De Aristotelis Politicorum libris dissertatio [microform] : quam...

81쪽

s. 40. Ex tribus quaestionibus una est reliqua. Quae quidem ita comparata est, ut Aristotelem in disputationem de optima republica quasi inducat. Est autem haec: τ δε is κυριον εἶναι τῆς πολεως; Utrum multitudini, an eopiosis, an optimatibus ἐπιεικέσι in republiea imperium tradenduis Sit, an uni omnium optimo, an tyranno. Sed eorum quidvis habet quandam dubitationem. Neque enim instum est

ut FTannus aut pauperes numero superiores eteris eiribus

per vim bona eripiant. Delecti igitur quidam reipublieae praeficiendi sunt aut unus optimus. At alterutrum si fit, reliqui cives honoribus orbantur omnibus. Sed fortasse legibus respublica regenda est. Quid vero si λιγαρχικαὶ sunt leges aut δημοκρατικαέ uaestiones de uno optimo et de optimatibus in alium locum differuntur. Subtiliter dein comprobatur populum, modo ne sit deterior, reipublicae ita praeficiendum esse, ut sit particeps iudiciorum, eligat

maginuatus ab eisque rationem oposcat. Leges vero de-

hero reipublicae et praeesse et imperare, per se quidem liquet. Quae autem non satis distineto in legibus scripta sunt, diiudicanda ea sunt uni vel pluribus Leges vero

necesse est bonae sint et iustae. Bonae autem nullae, nisi ad probabilia reipublica genera accommodatae.

Quum autem pares par quiddam et aequabile sibi vindicent, quaerit Aristoteles quibus rebus ei pares sint oporteat, qui pares honores iusto petant. Quicunque igitur Oiε

rebus praestant, quibus detractis respublica an esse aut rite gubernari non potest, de imperio ei omnes iuste certare possunt. Qui vero aliis rebus pollent, a magistratibus omnino prohibendi sunt. Ex quo emcitur eam rempublicam non esse probabilem, in qua qui una re par ait, partem omnium rerum habeat partem; et contra qui una res dispar omnium aerum partem disparem Tum

82쪽

comprobat de honoribus et magistratibus certaro divites, liberos, nobiles, virtute praeditos, multitudiitem quadam ratione omnes quidem iuste, quum alii aliis rebus praestent; ss non iuste simplicitor. Iam vero legislatori utrum videndum ait, quid uni optimo aut delectis quibusdam conducat, an quid multitudini

et omnibus, magna quaesti est. Si quidam virtute su- Perant, urbemque explere possunt πληρωμα παρασχεσθ'αι πολεως i. q. πολιν διοικεῖν optimorum ratio habenda est, illud si secus est, multitudinis. eque tamen qui virtute Omnibus antecellunt, pro reipublicae parte habendi aut iam alii communi lege adatriligendi sunt, quum in dispares. Quare in democratiis quidem aliisque perniciosi civitatibus Suffragia testarum quom oστρακισμον appellant utilia et iusta esse videntur. In optima autem civitato si virtute nux omnibus antecedat, quid faciendum ait non facile est ad constituendum. Expellendum talem virum esse aut aliorum

imperio subiciendum, quis dicat Itaque aliter fieri non potest, quin ille evadat rex, alii ei omnes pareant. Haec

de tertia quaeStionis.

s. 1. De tertia quaestione g. 40. ita dictum est, ut ad eos qui virtut praediti sunt solo imperium deserendum esse eluceat si eidem et opulenti sint natique genere nobili. Quares delaeepi disceptandum est utrum senem unum

83쪽

optimum esse optimae reipublicae imperium oporteat an penes

plures, eosque bonos, et unius imperium regale, utrum omnibus rebuspublieis conducat, an alii quidem alii non. Oritur autem prima quaestio, quot sint regni genera, et quomodo inter o differanti Sunt autem genera quinque. Unum quidem vocatur Laconicum, in quo regi nihil ommis- num os nisi belli admittistratio. Altera est παμβασιλεια, in quo rex imperii tenet Summam. Haec inter genera reliqua tria in medio posita sun Quar de hi non dicendum est tribus. A disputatione autem etiam primum genu eX-

cludit, quod quum in omnibus rebuspublicis belli administratio sit perpetua, non reipublicae prae se erat peciem sed legum. De α ιβασιλεέα autem ita disputare incipit, ut controversiam proponat, utrum viri optimi prae-nte imperium, an optimarum legum. Lege quum non aeque pravi cupiditatibus quam homines corrumpantur, praebeant oportet τον χορον τον καθόλου, de Singulis rebus,

actionibus, litibu quum eges scribi non possint, iudicium relinquendum est uni aut civibus omnibus. Omnos liberi

melius quam pauci aut singuli et incorruptius iudicant, modo ne de eis rebus quae ego constitutae sunt iudicio tantur proprio. Sed boni cives Si non multi reperiuntur pauci potius iudices constituendi sunt quam unus. Quare civitatis plures insunt boni homines, horum imperium . e. αριστοκρατέα praeStat imperio unius. Si alitem quis regnum maluerit successionem ait magnam haber dubitationem Pol. III. 15.J. Iam ad disputationem de παι βασιλεfg propius accedit. Neque tamen, ut eius natura serebat, aperte de hac re egit, sed suam ipsius in aliorum dicta quasi abdidit sententiam ).

I De regno caute dixisse videtur propter eam quae erat eum regBAlexandro familiaritatem f. Pol. III. 15. aieεπώτεeo αν strv ταις πόλεοιν inro ατει ἄωλείας, non inusitate ae modeste. In POLIII. 6. notanda sunt haec, do κε δε τισιν Ουδε κατά φυσιν εἰναι

84쪽

In medium igitur profert, quod alii denSuerunt, contra naturam ense π ιβασιλειαν, ubicunque ex paribus onstet respublica. Etenim iustum est, ut aequalibus aequalis sit et dignitas et honor quare item iustum, ut pares tum imperent, tum pareant ουδὲ φιαλαον αρχειν - αρχ εσθαι δίκαιον 3. Ergo alternis imperare debent et parere. Quod ipsum quum legis naturam habeat, legis imperium praestat imperio unius. Eodem modo plures si reipubIicae imperium encnt, egibus subiecti sint oportet. Iam vero ruipublicae leges praeponendas esse, iterum inculcat. Quae autem in legibus manea sint et imperfecta, non uni supplenda esse, sed pluribus hominibus, et eis quidem, qui legibus recte instituti sint

et ducati. equo enim unum posse omnia curare et circumspicere Gφοραν J. Quare rege alio sibi Ssumere, quo melius rempublicam possint gubernare Pol. III. 16.). At vero quamvis αριστοκρατια praeserenda sit, sunt tamen populi, quibus conveniat regnum. atura enim alii populi δεσποστοι, alii βασιλευτοι, alii notiτικοέ iEque singulis iustum est et utile, ut pareant tyranno regi, populo. Sod quum ex δεσποστοῖς, qui natura non Sunt liberi, civitas constare nequeat, civitati Statu neque tyrannis esse potest, neque ouγαρχία aut ζμοκρατέα. Deinde ipso am mat, quod ex aliorum Sententia antea proposuit, nec utile nec aequum esSe, ut unus paribu imperet et aequalibus, sive scriptae sint leges, sive non , Sive bonus ille, sive malus. unquam id iustum esse, Si unu virtute omnino praestet nisi quodam modo praestet. odus autem ille quidem iam in Pol. III. 13. Significatu quinam sit ceuratius definitur. Sed aut explicat qualis natura populus

85쪽

Sit βασιλευτος, qualia χριστοκρατικος, quali πουτικος Λασιλευτον sim eum esse Utilum, cui natura ivsnerara sentem virtute praestantem προ ηγε sio νέαν πολιτικήν; αριστοκρατικον auIem eum po tilum qui natur ferat civium multitudinem πλῆθος qui liberi quidem, tamen parere possint eis, qui virIMI sint principes προς πολιτικην αρχην πολιτικον vero eum esse Ῥulum, Ni natura insit militarim et bellicosa multi,di ita eneriata, ut possit tum parere Ium Aerare secundum eum lessem, quae copiosis ci eri pro dignitat, distribuat Si cipitur una sens aut homo ranus virtute tantum praestat, ut eius unius virtus aliorum virtutem vincat omnium, iustum eSt, illa gens ut sit vatis omniumque olens, et ille unus reae. Hoc enim iustum Sse ex eorum itiam Sententia, qui in

αριστοκρατί superioribus virtute, Dγαρχέ ei qui opibus praestent, in ζμοκρατic numer superantibus imperium velint committere. Tali ergo cives parere debent Viro neque enim illum aut aliorum voluntati subiicere licitum Si aut expellere aut interimere. Ac dictum Si regnum quot habeat genera, et quibus populis conducat, et quibus non conducat regnum . . quibus Status optimatium os ferat aut populariS. g. 42.

De libri III integritate, ordine e dispositione.

Libro tertio ullam partem deeSso, recentiorum Scriptorum nemo putavit. equo capitum ordo unquam mutatus eSt, ne mutari posse videtur. Etenim ea quae in nostris editionibus est capitum series et rebus tractatis convenit et Verbis, quibus in singulis capitibus quae praecedunt

commemorantur.

Iam pergendum erat ad libri III. finem. Caput autem ultimum quum disputationem nostram deducat in mediam controverSiam, postea explicabitur. Est autem inter homines doctos in eo controverSia,

86쪽

Libro Iu utrum continuandi sint libri IV. V. VI. an VII. et VIII.

Quae quidem quamvis iamdiu nostraque aetate multis agitata sit doctissimorum virorum disputationibus, nondum tamen omnino diiudicata esse videtur. Omnium enim princeps, quod quidem scimus, ic Oresmius in anu ad Franco-Gallic quam scripsit Pol interpretationem , libro

III adiungendos osse dixit libros VII et VIII. In eadem sententia fuerunt B. Segnius Flqrentinus qui eosdem ol. libros reddidit italice , Antonius cainus in olit editiono Romae 1577. , illiesius in Anglica conversione, Lond. 779.). Defendit idem luculentis rationibus Conringius in introd. cap. V. . Quem nostra aetate Secuti Sunt J. Barth. St. Hilarius ), Leonti Spengelius ' , Stalirius δ),ΚOppius ). Ab eorum autem parte, qui ibrorum ordinem

immutandum esse negarunt, recentioribus temporibus Ste-

vrunt Schneiderus, oetilingius, Bieseus ), Stalirius in editione Arist. Ol.), olim annius ο), Car. Wolcherus 73, Forolitiam merus D. Ac de eis qui de hac re scripserunt

dictum St. Rationes autem et argumenta alterius partis quum tot sint et tanta, ut quod ab altera contra dictum Sit, quο- dammodo obruant non alienum est primum quidem aporiro, quo factum sit, ut vel doctissimi viri allerentur. In errorem igitur eo inducti sunt, quod optima respublica quum VII. VIII. tum IV. V. VI libris fingitur et consti-

87쪽

tuitur. Utraque de civitate Optima quum posto uberius disputandum sit, ioc loco mentionem faciam nec Sariam. Quisquis igitur, nulla praesumpta opinione, Politicorum libros pertractabit, facile intelli met, Iibris VII et VII rempublicam μου vere optimum, quam omnibus virtutibus praediti

resunt aut plures aut tinus. Quar homines eisdom libris describuntur natura optimo generati, terra maxime opportuna omnesque res, quales optantur in civitato ptima.

Eandem ob causam disputatur de legibus institutisque optimis, de aptissima urbis aedificatione, de educations, qua

una omnium bonorum ultimum homines Ssequi possunt. At ero libro IV. disseritur de altera civitate, eadem etiam

optima sed 'lerisque civitatibus πολιτtia αρίστρ ταῖς πλεέ-σταε πολεσι καὶ τοῖς πλεέστοις των ανθ ρωπέθν), ab illa toto coelo distante. Hanc enim civitatem homines gubernant, qui una militari virtute execllunt possidentquo res modicas Pol. IV. 13. . Est autem civitas illa quidem popularis πολιτεέα). In probabilibus quidem numeratur, manca tamen Si prae οργοτατν πολιτεία et perniciosa ibid. . . Quam eandem Ari toteles dicito ἀυστα πάσαις at πολεσιναρμοττουσαν Ρol. II . i.), ἡρω καὶ κοινοτεραν ὀπάσαις ibid.). ταῖς πλεισταις αρμοττουσαν ibid. ), τῆν καλου ιενην V.

men civitas illa pro Vere Optima haberi possit, verbis αρέστη πολιτεία addit ala πλείσταις πόλεσιν Pol. IV. 11. 3 aut ς επὶ το πλεῖστον εἰπειν Pol. U. 13.J. Quod dixi duas esse descriptas civitates optimas plano inter se discrepantes, id quum fugeret viros quosdam ceteroquin doctos in graves detulit errores. Ita factum est, ut Schneidorus post librum III locum do αριστοκρατέαις deesse putaret est autem is in ΡοI IU. 11. , ut Gootilingius fictam esse ab Aristotele ullam reipublicae formam optimam prorsus negaret. Hac re olimaunio, qui quidem do republiea vero optima disputari libris VII et VIII. concessit,

id tamen accidit, ut olitica dissecaret partes tres.

88쪽

Quarum primam libris I. II. III inesse censui speculativam, alteram practicam libris IV. V. VI. tertiam tenere ait utriuS-que praecedentium rationem praeticam et speculativam, Neqne tamen rem ipsam quae in III parte tractatur, ad i. partem refert et ad II., sed ad I solam ). Denique Car. Welcherus quum plane eandem rempublicam, de qua libro IV. Sermo Sset, describi atque constitui putaret libris VII. et VIII., librorum ordinem qui os in codicibus ab Aristotele institutum esse contendit'). Iam ut ad rem ipsam propius accedamus, primum dicemus do libri II capite VIII. Superiore igitur disputatione Aristoteles optimae reipublicae sormam esse effecit aut regnum aut optimatium statum. Popularem vero Statum aptum esse ad civitatem, in qua militari virtute multi excellant, quum non uSuveniat, ut omnibus virtutibus pracdita Sit multitudo Capite autem XVIII ita pergit Esso quidem tre civitate probabiles, earum autem Optimam eam, quae ab optimi regatur i. e. ab eis qui omnibus virtutibus summi sunt). Ab Optimis autem regi aut regnum, in quo unus Vel tota quaedam gens alio cive omnes Virtute Superet, aut Optimatium Statum, in quo plures praestent et alii poSSint parere, alii imperare ad degendam vitam optimam J Boni autem

89쪽

eis virtutem quum calidem esse constet cum eius Virtute, qui in optima re ublica cinis sit eundem osse modum easdemque res, tribu vir bonus reddatur et cives reddantur boni eisuas componatur 3 optima αριστοκρ-ουμεν aut βασιλευομ ενν θ', quarete educationem eandem Sse et aSSuetudinem, quibus vir reddatur bonus et cinis πολιτικος et

βασιλικος D. Sequuntur haec: Ῥιωριπιώνων δε τουτων

ultima Spengelius Ueber die Pol de Arist ann. 19. ita τῶν

μὲν ἄρχεσθαι καὶ ρχειν δυναμενων τῶν δ' αρδειν Vel των μεν ἄρχειν και ἄρχεσya δυναμενων ων δ αρχειν. Hanc coniecturam mea quidem sententia non probabit, qui ea perpenderit quae sunt in POI. III. 1τ αμιστοκρατι, ν δὲ πλῆθος, πεφυκε φερειν aῆθος ἄρχεσθαι δυναμενον τὴν των ἐλευθερων ea ον υ πο των κατ'αρετῆν v γε μονιήων προς πολιτικον αρχὴν ni χιτ ικ ν δ ni θος. εν si πεφυκε καὶ F, εγγινεσθαι πχῆθος π ολεμικων , δυνάμενον α δε-

verbum συνιστάναι non idem valet quod καθιστάναι ulterum significat componere EusammensetZen); alterum aconstituere cer-ricliten).2 In codd. sequuntur verba haec: στ εσται καὶ παιδεία καὶ λ ταυτα

καὶ βασιλικον. De quibus SpengeIius Ueber die Ol. de Arist. ann. 20. haec annotavit: Conring IRub te noch κά ἀριστοκρατικον ei fuge κ musse una Schneide und Orae habendi eses ebi Iligi vielmehr in die orte καὶ βασιλικον salsch undaus dem bige irriger eis heruntergen Ommen Zwec der βασιλεία si nichi, eine βασιλικος ervorZubrinae sonder die Burger gut und IuckIicho machen; erade dieser egri des guten urgers an hie nicht enthehrt werden, n schon derGegensat sorderi καὶ τὰ ποιουντα noχαικον ο de πολίτην ἀγαθον Oder σπουδαιον. Sed pro βασιλικόν si scripserimus βασιλευτον cf. POI. I. 17. , non desiderabimus boni civis notionem. Nam πολιτικὰς ciVis est ἀρωτοκρατίας, βασιλευτος autem regni, quorum ter' quo quippe optimae reipublicae civis onus est.

90쪽

φεφυκε γένεσθαι τροπον καὶ καθίστασθαι πως 'Aναγκr δῆτον μελλοντα περι αυτῆς π0ιζσασθαι την προσηκουσαν σκεφιν. Haec et alia, quae non sol iam Politicis sed Ethicis etiam continentur, deinceps considerentus, ut quoad eius sacere possimus, o librorum ordine controversiam diri

I. In thicis igitur Aristoteli id propositum fuisse diximus, ut illustraret τῆς πολιτικῆς δυναφιείως finem . Sum mum bonum humanum, animi νεργειαν Secundum Virtutem. Politicorum libros autem Ethicis adiungi necesse suit, ut summum illud bonum, virtutem dico, quomodo homines consequerentur explicaretur Quum autem ad virtutem consequendam leges neceSSariae Sint rectae bonaque et educatio et consuetudo ut civitas in Oliticis inpriniis quaerendum est, quaenam sit bona v. ytima civitas, eiusque quaenam leges de educatione, de assueIudine, de tota vita Virtuti autem quum tanquam instrumentis bonis quibusdam pus Sit aeternis, ea quoque in Politicis adumbranda sunt Quibus omnibus expositis, concludi totum pus Ethica et Politica, poterat, quum indulescentes bonorum ultimum et quid esset didicissent, et qua id ratione impertiretur civitatibus. Praeter haec nemo certe aliud quidquam requireret, misi de Omnibus Ebuspublicis Aristoteles, non de Optima sol uni civitate et legibus disputare instituisset Quid autem moniae prius illam qua AEthica inchoata perficiuntur rem ieceSSariam absolvet, quam proserat aliam et minus necesSariam et eum Ethicis non admodum coniunctam An Aristoteli ulla causa suit, cur praeter eam quam re ipsa monstrasese disputandi viam aliam ingrederetur meque Scriptor ipse, neque interpretum quisquam ullam unquam cauSam attulerunt. Attamen secundum tralaticium librorum ordinem irimum dicitur de omnibus civitatibus iraeter optimam. deinde de republica