장음표시 사용
411쪽
paulo post ab hoc separat θυμον, ac uesut medium inter λomgικ, CT ἀλοααῖον constituit. In secundo membro tribuuntur appetitui,qu irascibilem recentiores pletarumque philo se hi nominant, uocem Aruotelis imia tali, cordis affectum, CT delectationem, ta dolorem in sensibus,quae conueniunt cupiditat hoc est primo mens-bro. cupiditas enim eu' γυμία proprie uersatur cisaeca suave Cracerbum, non in es. Deinde sensuum delectatio no est appetitiosed finis appetitionis,hoc est, αfectio quaedam sensivum, aut accidens insiparabile. Hoc non tantum est abuti uocabulis, uerum res etiam conafundere. Deinde affectus,maxime ubiti, ne quidem nuis merantur inter appetitiones in categorijs imo clare fieri parantur a naturali potentia Cr impotentia.De postre αma parte huius diuisionis possum dicere,qu)d uoluntas,
gis cx una potentia sint , quam fiunt reliquae species hie
recita :Graeque has duas diserre,ac reliquas inter se. Vt enim θυι α.Cr θυμὸς differ ut obiectis,ita βουλησιρσ γραίεσὶ :quia LL,nens ad fines pertine αγγρωρρης ad ea quae ducunt ad fines.Vt uolumus beata uitam,non deliberumus:cotra deliberamim uitae genera,studia,consuetudines amiliaritates odalitia, quae ducunt ad beaα tam uitam,non uolumus. I tu bonam ualetudinem volummus,non deliberamus: deambulationem, Cr alia corpora τιs exerciti uini aut cereuictae usium,potiones medica , Crsimilia, deliberamus ad bonum ualetudinem,non uo; lumus. Sic uolentes ut plurimum coenamus, dormimiis, non deliberantes. Huc accedi quod Aristoteles alicubi πνρει ν dicit esse ιρεό ν Aimοῆlικώ Cr generis κο
412쪽
qoc, VITI AMERBAc III Ieabulum sim sit, non speciei, ut diceret προωρεσιν esse βήλησιν Abo οχῆιklu: id quod haud dubie fecisset, fi non tam distinctam uoluisset ὶ προπαρεσει, qssam λειον ab Emθvsata, aut βουλα i. Ut qui dicit,homo est animal ratisenale, non significat homine idem esse quod est a'M:ita qui dicit, προαιρεσις esὶ Urifιρ si οητική,
non significat πνοαρεαν. idem esse quod est βάλ-s md
contra diuidit peciem a1pecie. Insiumma, quanquam fateor magnam esse barum specierum cognotionem, ac ita eis cohaerere, ut aegre positit re ipsa dia vesti: tamen hoc puto, quod ξύλησιs a zπροωρεμως tam differat, quam differunt inter se reliquisecies. caeteriram quae in scholis Theologoru de Libero arbitrio dotacentur,non quidem ab hoc loco aliena sunt,sed propter prolixitatem ab ipsis petenda. Quanquam sic ab omniabus receptis,quodsiiam,ex Augustino praecipue definiatur ea facultas,ut auxilio diuino bonum positi uestemonpositi ueste bonum, si non adiuuet eum DeM. Hi autem haec definitio:Liberum arbitriusfacultis rationis aut uoluntatis,qua bonum eligitu gratia assente:uel maritum, ea desistente. Hoc est,baptizati e renouati postunt
uitare peccatu quod mortale uocant,m manere in gra αlia, naturae uiribM iam liberatis, e piritu sancto eugubernantibae: aut iterum se auertere a Deo, maxime
sua culpa,er relabi sic in pristinam foeditatem σmiseri
τim. Non ent entiendum est,qu)d scholassici nobis tribuant liberum arbitrium ante iustificationem. Quare caute in his di*utationibM agendum censeo,nec temere uoluntatem aut liberam autferuam dicendum esse. Inter arbitrium ex uoluntatem, ut de his rebus Theologi domcen nutam video discrimen. Q nanquam arbitrium ὀλ
413쪽
DE ANIMA LIB. III. orcitur improprie,cum iudicij Cr intellectus fit niagis baeenis,quam uti appetionis folius, aut appetitionis coniuntactae cum iudicio. Sed allinitas magna intre haec est,ac in consuetudine sermonis alterum pro altero saepesumitur. De Motiuo secundum
Motiuum est facultas mouendi corporis animati ex alio loco in alium. Nam ita hic motivum consideratur, ut referatur ad animal tantum,non etiam alio,ut ad coearum, Cr ea quae aut grauia deorsum, aut leuia sursum natura mouentur, CT ita mouentur,ut locum mutent, de quibus est in libris de Motu Cr coelo ab Aristotele diis Dutatum. Ide,quia est in animul CT ex appetione quaadant,aut uoluntate proficiscitur,a recentioribus appet Iutur Motus propterea voluntarius. Vnde sit haec potenti aut quae
Ex anima esse motivum, nemo dubitat :sed ex qua parte animae,aut potentia ortum habeat,non ita esst cerritum. Nam uidetur, hoc quod moueri potest animal eriferri posse ad nutritiuum,diti sensitiuum, aut intellectitauum e T huius aut ad hoc quod contemplativum, aut ad hoc quod activum dicitur, uidetur etiam referri posse ad appetitiuum. Sed quod horum nullum existat s αpliciter, ita ostendit Philosophus. Non est nutritiuunt mouendi potentia, quia sine imaginatione, aut appetiatione hic motus non fit.Ηaec autem non sunt coniuncta cum nutritiuo,cum plantae nutriantur,CT tamen non haαbeant huc motum. Deinde,si nutritiuum esset idem quod motissum,oporteret plantas etiam,quae habent hanc pora tentiam,moueri secundum loclini, er habere cerim inin
414쪽
strumentum adhoc.Quaecum non sint,non est Meinnua tritiuum Cr moti m.Sensitiuum etiam non est haec potatentia. Nam ulit animalia,quae non mouetur loco,i ries perfectasint, ac praeterquam quod sensium habent,
generen augeantur, atque decrescant non autem ase
ma uni loco essent si motivum esset idem quod e sensita
. tiuum.Nec est rationi consentaneum, esse quidem in tuo libus animalibus eam potentiam,non tamen esse eis an enim tantum nihil scit natura, sed etiam non omittit necessaria. Quod no idem sit motivum,quod est intellectilium,con templatiuum,hoc indica qu)d omnis motus talis in ania
mali est propter expetendum, aut fugiendum aliquida sagendi in hoc generaliter dici potem hic uero intelleries nihil tale considerat, sed babet silium quoddioblata
ui quod contemplandum appellatur.Sic etiam diverisbum est ab activo intellectu his de causis quia tum etiam, quando cogitat de hora alterutro,non tame iubet jugerere,aut insequi sed cor mouetur, id est,in alia facultate en hoc utfugia aut insequatur,cum intellectus non haribeat cor instrumentu,autfedesiuam: excitari autem ad fugiendum,aut insequendi6sit cordis functio.Deinde uemaxime praecipiat animanti hic intellectusfugere, aue
insequi aliquod obiectu, non tamen statim boes sed aliis
quando in diversum rapitur animans. fecuAdum oumpiditatem, ut' in incontinentibuε. Et quemadmodum non est idem , scire medendi artem, Cr secundum illam erescnon est idem,scire quid sit agendum, CV agere Iecundum illainscientiam. Restat adhuc appetitu qui non uidetur simpliciter esse hoc quod movet animal, propterea quod aliquando contra quam cupiuut aut appetunt,
415쪽
DE ANIMA LIB. III. 6Os appetunt facitat homines ut cum sequuntur intellectum. Itaque necesse est aut per se facultatem esse motum seocundum locum in animali, aut quiddam ex duabros aut pluribi resuperiorum compositum. Ac sic statuit Ariastoteles,aliquo modo ex intellectu,aut phantasia,Cτ παpetitu esse:aliquo modo uero ac proprie tantum ex παpetendi facultatricum non communi inter se ratione id faciant haec duo,intellectus er appetitus .ut duae 1pecies, quarum communis ratio est in genere:uut duo indiuiis dua,quorum ratio communis est in 1pecie.Nam etsi inis teste'us moueat nunquam sine appetitu, appetitus tomen sine intellectu movet aliquando. Quanquam sine phantum nunquam est appetitus, quando non habet adiunatum intellectum.Sed haec arguta fuit CT ab ipso
Aristotele etiam parum constanter explicata. Nec adramodum errabit aliquis, siue intellectum una cum παpetitu, siue solum appetitum dicat esse causam aut principium eius motus in animali, qui fit per loci inuistationem remotam, tamen non propinquam. Omnino
enim est interior quaedam, occultior Cr propinquior facultas agitandi corpora animantium, ut sequens caraput etiam indicat. Quod sit obieetiim huius potentiae.
Agendum, seu quod agi potest, est obiectum huius
potentiae: ut sunt expetendum er fugiendum , aut boranumqmalumsue sint ueresue tantum uideanturi
lia. Et hoc sane est primum appetitiai,seu motivi prinαcipium: Cr potest esse, aut non esse, seu ut Philo Dophus loquituo potest se aliter habere, er est mutabimis. Non enim hoc mouet proprie, quod tale non est. Et
416쪽
io VITI AMERBAc HII hoc fere est quod in Ethicis dieitur, inhil praelaritum
cadit in delictum:ut nemo jstatuit ilium esse expugnanodum.Non enim confiuitatur de praeterito edde futuro, Cr postibili. Res itaque, quatenus agi potes', primm est principium motus, Cr mouet quidem sic, ut ipsium maneat immobile, mouendi uim in anima: quae deinde movet ulterim corpuου animantis, er simul ipse etiam mouetur. Instrumentum quo fit motus, dicit Aristois teles iuncturus esse, ubi convexum est, seu curuum Crconcauum: Er alterum habet principii rationem, at terum finis: alterum quiescit, alterum moueturi. atque ambo sunt ratione diuersa, magnitudine inseparabilia. Medici motus instrumentum musculos ponunt. Quod ut crafius est,ita,quod Aristoteles tradit, est subtilius er acutius. Inde colligi potest, quatuor ad perfectumi motum progresionis pertinere:mouens immobile,quod est obiectum tactivi mouens mobile, quod est ipsa pootentia mobile tantum, quod est animal instrumentum, quo fit motio: er secundum Aristotelem fiunt itincturae, fecundum Medicos musculi. Nam,quae Themistius assuit praeterea,nihil admodum ad rem faciunt:ut illa etiam quae non procul ab hoc loco defensibus, quod ose sciant intelligentiae,fabulatur:cum non uelit hoc Ariastoteles,sed plane contrarium.
Sitne simplex animalis corpus,an compositum.
I uno fere pertractata sunt, quae proprie pertineae bant ad hanc partem p sicarum quaestionum, in qua de anima docetur. Ac poteramus nunc finem facere,
iis Aristoteles quaedam huic disputationi uelut auctuata
417쪽
DE ANIMA LIB. III. qurium addidisset:nUs hoc proposuissemus nobis, nihil, Dant m pol et feri,prorsws omittere, quod esset alia
cum momenti in hoc opere Aristotelis repertum. Sed tamen,cum Cr hoc nostrum sit propositum,ut non mianμtifima quaeque persequamur , omisis ijs quae digeo
rit etiam Philosophiu,iterum hic obiter de ordine poritentiarum animae, deque corporibus animatis fic, ut oristendat nutritiuum esse in omni quod uita praeditum est , necessario: quodque animal omne sensium babeat,
non qridem omnem ed tactum eadem ratione, cumque
mi ista Iupra quoque non tacta modo, sed etiam, ut in tali opere satis est,exposita, hanc quae,ionem tantum
addam,transiturin deinde ad alius potentius animae, quae tamen feorsim, G in peculiaribus libris ab Ariis stotele fiunt explicata.Sunt autem animantium corporara composita omnia,nec ullum est simplex, hac maxio
me de causa, quod tactum habent, qui sensus non pontest existere in corpore simplicisum non tantum perraeipiat Cr dijudicet eas qualitates aut differentius quae in terra sunt,uerkm Creus quie fiunt in alys elementis, ni humidum, calidum, Cr pleroque alias:quanquam terrae munus est in primis tangere,propterea quod reriliqui fensus peraguntur per medium, hic uero uidet fine medio peragi,quod rectistae tribuitur terrae prorapter soliditatem. Iam,ut supra etiam est ostensium ocultas in anima est uelut medietas quaedam, Cr potenoua ista omnia quae p ercipit.Cum itaque percipiat non: tantum frigidum ex siccum, quae terrae sunt differenotiae,sed calidum etiam,Cr siccum,quae fiunt aliorum elemmentorum differentiae, compositum ut sit ex omnibus clementis animalis corpus, ipse ratio commonstrat.
418쪽
12 VITI AMERBAc HII Hoc argumentum est a facultatibM animae ductum
Hippocrates,o posΙ illum Galeius, non minus euidenrater hoc probant :fluo tamen quodammodo:hoc est, ut medici potius, quam ut Philosophi. tracto argumento a corporis aseisionibus. Si corpus hominis esset simople eodem modo semper caleret,aut stigeret, aut hummidum aut siccum esselmon illa inter se alternis recimpere ac propterea morbis laboraret, tandemque ocracideret:sed recipit illas qualitates humanum corpus,ac est obnoxium uari' mutationibuε Cr morbis:ergo
non est simple sed constat ex omnibus ijs corporibus, in quibus fiunt initio qualitates illae,quae omnes depre henduntur in humano corpore, de illud asticiunt tam varie.Haec dicta fusciant de ijs quae fere sunt apud Aristotelem in tribus libris, qui tituorum habent de Anima,praecipue di
Butata. Progrediamur nunc vlterius manentes in Aristotelis ores diu uera
419쪽
Actetivis, ut dixi paulo superius, dissinuidis tum est a nobis, de praecipuis animae partibvi Cr fucustatibus:aut de ijs certe, σeo modo fere, de quibus, er quo modo Aristoteles in tribus libris illis, quos de Anima inscripsit,di1putauit.Nuncuolumus, quanta pariterit fieri breuitate,illus quos vel potentius animae,uel affectiones quasdam potentiarum, de quibus Philosoae phus in peculiaribus libris explicauit,tractare:in eo tuae tum ab illius ordine recedentes,qu)d cum ille interpota fuerit interdi1putatione de Anima,ta eam quae de meae moria habetur, librum de Sensiu er sensibili,ego statim ad Memoriae tractationem transiui:quodque non ita seis parauia praecedentibus sequentia,ut essent no una pars huius operis,sed duae partes.Feci autem hoc ideo, quia
plerάs in libro de Sensiuer sensibili disputata, in pes
dissutat ide Anima:Aristotelis sanς multa utrobis dieit eadem.Atq; in disputationibus omnibus hoc cenaseo cauendum,ne praeter nectitatem aliqua pars conastituatur.Vt enim diuisio mediocris er necessaria, uande utilis est ad discendum:ita immodic4 CT non necesi furia,tantum abest ut profit,ut etiam ii Gςt ac impetadiat non discentes modo,sed etiam docentet Quod quia consta refero me ad Astitutam quaestione de Memoariarque
420쪽
quam animae potentiam pertineat. Sunt enim sequentes animae functiones non tam potentiae,quam potesttiarum παθη Gr hoc ita poterit planuferi de memorid.Si meis moria est potentia,uel intellectia est,uel fensus,nil opianis,seu es quaedam Nam cum reliquis potentijs,usunt nutritiuum,motiuum G similes, nihil habet commune: sed nulla istarum est. non ergo potentia est memoria. Quod autem non fit illarum aliqua,obiectora ratio deae elarat. Intellectus enim,σ sensius,habent obiectu praeis sens:opinio CT Jes uturum.De praeterito autem tantatum est memoria. emo enim praesens aut futurum rein
cordarur,sed hoc quod est Disum, quodque iam antea percepit,velfensu uel intellectu. Id quod his uerbis Ariaestoteles docet admodum suauiter: l suti Ουμ si μναμη
poris.Quomodo enim meminisse quod nes quid praemteritum,neque quid praesens,neque quid futurum fit,inis testigiisRelinquitur nunc,affectionem esse unius de his
duabus potAijs,intellectus avisensius memoriam. iectivi non est proprie: nam alioqui aut paucifima,aut nuga proruetin animalia memoria praedita essent:si tameregie tur ad intellectum,quemsupra facientem vocamvimm .Praetereasen comunis opus est,discernere temporum discrimina:ex eo autem est,aut certe cu eo con