장음표시 사용
41쪽
impossibilem manente vase; facile regererem, sublationem corporis contenti sine novi corporis substitutione impossibilem quoque tum fore : neque ta infringeretur infinita Dei potentia ; contradictorium enim nullius potentiae objectum esse potest. XXXV. Hisce ita expeditis examinandae veniunt rationes quibus tu vacuum dari probare conaris: ac primo quidem loco agis de vacuo in hoc nostro orbe,seu in loco ubi vivimus respiramus: deinde tractas de vacuo supra nostrum aerem in coelo. antum ad prius, probas, etiamsi non sine dissicultate, hic apud nos vacuum posse constitui median e tubo vitreo quatuor
vel trium pedum, quem hydrargyro impletum dc postea inversum demittunt in vasculum & ipsum instructum hydrargyro, deprehenduntque hydrargyrum non
totum manere neque totum emuere, sed in altitudine
duorum pedum & quadrantis suspensum haerere, superiore tubi parte facta vacua. Similiter in tubo triginta duos vel plures pedes longo aqua suspensa haeret in altitudine pedum triginta unius Cum dimidio. Respondeo, Superiorem tubi partem non fieri vacuam satis liquere ex lumine quod per illam partem trajicitur, & ex audito sono campanulae illic siispenta cum movetur : sive enim
lumen dc sonus statuantur corpora , sive eorum natura consistat in actione corporea, ut superius visum fuit, manifestum est adesse corpora per quae actio illa deferatur. Si porro quaeratur qualia sint ea corpora, dc qua ratione& Vi eo perducantur ξ Respondeo esse Cartesii globulos seu materiam secundi elementi inter sua interstitia continentem subtilissima ramenta primi elementi; atque haec corpora per vitri poros transire coguntur, quia
a gravitate hydrargyri , vel aquae in majore quam di-Ε ctum
42쪽
34 EP I S T. Jo AN. D E BRuYN D E N A T. ctum est altitudine existentis in tubo, particulae aeris possunt comprimi & ad invicem adduci,unde fit, ut corpuscula haec ex aeris interstitiis eXprimantur, cogantur, quia Omnia fiant plena, per vitri poros transire inspacium a dictis liquoribus relictum: ubi vero ad dictam altitudinem perventum est, Vis graVitatis non amplius fissiciens est ad illum effectum producendum; ideoque liquores desinunt descendere. XXXVI. Contra sitbtilia haec corpuscula, quae nomine aetheris vel sibstantiae aethereae solent Venire, quaeque vitri poros pertransirent, excipis I9. aetherem non
tantum laic apud nos, sed etiam in ipse aethere ut vo-Cant, frustra quaeri. Sed respondeo 1'. id probandum esse, & ex dictis de vacui impossibilitate constare ubivis
saltem esse corpora. 29. Cum corpora in infinitum sint divisibilia, SI variis modis inter se moveantur, necesse
esse , ut ex mutuo attritu generentur corpuscula valde tenuia, eodem modo ac ubivis videmus ex mutuo corporum attritu subtilia abradi ramenta. Sed haec latius δίspecialius apud Cartesium explicata videantur. XXXVII. 19 excipis, vitrum nullos habere poros. Fidelissime eo custodiri etiam si ibtilissimos spiritus arte ciniflonum extractos. Sed respondeo , quam bene hoc demonstraveris, superius visum esse ; neque sequitur nullos esse poros, ubi spiritus illi non inveniunt transiitim, quia non omnes pori sunt adaptati ad figuram & magnitudinem quorumlibet corporum. XXXVIII. 3' putas, utut admittatur aetherem tenuissimum ingredi spacium ab hydrargyro relictum, non tamen hoc, quod putant, posse contingere: neque enim, inquis, suspensus tum haereret hydrargyrus illa qua diximus mensura, sed deflueret ad aequale libra
43쪽
ET PROPR. LUCIS AD IS. VOS SIUM. 3smentum cum hydrargyro in Vasculo extra tubum contento. Sed respondeo contrarium patere ex ratione inexplicatione a me statim facta. Haec sunt, Vir Cl. , quae in tuo tractatu potui deprehendere , tanquam alicujus momenti , ad probandum posse constitui vacuum in nostro orbe penes nos. Et nisi brevitati studerem, ac judicarem ad propositam materiam de luce parum facere,
multa satis e Cap. 9, IO, & ΙΙ, possem excerpere a te asserta, quae ostendi possent esse vero minus consenta n ea. Pergo igitur ad examen rationum per quas demonstrari polle existimas supra atmosphaeram csie Vacuum,
frustraque ibi quaeri corpuS. XXXIX. Prima ratio ita se habet, si supra atmosphaerae superficiem si iccedes et corpus aliud , utique id
premeret atmosphaeram, nec spacium in tubo vacuum relinqueretur, cum nullum corpus sit sine pondere. At
vero jubet ratio oculus percipit, id quod supra hydrargyrum in tubo est jacium, esse sine corpore dc sine
pondere. Respondeo 1'. probandum est nullum corpus esse sine pondere; ac declarandum in quo natura gravitatis consistat, antequam hoc Credi possit. Σ'. superiorem tubi partem non esse vacuam jam ostensiim est satis. 3 frustra ab oculo argumentum petitur i, cum ne
purus quidem aer sit visibilis; imb ne ipsum quidem lumen in vacuo ex tua sententia: Sed de hoc quoque jam ante satis fuit dictuna. X L. Secunda tua ratio ita proponitur, si non soret
vacuum , sed omnia intermundia aere aut alia materia essent repleta, lumen ubique cerneretur, astra Vero non cernerentur. Respondeo non sequi, si statuantur corpora idonea ad lumen transferendum , qualia sunt globuli Cartesiani E E
44쪽
36 E p I s T. J OAN. DE BRUYN DENAT. XLL Tcrtia ratio est , quod restachio radiorum omnia turbaret; quae tamen nulla est in locis supra aetarem. Respondeo simplicem assertionem nihil probare. X LII. Ultimo )udicas, quod siderum stellarumque
motus rapidissimi non constarent. Nec continuus, nec aequabilis esst illorum gyrus, praesertim si nova subinde non succederet & instaret potentia. Stridor terrae aerem perrumpentis permeantis exaudiretur. Cum vero nihil horum eveniat, superesse Concludis, ut tellus δί reliqua sidera moveantur in vacuo, in quo solo datur motus continuus aequabilis. Respondeo I'. rogo ut
attentius legas quae Cartesus habet parte 3 Princ. de mundi systemate , ac siderum stellarumque motibus, nullae tibi stiper hisce remanebunt difficultates. 2'. Ε- contra facile est ostendere motus siderum non succes.suros in vacuo. Vel enim movebuntur a principio interno in prima creatione ipsis indito 3c manente , vel a principio externo : sed neutrum dici potest; non secundum : quale enim illud erit, vel Deus, vel angeli, vel aliud quid ξ At stati iere Deum immediata actione motus illos Continuo producentem, confugereque ad speciales tales Dei operationes, tantundem est ac confugere ad miracula: deinde sic quoque tota cadit philo-sbphia, peritque studium inquirendi rationes naturales , quia similiter in quibusvis aliis tales Dei operationes pro Causa quorumcunque effectuum liceret assignare. Eadem ratio militabit, si angeli, vel alii fingantur motores. Neque etiam dici possimi moveri a principio interno in principio creationis indito 3c manente : quia ex eodem principio, quamdiu maneret, idem continuo flueret effectus G motus scilicet in eandem illam plagam
in quam sidera semel ex illo principio fuissent determi
45쪽
ΕT PROPR. LucΙS AD IS. VOS SIUM. 37 nata; adeoque mOVerentur semper in directhim, non in gyrum , in quo motus determinationes occurrunt in omnes plagas.' Atque haec ratio clarius urgebit, si con sideremus planetarum motus non praeci SC circulares es
se aequabiles ; atque etiam planetarum jovialium Sc Lunae motus institui primo circum Jovem & Terram, deinde cumJove & Terra fieri circum Solem. X LIII. Constituto tandem , uti eXistimaS, Vacuo redis ad lucem, ac inquiris quo pacto illa in vacuo subsistat, quoque in eo moveatur modo. Credi vulgo ais lumen non adesse ubi nihil est quod luceat; sed ratiocinium hoc non procedere, Non apparet, ergo non est. Ne in puro quidem aere lux est visibilis, nemo tamen in eo lumen esse negaverit. Circa haec noto 1 lucem sub
sistere debere in vacuo sine stibiecto, quod solis substantiis competit: a te tamen accidens esse statuitur. Quis
non videt haec esse Contradictoria ξ cum passim in praecedentibus, ut notatum fuit, ea pro figmentis habueris, quae visum & sensus effugerent, male hic lucem
ipsam ponis, quae sit invisibilis. X LIV. Pergis: quod vero dicunt, locum ubi lumen
sit non esse perfecte vacuum, istud tantum abest ut ne gare Velim , ut etiam assirmare audeam , nullum escte punctum in rerum natura, in quo non sint infiniti motus Vere dc realiter, Ut loquuntur, existentes. Concedis hac ratione nihil in rerum natura esse vacuum. Sed Vacuum,
inquis cum dicimus, intelligimus locum in quo nullumst corpus. Lucem vero diximus es e incorpoream. Ad haec notandum , nihil nisi contradictoria hic apparere: negas esse perfecte vacuum , cum nullum sit punctum, in quo non sint infiniti motus vere & realiter existenteS, non quidem corporum, quae nulla sunt in vacuo,sed lucis
46쪽
38 EP I s T. J OAN. DE BRUYN DENA T. incorporeae, seu accidentis; ita ut neque accidens illud, neque ejus motus ullum habeant subjectum: praeterea in principio statueris, ut visum est , ignem esse subiajectum lucis. De modo porro , quo lumen trajicit spacia inania , nihil nisi nuda proponis verba rei naturam nullo modo explicantia, ideoque omitto jam dictis denotatis hactenus circa haec aliquid addere.
XLV. Transeo igitur ad cap. 1 . & seq. in quibus inquiris , quid luci accidat in ingressit corporum pellucidorum , ia post nonnulla praemissa, jam satis examina
ta hactenus, tractas de radiorum refractione : atque in ea materia explicanda judicas plerosque in ipsa peccasse principia, dum restactionem tantum in superficie fieri contendunt, radiumque perpendicularem irrefractum penetrare, nihilque omnino pati existimant. Ac relictis aliorum sententiis, Cartesii opinionem de transitu luminis per corpora diaphana, quam maxime hoc seculo receptam esse ais, ad eXamen revocas, crassiamque eum hic errorem commisisse judicas. Ut autem an hoc verum sit pateat, notandum est Cartesium , quandoquidem integram lucis naturam in Dioptricis ex primis
fundamentis deducere hon potuit quod tamen postea in Principiis Phil. abunde praestitit) illic contentum
fuisse cap. 19 rem declarare per aliquot comparationes. Inter caetera considerat vas calcatis uvis plenum, cujus fundus uno aut altero foramine
A, B sit pertusus, aitque particulas vini , quae haerent, eX. gr. , circa C eodem momento, simul ac foramen A patuerit; recta descensum ad illud affectare, simul ad foramen B. Eodemque tempore quae circa D & Eper
47쪽
per haec ipsa foramina descensum properare ; ita ut nul la harum actionum alteram impediat, ne ipsi quidem ramusculi immistorum scaporum impediant &c. Hunc dicis crassii in profecto esse errorem : sed quare ξ qtua nullum corpus sive idum , sivesolidum , sive ex utroque mi xtum in tali situ diversiis locis premere potest. Puncta inferiora ab iis tantum punctis premuntur , q/M perpendiculariter ins rioribus incumbunt. Si vas pertinum aqua impleveris , quot foramina insta aperueris, totidem cavaperpendicularia insuper ficie aquae conficies. Respondeo Cartesium satis novisse modum, quo liquor vase aliquo contentus partes fundi premit, patet ex parte 4 Princ. g. 26. ubi ait non premi
singulas fundi partes, nisi a totidem guttis, quot ipsis
perpendiculariter incumbunt. Et g. 27. probat graVitatem corpora deprimere versus centrum terrae, id est, secundum lineas perpendiculares. Verum his non obstantibus verum quoque est, foraminibus A & B apertis, singulas vini partes C D Ε simul descensum affectare per haec A & B foramina : cum notum sit gravia, etiamsi ad
perpendiculum tantum premantur, tamen per plana inclinata , licet cum minore impetu, eadem illa actione descendere : atque hac ratione possunt dici vi gravitatis determinari ad quascunque vias obliquas, modo illae ducant Versus centrum ; atque hoc susticit ad comparationis hujus scopum. Tuque ipse cum asseris in vase per tuso aquas nulli imminentes foramini non urgere CXitum , siti ungis tamen eas descendere tantum ad caVitates superficiei implendas: fateris igitur, etiamsi tantum premantur ad perpendiculum, eadem tamen vi descendere per Vias obliquas. quod sussicit. X L VI. Cartesius eodem cap. i. ut omnem dissicultatem amoveret, notat discrimen esse faciendum inter
48쪽
Ο ΕΡ Ι s T. I O A N. D E BRuY N D E N A T. motum Sc propensionem ad motum. Nam facile, in quit, concipimus animo particulas Vini, qUae haerent, ex. gr. , circa C simul ad B & A tendere modo stilitei umebam explicato) quum interim revera ad utrumque eodem tempore moveri nequeant. Et hoc quoque, inquis, OEdipo opus habet. Natura non habet propen ionem ut iLluc moveatur , quo ire non potest. Sed respondeo , Cartesium hic uti communi loquendi modo, & ab ipso eum explicari per actionem S determinationem ad motum, 'quae, ut ex dictis liquet, locum habere potest. XL VII. Philosophus noster alia insuper tisus est similitudine ad naturam lucis declarandam cap. 1. 2. Dioptr. desumptam a pila, eamque Valde appositam esse ex locis citatis quilibet addiscere potest, egoque eam in praecedentibus, quantum instituto inservire poterat, explicui. Tti tamen eam multis nominibuS peccare autumas , nulloque prorsus modo posse defendi. Licet enim, inquis, supponamus pilae motum semper aequalem, hoc est, infinitum, nihil tamen habebit simile cum radiis lucis, non successive sed in instanti promanantibus.
Respondeo, si, Vir Cl. , Cartesium legisses vel intellexisses, aliter judicasses , neque talia objecisses Philosopho nostro. Sed de his superius jam satis actum est. X L VIII. Praeterea , tuo judicio modum ratio
nem refractionis assecutus non est, cum in sela superficie refractionem fieri existimat, ex communi omnium Opticorum opinione; tantumque abesse ais, ut hoC ita se habeat, ut potius contrarium verum sit, nihilque omnino in superficie corporis diaphani patiantur radii. Atque id ita demonstrare conaris. Sit vas aqua plenum P Q, oculus in O. Radius verus A B C D Ε, apparens A F G HI. Dico luci ex O in A promananti, nihil
49쪽
contingere in ipsa superficie sed demum postquam
superficiem transiit, in ipsa aqua fieri separationem radii apparentis a radio Vero, idque pro ratione'copia aquae; quae oculum &rem siti, aquis visam intercedit. Itaque sunt όerba tua oculo in O constituto, nummus aut annulus B. refractus comparebit in F ', idem nummus ad punctum C mersus apparebit refractus in G. Pari ratione punctum D in H, E in I refractus videbitur, semperque haec Constabit ratio in omni radio tam perpendiculari quam inclinato , ut pro ratione interValli , quo distat res sub aquis visa ab aquae superficie, crescant quoque vel decrescant refractionis leges. Itaque oquemadmodum se habet AB ad B F, similiter quoque se habebunt A C ad C si, item A D ad D H & A E ad
EI. Post tacec concludis. Valde ergo errant illi & c. Circa hanc demonstrationem noto 1'. quod hic nihil cor F pareat;
50쪽
4L EPIs T. JOAN. DE BRuYNDE NAT. pareat, praeter nudam assertionem dc declarationem , in qua nulla demonstrationis imago occurrit. Manifeste quoque satis liquere Videtur, te non fuisse attento animo , Cum hanc contexuisti demonstrationem; quia modo O sumitur pro loco oculi , per quem objecta B CD E videntur , modo pro loco e quo lumen
promanat in A, dc progreditur porro versus B C D Eobjecta sub aquis posita , quasi refractio fieret in aqua:
Cum si oculus foret constittitus in O, radii ab objectis dictis pro manantes deberent considerari stipra aquae A P superficiem refringi in aere versus oculum O in aC- Te CXistentem. 39. constituatur radium ex O in A pro- manare, eumque, nisi infra A P aqua occurrisset, rectum secuturum fuisse ductum ex A in I, at nunc propter aquae occursum refringi seu detorqueri ex A in Ε, ita ut, quo altiuS aquam penetrat, eo etiam magis A E AI, ab invicem