De polymathia tractatio. Integri operis de studiis veterum, apospasmation.Joan. A Wovver

241쪽

υ TRACTATIO N. venis plus aquae defluxisse in coronam, quam in anuam masam, CT ta ex eo quod plus de verat aquae in corona, quam in masia, δε- prehendit argenti mixtione. Nempe si a massa argentea emuXe- Iunt extra uas aquae unciae XX. ab auro XIV.a corona XVI. duae portiones argenti, quatuor auri. Nam XVI. unciae eXcedunt XIV. duabus,&superantura XX. quatuor. Sine Logistica οἰωνομικη recte institui aut administrari non potest ; cui & Astrologia plurimum consert, inprimis ea parte,

qua προγνωςκη, quae agri culturam & artem nauticam regit. Nicomachus ex Platone: σφωεγκη θ f ἀvονομία, ταρς γ ω

Quo pertinet Thaletis να si λο, α. Varronis Epheme-TIS naualis. Metonis annus, Metrodori,Eudoxi,Dosithei Maliorum tabulae. Scribit enim Theo Scholiastes Arati, Astrologos diligenti obseruatione ortus & occasus siderum n lasse,&ex iis ostendisse temporum initia, quique dies pla eidi&sereni, qui pluuii & turbidi futuri essent; easque ob servationes tabulis inscriptas ad communem omnium usum publicas e. Eadem Caesarem in Calendario notasse memoriae proditum. Obseruabant autem potissimum Vergilias,

Orionem, Caniculam &Arcturum. Horum enim siderur ortus & occasius uarias aeris mutationes inducere e X perientia docuit. Ideo & κατ ΘχG ἀψα antiquis, ubi de hac diuinatione loquuntur. Hippocrat.' Epidem. & lib. de aere, . aquis & locis. Aristot. de historia animalium lib. II X. cap. XV. Ita Democritus, ut Plinius lib. XIIX. scribit,sive ut Cicero & alii. Thales ,rauisa olei caritate ex futuro uergillarum

era , magna tum uilitate propter spem oliva, coemit in toto tra Memne oleum. Atque ut apparuit causia se ingens diuitiarum eur-6s, restituit mercedem dominorum poenitentiae, contentus ita probanseopessibi in facili. Cur uero ex uergiliarum ortu de oleis diuinabant, idem Plinius docet lib. XVII. cap. II. Circa ue

242쪽

DE POL TMATHIA CAP. XXViuia plueretnimicisimum uiti se oleae, quoniam tam coitu eu earum. hoc in idia quatriduum oleis decretorium. At ille vergiliarum ortus non est heliacus, ut existimant interpretes, sed

cosmicus. Nam si Floralia instituta, ut omnia bene deflorescerent, iisque dicatus dies, quo Sol quartam decimamis Tauri partem obtinet, quo tempore vergili cum sole ori- .untur, primi dies Maii oleis decretorii. Oeconomica Me-εhanicae etiam auxilio frequenter utitur. haec uero totius Mathematicae partes agnoscit. Musica τῆ - Θω, ἀρρ νι- θ τη μακαργου, m 1τη χαυ - ηυiuein uoce, Isue inanimi se corporis motu, ut Censorinus de die natali ex Aristoxeno&Theophrastosaibit,multu obtinet iuuini atri, se animis premouenta idonea. Intercedit enim nobis quaedam

cognatio cum harmonia & numeris. idcirco & plurimi sari

φυχlia , Θους meis. aQ. Mores igitur format & componit, animumque diuino afflatu concitat, aut efferatu ad tranquillitate reuocat. Aristot. IIX. Politic. cap.V Basil. etfeta CG Pythagoras in componendis suoru animis utebatur Musica, tanquam καὶ θάρα κ ἰακήα.iIamblichus uita Pythagorae cap.

XXV. Quis uero Musicae usus in Politica, & quatenus ea Politico diicenda multis tradit Proclus in Platonis Politiam Quanta eius uis in flectendis adfectibus, quamque uarius d multiplex in ciuilibus negotiis usus docet Quintillianus lib. I. cap. XUII.Corporis nostri constitutionem eiusdem ductu

EOg Oscimus, uenarum momenta & pulsus motus inter L

243쪽

κῆ, plurimis mathematicis subsidiis utitur.i Cum enim legi

ones S. numeros recenset, Logistica est,i cum eXiguaS c , pias in orbem cogit, aut maXImam multitudinem In et ταμ γαπον aut mλυγωνον disponit, Geometria. 'At castra metari,

terrarum spacia colligere & diuidere, Geodarsiae opus est. Noua machinarum ingenia commentari , Mechanicae sut les illae Archimedeae machinae, quarum uim Marcellus ii Syracusana oppugnatione expertus est. Ita & hellica ii strumenta, urbiumque propugnacula , quibus hostiles impetus propulsamus, eiusdem beneficio debemus. Immer 1a pondera mouere & leuare Mechanicae 3 cuius quidenti, tanta uis est, Et cum Hiero navim e truxisset,quam ingens, Syracusarum populus loco mouere non posset, Archimedes auxilio artis effecit, ut eam solus Hiero subduceret , , quod memorabilem hanc uocem ab illo expressit:

Archimedes fretus sua arte gloriari ausus est, si alteram temram, cui insisteret haberet, hanc nostram quam incolae premimus, ad eam se transferre posse. Vere ergo scribit Polybius ducem exercitus Geometriar & Astronomiae peritur esse debere. Inutilis enim omnis in oppugnandis urbibus natus, nisi proportio ubique seruetur. Astronomiae peritia effecit, ut Dionis Syracusani conatus ad demoliendam Dionysii tyrannidem lunae labores minime euerterent; quibus confusus Nicias,Atheniensium exercitum in Sicilia peradidit. L. Paulus Almylius,cum pararet confligere cum Persa Macedone, deficientis Lunae caussas per Sulpitium militibus aperuit, quo facile obtinuit, ne eorum animi, uelutprodigio territi, conciderent: quod & Pericles simili exitu in Atti

mensium exercitu secit. Quanquam haec apud solos imp

244쪽

DE PO LΥMATHIA CA P. XXV. Hir Titos locum habent. Hinc tamen Homerus Iliad. r. fingit Achillis clypeo insculpta fuisse emgiem coeli,terrae, mariS, siniisque & lunae. Et sane cur oleis ora. Θουσα. em tam fuit scribat,ratio in proclivi,quod plena luna tempestates ciet, aemaratιmos aestus maximos, ut Caesar I. de bello Gallico, in Oceano fere consueuit.Pleiades uer Hyades & Orionem,quod haec sidera tempestatibus mouendis & mutando aeri essicacia . Ab eadem caussa Caesar apud Lucanum .:- media inter praelia semper Stellarum cari plagis superius a M. Adde quod Politicen iuuent in exacto ponderum eXamine, sine quo commercia exerceri non possiant, nec aequalitas i ter homines seruari. Itinerum spacia terra marique Geometria collegit, cuius obseruationis incredibilis usus, & tam late patens,ut enarrandi eum conatus omnis sit irritus. Eadem finium controuersias dirimit, unicuique suum adsignat, ines possessionum tuetur,& in alluvione normam praeministrat, cuiusdirectione singulis legitimo modo suum cedit . hinc l. a. C. de maleficis: CArtem Geometriae discereavexercere publice intereis. Ab hoc Geometriae munere inuentum eius

coepisse existimant. Cultam enim inprimis AEgyptiis scribunt,ut singulis suarum possessionii termini restituerentur, quos Nili inundatio demolita erat. Admiranda prorsus & duuina Astronomia, subiecti nobilitate cunctis prior, apta Mnecessaria omnibus,in quibus ulla temporis ratio. Qua coeli motus supra mille annos & futuros & praeteritos prodere, corporum coelestium congressus, oppositiones, labores, taquicquid singula secula adspectura sunt, praesaga cognitione

praecipere possumus. Hinc imperiorum mutationes, ortus eorum Sc interitus praefinitu& anni,qu s u cant,excidio regnorum destinati, fatalesque illorum termini, quorum tempora Plato numeris pervestigabat. Ne di

245쪽

arJ TRACTATIO N. cam idoneam ad animos mitigandos & iuris seruituti assistringendos. Haec enim coelestium contemplatio ad nostri ipsius familiaritatem nos deducit. Nam cum intuemur immensam hanc molem, quae circum supraque complexu nos tegit,& in ea speciosa siderum corpora inordinata serie, perpetuo & indefesso ambitu certos cursus suos emetiri, in iata comparatione, tenuitatis nostrae rationem colligimus ue simulque suboritur aeternitatis opinio, admiratio diuinorum, ipsaque adeo religio & numinis formido cui tranquillitatem& pacem imperia debent. Haec enim illa est, quae serocia &immitia pectora frangit ac domat, & seruituti legum sublimgata intra obedientiae gyros continet. deinde cum specti mus totam hanc,ut ita loquar, coelestem rempublicam, & in ea singulorum quasi quaedam ossicia disposita ad summi reactoris obsequium, aequabili S. certo motu omnia circumuolui, nec a praefinita spacii meta uel leuissimo sexu disce

dere, continuo mente concipimus ordinem rerum,qui aeter nitatem fovet ac conseruatAumque imitari & ngere pari modo aequum censemus. Praeclare Ptolemaeus Mα αξεως lib. I. Mathematicam de coelestium contemplati nem sucimum prodesse estis τὰς π κα

critudinis excitat, animumque ad actiones recto ordine perficiendas stimulat. Nullam denique Philosophiae partem

sine auxilio Dialectices munere suo fungi pone ex Arist tele & aliis constat. Quam arta ueto Rhetoricae & Di lecticae cognatio ex eodem Aristotele patet. Rhetoricae autem partes uarias S. frequentes in regenda multitudine Aristoteles & Cicero, aliique dicendi magistri uberrivi discerit ε

246쪽

CAPUT XXVI.

A si τεκτονικὴ S princeps Philosophia, an

tium mater Asdem' complexusuo continet. ἀχω eam γλιμοζ όον adsceniandum. Ωui gradus disciplinarum Seneca ue Theologis Christianis. μέση -M-

pia, princeps oc regina, ut hyyesius in Di ne appellat omnes artes tanquam satellites complectitur,&uniuersali Muculo constrin-Nam ut omnia eX Uno .uniuersi principio orta, a se in vicem discedum: secundum aptam singulisisparationem, M sua sus .eflecti princiis cauilae, quae Omnis Ure t Plato i Philabo ino: iain Lunionis, communicationem ad totius mundi perse tam constitutionem amant.: ua ornues artes a Philosophia ortae &propagatae,

Fi 3 singulae

247쪽

lO Ophia,uel: principe caussaraditiutuam communionem alligatae, quae illas complexu suo reuinctas continet, instar lapidis ut est apud Platonem intone cuius contactu attriti annuli ui quadam attrahendi & sese mutuo allitigandi pollent. Itaque ut Timaeus architectonicas rationes quibus Dii res genitas constringunt, uincula appellabat, de quemadmodum Homerus unionem illam mysticam, ut

ςoniungen e tox; lae uniuersi ia heparabilem conneXum per tiaturni uincula Hatonici philosopliantur innuebat, qui stilicet omnium Deorum pateria quo origo&caussa acrςrum copul tis rha Philosophiam apposite omnium artiu

recte HieroclesPythagoraeus: ἀθμικ, eis p με- λων' ἀῆς -ξει πις ανιμ. Ita nec Philosophi deplanoadiri potest, per gradus ad illam enitendum est,& quod Synesius in Dione. οἰον πηπισχε άθου f κλιμαι- δον - ιυω. Ardua & e celsa non petimus aditu expedito. Petronius Initio Satyruci, i de corrupta eloquetitia rentre Esiurgatione dignosce A quod ma patereratur laborum gradus feri,ut studiose iuuenes liniameseuera mitigarentur,ut lentiae praeceptis animos componerent.

t uerba atroci suo orirent. Augustinus de ordine lib. ILHinc se Uti ratio ad rerum diuinarum contemplationem rapere uo luit. Sed ne de alto caderet, quaesiuit gradus. atque t Ubi aiampe se in posse uel molita est. Ita in ipsis artibus certi gradus. Cl menS Stromat. I. ο βαθήλω

248쪽

ot pueri diagraphicen docerentur, ne Vereturque ars ea in prμmum gradum liberalium. Galenus Astronomiam &. Atichitectonicam, uelut gradibus, Arithmetica &. Geometri niti. Vitruvius lib. I. ciui ab aetate pueriti hugradibus d cplinarum secundendo , scientia plurium literarum Cr.artιum n, triti. Vt igitur insectores lanam macerare, recoquere &sufficere quibusdam medicamentis soleim, ut mansurum fit, mumque colorem bibat: ita animum praeparari & ante imbui oportet ut deinde Philosophia uelut in horuspitia iam parata, conducta &. blanda humanitate conciliavi

Philosophiae & grauiorum disciplinarum. Nam ut prudem

tes agricolae teneras plantas, & recenter grano Ortas teger & fulcire solent, ne hybernus afflatus pδs cQrrumpat. . mox

ubi altius radices emiserunt, frondes inualuero, & dc frutice aibuscula laeta propagine nata,nihil ulterivi profutura fulcimenta subducunt,& iniuriaec hihaud tomere gredum urita animus rudis & insormis literis primisque disciplinis erudiendus , ut Philoχphiae pondus tuto sininere queat. Si enim uerum est, quod Aristoteses narrat, gentibus quibusdam in usu fuisse adhibere οργανά μα--α, uῖ ipse a pellat, quae teneros infantum artus coprccrent, 'e in praua deflecterentur sed concinna usquequaqης illorum so ma nihil foedum adspectu aut distortum p surret ue quanto satius animum tenerum optimarum artimosiatu imbuere, urnullo ignorant lar uitio dς mimis, Philosophi in suscipiat IODque. amiqui: certos doctrinae gladis quibusad illan

transcendimus, constituerunt. . Seneca tres diisplinarum

gradus facit; Θ rtes liberales, Philosophiam & Sapientiam i iit. X X CI IX. Murana modum prima ilia litterarura, pervam uero prιma elemental reaia tur, non docet liberales artes,

249쪽

mmyercipiendis locum parat. Sic liberales artes non perducunt nimum advirtutem, sed expiatant. Epist. XXCIX. Sapientia perfectum bovum eis mentis humanae. Philosophia sapientia amor ociatis. Haec ostendit, quo uti prauenit. Sapientia Philo- subia essectus cs ramiam. ita Philo τῆς εἰς- αροποι δή -

τ τώ si . Ita passim eodem libro His ἐγκύκλιον appellat. si λοιπαινίδα nis φρον-ως, eamque ais postquam definiit omnes artes liberales,

quae apud illum sequuntur , multis repetita a Clemente Al Xand. Stromaton lib. I. ubi quemadmodum&Philo, Agar ancillam secularem disciplinam appellat .& cum illa Abrahamo primum cori suescendum, ut deinde cum Sara, id est, eoelesti sapientia rectoconiungeretur. Nam & Christiana Phrlosophiaeosdem cognitionis gradus statuit,

250쪽

τα lib

e ordine lib; I I. cap. XVI. Quanquam Theologis secularis eruditio. Hieronymus Epist. ad Damasum se. cularems timiram uocat. Epist. ad Magnum Orat. eruditio. ne reuu odissiplinam secuti. Augustinus de ciuitate Dei lib.

cenus de fide orthodoxa sit. I V. cap. II X. Hesychius εγ-

Dphiam: ita H Qωειν μαλ μι α illorum, qui profani aut sacrorum rudes. Nam ut in sacris non omnibus promiscue ad sanctuaria aditus patet. Sunt enim nonnulli expiati,quibus mysteria reclusa ue alii nec dum initiati, quibus sacrorum Ε netralia accedere nefas : ita in distiplinisnonnulli apti Pnblosophiae sacris, & internar ad eam aclmisitonis, alii in iis haerent,quae ad Philosophiam aditum aperiunt. unde illa distii