De polymathia tractatio. Integri operis de studiis veterum, apospasmation.Joan. A Wovver

181쪽

16 TRACTATIO N. imo ne tempora quidem rapjdissimo fluxu hisce ineptiis fur .ripi sentit. Mox ubi stimulos admouerunt aliena facinora, exsurgit inflammatus, & fertur in aemulationem, paratus eadem exsequi, si modo occasio sese ostenderet. Ita semper commotior, nunquam nactior. Hae sunt illae uoces, quas U-lyxes nisi alligatus praeternauigare non audebat,quae longius, prosequuntur, diutius haerent, & totos occupant. Earum

tamen illccebris uelut fatali peste plerique capti occubuerunt ρtam lato perniciosissimi morbi contagio, ut etiam pensa mulierum & nutricum fabulas amatu suo infecerit. Nempe ab mso lucis adspc tu ineptiis imbui oportebat. Sed inter alios taculi errores etiam hoc feramus ue cum fide scriptorum constet,omne aeuum tali furore laborasse,ut inseperhabitis utilibus & necenariis superuacua arripuerint. Pari insania Grammatici peccant ue tolerabili tamen errore s nimiae diligentiae& curiositatis,nullius certe corruptelae rei. Senecae haec uerba de Didymo Epist. XXCIIX. Guatuormillia librorum Diad vius Grammaticu cri,it 3 miser si iam multa siveruacua legisset.

In his bbris de patria Homeri quaeritur, in his de AEneae matre u ra, in his libidinosor Anacreonisn ebriosior uixerit: in his an Sappho

publica fuerit; se alia quae erant dediscendas scires. A thcnarus i ib 1V. & Suidas in AD , χαλίπα. Ao 4 scribunt,Didymum edidisse uolumina cla cla cla D. unde propter inde lassarta in studiis diligentiam uocatus, & Demetrio. Troezenio βιγαλαθής, quasi librorum suorum immcmor,ol, nimiam scilicet illorum multitudinem. Quinctilianus lib. I.. cap. XIII. Hieronymus ad Damnioncm. Aristarchi quoq;. uarii commentarii reseruntur,& quidem ultra CCOS . Admirandae item diligentiae Varro, doctissimus togatorum,qui. hbris disci narum totam ut Cassiodorus scri bit,tradidit, S uariis libris omne doctrinae genus.compleXus. est, tam malia legis, uerba sunt Augustini, ut at quid ei seribere,

182쪽

DE POL TMATπIA CAR XIae. case miremur, tam multascripsit, quam multa nix quenquam L serepotusse credamin. Sane Agellius lib. III. ipsius Varronis testimonio quod profert cx I.eius Hebdomadum,tradi iam ingressum annum octogesimum quartum, quadringentos nonaginta libros conscripsisse. Sed ridiculae prorsus & ina nis diligentiae C. Melissus Grammaticus, de quo scribit Suetonius in eius uita: Atque,ut i eait agesimum aetatis annum agens libellis ineptiarum,qui nunc iocorum in buntur, componere

instituit, absoluitά centum se quinquaginta, quibus es alios diuersa postea addidit. Multa praeterea confusanea uariorum opera,&stupendae magnitudini suolumina, quibus posteris testari uoluerunt, quam diligenter otium suum luserint. Sed uel ho Ium morbus non omnino aliqua laude indignus. Non parandaselum nobis, inquit Cicero Uruenda sapientia eis. At ni tum demum studiorum suorum fructum percipiebant, postquam inexhausta diligentia uariae doctrinae vastum pelagus emensi, insuperuacuis otium oblectabant. Sane & bellaria appo inimus non sedando stomacho, sed oblectando palato: ου si

-ν. Certe ut sitis, ita hilaritatis & uoluptatis est craterata. Quod si quorundam intemperantia haec studia aestimamus,& pretium optimarum rerum imminutum imus pari peruem sitate corporis robur, firmam ualetudinem, liuitias,& id genus bona culpabimus Seneca inter praecipuos,ut eXistimant, Philologiae cotemtores,acrius illi inequitare uidetur. Quanquam 1i accuratius eius sentcntiam ponderemuS, non tar ι Philologiam,quam Philosophiam,quae in Philologiam tota degenerarat, reieciste ipsum inueniemus Epist.LXXXIIX. Philosophi, inquit, quantum habentsuperuacui, stantum ab usu rocidentis ' Ipsi quoque adsitabarum distinctiones, ni ctionum

a sestsitionum proprietates descenderant se inuid e Grammatia M. qui cluet in Horum artibu vervacuum erat rosulere in uam,

183쪽

os TRACTATIO N. Sic es ectum ect,ut diligentius mant loqui,quam uiuere. Epist. CULD seuperuacuis subitatas teritur. Non faciunt bonos ista sed ductos.

Apertior res eis sapere, imo simplicior. Paucis opus in ad mentem bonam literis. Sine caussa miramur Senecae displicuisse haec studia, acerrimo temporis uindici, qui nequicquam oblectationi dandum censebat,& bonos tantum,non doctos quaerebat 3 cum tamen & probitas & eruditio apud eosdem morari possint. Sed facile eas artes odimus,quarum imperiti sumus. Permittant enim mihi me uerum dicere Senecae amatores, studia liberalia, quae ille uere ingeniosa uocat, pam a exacte didicerat. recte quidem ex Stoicorum praescripto, qui asserebant,fine iis ad 1apientiam perueniri, quod latius exsequitur Epist. XXCI IX. Sed,ut huc transse.

ram Firmici uerba,exI. Astronomicon, non habent iudicandi auctoritatem, qui adstatuendum aliquid imperita licentia adducum ruri Quanquam & Seneca sententiam suam ita circumscripserit, hactenus ea utilia,si praeparant ingenium,non detinent, si rudimenta sunt nostra, non opera. Nondsere, inquit,ribemus

ista, sed didicisse. id est, non inhaerere istis & occupari,sed praeparari ad Philosophiam. Caeterum, si tanti est, uerba ipsius

intueamur. Epist. XXCIIX. Grammaticus circa curam se monis uersatur, es s latius evagari uult, circa historias. Iam ut simgissime fines suosproferat, circa carmina. quia horum ad uirtutem uiam semit S Eabarum marratio, se uerborum diligentia, se s bularum memoria, ct uersuum lex ac modificatis 'uid ex his m tum demit, cupiditatem eximit Eadem Epist. Sapientia non in inliter s. res tradi non uerba. Epist. XXCII. Faciet autem iLudo mum assidua meditatis,si non uerba exercueris, sed animum. Epist. CI IX. I ad admoneo, auditionem Philo ophorum, lectionems ad propositum beata uitae trahendam: non ut uerba prisca aut ficta capi mus, ct translationes improbas urin dicendi Hia ui proueturυμ- έγω, ct magnificaesurees se animos quae mox in rem transferantum

184쪽

p o LT MAT HIA CAP. XIx. I Vides reprehendi nimiam amietatem in uerbis & oratione, quam sollicitam & politam indicium,ait, animi pusillis occupati Epist. CXV. tanquam si nimia in contexenda oratione cura & uerborum dilectu Philosophiae studia impedia . Ita Epist. C. reprehendit Lucillium, quod scripserat libros

ciuilium Fabiani non respondisse suae exspectationi: Oblitin, inquit, is Philosopho agi, compositionem eiuWaec M. Visidam asindere pusilia rei, uerbis' Ilisse rerum magnitudini addixit. Epist. LXM. M accurate loquitur, nisi qui uuli putide loqui e Cir

uerba occuparines. Iamdudum raude, vocis rebus. In eadem , tamen epistola ait: Alia artes ad ingenium totae pertinent, his animi negotium agitur. Philosophia ingenio non renuntiat. mutium immen opera impendi uerbis non oportet. Agnoscit ergo Philos

phia Philologiae partes, uel si hoc non concedit , saltem eius auxilium non repudiat. Libet interim interrogare hunc elegantiae inimicum,qua fronte Tenonem,rigidae suae & uirilis

sapientiae auctorem,diligentem appellet,& uerba examinam tem 3 cur tot uerba perdere non erubuit in re superuacua,&suo iudicio eontemnenda. Nam Epist. L VIII. sollicite, &longe quidem ultra acumen ociosissimi Grammatici, de uer bis Latinis disquirit, quam multaissoru situs occuparit,quam multa subducta sint docet, ut essentiae uocabulo religiosὰ tandem utatur. Epist. CXVII. Coguntur nostri uerba torquere unam fletaba interponere, suam sermonoster inseri non sinit. Credo equide satis ostendisse Senecam,quam facundi sint aduersus sua uitia Philosophi. Sed omittam ista, nec fastidiose repetam, quae in Grammatica: commendationem dici solent, &uulgo nota sunt. Ego sancisic censeo, eam inter nobilissimasinusque artes locum occupasse , Nam quod illi sermonis studia tanquamignobile subiectum reprehendunt, eam laudem

maximam existimo. Etenim communi consensi receptum, primum parentem rerum duo peculiariter homini tribuisse,. quibus

185쪽

I T R A C.T A T I O N. Gquibus ad indicium praeclarae & excellentis naturae, diuinitatis quodammodo particeps a reliquis animalibus separar

nam Sc reliqua animalia aliquo modo illa uti Philo hia Lobauit,& communis sensus experimentis ductus credidit.

atellectum& cogitationem in iis colligimus,uariis commOti adfectus indiciis, & aliquam certe rationem, cum nidos IeSunt,& oportunis sedibus locant, cum rupibus se muniunt,aut foveis tuta cubilia praeparant, foetu fouent, & ing

nia uel humanis aequa ostentant. Hactenus tamen muta

pnimalia censentur,atque ideo imperitioribus irrationalia .

Et licet infinita illis persecta & absoluta natura elargita est,

quae ab ipso ortu citra ullam docentis industriam exercent,ia homini longa aetatis mora ac usu magistro uix accedunt , ramen praecipua nostra possessio ratio, ideoque illis eminentiores,& quadam societate diuinitatem contingentes, intelligentia uicimus. Ea ipsa tamen ratio parum utilis, si abdita delitesceret ue prodi eam sermone& ad omnium utilitatem ςXerceri oportebat, in cuius excellentia adstruenda si diutius immorarer, insuperuacuis laborarem. Λωis uetereS The logi totius uniuersi conditorem praedicarunt. Iustinus Mamtyr πιι νεῖκω EMGog ad illa Orphei:

186쪽

ng potΥMAMIA CAEM XIxurtificem uideri uniuersitatu. Lactantius lib.iI V. cap.IX. Psobdus Arithmetica. Sed haec relinquenda sunt iis,qui sermonis laudationem instituunt. quo quidem nihil praestantius homini contigisse artificiosa mater natura abunde common trauit. Nam in capitis arce,diuersorio rationis,& ipi mire sedes eius collocauit. Neque enim temero existimandum

est,ut illud aliis animantibus ad ingerendos uentri cibos, ita quoque homini ad subministrandas corpori escas datum. Illis quidem humile M ad pedes deiectum, terrae proximum , utpote uili ministerio comparatum: homini uero sublime, aerectum,animi est 'un L pectoris promtuarium, cuius dici:

mas & admirahdascbgitationes profert & enuntiat. Variata, deinde machinamenta organa constituit, quibus subser-mientibus ossicio suosungitur, ut tradit Galenus de usu palatium. Gregorius Nyslenus --αώθ ρωπου cap. m. & Nemesius - φυ-ς αἰθρι-ου cap. XIV. Arteriar , quae a pulmonibusad os periingens uocem a mente ortam concipit & effundit. Linguae plectrum, dentium uallum tinet,ut poeta praecipuus est, ερκγο των, in quo compositus di temperatussirmo, uelut in castris, copiis instructus expeditionem molitur,templa petit,Deuna alloquitur,& sacra c. stebrat Mox ad hominum coetus transmigrat,disperis, uagos & latrociniis assuetos ad mitiora studia reducit. Vrbes id respublicas accedit,turbidos,impotentes,scelerum foedere

deuinctos ad iuris seruitutem adstringit. Transiit dei te ad castra,aciespraecinctas ad pacem reuocat, & bellorum ψcem dia sine sanguine exstinguit. Iam ad tribunalia secedit, immites & austeros iudices flectit, gladio & rogo innocentes

subducit. Habitum quoque Philosophi induit, sapientu

. placita enarrat, ad uirtutem hortatur, aduersus fortuita praἰ- meditata piaecepta promit, iracundiam reprimit, cupidi simprobas refrenat. Omnium denique circulis coroniti

187쪽

omnibus comitiis immiscetur , ignaros docet, exulceratis mentibus lenimenta consolationum adhibet, consilio iuuat, territis eximit timorem, & animi motus compescit. Cedo quid sermone excellentius,quid utilius,quid usu foecundius Vere ait ille: Sermo omnem hominis actum praeit, & quae Graecorum sententia est: λογαν λοιμῶ πιε βροτων μονω. N repetam,quae D Basilius Homilia δε τ, απιαν πα- in

hane rem disserit. Quisquis igitur sermonem, ius tam fi ruens & conspicuus apua omnes usus ordidum & incultumnit nae ille,si quid sentio,animit, ius est interpres & nun. eius,'uallidum& impolitum habet. Siquidem oratis uultus animi eis,ut ait Seneca Epist.CXV. & Dionysius Halicarnasi

seus prooemio τῆς ρ--κῆς Hχωολογίας : μεμως α-mς ρύθαν εἰκένοις ει νω της ἐκάητου ψυχῆς iar λογους. Quinctili nus lib. XI. Profert mores psionquerearis erant secreta dei sic nesne causa Graeci triauere, aut Huat, quemque etia disere .nnuit autem Aristotelem, ius haec uerba Rhetorica ad A. lexandrum : οἱ θ λογει των ἡθων κτῶν ποπιων εἰαν ρὼν εἰκένες. Hoc ut probaret Seneca totam Episti CXIV. consumsi . Etenim ipsa animi uis abdita & absconsat latet, nec munera sita ostendere potest,nisi secedat ad extrema,et sermonis o

gano usa sese proda uius beneficio diuinitatem eius agnoscimus & admiramur. Nam ut Nicephorus Gregoras in Sy

dit, mores & actiones cuiusque prodit, quantum conducat optimae famae, sermonem incuriose& negligenter habere,

sui nominis sollicitos consulo. Si quis agrum foecundum d aratro facilem possid is illumque uulnisterilena uirgultis de sentibus oppletum desorat , prona summo est disignauia do- nimi Quid uetat pari risione.ex horrida dc inornata orati-

188쪽

-Caput intactum buxo,naressi pilosae. Hispida membra se durater brachia sera

Promittunt atrocem animum

Ideoque speculum, formae magistrum, inuisimus, &ii quis

uultus naturali uitio excaecatus, arte emendamus, crines ad

lenocinium decoris componimus 3 nihil denique oculis e positum immundum patimur, ne qua sordium labes elegantiae & nitoris famam cestruat. Quanto satius erat sermonem mentis indicem comere atque expolire, & suspicionem homyidi &agrest is animi penitus amoliri. Atenim Philoχphi tristitia spernit amoenam & festiuam orationem, ut parum decoram, & minus supercilio suo congruentem. Non imponat imprudentioribus Philosophi nomen, quod in pleri que indignis modis exsorduit,qui regiam disciplinam illiberali contagio polluerunt. Neque enim illi uere Philosophi existimandi, qui relictis negociis ociosis disputationibus se dediderunt,& uultu sonituque censoriae orationis PhilosOphiam mentiti sunt. Nobis demum, ut Synesius in Dione, is erit Philosephus,qui minimE agrestis, feci gratiarum sacris initiatus, quique exactὰ didicerit Dis αὐθρωπιις

Hanc Philosophiam foedus & sordidus quisque stustra promittet. Quis audebit negare,ipsa Philosophiae praecepta fi mitis haerere, & uehementiores stimulos menti a digere,qu ties rerum pulcritudini claritas orationis nouum decorem addit. Dionustus Halicarnasseus - τ--πρων, complures Philosophos stilo eultos, & politae orationis Rudi sos recenset. At Cicero III. de Finibus. I tu modi res philosophicas) dicere ornate uelo,puerile inlianὸ ante sepers icue expe- inreposse doctio inteiligentis uiri. Equide non uideo,quomodo

aliquis perspicue & plane dicere possit sine uerbo dilecta & cognitione. Quod uero Socrates apud Ciceronem I. de Oratore: Omnes in eo suodsiiunt satis esse eloquenter.Recs P,

189쪽

υν TRACTATIO V. 'tand Socratis sententia, quam tamen Cicero non ut Phi

lotoi lius, sed ut Rhetor ueram negauit. Reijcit Socrates nimium & superfluum uerborum ornatum , is enim proprie illorum,qui ui orationis renitentes flectere conantur. Philo. 1 hi uero non tam suadent, quam docent.& instruui t. de quod Chrysippus apud Plutarchu Στωικων E.- α ν

Non negligit ergo Grammaticae auxilium Philos phia, sed superuacuum Rhetoricae studium spernit. Viderit ergo Seneca, quam recte negauit Philosopno competereis curam sermonis. Ego sic existimo,non solum Philosopho, sed homini liberali conueniens, ornata & polita oration uti, eaque, quantum potest, festiua & amoena omnes uincere,& quod Synesius ait, aliquiaexulta otii dare huic cura, ut si sua purgetur, i ei animuι osen insuauior se iucundior efficiatur Si enim rudem & incultum sermotiem natura uoluisset, talem utique dedisset,ut reliquis animantibus, ab ipso scilicet ortu perfectum & permanentem. Nobis uero qui inconditum S inarticulatum aliquid ore hiantestnamus,sormanda

sensim lingua & conuibranda, ne dentibus illidaturi flectet da deinde ad palatum, &rursus pendula reducenda, rictus

quoque oris reprimendus,& leni hiatu labra reseranda, n immoderata & informis vox oriatur. Hisce tormentis educatus sermo humanus, uix adultis perfectus accedit. Quod ergo Philologiae crimen, si leges naturae seruat,si animum et gantem & pulchrum prodit, si in eo excolendo laborat, quo nihil melius,nihil praestantius a natura accepimus. Omnis v ro orario rebus se uerbis constitue atqui ut uerba sine rebus i cum nullum habent,ita res sine uerbis, uelut lumine suo destitutae,inanes. Vere autem C. Caesar,ut Cicero in Bruto scri bit, uerborum dilectum elotuentiae originem esse aiebat. Sed in Glactione opera luditia nisi uerborum naturam & significati

190쪽

gentes k fama eruditionis inclytae recte loquendi lauderi tamagno ambitu semper quaesiverimi. Graecia parens facundiae, atque adeo omnis elegantiar, sermonis puritatem sollia cite obseruauit, omnia ad Hellenismi lineam redegit, ex tica ut uitiosa reiecit, syllabam barbare & incondite pronuntiatam , taedula & delicata nimis ne in peregrinis quidem tulit. Ideo enim barbaros Graeci appellarunt, quod πα-χυ. μοι ἡ καχυ μ.M. & Homerus Cares βαροῦαροφωνους dixit, quod uocabula ita pronuntiarent, ούς οἱ βα- ρον Oi έ οἱ οιας τ εμ in σμον ut author est Strabo lib. XIV. Mira A thenia ensium cura in sermonis proprietate & elegantia. Suidas in λγώ scribit, illos cum aliquando inopia premerentur, & pecunia egerent, eamque peregrinus quidam promisisset, b neficio eius uti noluisse, quia scilicet ψο- is, dixerat. At cum emendasset errorem, & δαν-, dixisset, passi sunt eum nummis suis egestati succurrere. Praepostera Mstperstitiosa anxietas, quae tamen solos Athenienses decebat,quibus antiquior uerborum ratio, quam commodi & utilitatis. Violari enim elegantiae famam existimabant,si ueIunicum soloecismum cuiquam ignoscerent ue tanquam si ad imperii summam pertineret,purus& emendatus sermo. Ita eum Demetrius Athenas obsidione pressisset, re destitutae' eommeatu diutius famo tulissent, uictorem admiserunt ue quieiuibus inedia infirmis frumentu dedit. Hane liberalitatemis cum ad populum referretiorte barbarismus imprudenti' excidit. Tunc quispiam ex iis;qui ad concionem confluxerant, suggessit erranti Demetrio, quomodo uitium , corrigeret ue quod emendationis indicium Io I medimnis se reia munerare uello promisit, ut Plutarchus in Apophthegmatis refert. Sanὰ ambigo,an magis admirer difficilem anxieta

semissorum,qui attriti bello & fame, ne in uictore quidem

라틴어 텍스트