutio hereditatis ex Senatusconsulto Trebelliano
ri habitiones negotiorum gestorum ad illa reduci tempora oportet, in quibus contracta sunt, sublata distinctione inter ea quae facti sunt & quae iuris. Excipiendi sunt tantum ij actus ut obiectionibus occurramus) ubi leges nominatim ad initium actus seu negoti j sese referunt, Sc iussim nominatim spectari iubent, ut in quatuor sequentibus Casinus: I. In nuptiis,ubi iussum patris praecedere oportes, β. .Instit. de nuptiis,lsifurioso, .eod. 2. item ut infamia notetur pater ob consensum praestitum filio ad ducendam viduam, intra annum luctus, initium nuptiarum spectari Praetor