Sigismundi Storchenau, ... Institutiones metaphysicae in 4. libros distributae. Liber 1. 4.

161쪽

136 ONT. SEe T. III. CAP. V. ut ens simplex , eum oritur , oriatur ex nihila. CORO . Igitur per creationem solum em simplex exsistentiam obtinere potest.

di evm CLXXXVI. Em simpux , euo istaris, iis intφm, nihilum abis . Cum ens simplex interit, ni 1. vi. hn illius rem net; remaneat enimvero quid piam, erit illud vel pars ejus , quod' periit , vel aliud . in quod illud prius transformatum est ι sed utrumque contradictionem involvies β. Iro. cor. v. 184. )e ergo ens simplex L cum interit, in nihilum abit.

Coxo . opus igitur est anniti laticindi. si vel una substantia in mundo interire debeat. id CLXXXVII. Ortus, ct interit dieitur mo et Inte- , cum plura successiva in ipso di

,,iu, stinguere non licet s. in cksin opposto pe-- Tomen. νaneue .. Paret autem per se, ilium necessario... competere entibus simplicibtis: non item eom mi. '' positis L tametsi enim entia quoquo composita neus 3 momento individum oriri, & interipe absolute possint, id tamen necesse non est, eum ex partibus vario modo, c-junctis constendia 'Co Rox L. Igitue ire oria , di interitu entium simplicium varia dissierm nequeunt, ac proinde illi ut ideam talum confusam L, s s. log. h here possumu .

162쪽

CLXXXVIII. Exhansum dieitur unum, quod effla

ex partibus extra sese positis , ac vel reap- exten- se , vel sensuum saltem iudicio unitis constat; ut labiala vitrea, vel marmorea. Hujus siον abstractum vocatur extensio , quae proinde aliud non est , quam positio partium unitarum extra partes.

COR Ovt. r. Omne ens extensum est ens e-- positum , di vieissim quoque omne ens eoinis positum est ens extensum. C Ο o o. 2. Ens simplex , ae proinde etiam substantia extensa esse nequite CORO . 3. Ex his ulterius liquet in quovis - ente extenso dari entia inextensa , c cons. 9. 77. . sc Noti. Notionem extenfi continere notionem Extenis

. composisionis jam olim a Pythagorae is tradi-η tum fuisse seribit Gerdillus se intellea amen et . Esunt philosophorum non pauci , qui in con- pugnat. trariam partem abeunt, putantque enti quoque simplici extensionem competere posse. Concipiunt hi in ente fimpliei partes quasdam , j.us. non quidem restis, verum s ut arunt, vir -- ω' Iex a quin figuras quoque diversas , angulos, euspides Epicuri , Gallendrque exemplo ad. - dant et quare extensio in generatim definiune esse οιevationem spatii divisibilis , docemque posie ab ente , seu illud ex partibus realitas constet , seu reapse iisdem destituatur spatium in plares partes divisum occupari. IpIoram igitur opinione potest ens simplex unitum totam spatium occupare , in quo dast ve, plura

163쪽

alia simul exsistere possent, &-ratione magnitudinis spatio occupato competentis dicitur i num majus . vel minus altero . Quod si ex illis quaeras , qui id fieri queat , cum ens simplex omni parte careat ' Respondent totumens in toto spatio , 3c totum in quavis spatii parte exsistere; sic animam' hominis in toto corpore , dc in quavis corporis parte totam ; ne quoque ipsum Deum de in toto mundo , & in qualibet illius parte totum praesentem e fle.

At vero a Dei, utpote entis infiniti, exsistentia argumentum peti posse non putem p est ea certe mysterium , quod omnes cujuscumque intelligentiae finitae limites exsuperat ; unde nee Deum vel virtualiter extensum umquam die imus , nec ipsius immensitatem per modum alicujus extensionis conet pere licet , qua in re consentientes habeo omnes theolagiae peri- eos . Quod autem de anima humana asseritur , id eodent, quo assirmatur, iure negari potest, quin & debet ; generatim enim notio eximissionis absolute pugnat cum notione simplieita istis i illa quippe su perficies de medium 1Ii quo intercedens repraesentat ἔ haec , quae similia k sunt, Δc absque partibax realibus i consistere nequeunt prorsus excludie . Sed nempe id is Oiν tua L exensione non obtinet Ita quidem illi : at ego contendo ipsos id genus extemi sionis ideam habere nullam; esse proinde hunc terminum inanem c L. 7. Iog. . qui nodum, nequaquam solvat ., Sit enimvero ens simpIexia, occupetque spatiunx in triginta partes d

uisibilet iam quaero: illud, quod in parte sparii trigesima exsistit, estne aliquid, vel nihil Non hoc certe ; igitur primam porro istud aliquid et quod in parte spatii trigesima exsi- sit , vel est realiter illud ipsum , quod in parte prima ejusdem spatii exsis it , vel non si hoc , iam adest pars rotis: igitur eas sim plen

164쪽

plex a simul non est ens simplex ; si illud ,

tum ens a exsisti simul , de eodem tempore in triginta partibus spatii, seu quod idem est, in triginta spatiis minoribus , atque adeo ensa simplex,est naturaliter replicatum in toti in dem spatiis , quod unanimi philosophorum consentione seni requit . Deinde si dari potest ens simplex , quod magnitudinem duo- ,. rum , vel trium , & sic porro, aequare potest, nihil obstabit , q*ominus exsistere possit enssimplex, quod magnitudine Caucasum exsap ret , quod quidem sententiae hujus sauioribus nullo pacto absurdum videtur . Exsistat jam per hypothesin ens simplex hujus inararitudit. nis, insidea tque eidem, quid enim vetat λ ad orientem musca a , ad occidentem musca b tquaero igitur rursis r id , cui insidet muscaa, estne realiter illud ipsum , cui insidet musca b. vel non si neges, ponis in ente simplice partes reales: si ans, statuis muscas naturaliter compenetrari , erunt enim in eodem loco et ita , quo te cumque vertas , te ipsum

CLXXXIX. Extensum veI in emeretσ, ni-Quotu- mirum cum materia subjecta, vel in abstra-plexqειν spectatur , eum sola extenso abstrahendo ab omni materia, in qua eadem insit, conmderatur. Extensio rursus vel in longum tam tum , dc tineam sit ver simul in latum , di perficiem s vel denique in prosundum quoque protenditur, & corpue m thematicum constituit et illius vero limes Aginam efficit , unde geometrarum fgurin WN xvr- l . . c

COR O.. 1. Cum omne ens eompositum ex

tensum sit g, praee. cor. r. , nec infinitum esse possit. ut deinceps demonstrabitur, necesse quoque est, ut omne eas compositum figa- . Gm habeat.

165쪽

i6o Ou T. SECT. III. CAP. VI.C o R o L L. 2. Figura entis compositi mutatur mu- eatis limitibus, id vero fit vel aceessione , vel ablatione , vel transpositione Partium extima

rum.

COROLL. 3. Ens simplex , eam extensium non sit g. praee. coroll. 2. , nee habere figuram, nec vero sensu magnum, ut parvum disi po.

quid sc Moia Quia tamen enti simplici vis competie nien- f. I s. , quam aliae quoque qualitates commitari pollunt, convenit eidem quantitas qa litatis , sive gradus q. 1.3; unde fi finitum sit , habebit gradum ultimum , sive limitem , atque adeo defectum ulterioris intensionis ita 8 vi, reliquisque qualitatibus: poteri igitur ens simplex diei magnum , sic parvum in eo ν ω tensio nimirum , sive intensitas aliud nomest, quam graduum multiplicitia; concipimus enim gradum, qui qualitatis quantitatem c-stituit , ex minoribus rursus gradibus , veluti

totidem partibus eoalescere: ita eum cstiorem unius corporis cum ' calore alterius comparamus , qui sit it Ilus duplus , simplam pro gra du uno assumimus , & aheram duobus gradi bus constare , ae quoe plures deinde gradus siemente 2ccumulamus, in magis ea lorem intoniari dicimus : hujus rei ratio in eo fita est , quod omnis quantitus , quae pro unitate assuismitur,. ad aliam se habeat , ut linea recta adialiam I mea vero minor est ast majorem , pars ad totum . Accommodate V Volsius : o Im. O t. p. tori dieitur id , cujus gradus sit major; νε- ,, mistἱ, eurus gradus fit minor. D - -- τs,, tyt adeo intensitas , sive intensio sit quasi, is graduum multitudo, quemadmodum magniis D eudo parrium multi eudo . Nimirum stellia D pars rectae etiam recta est pars gradim, , itidem gradus est. Ex quemadmodum m is gnis ado rectae lineae resutiat ex multitudiis ne Partium toti homogeneatim , ita eria

166쪽

DagogNso, CONrimro, FrspATib. I 6ν,, intensitas resultat ex multitudine graduum ,, toti gradui homogeneorum. Porro quemω- is modum in. recta partes non nisi possibiles,, sunt, atque continuae 3 ita quoque in gra- du ceteri minores non nisi possibiles sunt , is nequaquam autem actu divisi , atque adeo is quamdam quasi continuitatem mentiuntur .is Quemadmodum vero partes , in quas actu D resolvi potest linea , in eadem coexsistunt , ,, ita quoque plures gradus minores , quibus,, simul sumtis alius quidam arquipollere deis prehenditur, in eodem coexsistunt , ita ut

ri perinde sit , ae si gradus isti singuli extra

se se invieem exsistentes adessent. In eo ta- men differentia inter rectae lineae magnitum, , dinem , re gradus intensitatem intercedit . is quod partes lineae rectae actu extra se invi- ,, eem'exsistant, & extensum eontinuum foris ment I in gradu autem minores , ex qui-- bus velati compositus eoncipitur , cum par- , , tes tantummodo imaginariae fini , extra seri invicem non exsistant , neque adeo exte is sum efficiant.

CXC. Conrἰnuum dicimus unum; quod ex variis ita inter se adstrictis, & unitis, ut aistia diversa nullo modo interponi possint, conis

surgit , ita tabuia marmorea vulgo eontinua putatur oppositum vocatur interruptum, quati est epibrum . Contiguum est alteri , quod ita eidem in loco proxime vicino coexsistit , ut iis immotis nihil interponi possit , tamet-s queat illis remotis , ut liber libro impositus a COROLL. I. omne extensum vel continuum est, vel interruptum. . 'COROLL. 2. Continuitas excludit etiam possibilein partis diversae intermediae exsisten

Quid

167쪽

D6x . ONL SEc T. III. CAP. VI. COROLL. 3. Interruptio ponit exsistentiam vel actualem , vel possibilem partis diversae intelduas datas.

COROLL. 4. Contiguitas excludi exsistentiam partis diversae intermediae inter duas datas vel actualem, vel illis immotis possibilem. COR OLL. s. In continuo partes sunt possibi Ies,

in contiguo actuales S. 168. . : Quia CXCI. Entia distare dicuntur quae ita ex- dist/Π- , ut iis suis in locis immotis aliquid yyy vel actu interpositum sit , i vel saltem inter poni possiti ejus abstractum distantiam metitur linea brevissima , quae inter ea duci posse concipitur , quaeque semper est recta , ut

norunt mathematici.

SCHOL. Satis manifestum esse arbitror eontUtilatatem, de distantiam ad relationes pertinere , quarum ratio fundandi sit certus quidam , ac determinatius entium ad se relatorum coexsi.

stendi modus: videlicet, si duo entia eo mOdo, qui oritur ex eo, quod nihil inter ea imis mota interponi possit, sibi mutuo coexsistunt, , ' modus hie sundamentum praebet , ut denominentur contigua s modus vero coexsisten3i Gqui tum datur, cum aliquid interponi potest, quique a priori omnino diversus est, rationem continet , ut entia dicantur distantia r relatio igitur distantiae nititur in modo coexsistendi , , qui ponit solam possibilitatem interpositionis alterius, quique adeo ea possibilitate permanente permanet , seu actu quid sit interpotatum, seu non

. ih numquam potest esse contiguum . Sit ens simiaeontino plex contiguum enti simplici b: exsistit igi gere ne tur utrumque in puncto contactus, vel non ;KR-x. si hoc: tum se non contingunt i cum enim

168쪽

DEExT1Nso, Coti 'INuo , ET SPATIO . I 63 nullam prorsus partem, aut extensionem β.r 88. cor. 1. & se, habeant, necesse est, ut ibi se non contingant, ubi non exsistunt . Si vero utrumque exsistat in puncto contactus , tum in idem spatii punctum congruunt, atque adeo compenetrata sunt; nam ob absolutam suam simplieitatem nequeunt nisi unicum spatii punctum occuphre a atqui , quae com- penetrata sunt , non dicuntur contigua, s β. . isod: igitur ens dimplex alteri numquam potest λ esse contiguum. 'in M H , l .

COROLL. Si igitur duoe; vel plura entia simplieia coexinant, ex vel Ioeo congruunt , Eccompenetrat1 sunt i vel a sese distant. . sc Rox. Qui imaginationi nimis indulgent ,' eamque pro in ensura intelligibilium assumunt , illi vetitatem hujus theorematis omnino non assequunt ut , assueti enim ideis rerum sensibiliam , quas ab ipsa insantia ope sensuum , ac praecipue tactus iani in utero materno sibi compararunt, nihil intelligi posse putant, nisi quod extensam sit , quodque imagine quadam phantastica repraesentari queat , ac propterea nullam se entis simplieis . & inextensi ideam habere petram satentur. His quidem, si Theor. ' doceri velint , id subsidii Bostovichius submi- t': . . nistrat :'praeeipit nempe , ut ea balam qu in abs. piam planam per medium sectam ita secundo sedent , ut posterior sectio priori sit pectecte eontigua , id quod fieri nequaquam posse statim experientur a quidcumque enim tentent , aut posterior sectio eongruet cum priori , t aut ita ab illa distabit , ut etiam quidpiam interis ponatur , neutro autem easu duae eae sectiones contiguae erunt. Quod si deinde transversa fiat sectio , 'punctum concursus modum suppeditabit, quo idea entis simplicis concipiatur; simplicitas enim utrobique est eadem , ac discrimen in eo solum ponitur , quod ena simplex

169쪽

464 ONT. Sac T. m. C Ap. vi. vi activa polleat , aliquid reale sit , illud

soluin imaginarium : quare hoc punctuin main. thematicum ; illud physicum appellari solet . Qui vero eum Dibnitianis ad essentialem enistium simplicium , seu, ut aiunt , monadu impenetrabilitatem confugiunt , iis cam laudato auctore haec dicta sint : is Qui dicunt mo- ,, nades non compenetrari . quia natura sua ,, impenetrabiles sunt, ii difficultatem nequa is quam amovent; nam si & natura sua impe is netrabiles sunt, & continuum debent eom. ponere, adeoque contigua esse; compenetra- buntur simul , ' non compenetraountur , is quod ad ablardum deducit, di ejusmodi en ,, tium impossibilitatem evincit. Ex omnimo , , dae inextensionis , & contiguitatis notioneis evincitur compenetrari debere. , argumento , , contra Zenonistas instituto per tot saecusi ;is & cui numquam satis responsum est . Ex,, natura, quae in iis supponitur , ipsa eom-ι is penetratio excluditur, adeoque habetur con

- is tradictio, de absurdum. Quid denique it lis faciemus, qui in verbulo salutem quaerunt Ajunt: entii simplicia , cum se contingant . nee compenetrantur . nec distant i quid igiώῖ tur ' distarie Incipiunt a en arcem , an potius -t specum, in quam sese abdunt. Sic arguo: eniatia , quae distare incipiunt, vel reapse a se dustant vel non distant; tertiam certe per con- .: tra4ictoriorum legem excluditur . Si distant , teneo, quod volo, ipsi vero sibi contradicunt si non distant , redit superior argumentatio ;neque vocula illa incipiunt , difficultatem sustulit. Prosecto nisi quis putet entia simpliciar, esse quosdam globulos , qui extremitates habeant, & medium, impossibile est , ut se se..1 cundum unam partem contingant, secundum

ι aliam distent, aut distare incipiant.

Quid . CXCIII. Continuum spectatur phst sica , eum

170쪽

DE ExTENso, CONTINuO, ET SPATIO. I6s repraesentationis a sensibus factae duntaxatrio habetur ita tabulam murmore m rever physice, eontinuam putamus , quod minima distantia & meta.

sensibus obducuntur et metaph sica , vel etiam pracumathematite cum attenditur ad id, quod in k , ac Te ipsa estiunde continuum est metaph sica tale, cum partes in se reipsa ita conis linuantur, ut nihil di versi interseri possit.

CXCIV. Continuum metaph ce tale in re- Contiarum natura non exstat. Omne ens extensum ex entibus non extensis . 488. corolli 3 in , priνsiee seu omne ens compositum ex entibus simpli- tale non

eibus coalescit j. a r. ) : igitur nequit ens esse continuum metaphysice tale , nisi entia simplicia sibi mutuo sint contigua sed entiae simpliei1 sbi numquam contigua esse pollunt

f. i91. ): ergo nec exstat, nec exstare potest in rerum natura eontinuum metaphysice talea Costo . meum igitur eontinuum est solum

abstractum, in quo examinando geometria occupatur 3 quae nos vulgo in continuis habemus , ea solum comparate ad nostros sensus ea.

SCHOL. Certe sensus nostros idoneos perfectae continuitatis testes non esse ex usu microscopiorum, aliisque experimentis innumeris satis hodie notum est; consuli potest Boschurishiu . L. . .: ἰ- Nihil igitur agunt , qui apparentia , sensuum 3. ast. deius veritatem hujus assertionis ob contrariam - experientiam in dubium vocare volun . . Quid rquod, tametsi entia simplicia se continvrent, - nondum tamen continuum metaphysice tale efficerpnt ; ista quippe entia serent partes a-ctaates , quibus in hujusmodi continuo locus non est 6. I 6o. cor. s. . Quid sis

multa

CXCv. Simultanea sunt, quae eodem tem- de M. pore simul exsistunt, ut sol, lana , tellus , va