장음표시 사용
31쪽
as Q Het. s B Q T. I. ..C A;P. II illustrari potest . Si quaeras , quare verae sinthae , de similes enunc lationes ' Manuas exsii Rit , Caius est eruditus , agrotus , onus eIobulus plumbeus in fundum petit, splumbi lamina aqua innatat et semper , & u. lico deprehendes esse aliquid, quod essiciat sui mundo exsiste utia , Cajo eruditio, morbus , sanitas &c. conVeniat . Quare generatim concludo : quotiescumque quaeritur, cur mune ia- . tio quaedam d ta. , quae sit tin anaIeria . contingente , vera sit, aut falsi , ratio lassiciens , vel ejus absentia assignari debet , atque adeo quaestionem hanc semper decidit principium rationis sufficientis. ae per XXIV. omnis verisas contingens per pri a tua pium rationis fuseiemis demonstratur . Omnis 4ς Qn' veritas contingens analytice reducitur .adm' ' principium rationis suffieientis I. prae c. aergo etiam analysin convertendo in synth sin omnis veritas contingens ex principio X tionis suffieientis legitime profluit ; sed veritas, quae ex altera legitime profluit, per eam demonstratur ergo omnia veri tas contingens per principium rationis sufficientis demonis noturaresnei. XXV. Pri 'tam rationis officientis est pris rum mum omnium, veritat- contingentium =ri I-
η auis, pium . Primum principium omnibus veritatismum .. bus demonstrandis inservit q. s. 3 sed priniuriis cipium rationis sufficientis omnibus veritatiis Veritatis bus contingentibus demonstrandis inservit Dasit praec- γα ergo principium rationis sufficientis ' esti primum omnium verita cum contingentium principium, Sc Rox. Dixi quidem g. g. ad rationem primi principii requiri, ut ipsum amplius demon
istrari nequeat s verum praerogativa haec en est modi, ut illi solum , quod sub omni r sp
32쪽
m Parato vEMT. CONTING, PRIM. 1 heau primum est, competere possit. Qualvis vani si accurate loqui velimus, principium rationis lassicientie non demonstratur , ut estoritatum contingentium . principium sed ut est visitax nMessima una cum aliis subjecta prineipio contria diis nisi id quod uberius exinponam , ubi an eat adversariis satisfeeero. M
i. Ipso V Isio dolente in somnio omnia sunt sol sine ratione iussieiente i ergo falsum est nihil obj esse sine ratione sufficiente. l . ctio d. ant. in somnis objective spectato , e. avs. μ' 'in somnio spectato uel ane. ω est V Volgas soni nium: objectivum, id est , res illas, quas in somnio cernere videmur, intelligit 3 hae vero neutiquam actu exsistunt, . decum nullo intre se neDὲ eopulentur si itae reapsum in xsisterem, omni prorsus rationa sussiciente desti tuerentur. Quodsi semulum lubjective ac ,cipias , intelligis ipsam operationem mentis
nostrae , quae ope saevitatis imaginati vae ea Phantasmata producit ; at vero haec operati .non caret ratione lassiciente , quae ex leguimaginationis deducenda est , ut m pθehoisera docetur . Paret igitur, quidquid in somnio re re est, illud quoque rationem suffieiem tem habere , quodque hae destituitur , illud nequaquam reais, sedllaturm imaginariam esse. a. 0 Per prine ipium rationis, suscientis non polis
lune demonstrati omnes veritate 'contingentes : ergo illud non est primum earum prinia
m. aut. non semper actu , Se νρυμ n. an non in potentia, de quo ad DH. une. ω eon. Cum multa sint in rebus i naturalibus
quae tum ob intellectus nostri limitationem tum ob neeessarioriun subsidiorum desectum non cognoscimus, saepe evenit, ut principiam rationis sufficientis ad demonstrationem reipsi eoadendam non inser it ι est illud tamin et B a iam
33쪽
aptum , ad demonstrandas veritates contingentes , quas actu demonstraret , ii nisi alia obstarent; semper enim, si analysis fieret, aut fieri posset, ad rationem lassicientem .pervenire tur, quae unica ratio e si , cur primum earum steritatum .principium stas uatur . Certe si plus requireretur ad rationem primi priucipii , - nullum prorsus in orbe exstaret s neque enim semis per praesentia, aut absentia contradictionis certo cognosci, seu idea clara , dc distincta, quata tanto Cartesiani operae jactam , haberi potest . :
nec in potentia per principium ratiosis sui5eientis demonstrari possunt omnes Veritates contingentes .
i. d. anem idque ex defectu intelligantia nos limita e. an . idque ex defectu in/erno , e. an ν. O eon. Fateor, frequenter nos ignorare, quaenam sit determinati alicujus rationati ratio. iussie iens: verum id brevitati intelligentiae nostrae tribuendum est, quae essicit, ut quam . plurima in rebus physicis nesciamus. Intere a tamen cujusvis rationati sua datur ratio susE- ciens . eaque in se est vere cognoscibilis, quin& cognosceretur re ipsa, si alia abessent imp
mundo datur series contipua .rationum suffi-- cientium, de rationa torum, ita ut rationatum praecedentis rationis sat ra tio subsequentis rationati , dc sic porro; sed talis series admitti
.non potest: ergo datur aliquid fine ratione sufficiente m. p. talis series tollit libertatem , de contingentiam, ergo admitti :non potest. d. M. in caussis necessariis G M. in caussisIiberis n. M. Θ H d. m. n. eon, ad prob. rursus d. ant. in caussis liberis x. - in caussis necen suis in. η t. O eon. In Caussis Iiberis, quae nemin
te habitis quinibuι ald agendam requisitis posi1 ia sunt
34쪽
Da Paruo UERIT, CONTING. PRINCἰ 29 sunt egere, vel non agere, nulla datur id genus series rationum lassicientium , ic rationatorum ἱ neque enim, ut Leibnitiani docent, ratio sufficiens cujusvis actionis liberae in sta
tu antecedente cauisar agentis continetur . sed quaerenda ea est in libero arbitrio , atque ad hoc a quavis actione redeundum s unde series actionum liberarum munquam continuatur ,
quemadmodum in psychologia susius demonis strabo . Quod si talis series ex principio rationis sum cientis proqueret, actum omnino sciret cum nostra', Deique ipsius libertat et quare Vita derint Leibnitiani , quam uialam ea ullam deis sendendam' sumant . Quod deinde ad caussas necessarias , seu illas , quae ex natura suaradagendum determinantur , Cum omnia adsunt requi lita, attinet, in iis dari ejusmodi seriem
rationum lassicientium continuam negarisnequit; sic enim omnes naturales in mundo in tus , ut .in astris , in generatione, de corruptione plantarum , in mutationibus tempestatum , in machinis quoque arte consectis , ut
in horologio , perficiuntur . Uerum inde nec Iibertas, nec contingentia laeditur: non impriis mis libertas; haec enim alioquin non datur in his caussis, quae per naturam suam ad Eam reeipiendam ineptae sunt i nec deinde contingen. tia; necessitas enim, qua subsequentes rationes suificientes , & rationata in tota serie ex si iastunt , consequitur hypothesin , quod prima ratio suificiens exsistat, quae tamen contingenia
ter , Sc libere a De' posita est. sume a, b, c, d, dcc. iis ut b. sit rationat una ipsius a , de simul ratio sui sciὰns ipsius e , de sic ulterius : jim N hanc seriem in infinitum ton
tinues , tamen ultimum a non alia neeessitate
extistet , quam quae flait ex hypothes , quoda exsistat eum igitur a eontingenter exsistat. necessitas haec ex tali serie profluens se titue hypothesin eontingentem , atque adeo Co
35쪽
iau IINT. Sac x. I. CAP. II. . tingentiam Mo tot Iit , quod suo loco osten
hibetur , utpote veterybas prorses incoguitum , ree a Leibnitido primum inventum, ac io philo-
ophiam introductum . . . Quid quod mUoum quoque . sit in Qqs applixataone errandi p aculum, ut exemplo Areli me dis , ipsilis Gibaitii patet , quorinin illo hoc usus principio, etelluri figuram sphapricam tribuit ;. hic hama. . naeovo uati liberistem inemit . ad fingula . Primum non esset dissicile pedih currendo nominatim scientias diversas conyra niana ostendere. sed uit brevitati consulam, si habetote principium r*pionis fame laneis cum altero contradi i s non modo utile., i Vexumo ... di necessariu est in metaphysic , ac prMci--: Pue Omplogia 44 e pIjpanda ea , quae enti in-
sisnt, di i desse possim v, i p. mo i P0 tota Me sit r. Iam, vero, cum ori s xς liq- scieωiae a metaphysica , de imprimis iterum b untulo..igia suarum demanstrationum principia mutuenti eur S. p. Schol. , sicile patμ duo haec primcipis mediante saltem opt*lygia *4 mn0ςs Om- , uino scientias pertis e . t u tamen Nobe nos indum, in iis discisini , quap in veritatibus.
duntaxat noeessavi is demonstrandis occupantur , qualis ea geometris theo retica , principio rationis suifieientis locum esse non posse , utpo te quod ad veritates solum contingemes so ex tendit.
aetsi porro principii hujus usum frequentiorem ita iphilosophia effecit Leibnitius , non tamen. illud veteribus adeo, laeognitum fuit, ut adveri sarii volunt r notum id fuit Archimedi , qui, ejus ope praeeipuum statices principium dem- stravit ; aequalix videlicet ponder Ab aequali bas longitudinibus suspense esse in . arquilιbyita
36쪽
Ds metuo 'RIG CONTI . PRINC. Fltate, neque libram sine ratione in alterutram paretem inclinares. notum id fuit Platoni , cujus hoc est enunciatum : ri omne , quod si, is a ratione aliqua fiat , necesse est , prorsus is enim impossibile est , ut aliquid sine ratio- is ne fiat. Notum id suit Cice oni, qui eo
in resutanda atomorum declinatione , quam Epicurus commentus erat , usus fuit s notum
denique id aliis quoque fuisse ex trito illo rnihiι sine em. : colligere licet potestas enim hujus vocabuli olim latius patuisse , atque
nunc , eamdemque , quae rarioni subjecta est, notiovem denotasse omnino videtur. Denique periculosum eise principii rationis suifi -- cientis usum iis, qui vel ex nimia ingenii fi duciat, vel ex anticipatis quibusdam opinioni bus, vel qua demum cumque alia de caussa eo abuntuntur lubens admitto ; at inde nequaquam sequitur illud interno quodam vitioolais horare , quemadmodum nec printi pium coniat nudictionis iure earpi potest' , quod nonnulli ad constabiliendos errores. illud adhibuerint rnempe de hic quoque usus ab abusa accurate discernendus est. Fateor igitur tam Leibnitium in explicandis liberis Dei, hominumque actio nibus, quam Archimedem in constituenda teIlliris figura turpiter aberrasse e verum hie ad rationes latentes; ille ad discrimen internae , di extern ae animum accuratius advertendo I uile errorem evitasset M
37쪽
ν ine .pium 1at. suffisubiici. ei irrprire. conisti non est abis lut primum averit istes elisam continis gentes perti nent ad prine.
X v I. indipi-- rationis susscientis riasu eietur ad primipium contradiarionis . omnis ea veritas ri ducitur ad principium, contradicti O-nis, in cujus analys eo pervenio, . ut de e-henda mi aliquid , si ita non 'esset , simul fore, &non lare . 1 f. & cor. ); secI innalysi principii rationis. sum cientis deprehen ado aliquid , s illud falsum esset , fore si
mur, & non sere g. . 23. ,: ergo p incipium, rationis suffieientis reducitur ad principium con tradictionis. Cono . Igitur principium rationis sumientis, non est absolvite, sed. solum relatisa , nimi, ruin relate ad vetitates contingentes , Ppi
omnes verἰtates Fontingentes me diate reducuntur ad principium eontradisonis; omnes veritates continguntes reducuntur ad
principium rationis lassicientis s 23..cor. . sed ipsum hoc principium ulterius , neducitur ad principium contradictionis f. praec. : e go etiam omnes veritates eo tigentes) m diate , mediante nimirum principio rationisssussicientis, ad principium contradictionis, rem
ducuntur. Co Rox c. I. Printlpium ergo rationis lassiciem, tis est immediatum L principium vero contra-- dictionis est mediarum omnium. veritatum convtingentium principium
38쪽
COROLL. 1. Atque adeo etiam principium conis radictionis est absolute primum comparate asomnes veritator nempe absolute primum , Mimmediarum relate ad omnes veritates necessa
rias , in quibus ipsum . quoque rationis sussi silentis principium contineeur; fie absoluto primum , ac medimnm relate ad omes veritates contingentes.
SCHOL. I. Atque haec sunt duo i ua omnium nostrorum ratiociniorum , ae demonstrationum rincipia , de quibus ita Leibnitiust et se ratio ,α cima nostra duobus magnis prinei piis sum perstructa sunt unum est principium eon- :tralictioni ν , v, cujus salsum judicamus P pi sis.
x, quod contradictionem in voluit , & verum , M qaod salso oppunitur , vel contradicit : aliam terum est principium rationis furficientis , A vi cujus consideramust nullum factum repeis is riri posse verum , aut veram exsistere ali-- quam enunciationem , niῆ adsiet ratio, sus se, si iens , sar potius ita su , quam aliter , in quamvis rationes istae quam saepissime no- ,, bis incognata: esta queant . ,, Hae e porro duo prine ipsa di requiruntur, Ze suffieiunt. requiruntur : quia in ontologia exponi debegram essentia estis, quam ea , q. ae ire eodem c praeter essentiam vel insunt- , vel inesse possumnis essentia vero ad prinei pium contradiastion 3, quod propterea pyincipium essenυ rumor reliqua ad principium raetonis sumicientis , quod ab exsiliendiω . velut ' primario eneontingentibus praediciso, principium exsistenistiariam dici consuevit , portinent' sutilatant :quia plene satisfierant quaestioni, eur ali tu Ia- Iis , vel cur entinoiatis mera sis quam ex naturat, men is propensione ponimus, . quamprimum aliquid esse observamus coalia. 69. ly. ,3. eum schol. . Restis ut nonnuliis
39쪽
Uines Vritates contingentes 2M in necessa-υ ed hoc omnino absurdum est : rgo M. p. in dicta hypothesi omneν veritate . eo mi n-gimes demonstrantur. per principium contradictionis ι sed quae p. principium e tradia i nix demonstrantux , sunt necess*rtae r ergo. si omnes veritates reducuntur 44 principiu- contradictionis. , Hriises ε0ntingente uv-dqqt Recessariae.
nN 'MItates conti9gentes me te demonstran thr pen principium contradictioni . c. M. ---o 1ει n. af, ct sic a, uis cons. ei istes contingentes, non immodiate, sed uti diadis solqm primipio rationis lassicientis , . per qgod immedi in demon strantur, ad prilia tapi contradictioni Rorti Mnt, atque ideo,
solsto nete ea alium sit, M qnidquid est , habeae
r lionam lassiei te R., cur sit; & q-vis r o Lumelens, dum, est, habeat quaqηe suun Tatὲ ista es non tamen rationarum necessistoe, sistiti, nisi exi hypothesis, quod Hys,naetio illli ens, q- contingenteo orsistit , erihelti, a Tatio fassiciens, neeessirio, eκcitidi, nil ex hypothesi , quod conting. t er mnatus prorsua sicut necessueta Y, qua, Inurdas, nunc exm . nua , . donsequitur inpothesio , quod exsisti ν , quod libet enim dum est, . nec pio est . I inv ero necessita. quae in hypothesi quadam eontingento innitituo , eontingerataininec u quam:
Omnest v erua es, q)rari pure pes ipietin. coi tradictionis Immediate, demonstrantur', sunt solare necessariae r ergo etiam omnos verita
40쪽
Molsa Dinin. PRIM. RERAT. diate demonstrantur, sunt ab Iule neeessariaem p. um primum: quia eae veritates non possunt esse aliter psopter principium eontra indictionis ι sed etiam id continstit in iis , quae . meditte' eae principio contradictionis demonis stramur; εrto fi 5de. εω.
spar est'; quod probire principium contradictionis ita est , id ita est, quia si ita nois eme,
idem, simul essEt , de non esset , ut patet ita rotunditate circuli ἱ atque hoe eontingit in iis veritatibus' , quae immediate per principium contradictionis demonstrantur . Contra quod Propter principium- rationis suisitientis ita est, id ita est , quia, cum utrumque esse possit , adest ratio sussiliens , ut ita sit D de non adis est ratio, sufficiens, ut non ita sed aliter sit , ut patet in existentia mundi : Eoe evenit ita veritatibas . quae mediate solam per prinei- pium contradictionis demonstrantur . Colligimus id ex ipsa veritatum natura , quam principium nee evieit , nec immutat i ipsae enimi veritates ob naturan , quam antea habent aptae sunt, ut ad hoe potius M quam illud pri αδ ei pium immediate redueantur. Discrimen porro dupli eis hujus demonstrationis in eo ponitur: demonstratio ex principio contradictionis immediate petita versatur circa essentias rerum per se necessarias', de quae cum iis connectun . tur , generatim procedit, atque ab omni hypothesi , vel, statu abstrahit, ut patet in quovis theoremate geometrico demonstrat lo ve-.ro ex eodem mediate , atque vel hoc ipso ex principio rationis sufficientis immediate ducta, it de exsistentiis rerum. dedi se contingentibus , de ad ea sus singulares restringitur , ponitque hypothesin contingentem , quod vel raiatio suffitiens, vel rationatum jam exsistat. Itale rempli caussa ex eo , quod mundus ut ratio a. Ratum exsistae ,. demonstro e sistentiam rationi.