장음표시 사용
421쪽
DE ANIMA LIB. IIII. Ais est memoria Non itaque proprie intelle huest affectio memori ed comunissensius,aut quod idem
est, πρωτου me ικῆ. Est tamen π intellectiti affectio memori saltem ex aliqua parte seu ut Aristoteles inaequi per accidens.Viso percipitur hociquod a memoria percipitur.Victo autemseu pia τασμα accidit intelleaectui.Atque hoc est quod Philosophus dicit: Et per fiexnemoria subiacent,quae phantomati subiacent:per a cidens autem,quae non punt abAge phantasia. boe est, quatenus res intuemur,ut fiunt praeteritae,eT tempore Crmagnitudine circumscript eatenus proprie percipluritur a memoria quatenus autem siue illis eis intuemur, CT ut praesentes, eatenus percipiuntur a memoria imis proprie.Quia tametsi non est sine phantasinate intelleis estu,eatem tamen intelligit proprie, quatenus amatagnitudine σsimilibus rebus est seiun s. sicut in oesria res intuetur proprie,quaterin talibus tanquam fetaptis est inclusaacet absque interessu hoc non βήt, in ijs quibus est intellectus.Exemploratia:Gustus perse periseipit dulce in merciusus per accidens:quia dulce accidit fauo,quod est propriim obiectum uictus. ita sensime
communis per se eomprehendit ea quae meminimus σmeminimus eorum, quorum absentium Cr praeteritora habemus in anima phantoma,eeu impressam imagine. Intellectus autem per accidens comprehendit, quia ira imago decidit intelligibiliformae.Ηaee est, ut arbitror, Ari botelis de hae re uera Cr genuina sententia Ille obrisci potest:Quomodo absentiu est memoria, cum uisum, cuius est memoriast praesens,non absinu Et utrum rei meminimus, an uero uticum utrumlibet statuerimus,
res plena uideatur esse absiurditatu.Nam ct uisem iis
422쪽
41 7 VITI AMER BACHIInimus,non est praeteritorum memoriar' autem renno habemus usum.Ad has obiectiones ima est reponsio: Memoria non est us,pro eo ac est usum aut inteilectu,
sed prout signum est rei absentis Sicut enim quod pictus in tabida anima dupliciter confide ratur, CT partim est animal partimsignum tantum animalis:ita cuius rei forma in animum est impressasue per fensi sue per intellectum,consideratur ut res,σut signum reisu est usum simpliciterio est usum quatenus ad aliud reae
fertur.Res quidem utrinque est eadem,sed ita consideri ruta sit alia secundum rationem. Quatenus itus usum eonsideratur simpliciter, est intelle tim. νοημα vocat Aristoteles, non μνημονευlosi: G intellectuε est munus. Quatenus uero confidςratur ut signum aherius mago est,m memoriae subiectum,quod illic dixi μνημονευloluer est uerum officium memoriae, consentitque cum eo quod dictum est, praeteritorum Cr absentium esse meae; moriam. Quod autem istissmodi duplex consideratio sit in uiso,uel hoc ostendit, qgod aliquando in ea parte mota anim non possumκ scire,quae res praeteri , CT a
nobis antea percepta est,praefentemne habeamus eam,an absentem id est,persensumne comprehendamus eam,an per memoriam.Et contra, concepta aliqua imamne,putant nonnκlli quod res praeterieri . habentis Aoλω,
pro eo cuius Et quibus hoc accidit, ij dicuntatur non apud se esse,aμt pati caeteri in quod fuispra estsignificatum,ese memoriam imaginem in anima uelatsigillo impressam,id valde eleganter Cr copiose Aristotcles exponit:quem locum,quia nonnihil etias eit ad discernenda hominum ingenia,non potui no adisseriberemansestum enim est, inquit ille, quod debeat intelligi,
423쪽
intelligi, talem quandam affectionem esse, quae fit sin u
in anima,CT in corporis parte, quae illum habet, qualis
est pictura: cuius adfectionis habitum Memoriam diacimus. Nam qui si motus, indit uelut figuram quanodumsensi: ut ij faciunt, qui annullis obsignant aliquid. Quare premoria non efficitur:alijs, quod sunt in multo motu sime propter affectionem, siue propter aetatem, perinde quasi motMCr Risium influentem aquam inricidat:alijs, quod ut uetera aedificia,factum est frigidum Cr durum,quod recipit affectionem,non imprimitur fisgura. Ideoque Cr pueri Cr senes non meminerunt. inui stabiles enim sunt , er uelut fluunt: alteri propter augα mentum, alteri propter diminutionem. Item nec ualde ueloces, nec ualde tardi sunt memores. sunt enim iusto illi humidiores,iij duriores: eralteris non manet usum in anima, alteris non infigitur. Hucusque Aristoteles. Obseruandum est etiam, quod dicitur in eodem paulo post, quod meditationes construent memoriam saluam vecordando quodque recordando mediturist contentis plari uisum ut imaginem, non fecundum se. Hoc autem quomodo intelligi debeat, ex ijs quae iam nunc explicatata sunt,sciri potest. Quibus expositis, Memoria sic deis finiri potest, ut sit uis quaedam,seu affectio sensus comα
munis, qua res praeterit , CX uel intellectus, Miseno perceptus in animo uelut praesentes intuemur.Seu ut sit in petito formae conceptae in animo de re praeterita, Crpercepta uel feno uel intellectu , pro eo quod alterius est. Aristoteles suo more, hoc est brevisime, Cr tamen absolutiyim: d niti cu ait: οπι φαῆασματος, cos νος, ἡ φαντασμα dis. Id est: nemoria est habitus uigui
imaginis,cuius est ut uni. Brevisimam hanc esse definis
424쪽
tionem,uident omnes uerum quod absolutifimasit, nomo,nisi intellectu hac tota Aristotclita disputatione,poestest uidere. Summam istin hic satis dilucide puto me indicasse. Nunc addam,quod sequitur in Aristoteli. Seu quitur autem de Reminiscentia. Qtiid sit reminita
Tria principaliter in hac quaestione tractanda erunt primo definitio reminiscentis, deinde modus σωφsu, quo er unde si haec affectio in anima postrem) differentia , quae est tum inter hanc uim Cr superiorem, tum inter ipsam Cr doctrinam. Prius tamen, quam de hoc initituto meo agam, paucis explicanda fiunt, quae tradit hoc in loco Philosophus defalsa memoria, deque imperfecta. Falli dicit memoriam, aut non esse potius
memoriam, quando non coniungitur motus rei cum
temporis molli,sed alteruter sine alterutro fit,ut si quis putaret aliquid se uidisse uel audiuisse, quod uideret uel audiret, uti se aut uisurum aut auditurum esse accepsis sit,fureretur: sicut falleretur, si quis cogitans de prae αterito tempore, uno quodam impetu putaret se meminis, id est, habere in animo rei praeteriis imaginem, propterea, quod cogitasset de ultera tantum parte meae moriae, quod est tempus praeteritum. imperfectam memoriam uolo appellare docendi caussa, quae non est certa prorsus de tempore, hoc est, habet quidem moestum temporis, ae scit praeterijse aliquid: uerum nuperne, an pridem hocstfactum, hoc an illo die, aut mense ignorat : adeoque non in tempore, sed in qualitate quarudum, aut mensiura temporta errat. Nunc ad propositum uenio. Reminiscentia est habitus, aut afectiosui
425쪽
motus rite, iis, per querit uenitur ad notitiam eias, quod memoria magna ex parte nunc excidit, aut in memotaria obscuratum dZ. Quod enim prorsus amisum es
ex memoria,cum iterum scitur illud, non es' reuocatatum in animum reminiscentia,sed noua doctrina perceaeptum. Et quanquam reminiscentia uidetur habere noes mentam apud Graecos,quam apud Latinos, quod rectu mat aut recipiat memoriam . non tamen est receptio memoriae reminiscentia, quemadmodum Aristoteles
docet, e r nos infra de hac refortasse addemus aliquid. Praeterea mentis aut intellectus affectionem esse rem riscentiam,ista re satis probari potest, quod reminisci Hi ratiocinari, aut inquirere quiddam,'deliberare. Haec autem intellectus munera sunt, non sensim commutariis. Aristoteles cum alijs uerbis hum dissutationis motis huius definiendi materiam praebet nobis, tum his maximASed quando recipit scientiam, aut sensium, quem prius habuit, aut quodcunque cuius habitum diaeximiis esse memoriam, hoc aliquid eorum que dicta sunt, reminisci est. Sie autem fit reminiscentia. cum excidit aliquid e memoria, non totum, sed relictis in animo de eo uestigils quibusdam , ac saltem generali imagine, quod illud sciuerimus, uarie mouetur mens,e iam huc, iam illuc tanquam reipicit, cupiens iterum expressum pene extinctae rei simulachrum cernere: tanademque per gradus quosdam agitationum eo peruenit, ut rei maxime eognatae cum ea quam inquirit, effigiem, eoncipiat ,si tamen est recordatura nam saepe contra, quam vult, non recordatuo Cr deinde statim reciditatamissam quoque imaginem. Et quod sunt inter se res ordine dilpositae consequentpr entia uulgus uocat hoc
426쪽
ΣΟ VITI AMERBAc HII 'r Uunt illi motus in animo: quilibet enim in cognaturam proximum transit.nisi quod in utranque partem hoc potiest feri, quando primus motis ut medium quiddam
est. Ponamvide utroque exempla. Sint l. 2.3. q. s.f.
motus, Cr quorum ultimus fit ipse rei, caeteri cognati eum re, quam redigere uolumus in memoriam. Nunc mens quando primum initio cocipit, pergit ulterius ordine in penultimum. Quosa to,pellitur quoque statim postremo .Et hocst fecundu istum ordinem,quem Ariastoteles το εἱiis nominat, Cr propemodum ei contatrarium,qui ab eodem )FτMτεινα dicitur. Quando autem aliquo medioατum motuum incipit agitari, quia potest in utranque partem pergere, non proprie viτο ipεἱῆρ sunt impurusones in animo. Atque hoc est, quod nonnunquam rer catur aIiquid in animum, aliquando non reuocatur, inchoatis motionibus animi ab eodem principio: id est, ab eodem uno de med s motibus. Motus autem imariginum cognatarum, cum ea quam studemuε in animum reducere, fiunt, contrarium ,simile, propinquum. Ar stoteles utitur hoc exemplo: Recordaturus autumni, fortasse cogitat initio de Iacte, ex Iacte cogitando in album transit, ex albo in aerem, ex aere in humidum, ex humido in autumnum tandem. Quod autem tales in animo sunt motus,hoc etiam ostendit, quod illorum quae consistunt in ordine,facile resticatur memoria, ut mathematum: contra eorum discite, quae t confusa, nullo con ant ordine, cuium odi sunt in omnibus
artibuου uarie βperstitioseque dissutata,ut sint in phirilosophia Aperioribus temporibus ei admixta exsacris literis, er in sacris literis admixta eis ex philosophia:
427쪽
DE ANIMA LIB. IIII. 62i in Medicitur, quaesunt illi ex philosophia interiore inaeferta in Iure ciuili, tum ex Theologia, tum ex philoso phia pleraque inuecta in Astrologia, quaesic appella tur nunc,asuta exsuperstitione propemod um infinita, quaeque minimum aliunde fiunt addita ijs, quae Ptoleis maeus inuenit , o pertractauit. Sed de hac parte porinam Aristotelis uerba, summatim, quod uolo, compleractentia. Cum dixisset ille, conbuetudine quadam sequi alios motus ex alijs in animo semel impulso, deinde βοdicit: Quando itaque reminisci uolet, studebit confie aqui principium motionis,ex qua Crilla erit. Proptera ea celerrime Cr optime fit omnis reminiscentia ex prinoeipio. Sicut enim se res habent inter se, quae fiunt collor catae, qui in quadam consequentia consistit, ordine, ita
Cr motiones. Praeterea demonstratio, qua declarauit
hanc rem Philosophus,omnino mihisi pecta est decoroptione, cum ob alia quaedam, tum propter uarietatem
scripturae in codicibus. Nec satisfecit mihi Themistii
interpretatio. Ego existimo, non procul aberrare me
ab illius sensu: quantumque in hoc opere satis est,exαplicatam esse Philosophi deputationem. Qui potest,
hoc faciat melius. Hoc adeo me non offendet, ut sim ei gratiu etiam acturus. Sequitur postrema pars. De qua breuiter hoc sciri debet, hoc interesse inter memora τiamCr reminiscentiam, quod interest inter picturam expressam Cr obscuratam aut uetustate,aut utiqua alia de caussa. Quod autem Aristoteles in huius capitis principio dicit, reminiscentiam non esse receptionem memoriae:sic debet accipi,ut sciatur,quod quando rectrapitur memoria, non sat hoc reminiscentiae beneficio, sed nouae doctrinae aut perceptionis. Hanc enim opo
428쪽
tet interuenire, quando res tota ejuxit ex animo. Quanquam haec ita seunt cognata, ut aliquo modo rem ripi uideantur, aliquo modo non uideantur recipi rem miniscentiae beneficio. Quod etiam ipse Aristoteles docet. Deferunt etiam in hoc memoria Cr remini rescentia, quod istam praeter hominem alia multa habent animalia , hanc uero habet solus homo: CT hoc ideo,
quia meminisse quaedam sensitivi est affectio, reminisci
autem intellectuis , cum redigentes aliquid sibi in meis moriam colligantialia tquam ex alijs, memoria tenenistes uelut rem intueantur, utbupra dictum est. Adscenis do aut percipiendo differt hoc reminiscentia, quod oporteat esse malim principium, id est, illustriorei umotum, in reminiscendo, quam in percipiendo. Et, ut
alibi dieit Philosophus,quod potest aliqua ex parte per se moueri mens in id, quod est post principitim, id est,
primum animi motum reminiscentia iterata doctrina, hoc non potest facere , sed per aliud mouetur. Sed, ut de his tribus habitibus dicam, σgeneralem eorum differentiam ponam , tum dicitur memoria , quando quod perceptum est, ac praeterhi, sic eius imago inae
Dicitur,ut si res ipse esset praesens,σ quando scit animmus, eam se rem percepisse. Quando autem ex animores excidit,ac reuocata in piciturit uisciatur perceaeptam fuisse,reminiscentia est. contra dolirina 6s, cum percipitur aliquid siue antea fuerit intellectum, siue non fuerit,modo i fuit intellectum, hoc ignoretur posἷτeceptionem, Cr perinde habeatur,ac si nunquam antaleafuisset cognitum. Additur hoc in Aristotele tantaqvam appendis, corporeum quiddam esse reminiscenaetiam, propterea quod nonnulli turbentgr galde, quanα do
429쪽
DE ANIMA LIB. IIII. 623do non posint, quod uolunt, bi reuocare in minum,e
ut maxime conentur non amplius id quaerere,iamen ubis inde eos recurrere ad quae rendum. Hoc autem accidetare melancholicis maxime, quod uisis moueantur pluriae inum illi. Melancholici autem non significare possunt, in eo praesertim loco , pigros homines ,σ tardos cunt dicat siub initium huius opusculi, ualentes memoria, Crreminiscentia in hoc disterre, quod hi celeriores Crdociles, illi sint tardiores Cr indociles: sed aut abundantes naturali melancholia, aut exusta. Faciunt enim multus melanchol species medici. Hinc etiam est,quod tales paulo uehementius commoti, aut cogitent non reminiscendo, aut loquantur aliquando, aut canant contra quoque uoluntatem. Porro Cr hoc notanis
dum est, quod dicit ibi Philosopbres: Qui us amplior sit pars corporis superior, ut 6ὶ pomilionum, eos deis bili esse memoria, CT reminiscentia, quod secultassienαtiendi gravetur pondere : Z non posse motus ibi nec ut bene initio, nec recte affxos moueri. Postrem3 ex talibus diθutationibus de reminiscentia, nata est
ars memoriae, de quibus meminerunt cicero ad Η rennium, G in Oratore,cT Osintilianus in undecimo libro. Ibi enim loca ex simulachra, quae inoecta
reponunt in memoriam ea quae exciderunt, aut quae alioqui exciderent, coniunctasic cum locis, ac simulain chris bene impresis memoria manent. Quanquam haec res magis ad reminiscentiam pertinet, quam ad memoririam,Cr iuuat haud dubie animum in refricanda rerum memoria. De memoria Cr reminiscentia dictum si hactengs. D . q
430쪽
VITI AMERBAc IIII Quid sint Vigiliae.
Huius etiam siue habitus ,siue affectioim animae traesctationem, Aristoteles a tractatione de anima separauit eandem ob causam, quaesispraest indicata ac eam conuiunxit cum eius affectionis explicatione, suae Somnus uocatur, Cr tum pruatio illius, tum contrarium dici poestest. Non enim haecsubtiliter nunc discernimia uel ideo, quod Aristoteles etiam utramque appellationem ei triabuerit.acsane haec adeo fiunt inter se cognata,visaepe alterum usurpetur pro altero, aut potius utrunq; pro eoadem. Cr contrarium dicatur, quodsignificat priuatiois nem contra vero priuatio, quod contrariumsignificat. Quis enim ignorat, albo nigrum baberi contrariumst Saepe tamen hic Philosophus,quimaxime celebrauit has ἀδικει μωνθecies,nigrum dicit albi tantum priuationem esse.Non Miter insuis locis de amaro Cr dulci, milibus rebus loquitur. Sed reuoco me ad propositana
quaestionem, Cr quidem initio definia hanc affectionem: reliquum operae dabo partibus huius opusculipraecipuis explicandis,non tam breuiter, quam dilucide,s poterit hoc feri,quodJero:cum ideo, quod in hac dissputatiori ne minus est obscurus Aristoteles, quam in Aperiore: tum quia res ima facilior Cr planior est, magis j tani quam in conspectu nobis collocata. Et satis hic locis rQs potest nos docere, quod alias recte videor etiano te poti vi adscribere, se quado scurus est hic author,magis hocseri materi quae tra
atu culpa,quam vessermonis,aut uoluntatis alicuius,
aut studij negoetu hominibus faciendi. In hac aute parte velut ipsam explicabimus definitione, quod et uidetur