장음표시 사용
231쪽
nilosophis dis iiivirum αρχιτεκτονικε Earinis, S γουngulis eius partibus artes inseruians
Deo ut non sint plures artes, sed
unica ex diuersis conserta & composita,quae ducta sene ad unum finem relatae coeunt, Philosophiam, illarum omnium κω. Hanc enim cum praecedunt, finem sectantur. Nam si uerum est,quod Alexander Aphrod. in L. Aristot. de Anima, quasne raecedunt, finis graιιa fieri,'c iur gratia atquid sit, finemputandum esse, Optimarum artium L. nis Philosophia. Quare ut lineae ab ambitu circuli ad ce trum ductae in αεφεριια & plures & separatae : terminis uero earum centro aptatis & coniunctis, simul unum & pi Tes lineae eadem ratione plurimae artes, & tamen una. Pl rimae, qua singular& disiunctae. Vna, qua coame & coli ctar ad centrum, quod Philosophia occupauit. quam cur Omnes certum unumque finem spectant, manifesta earum coniunctio. . Nempe diuersa nauigantium officia in fine consentiunt,ut scilicet feliciter nauigent. In agrorum cultu uariae fabrorum operae unum finem cogitant, agriculturania: ita uaria artium ministeria ad unum finem, Philosophia tendunt: Sunt enim principes scientiae,quas Aristoteles γ δτ κ πνικας, Plato Φρωνικάς uocat, quae alias quasdam sibi ancillantes habent, easque complectuntur. I. Et hic. ad Nicomachum, ἀυ ἱππικlia, complecti artem conficiendi instr Renta equestri hanc uero ellicam artem, cuius finis uicto
232쪽
ΠE POLT MA T HIA, CAP. XXm aum. Inprimisuero expetendum sine ς cuius gratia alias sectamur. Ita Philosophia harum omnium Hae nκυνικὴ se quas ancillas & ministras habet, cuiusque finem per istas expetjmus. Inde prisca Theologia singulis artibus singulas Musas praefecit, Calliopen uero reginam &Principem mutuam earum communitationem reSere. Et
Musas implicato nexu iunctas choros duccre fingit, Apolli
ρει νω. Philosephiam amnibus inesse ait, ilis et Ais ostendere, quod Musarum concentui Apolli adest. Philosophia igitur omnes artes propinquacognatione conspirantςs ampleXa continet, carumque multiplici missisieno utitur. Duo namque in homine principia constituunt: .se i ρρεξιν. quorum illa rerum contemplationi dicata est, haec actioni Mάθως ρεπς. προήρωως η Οροξις κ VI. ad Niconiach. Ex his ortum duplex Philosophandi genus, quorum alterum
θεωρέιον, allierum armc2Gνo Cum autem τι λωρ Θν in e pendenda rerum natura consistat, ratione essentiarum sciemtias, seu contemplandi methodos esse oportet. Res uero aliae corporeae &. materiae coniunctae, quae sensuum iudicio patent. Aliae incorporeae & materiae ita adhaerentes, ut une
illa non subsistere, mente tamen & cogitatione separari possint. Eustrat. VI. Ethic. Aliae denique simplices, incorporeae & materia solutae. Hinc θεωρη κη φιλοπλα triplex et Physiologia,Theologia,Mathematica. Nam istarum rerum primas Physica considerat, secundas Mathematica, unde Α-
άκωτπου μ υ, ου χωρο- δ' ἰσως. οἰνι' ως G ολη. HaS uero, quae tione uel natura a materia seiunctae,aeternae dc motu liberae, . . Sapie
233쪽
st τ' R A C T A TI O Ito Sapientia. quae merito prima, cuius scilicet notum M sumplex iubiectum, quaeque caussis primis & notis utitur, α cum summum finem spectat, reliquis praestantior, quibus est ideoque & Philosophia κέ X. Metaphys lib. XI. obpita. lib. I V ueta lib. U. φιλοσοφία Physice proxima sensui persequitur qua cum primum finem non respiciat, secunda a Philosophia,&sublata diuina, prima. Aristoteles III. Metaphys. Machematica uero cum nobis & natura notis principiis utatur, perspicua eius demonstratio. Suos praeterea gradus habet. Nam certior est illa, quae uersatur circa si ποπν λωνσῶσον quam quae circa is α-χες. Geometria certior Astrologia.
t eddit enim caussas theorematum & problematum Astrologiae. Sed Astrologia nobilior,quae sola inter Mathem Licas, ut Ptolemaeus scribit,de substantia perpetua atque immutabili disterit. Alii Mathematicen mediam collocant.
quam uelut expeditiorem uiam mens transeat cum res mat
riae cognatas relinquere, & secedere ad puras ac sinceras p rat, ut diuinis praeparetur, nec recens a contactu reIum m teriae adhaerentium, ferendo splendori diuinarum impar, in iis hallucinetur. Has tres Philosophias Theoreticas constituunt, ut multis docet Ptolemaeus
lib. I. Plato uero Philosophiae has partes statuit: vi som
illorum,qui mathematicis disciplinis inter scientias locum assignant,optimis rationibus subnixa est,quas hic fastidiose repetere praeter rem duco. Sed, quia conuenientius instituto sermoni, sequamur antiquos,quibus sunt& scientiarum quaedam adminicula. Nam & Aristotelit IX. Polit. inter pueriles disciplinas. & UI. ad Nicomachum cap. II X. puerili ingenio aptae. Ubi Eustratius γυ
234쪽
c. μαλ αα Certae enim & faciles, ideoque Philosophus inprobandis suis axioniatis,demonstrationibus mathemata cis utitur. & Socrates apud Platonem utiles quidem ad sapientiam adipiscendam, eius tamen nomine indignas. Plotinus adolescentibus eas tradendas scribit, ut mentem sensuum uinculis paulatim soluant. Sed &. λογικῶ cum sciemus inseritur, ita ad illas transmigrat, ut earum nomen penitus induat. Ut si Physicae adhibeatur scientia naturalis crit, quae nihil aliud, quam Logicae pars αύαλ. Lia, ad contemplati nem rerum naturalium admota. Cum uero praecepta ac regulas methodi docet, commune est scientiarum ivitium cntum. Veluti cubitus cum eam partem corpori quam metimur,cubitum dicimus, pars est, cum uero cubitum per se intuemur, instrumentum. Itaque si cum materia capimus. pars eius, quod metimur ; si uero sine materia, instrumentiam. Ita Logica si non admiXta materiar,regula & organon, rebus uero addita, partem intelligimus. Quare & hic non erit scientia, sed quaedam ad illam uia. Theologia simplices
formas & ab omni concretione materiae segregatas contem-Platur. Mathematicae uero disciplinae a rebus corporeis ad simplicium considerationem mentem deducunt. Vt enim e tenebris protracti, si statim in solis globum rectos oculos d cifigant, coecutiunt, nec sine lacrumis cum intuentur, nisi tractim adsueuerint, ut consuetudine luminis tenuioris firmata acies maiorem splendorem sustinere queat: ita qui relictis rebus materiae annexis,divinarum contemplationem adgrediuntur,mathematicis disciplinis societatem animi& corporis dissoluant necesse est, ut ab iis , quae sensu percipiuntur,
235쪽
Admiranda enim in illis pulcritudo,exactissimus ordo ac finma demonstrationum certitudo. In Timaeo: Mathematica animum exercere in abstractionibus,& quaeda esse rudimenta ad
236쪽
DE POL TMATHLA CAP. XXV. arata ad prima Philosophiam. Procius comment. in Euclid.lib.I. Opus & ossicium Mathematicae cognitionem nobis insitam mouere,excitare intelligentiana,purgare cogitatione, demere obliuionem & ignorantia, quae ab ipso ortu nobis adhaeret. Plane ad Dei similitudinem, qui cuncta diuinis rationubus complet,animas pore liberat,& inquisitione ad seipsas conuertit. Hanc sententiam omnes Platonici sequuntur, qui Mathematicas disciplinas adscensum ad diuina praeparare ad
θηριαῖκης -- ξεως lib. I. Porro cum uniuersi ratio ab aeternamente ad numerii et harmonia composita,nihilque τοντα προ- ροπιας ατερ 5 ώιαλογας ε 6,Physica eXacta concinnitatem τῆς τ ονσων αἰαλογας,5 με φωκας ex Mathematicis concipit: eX
quibus & Grforarato aequalitate qua corpora simplicia Melementa inter se concatenata ue omniaque adeo με Πωρολογκ corporum coelestiuanotus,periodos & spatia cognoscit. N
que enim ex solis principiis Physicis intelligere licet. cur gemini soles 2 uirgae per nubes extensae appareant, quae caussa Irides excitet,cur coronae circa stellas conspiciantur. Ad haec inuestiganda Aristotelesoptices auxiliu petiit,eiusque ψpe d prehendit, binos soles conspici, cum radii oculo proli quati re-nc tuntur, corona, cum illisi resultantad uisum, Irides uir ue modo fieri. Ita cum in Cometae naturam inquirit,optice ocet eam no tam incendis exhalationii, quae in suprema ae ris regione collectae et conglobatae, sed lucida pyramida concursu radioru solarium nata, qui perspicui corporis occursa
ad perpendiculare sese illidunt. Et quia Mathematicae disci
plinae praeter Arithmeticam & Geometria maxime circa res naturales occupantui, magis Physicae appellatae sunt. Considerant enim ea, quae pendent a materia sensibuSpercepta,
undς & principia nonnulla cum Physica communia sumunt.
237쪽
Sed materiam rcbus annexam contemplatur demonstrati ne mathematica. Mathematicae igitur simpliciter,Physicae autem,quia res Mathematicas materiae coniunctas spectant. Sane in multis cognatis uersantur Physica & Mathematica.
Aristoteles I. Phys. Doctrina de anima mathematica & physica, ut idem Aristoteles, &Themistius initio in eius Phycdocet, qui in I. Analyt. post. cap.XXVI scribit: eum qui non
attigerit disiciplinas mathematicus, ne uesibulum quidem Philosephia naturalis ingressum. Vide Ptolemaeum μαλμαῖκῆς --
ως lib I. Speusippus a schola sua excludebat Musicae, Geometriar aut Astronomiae imperitum. Appellabat enim Mathematicas disciplinas. Vis φιλοαφίας Et Plato Epinomide : An πις α λως 'sine diiciplinis Mathematicis
repta. Deinde si Philolphia ορεἴς 'su μειαδίωξις τῆς π-φίας, quae τῆς ἀ Θεισις γνωας, uerum utique quaerit. Necesse est igitur statuere principia, & ea discernendi certos modos: Logica autem promittit contemplationem illorum, per quae iudicare & demonstriire possumus. Philosephiae ergo conseri, & per uniuerias eius partes se eXerit, adeo ut iaci λυῖ iiihil proprii habeat ; sed perscientiarum subiecta euagua commune illarum iiistrumentum, Aristoteles lib. I. Top. cap. II. Dialecticam conserre ait φιλο&φί- -
238쪽
Philosophiae diuisio in Physicam, Ethicam, Dialeciticam. τι
τν ἀμφοάρων care λογο αεσς,υον. quasi reliquae Philosophiae partes Dialectica, uelut spiritu continerentur. Posidonius Philosophiam animali similem aiebat ue sanguini & carni Physicen,ossibus & neruis Logicam, animae Ethicen. Dio
λων. Eui 3 γην ε - δώθα, Λ φυακών. Quod ita expressit Philo Iudaeus - γεωργιας : ntiqui Philosephiam triplicem agro as milarunt 3 partem eius P sicam arboribus o plantis. Ethicam fi uctibus, quorum ea asuntllantae, Logicam sepi. Nam ut circum-μ ε murus fructus plantis in agro seruat, ingredi est irrumpere uolentes arcet: simili modo Logica frmissimum munimentum Ethiaca se Physicae. Cum enim duplices se ambiguas dictiones explicat, ct ophimata dissoluit, ' sita came γωγον απια ἀ- ριεγ ν ψυχῆς
OM . φυσιολογίας S ghmιιαος χαροική M. Cicero I. de Legibus: Au haec omnia quasi si mento aliquo uastabit disperendi ratione, uenerosiussicio sitientia se arte quadam intelligendi, quid quamά rem sequatur,er quid i cuique contrarium. Philosophiae practicae finis G άμ ν. Illud aut proprium aut familiae,aut reipublicae. inde haec Philosophiae pars: ἄκῆ, οἰκs-
docet concinnum orcinem rerum,& harmoniam praescribit, Ee 3 quam
239쪽
TRACTATIO quam in actione seruare oporteis cui nihil conuenientiusquam ordo & rerum consensus, qui continuationem & a tcrnitatem conseruat. Nam inordinata sua ipsius confusione evertuntur, & uelut intestino dissidio labefactata concudunt. Et sane haud temere antiqui teneros adolescentum animos his artibus componi uoluerunt, ut a primis annis a qualitat in qua uirtus, auuescerent. Aristotcles lib.II Ethic. ad Nicomachum, ubi docet uirtutem dupleX ait: Arithmeticum & Geometricum. Arithmeticum, quod aequaliter ab utroque extremo distat, & quantitate iecta tur. Senarius medius inter duo & decem. Nam ut sex e cedunt duo in quatuor, ita superantur a.decem in quatuor. Geometcicum medium, in quo consideratur aequalitas nota Iatione quantitatis,sed proportionis. Vt sex medium inter quatuor Sc nouem ratione proportionis. Excedit enim in duobus, & superatur in tribus. Non excedit igitur, aut defucit quantitate,sed proportione. Nam ut senarius continet solum quatuor & dimidium, ita novenarius continet. totum
sex & dimidium. Ita excedit & deficit proportione sesquiti
altera. Medium Geometricum uirtutis obiectum. Lib. V.
α λά ἡ αἰώ - ω, ἶ-M. Sed tota Aristot lis de iusto disputatio,& quae in eam ueteres interpreteS commentati,abunde ostendunt.nihil in uita rite fieri aut administrari post e,nisi seruata αἰαλογα. inde Callicles apud Plat nem in Gorgia reprehensus,quod negligens Geometriae nutilam aequalitatem obseruaret. Philo δε
240쪽
& amicitia diuerso modo. Nam potior aequalitas iusti, similitudo rationis siue Geometrica, in qua spectatur dignitas. Secunda uero quantitatis sius Arithmetica. At in amicitia prior quantitatis aequalitas, in qua mutua beneuolentia& aequa commutatio. Posterior uero aequalitas Geometrica, quae in amicitia καθ' sue inter inaequales superiores & inferiores, quae dissblueretur nisi intercederet aequalitas ex similitudine rationis. Plato in Philebo : Omnes artes Arithmetices auxilio uti scribit, nihilque fieri sine μι- Υεῖκῆ5 -Lιῆ. De uario & multiplici usu Logistices ii commerciis,aliisque negotiis scribit Aristoteles VII. Politic. Vnde & Phoenices inuenisse Arithmeticen existimanti, quod primi omnium frequentia mercimonia exercuerunt . Nicomachus ex Platone Arithmeticam utilem σεις λογισα-, κ Σωνομὰς,- -εισφομς, i ἀμειψεις, . Huius ope deprehendit Archimedes fraudem artificis, qui Hieroni
Syracusano coronam auream Ioui dedicandam consecerat, ,α argentum operi immiscuerat. Narrat enim Vitruvius de.
architectura lib. IX. duas Archimedem fecisse m aequo
pondere, quo corona fuerat,unam ex auro,alteram ex argento. Dein
de uas amplum impleuit aqua in quo demi fit argenteam massam, e ius quanta magnitudo in uase depressa ea ,.tantum aquae ejuxit..ita exemta masia, quanto minuus Iu uerat rese It,ut eodem- do aquaretur, o ex eo inuenis, quantum ad certum pondus argentio certa aqua mensura restonderet. Hoc expertus auream massam A militer pleno uase demisit, is ea exemta eadem ratione mensura ad-dita, inuenis ex aqua non tantum deluxisse, scd tantum minus. quantum minuu magno corpore eodem pondere auri massa esset,quam argenti. Posea repleto vase, in eadem aqua ipsa corona demisia is