장음표시 사용
281쪽
- τ RACTAT Is M anem scripsisse drama, in quo accusaret Socratis αλίαν
probarunt autem antiqui studia illorum, qui in hisce ambus desiderent, nec ad ipsam Philosophiam accederent.Quo pertinet uulgatum istud Aristippi: τ ἐγκυκλίων παιδαμάτων μεταχοντας φιλος φι - ο Σααλειφθέντας, ομοίους et νω ἡῖς sic Πηνελοπης μνη-M. - ἐκεινους λεμ- νας εχειν, πιάσας I μαλαν ἡ ων α τά δε-οιναι δ α ς sis . Quod alii ad Platonem, Plutarchus ad Bionem refert. . Philo KE. - εἰς tae set; mu σά ματα σαοίλου. &. Clemens Alexandrinus: Ponnullos captos amore anciliam previsse dominam philosephiam, se ex ias alios censenuisse in Musica, alios in Geometria. ἡχνω ε μη /e φιλος:φίας
ρς kέμαῖ εοικεν f παάμαῖ. Uide grauissimi scriptoris Stromat lib. I. qui fere totus in hoc argumento, & Pluta chum πῶ et δων άγω D. Si uero non utilitas, & ueras finis studiorum quaeritur,led animi quaedam liberalis oblectatio, habebunt sane δέ μαα, quod cultori suo reponant. Recte enini Synesius in Dione : ἐς πις os ου et πλειον ἡγῶπη
282쪽
vix digna reuinci. Nam de superuacuo Grammatices studio intelligenda. Addit enim Cynulcus: Τι οφελ τ ροσουτων
ονομα. Heraclitus πιγαλο ων, ut Diogenes Laertius scribit, α λώ πβης, non poterat,quin Polymathian in aliis rideret . Timon uero indignus est,aduersus quem cXperiar, qui ut στλ-λοκα po recte Grammaticis non pepercit,cuius morsuS nulli ueterum sapientum estu gere potuerunt. Cum igitur plerique inescati dulcedine inertiae, aut inanium rerum illec
bris capti, in hoc eruditionis stadio se relictos intellex incnt ab iis, quos felicior genius rectaque mens perlatissimos dis ciplinarum campos inomen cursu ad calcem duxerat,simulatque illos torquere carperunt irriti conatus, & improspera uota,odine& repte hendere in aliis sustinuerunt, quod se a Dsequi posse desperarant. Alii uero deserti ab ingenio suo, quibus ne ad singula quidem satis roboris fuit, tacita imbecillitatis suae conscientia stimulati inuidiam conceperunt, Mi is, qui exacta eruditionis lege seueriores disciplinas adepti, detraxerunt. Horum culpa effectum, ut uelut altissimo Ll mo
283쪽
amae et a A CT AT TO N. montium iugo uno fonte nata flumina cliuerso cursu ad mare descenderunt: ita doctrinarum facta diuortia, unaque disicia plina inplures derivata,& Polymathia, necessaria inprimis oc iucunda, prorsus neglecta. Maluerunt enim discerpta Scdiuulsa contrectari,quae tota amplecti nequiuerant, aut taedio laboris confugere ad diuerticula deiidiae, iisque penutus supersedere , quae difficiliora eXperiebantur. Hinc
natus mos hominum, ut nolint eundem pluribus rebus excellere.
Quo errore ita oppressi sumus, ut communi opinione receptum sit, impossibile este, unum plures disciplinas didici flebusque adeo ut ubi intellexerint aliquem hac uarietate, 'studiorum exercitatum, protinus eXclament: nequicquam eum de grauioribus disciplinis delibasse, sed cultu inani uri ta& inutilium rerum contritam aetatem,uanosque conatus citra felicem exitum subsedine. Vere enim Cicero in Bruto: Gntum quiis laudat, uantum se imitaripossierat. In quo unico miror,etiam illos,qui ambitiose sapientiae gloriam affectant, uulgo accessiste. Quod si bonarum artium peritos consul rent, longe aliter haud dubie sentirent. Equidem cum domus sibi exstruere parant, sequuntur, ut arbitror, optimi amchitecti praescriptum. Vtinam pari lege in artibus obtin ret, ut de illarum cultoribus iis crederemus, quos uere eas didicisse constat. Vulgare quidem hoc conuitium,detestania da imperitia natum, tam frequenti ictu aures meas seriit, ut callum obduxerint. Quo tamen,ne quis falsius sit,nunquarro me commotum sensi, elatus scilicet& subnixus optima con scientia. Propius me noui, 2 quatenus mihi tuto placer possim,didici. Iam olim cum genio meo, rigidissimo paed gogo,rationem diduxi,eique duro & auaro patri exacti temporis ephemeridem probaui; cuius tamen maximam partem occupauit prensatio & cultus magnorum, salutationes ant bacanae, conuiuia plus quam nocturna,priuata amicoru os
284쪽
D E p OT I A THIA , CAP.a XXIX. x fetia,uagae peregrinationes, plurimaque cognoscendi praepostera curiositas, quae me sepius turpissimae suspicioni ma- mersit. Quoties impedimentum obiectum, cuius impetu conatus omnes intercidere quoties diuersi consiliorurru, euentus incautum oppretierunt quoties contumacis &male constantis Reginae stabiles iras experti sumus. Adeo
ut quicquid temporis furtivo secessu his studiis dedi, id negotiosi otii potius praeda, quam praemium. Hisce rerum fluctibus nos iactati sumus, dum illi excepti omni discrimine amabili otio frui, & quietis studia meditari potuerunt .. Non subducant iam supercilium sed rationem 3 otiosos cum occupato, quietos & tranquillos cum uagod sugiente con parent, fallor aut parum reliqui erit, quo lucifuga & umbratica natio sola gloriari possit. Sine riuali se amant, & sua sibi opinione belli & festiui, qui strychnum comederuncis. Summum locum, apicibus & lauro insignes, iure senatorio in orchestra occupant, quibus scilicet merito adsurgendum, cum tristes & seueri aliorum contemtu auctoritatem,
captent, & ignorantiam suam speciosi tituli uelamento a scondant. Quasi uero solo nomine haec accessio fiat. tanquasi quis foedissima specie Hylae aut Hyacinthi nomen mentiretur , non tamen, ut arbitror, propterea Nymphis praeda raperetur, aut occisi umbram Apollo reuocaret in florer .
Quod si istos clarorum nominumostentatores, desertos Mexules alienus orbis opprimat, quo quaeso confugient, cui titulos suos probabunt 3 Repulsi& fastiditi oberrabunt, ut ignoti aenigmatis nummi quos illa tantu ditio,in qua signati, probos nouit.Prudentiores enim detracta persona & remoto, uelamento homines aest imare sole Vi illa olim Phryne,qus lege conuiuali aemulis formae mulieribus imperauit facie a luerent, ut liquefacti medicaminis rivi tot si os, & si quae fuerant speciosa lineamenta creata nube confunderent. Prae-
285쪽
TRACTATI O N. clare uero,ut omnia,Cicero Ι. de Orat: Pon in interdictum
aut a rerum natura, aut a lege aliqua atq. more, ut hngulis hominibus
ne amplius, quam si uias artes nosse liceat. Si humana solertia tanta exuberat,ut praefiXOS a natura terminos late transmigret,& homo terrae am Xum animal natatu aquas petat ,id, aere suspendi & iactari soleat. At non omnibus hic animus, non omnes illuc audaciae progrediuntur. Quin igitur aequo animo patimur, si qui ultra uulgarem captum humanae mentis emergere, & altius transcendere ausi sunt. Miremur illustres animas excelsius evectas, nec spernamus, quae adsequi non potuimus. Equidem ut in corporibus nostris non in
diocris dissimilitudo. alios enim uideas uegeta & pernici uelocitate ad cursum pollere,alios firmis lacertis ad luctanta aptos ue in ipsa quoque forma magna differentia, unicuique lineamenta sua deflexa, illa specie dignitatis, haec uenustatis
gratia commendatiora. ita in animis eandem uarietatemunon negamus. Virgilium. aiebat Cassius Sophista, iliasticiatas ingenii in oratione soluta reliquit, ciceronem eloquentia sua in carminibus destituit. Orationes Salusti, in honorem historiarum iriguntur. Halynis oratio pro Socrate si ta nec patrono nec reo digna. Hoc non ingeniis tantum sed corporibus videmus accidere.ringi nemo luctando par eis, ille adtollandam magni ponderis suinam praeualet. Manimalia uenio. alij ad aprum, alty ad ceruum canes ueniunt. Sediut in supellectili alia uasa angustiora, alia maiora: ita animi hominum alii omnibus disciplinis pares,alii superiores. Albas arbores stirpe sua prognatas unicum tantum fructum ferire videmus, alias non tantum non reiicere surculos inoculatos, sed earum naturam ita derivari in insititia& transfundi, ut diuersos frumis ex sese gignant. Agricolae nonnullos agros asperos aratro & indomitos possident, ex aliis uero triticum aut oleas solas,&ex aliis denique frumentum &uuas simul legunt. Simili modo inter homines At uulgari ingenio&heb
286쪽
Dε po L TMATHIA CARY XXI. ro& hebetati plebeis persuasionibus, illi medioeri, certis scientiis tantum apti. Alii uero ita naturae muneribus Ornati,ut ad oinma habiles uideantur. Quod abunde Ostendum e empla illorum, qui omnes disciplinas docti, pene supra humanae naturae mensuram excenerunt, quibus diuinioris perae immortalis gratia habenda est. Quare qui Polymathiam repudiarunt neque rem sua natura aestimarunt, neque ingenium humanum propriis terminis, sed sui animi finibus descripserunt; uernacula imbecillitate alienas uires aestimanates, quasi angustis terminis includendi illorum animi, i mne scientiae genus indefessaralacritate amplexi sunt, ipsamque adeo rerum uniuersitatem subiectum suum elegerunt ..
De causiis corrupta disciplina. Edsertassis haud immerito miramur,
quid caussae sit, cum priora secula tot eminentium uirorum ingeniis emoruerint, nostra haec aetas deserta, & laude sua orbata, uix nomen eruditi retineat. Non ausim occurrere
percunctationi minus secutae&prauam interpretandi occationem prae se serenti. Si enim eadem cum antiquis ad qui non pomimus, male de ingeniis nostris existimandum est, aut cie iudiciis, si negligimus. Reseram tamen, quae non minus uere ac prudente, a Galetio dicta accepi. Is oratione .aita τος ue φιλαGp , caussas desidiae diligentius excutiens ait: Nullum in nobis uoluntatis & uirium consensum. Proinde selicem euentum conatus nostros non sequi. quorum finem nunquam nanciscimur. Athletas, si corpore. II Ll 3 ine
287쪽
a ' T R A C WAπI 'N.A A C infirmo sunt aut sine exercitationis labore languescunt , non facile uictoriar praemium ferre. Si uero firmam & rob nam habitudinem natura indulsit,si artus exercitatione suta
acti, contra omnes alios facile coronari. t Simili modo alte utrum nobis deeste,aut uirium & uoluntatis dissensum ade se. Cum uero idem hic uertatur mundus, temporum ordo. minime immutatus, Sol eundem cursum , solitaque Datia sidera conficiant, ab omni ratione alienum uideri, acis Iere uelle, non produci homines simili cum antiquis g nio. Longe aliam causeam eruendam, cur optima ing nia defecerint, siue ea luxas, siue auri sacra fames, quae lambis omni uirtute antiquior, exstinxit. Itaque nullos Phidias aut Hippocrates oriri, maiore seculi ignominia, cum nobis ad Omnes artes praepar ta sit uia .rAt si 'perae uideretur, paulo accuratius inquirere in corruptisithii seculi mores; cur pulcerrimae artes & bonae mentis amm paucissimis, uelut praedae, remansit 3'cur bonarum rerum studia adeo ceciderunt, ut antiquorum uirtutes ad inuidiam Sc ignominiam tantum nobis narrentur, nostrique temporis ingenia paribus doctrinarum exemplis minime eniteant 3 Non inuidiose ostenderem prauitate seculi desertum uirtutis iter, horridum & neglectum, omnique bona arte in exsiluum acta, ne memoriam quidem honesti aut pretectari in conscientiis mortalium resedisse. Non loquerer insidias, quas ipsa natura adolescentiae struxit quarum tanta uis, ut saepe ipsa uirtus opprena connivere uideatur. Sed p tius praecipuam caussam ad crimen educationis relagarem, quast uera & legitima, ut prisca uirtus, haeredem non inu nit. Apud maiores nostros fere ab ipso lucis exordio ii fantes in sinu castissimae matris educati, domestica disciplina, temperata singulari sanctitate ac uerecundia, ad uirtu
288쪽
est Plato,ex cuius Protagora haec mecum recognosce: Ubi nactatu prouectus infans, ut capere sermones possit, nutrix, mater, orpadagogussedulo curant, ut optimus or emendatus, qua uerba. quamores euadat. Deinde ludimagistris tradunt, ut seribere se cithara canere discat. quibus perceptu accedit ad lectionem poetarum, in quibus uirtutumpraecepta se in trium uirorum exempla. Aptus post haec optimis disciplinis studia humanitatis, & ἐγκυκλοα- ciuis totam hauriebat, si natura dictante ad ociosa
studia & contemplationem inclinatiet. Si uero animus agendi cupidus , rem militarem, aut eloquentiam, uel quod- uis aliud studium ciuili societati aptum arripiebat; optimas artes non Sophistica lege,sed quatenus illarum usum expertiri posset,addiscens. Non tam subtili disputationi, quam ut iis munitus regeret populos, stabiliret leges, opprimeret in probos,tueretur bonos, hortaretur ad decus, & a flagitiis re uocaret. Certe quodcunque uitae genus ingenii uis, seculi plausus, aut reipublicae utilitas sectari iussisset, natura incora
rupta exerccbato Nunc uero natos infantes ab eo tempore, quo primum aerem hauriunt, domestici errores excipiaunt, quibus teneri & rudes animi deprauati, lasciuia&lL-bertate ebrii, probitati & modestiae nihil loci relinquunt . Ne prima quidem elementa fatis milicite traduntur. Praeceptores eliguntur non sanctissimi quique & optimi, sed quales. publicae scholae obtulerunt; qui plerunque uix ultitra primas literas progressi, inanem scientiae persuasi nem induerunt, tam tristi fronte &seXercitato uultu, tam horridis setis, ut si aliquidit superellio , aut barbae credendum . Zenonas & Chrysippos eos praeferre censeas. Hi iure quodam imperii sceptris ferularum , udis consules Romani fascibus &buirga, maiestatem. agnoscemtes, strui interim & implacabiles typhum. α ineptias sua, docent.Ita puer imincitus frequentiae, & saepe perditorum
289쪽
turba , praeeeptoris operam toties occupatam minus liber lena experitur. Plagis uero ita duratur,ut protinuS Omnem
memoriam liberalis & ingenui perdat.& tristis confususque. pene cum ipsius lucis fuga & taedio, itudia antequam amaI possit,oditie incipiat. Ab his initiis Acadenuas petit, quorum auspicia saepe luxu & ebrietate constant. Non protraham familiaria hisce locis uitia, quibus certe proscribendis ingenti octo & non mediocri stili lasciuia opus esset. Equidem desidia & abiectissimarum rerum industria tam late limvasit,ut frequenti eius usu, ne sentiamus quidem ineptiis honestos titulos accessisse. Hisce occupatus animus, non uideo quomodo bonae menti aut Optimis artibus operam dare pos- . sit, Sed nec ipsis studia saniora; quae, quasi eodem cibo pa-1ta , simili morbo occubuerunt. Iam olim Sapientum placitis traditum ue studia nostra naturae regula metienda esse; ad hanci consilia & conatus nostros flectendos,qua reluctante, irritus omnis labor. At nos Naturam in consilium non vocamus,ut ea explorata has potissimum artes toto pectore arripiamus, quas idoneas animo suggessit ue sed tanquam ex omni ligno Mercurius exsculpi posset, incauta imitatione decepti, aliorum uestigia sequimur. Nempe hic proxima memoria,tecutus studia fori, amplissima praedia: &i tantam pecuniae uino coegit, ut nummos modio metiretur. Alius sine commendatione natalium Regum ac Principum amicitia inclyt is, etiam in eXtremis terrarum partibus, quasi totius orbis gra-.tia subnixus, narratur. ergo A tibi, quod Petronius ait. cr da adhuc studia in serum propellenda, dc alieno. desori 6-dis lingua elocanda, ut mercenaria loquacitate aliena patii monia infami aucupio nundineris. Sed, ne quid erres,omnes conatus simili exitu non Icspondent. Nulli res, inquit Seneca de uita beata, maioribus: matis nos implicat quam quod ad rumorem componimur, optima rati ea, qua magno assensu recepta sunt.
290쪽
miorum nostrorum ris, quos uiuimtu ad exempla, nis ratione com
ponimur, sed consitietudine abdacimur. Videas igitur tot agmiana miserae iuuentutis alieno en ore inescatae,cuius conatus & uota felicior euentus non iuuit. - κενεὰ παῖ- uere ait Hippocrates . Fons huius erroris ab
ipso ortu nostro repetendus. Nascentibus enitii nobis αmaterno utero evulsis statim occurrit doloris aliquis sensus. Nam ubi protracti ex humidis & calidis locis,circumiecti a ris frigidi asperitas teneros adurit. ideoque ut quandam imaginem uteri concipiamus, stetricia aqua calida aliisque fomentis insueta conciliat. Hic statim oritur doloris &uoluptatis sensus, quem adultiores in cibis, in blanditiis & obiurgatione retinemus. Ab his ergo initiis hausta sententia, quae firma aetate non deserit, omne blandum & lucundula L, in bonum, etiamsi inutile & noxium 3 laboriosum uero,quamuis commodum, malum. ' Hinc ergo diuitias,praecipuum uoluptatis instrumentum, unice exoptamus, uanamque glomriam pro honore quaerimus. Haec iam communi consensa bona, & summopere petenda, quasi per manus traditum &receptum. Hoc omniurn sensibus implicatum,hoc a d ceptis parentibus discimus.& matrum & cducatorum uotis
credimus. Multitudinis igitur iudicio impulsi, ea quae plu- .rimis placuerunt, maxime adfectamus,& parentum praeceptis imbuti ad illorum instituta & errores deducimur ; qui praepostera ambitione & praecipitatis uotis , pueris adhuc imeis matrum inuolutis,ampla patrimonii ,praeteXtas ac trabeas promittunt . Hos secuti praeceptores ne artificium peruretin quod Cicero Orat. pro Caelio,soli in cholis relinquerentur, suum quoque furorem inseni seculi adiecerunt, omnis que bonae mentis & optirnarum artium, quarum institui res este debebant, tristitores esse maluerunt. Animis teneris Min insidias