장음표시 사용
431쪽
DE ANIMA LIB. IIII. mibi feri commodiis in his quaestionibuis, etiamsi convitraria fere u iuuia sit,ac ordine Aristoteles cum non, ut iste ieci haec uelgignentes,uelitu libere contra alios, nostris rationibus adhibitis,di putites,sed ut interpremtes bulluautoris ex maxima parte, proptere querata de nostro aliquid,aut aliunde addentes, de hisce rebus perscribamus .Quare cum satis iterum evagati simus etiam eo,quo non uolebamus principio,quod institutum
est,agamus.Vigiliae sunt affectio sensus communis, qua uel omnes fessus,uel aliqua pars eorum in sivo munere versantur, vel perfecte uel imperfecte, aut ipse potius actus perfectus uel imperfectus primi sensitivi.Anus aute hic aliter accipi debet,quam stupra est acceptim. Non enim proprius,sed propemodum accidetalis aut uoluntaturius est.Sed obscuraesunt hae definities:ponamus clarriorem Cr simpliciorem,s magis Aristotelicum.Vigialiae uni remisio auisolutio sensus communis.Niq inssensus,quia primo ex communi illo pendent ut ex prinαcipio,er fecundi posseunt dici,non ita coniuncti uni cum uigi sersomno,ut haec in illis sint,ut in proprio suboiectoadque postea sutis planum siet. Nunc ut definitio clarius intelligatur,aliquid de praecipuis partibus humius di1 utationis annotemus ordine, prout est ab Ari stotelefactum,er quantum huic quaestioni fusticit.Priomo,quod in eadem animae facultate uersentur uigiliae CT somnus,hoc probat,qu)d sunt opposita inter se.Opoposita autem siue sint contraria lue priuationes,ines demsemper existunt quanquam non simul, sed quando
alterutrum est,in eo est,in quo alterum est:quando est, ut usus,caecitas in oculo,lume tenebrae in pellucido.Deα
inde per id videmus dormire animantia, per quod uigia
432쪽
Iant.Quia dormiens eatenm dormi quatenus non
tit ac uigiIuns ideo uigilat,qu)d sentit aliquid aut intus infensu communi,aut foris inquius secundis sensibus.
Secund),quia no siunt hae affectiones aut in corpore,aut in anima tantum,sed communiter in utroque, nullu corripvi inanimatum uigila aut dormit G cum plantae catareant sensitivo,ne istae quidem uigilant, aut dormiunt, etiam si habeant animum nutritiuam. Tertio, quemadα modum nulli corpori, quod senseu caret, infunt uigiliae Cr somnu3:ita non alterum inest perpetu)sed ambo in risunt per vices,G quidem in omnibus animalibus.De uia
gi s non est dubium. Necesse enim est animal actu senaetire aliquando Orsensitiuum est,quod potest sentire fericundum actum,ut Philosophus ait. Hoc autem sunt uia giliae.Vigiliae non infiunt perpetuo propter hanc maxia me caussam,qu)d omnia quae natura fiunt in aliquo motatu aut functione tali,quae habeat certum Cr finita temae pus,quod dure cuiusmodi sunt fere haec inferiora,ces, sint ista aliquando oportet. Quod autem tale quiddam sint uigiliae,testantur aliae assiones animae. Mulla itaque animassemper uigila praesertim cum uigiliae sint quodam solutio seu remisio sensivum, somnus contra prem hensio eu impotentia,amνησι α quoque, ab Aristotele dicitur,sintque haec inter se contrari quorualterutrum necesse est adese. Huc pertinent,quae dicunis tur in poetis:ut hoc VirgilipFessossopor irrigat artus. Et laud Ovidi,
Quod caret alterna requie durabile non est: Haec reparat uires es aque membra leuat. Martialis inter partes beatae vitae nAmerat somnum, cum ait: Som
433쪽
DE AN 1MA LIB. II M. 427Somnlim,qui faciat breues tenebras. Sic alibi optat. Sit nox cum sonitiostsine lite dies. Ide jibi uoluthaeo uerba'Arimi γγ κ Hrons. Et alibi, aορ αει ργῆν. suauigima descriptio sotamni extat apud Ouid.in Trisformatio ibus his uenibus: Somne quies rerum, placidistine somne deorum, Pax animi,quem cura fugit, tu pectora duris F a mini; erijs mulces,reparoque labori. Sed pleni sunt bonora authorulibri talibus testimo ri s. Quare nihil dubitandu est,somnuege necessarii iuomnibus animantibus. De qua re medici docent no pauisis diligentius:er praecipuusomni munus Aolunt eje,uira
tutem animale,ut uocant,adilluare,σ recreare. Manae
quam nondum felictu deprehenbum est,quod testacea dormiant.Et sane quibus duri ociuisiun G quae insiecta apis pellantur,ut siunt cancri,apes, breuem habent somnum. Pos remo demon;Pridum hoc etiam est, quod est in deis
finitione praecipuum,fensus communis affectiones esse uigilias Cr somnum. Id autem hoc modo sere feri potest. Ex his quae hactenus dictaseunt,consta in sensitivi aliis
qua parte uersari haec animantium agod autem non in sensivum secundorum aliquo consistant, satis est hoc indicij,qu)d omnes sensus illi uelut uinctifunt,dorismiente animanternec alius,aut alij dormire possunt,alius aut alij uigilare una, multo minus in uno'eodem sensu potest haec varietas esse,quod ad partes eorum attinet. Sicut in fabulis est de Argo,quod habuerit centum ocuaelos, ta illi uigilauerint ac dormierint alternis. Eadem de cada non flunt haec in pluribus, quam in uno, ita ut non sint in omnibus.Praeterea non fiunt haecsimul omniuseni umissorum proprie, er quod ad ipsos attinet,ob
434쪽
his rationes maxime.Primo,quiasiense etiam commur
ius quiescit insomno,σ agit in uigil satque est princia
pium ille G fons reliquorum. Rectius itaque tribuitur ecquam caeteris, imo ratio cogit ei tribui uigilandita
dormiendi uim.Sic enim haec duo sensitiua primum ersecundum cohaerent,ut ubifrimum patitur aliqui βαcundum pati una sit necesse:contra uero, ubi secundum patitur,non est necesse una pati primum:nec illud non potest agere,quando huiuε aliqua pars est impedit cubmus nulla pars posit agere, illo impedito. Deinde si essent hae affectiones infecundissensibus,non posset ania maInon dormire,illis impeditissed non fit hoc semper. Non ergosomnus σuipliae fiunt in illis sensibus.Sumis
prunisc probatur:Qui cum deficiunt animis animatali aut aliquando mente cupiuntur,item constrictis uerinis in collofensius amittunt,non tamen tum dormiui.Sed
haec argumenta probabilia magis fiunt,quam nec laria. Posset enimsensuum costrissio progenere haberisOmα nus,lipolismia,venarum colli contrassio, pro specieribu ita ut quemadmodum recte dicimu homo est antismat,non econtra animal est homo sic dici posti somnus
est uinculum sensium, non etiam uinculum fiet uum est somnus.Etsunt baecsane sic cognata sensitiuum primum secundum,quae Aristoteles tanto studio distinguit,ut omnibus secundissensibus extinctis, ne cogitari quidem posit,quid sit primum sensitivum.Nam cum, ut ipse in libris de Anima docti,non queat animal esse, ubi no ob sensitiuum: uomodo posset ibi sensus communis esse,ubi tactiuum non estsSed ipse hune nodum fotui cum dicit, haec duo sensitiva idem esse,το Ηνη aute esse diuersum, hoc est,rem eandem esse materia aut ubiecto Orma Crratione
435쪽
DE ANIMA LIB. IIII. 4rs vatione res diversa esse. Quod etiam de obiectis senis in dici potest.Verum finim Aristotelis sententia contenti,Cr progrediamur ulterius.
Quid sit somnus. Eis quae nune sunt de uigili' exposita, ex ijs posset seiri aliqua ex parte,quae sit natura somnutamen cum ut res magis patia tum ut obiter alia quae fuit apud Aristotelem ad illustrandam disputationem interposiaeta,paucis dicanti r,Cr quidem pleraque illorum ad uita
etiam Crualetudinem utili non tantam erudita, ingeaeniosa,haec addere uoluimus.Ut aute a capite ordiamur,
Somnus ita potest definiri dupliciter,ut cir forma conmderetur,Cresciens:Somnus est uinculum, aut remigio senstiui primi. Et baec definitio formae est. Sicut enim uigilias diximus tum actum efficitum solutionem pri*gi sensitivi ita recte somnum dicimus tum potetiam primi se Utiui, tum coniunctionem. Quanquam sicut de actu supra intelligi uoluimus,lta hic de potentia debemus inistelligi. Non enim tam ama sunt uigiliae Cr potentia μὰ
mnus,quam accidentia quaedῶ illorum G rectius ac plaὰ nilis Aristotelessomnum contrario vocabulo quandam ἀδ αμί, appellat. Eadem ratione,uigiliae sunt quaedi inmortale. Verum haec tenuia missafaciamus,σβbjeidis mus alteram definitionem,quaesic potestabesciete seis τi:Somnus est conclusio caloris naturalis,faba in sensiistiuo primo a vaporibus nutrimenti eductis per uenas, aut meatus uenis proportionales in caput,ac in cerebro instigidatis. Haec definitio coplectitur fere omnia,que de hae affectione docuit Aristoteles.Et quae no sunt iam dicta,reliqua ad eam accomodabimus hoc modo. Priamo quod fit conclusio caloris naturalis,hinc doceri pocilest,quia
436쪽
te'quia multum dormiunt ij, quibus multi uapores in caput ascendunt, qui infrigidati resoluuntur in humotarem,π repercutiuntur deorsium contra quibus hoc non fit,non multum illi dormiunt.Num quando relabutur ex capite uapores deorsum,circa medium,id est,cor, denta
satur CT cogitur calor καθ' ωτιπε separent . Quod autem
multum illi dormiat,quibus multi uapores ad caput eleis uantur,boc probat,quod oculi claudutur, CT concidunt palpebrae,imo totum corpus resoluitur Cr prosternitur. Quod recte frigiditati ascribitur,qiu fit ex uaporibus in humorem coactis. Deinde frigiditaue in exterioribus membris totius corporis existit. Secundo fit somnus a vaporibus nutriment quos Aristoteles humidum etiam σωμαlωδεs vocat,propterea quod a cibo Cr potu namhsc fiunt nutrimentum in primis dormiunt animantia. Qua de re ipsum potius Philasophum loquentem auridiamus:Verum non est somnus,ut diximus,quaelibetsenis sitivi impotentia, ed fit haec affectio ex nutrimenti uariporatione. Necesse enim est, hoc quod uaporat, alicubi
resistere,postea redire,ac si argi ulterius, unde accesit, tanquam Euripum. calidum autem in unoquoque unia mante eam habet naturam, ut furctum feratur. Q liando autem insupremis locis constiterit, cumulatim recurrit, ac transfertur. Propterea maxime somni a nutrimento efficiuntur. cumulatum enim,G multum tunc humidu, CT corpulentum evehitur.Quare cum densaturgrauat, Cr ut dormituriat animans facit.Vbi uero deorsum fuxerit,eT recurrens depulerit calorem, tum fit somnus, CT tum dormit animal.Signum autem horum est, qu)d
437쪽
DE ANIMA LIB. IIII. 43r lolium. Tule quiddam accidit 's, qui degravantur Crdormiunt nequeunt enim caput er palpebras attolletare.Talis somnum eis a cibo maximὶ multa enim uaὰ poratio in cibis est.Haec Aristoteles.Et haec est horum uerborum summa.Somnus fit ex uaporibus nutrimen ii.nam a cibo somnus plerunque inducitur. Et omnia
somnifica grauant caput. anquam duae priores fenaeientia fiunt sicut fit in tali forma uel seris
motus,uel argumentationis hoc est, alterius alterum HEeaussa.ut cum dico hic discit literas, ideo delectatur honestate G contra delectatur honestate, propterea dia scit liter M. Praeterea fiunt somni etiam a labore.num Iabor colliquandi facultatem habet: ac ita collectus humor in corpore hoc efficit, quod nutrimentum alioὰ qui solet. idem dici potest de balneis, CT alijs rebuου oismnibus quaefatigant,aut resoluAut corpora non tamen omnia,aut semper,sed in quibus,Cr quando fit talis reis solutio, ut humidum uice nutrimenti posit esse. Tuis lis est natura morborum, qui fiunt ab humore calido, Cr in prima aetate. In ambobus enim nutrimentum in eaput fertur,in morbis tamen sic,ut corruptum sit nuta trimentum,in pueris non item:in quibuε ideo fiunt etiam capita grandiora , quam pro ratione ad inferiora membra, quod sursum uehitur nutrimentum copiose. Inde necesse est ex here crebros CT longos somnos,fiis quidem accidit somnim ex humido aut vapido corpuae Iento, quod sursum educitur a nutrimento. Eadem de caussa pueri facile corripiuntur morbo comitiali. Hoeautem adeo uerum e st, ut Medici nostrae aetatis hune morbum propterea Matrem puerorum uocent. Nam
uelut somnus quidam est Epilenia, ex eadem caussa prope
438쪽
M, VITI AMERBAc RII propemodumst utraque affectio nis quod in humido efficiente morbus est maior frigiditM,Cr lentonz plus
Dirituum, quam in eo quod somnum conciliat. Et hoc est quod medici docent, infantibus Cr nutricibus non esse praebendum vinum, nis paucum CT tenue, cum inmpandi naturam habeat,aut ut Aristoteles at sit et, μαlῶAs,maxime nigrum.Quod autem infantibus abundent nutrimento superiora membra, hoc etiam oster dit, qu)dvertere colla fero possunt. Aristoteles dicit, ante quinque mensis hoc eos non posse facere. Dignum Cr hoc notatu Ut, qu)d ait, hane affecitionem, id est, quod in altiorem locum ducantur uapores, caussam esse,cur foetus in utero matris non moueatur initio. Si
militer hoc etiam,qu)d ij qui obscurus uenus habent, E qui humili corpore sunt,quique magna capita haribent,omnes sint somniculosi. De pomilionibus jam ijseorpora uni humilia CT habentibus magna capita,eaisdem est ratio,quae de infantibus est. In uenis parvis non
facile dilpergi potest humor defvens. contra fit in
magnis uenis propterea qui habent tales,non sunt fomis nolenti. Item in melancholicis, quorum calor naturalis est debilis, pauci ob id uapores attolluntur inde est etiam,quod sunt voraces Cr aridi. cum enim uapores illi sint nutrimentum num ex quibus pituit CT alia exincrementa uni in capite,non fiunt conciliatores fomni isnuiter aluntur melancholici. Haec omnia debent sie intelligi,ut posint etiam ab aliqua alia affectione imis pediri. Et pertinent ad unam eam partem definitionis tum probandam tum illustrandam, in qua continetur
efficiens somni Deinde incitur fomnus infensitivo priamo,quid est affectiomedishoc est cordis. cor autem ut
439쪽
DE ANIMA LIB. IIII. 3 motus , ita sensuum initium recte ab Aristotele constitatuitur. intanquam medici in capite his potentiis conlacant suo quodam modo ut Avicenna indica qui certἡ non improbat Aristotelis sententiam. caeteram quod indefinitione dicitur, in caput per uenus uapores asce dere: contra medicos illos e st, qui putant ex stomacho tantum per cibalem meatum illos uapores eleuari. Perarios meatus, quam per uenus aliquando asurgere Mispores, non est opus ostendere, cum Cr sint animantia Moulare, Cr illa dormiant. Restat postrema pars defianitionis de in rigidatione uaporum in cerebro.Ea quanquam uarie potest exponi, tumensic generatim exponi potest. cerebrum est rigidistinum omnium membrori Tum in animante, quod habet cerebrum quod no habet, in eo quod in loco cerebri est, eandem habet naturam
Nunc fit in uaporibus per calorem solis de terra aut aqua eductis in mediam aeris partem, quae est frigia
dissima. cogitur autem hic in humorem. cogitur errigo Cr istiGubi nutritiua pars in fanguinem conuertiatur, excrementicia in pituitum aut apostematu,aut puristulas. Hoc etiam non est praetereundum,soluisomnum, quando facta nunc est coelio, Cr uicerit calor in anguostum coactus, fueritj separatus purior sanguis a crafo 1 ore, quorum hic propter grauitatem in inferiora membra ablegatur, iste in superiora propter levitaritem. Hic finis esto huius di putationis desomno erutagilijs, quae suauitate er utilitate nulli ex superioribus cedit. SMiter alia quaedam sparsim de his affectioniis bin duputata ab Aristoteli in Problematis. Apud Lucretium elegans er copiosa descriptio sonini extat in quarto libro.
440쪽
Quid sit somnitim. Di putatum desomnio quaedam, metuo ne videare inepte, ne dicam stulte facere, qui uscipiam hoc exis candum,quod, siquisse,adeo nihili e Tleue est, ut cum uelint eruditi homines aliquid dicere, quod nullius mori menti est, Somnium dicant. sed hoc me confirmat, quod non sol in Aristotelcs, qui Cr eruditus est prinis ceps quidam eruditorum: sed multi alij doctifimi uiri, de haere distulauerunt scrip sirunt. Nam quanta quam imago tantum rei, inpelirum uidetur somnium
esse, nou tamen cum nobis obuersentur in animis nostris frequent irae tales imagines, indigna res est, de qua studiosus rerum naturae indagator tum cogitet, tum explicet quoque, si quid positi, Cr alios doceat. terea ne quidcin solum est imago rei, sed res etiam ex allisa parte, ut ostendetur paulo poli. π hic non peάctatur, quantum res pondus habeat, quimue fit mais gna, aut utilis: sed quae fit eius natura Cyuis, ac unde oriatur, in qua parte humani animi uersetur. nec sta rim plurimum curae Cp studi meretur boc,quod est uti l imum,aut minimum, quod nuctius susus: ni uerum non dixit Aristoteles, ubi dixit, non omnes res ex horiminis utilitate aestimandus, eoque referendas esse,cum ne homo quidem fit praestant imum eorum quae fune in natura. Porro quod ad rem ipsum attinet, hoc initatio debet sciri quod somnium nec opinio sit, nec intellectus,sed primi sensitivi affectio, aeque ac est somnus
ipse. unde etiam est dictum somnium apud Latinos, e apud Graecos phantasia, quam in hoc loco Philosophus dicit 4 sensu communi tantum forma dis erre, non ina