장음표시 사용
91쪽
postquam prosectam inde classem audivit, nihil morandum ratus. 3quum ad Zammam insulam assecutus esset, dimisso Livio, cui successerat, tarde inde ad Maleam, trahendia plerumque 4
remulco navibus, quae cum commentu Aequebantur, pervenit.
A Malea, iussis ceteris, quantum maximB possent maturare, bsequi, ipse tribus quinqueremibus expeditis Piraeum praecedit, accepitque naves relictas ibi ab L. Apustio legato ad praesidium Athenarum. Eodem tempore duae ex Asia classes prosectae, 6 una cum Attalo rege sese quattuor et viginti quinqueremes erant , Rhodia altera viginti navium tectarum; Agesimbrotus praeerat. Hae circa Andrum insulam classes coniunctae Euboeam, Tindo exiguo distantem freto, traiecerunt. Carystiorum primum 8agrofi vastarunt; deinde ubi Carystus praesidio a Chaleido raptim misso firma visa est, ad Eretriam accesserunt. Eodem sEt L. Quinetius cum iis navibus, quae Piraei fuerant, Attali
regis adventu audito venit, iussis, ut quaeque ex Sua classe venissent naves, Eubinam petere. Eretria summa vi oppugna- 10batur; nam si trium iunctarum elassium naves omnis generis tormenta machinasque ad urbium Oxcidia Seeum portabant, et agri affatim materiae praebebant ad nova molienda opera.
Oppidani primo haud impigro tuebantur moenia; dein sessi l l
Vulnerntique aliquot, quum et muri partem mersam operibus hostium cernerent, ad deditionem inclinarunι; sed praesidium t 2 erat Macedonum, quos non minus quam RomanoS metuebant, et Philocles regius praesectus a Chalcide nuntios mittebat, se in tempore affuturum, si sustinerent obsidionem. Haec mixta l3 metu Spes ultra, quam vellent aut quam possent, trahere eos tempus cogebat; deinde, postquam Philoclen repulsum trepidan- 14temque refugisso Chalcidem acceperunt, Oratores extemplo ad Attalum, veniam fidemque eius petentes, miserunt. Dum in 15 spem pacis intenti segnius munera belli obeunt et eu modo parte, qua murus dirutus erat, ceteris neglectis, stationes armatas opponunt, Quinctius noctu ab ea parte, quae minime suspeeta
erat, impetu facto scalis urbem cepit. Oppidanorum omnis i 6 multitudo eum eoniugibus ae liberis in arcem confugit, deinde Diuili co by Corale
92쪽
17 in deditionem venit. Pecuniae anrique et argenti haud sano multum fuit; signa ac tabulae priscae striis ornamentaque eius generis plura quam pro urbis magnitudino aut opibus ceteris 1 inventa. Carystus inde repetita, unde, priusquam e naVibus copiae exponerentur, omnis multitudo, urbe deserta, in arcem 2 confugit. Inde ad fidem ab Romano petendam oratores mittunt. Oppidanis extemplo vita ac libertas concessa est; Maeedonibus treceni nummi in capita statutum pretium est, et ut armis 3 traditis abirent. Hac summa redempti inermes in Boeotiam traiecit. Navales copiae, duabus claris urbibus Euboeae intra dies paucos captis, circumvectae Sunium, Atticae terrae promuntorium, Cenchreas, Corinthiorum emporium, petierunt. 4 Consul interiin omnium spe longiorem Rtrocioremque OPPugnationem habuit, et ea, qua minimum credidisset, resistebant b hostes. Nam omnem laborem in muro crediderat diruendo fore; si aditum armatis in urbem patefecisset, fugam inde 6 caedemque hostium fore, qualis captis urbibus fieri solet; ceterum postquam, parte muri arietibus decussa, per ipsas ruinas transcenderunt in urbem armati, illud principium velut novi
T atquo integri laboris fuit. Nam Macedones, qui in praesidio
erant et multi et delecti, gloriam etiam egregiam rati, Si armis 8 potius et virtute quam moenibus urbem tuerentur, conferti, pluribus introrsus ordinibus acie firmata, quum transcendere ruinas Sensissent Romanos, per impeditum ac dissicilem ad 9 receptum locum expulerunt. Id consul aegre passus, nec eam ignominiam ad unius modo expugnandae moram urbis, Sed ndsummam universi bolli pertinere ratus, quod ex momentis 10 Pamarum plerumque rerum penderet, purgato loco, qui strage semiruti muri cumulatus erat, turrem ingentis nititudinis, magnam 11 vim armatorum multiplici tabulato portantem, promoVit, et cohortes in vicem sub signis, quae cuneum Macedonum spha-lκngem ipsi Vocant , si possent, vi perrumperent, emittebat.12 Sed ad Ioci angustias, haud late patente intervallo diruti muri,1 3 genus Rrmorum pugnaequo hosti aptius erat. Ubi conferti hastas ingentis longitudinis prae so Macedones obiecis3ent, velut Diqili so by Corale
93쪽
in eonstructam densitato clipeorum testudinem Romani pilis nequicquam emissis quum strinxissent gladios, nequo congredi l4 propius neque praecidere hastas poterant, et si quam incidissent aut praefregissent, hastile fragmento ipso acuto inter spicula integrarum hastarum velut vallum explebat. Ad hoc et muri ibpars adhuc integra utraque tuta praestabat latera, nec ex longo spatio aut cedendum aut impetus faciendus erat, quae res turbara ordines solet. Accessit etiam fortuita res ad animos eorum l6firmandos; nam quum turris per aggerem parum densati soli ageretur, rota una in Riliorem orbitam depressa ita turrim i Tinclinavit, ut speciem ruentis hostibus trepidationemque t insanam superstantibus armatis praebuerit. Quum parum quicquam succederet, consul minime aequo animo 18 comparRtionem militum generisque armorum fieri patiebatur; simul nec maturam expugnandi 8pem nec rationem proeul a 2 mari et in evastatis belli eladibus locis hibernandi ullam cernebat. Itaqua relicta obsidione, quia nullus in tota Acarnaniae atque 3 Εtoliae ora portus erat, qui simul et omnes onerarias, quae commeatum exercitui portabant, caperet et tecta ad hibernandum
legionibus praeberet, Anticyra in Phocido, in Corinthium versa 4
sinum, ad id opportunissimo sita visa, quia nee procul Thessalia hostiumque locis aberat, et ex adverso Peloponnesum 5 exiguo maria spatio divisam, ab tergo AEtoliam Acamaniamque ab Iaieribus Locridem ac Boeotiam habebat. Phocidis primo 6 impetu Phanoteam sino certamino cepit. Anticyra haud multum oppugnando morae praebuit. Ambrysus inde Hyampolisquo Treceptae. Daulis, quia in tumulo Qxcel8o sita est, nec scalis nec operibus capi poterat. Laeessendo missilibus eos, qui in 8 praesidio erant, quum ad excursiones elicuissent, refugiendo invicem sequendoque et levibus sine effectu eertaminibus eo negligentiae et contemptus adduxerunt, ut eum refugioniibus in portam ' permixti impetum Romani facerent. Et alia ignobilia seastella Phocidis terrore magis quam armis in potestatem venerunt; Elatea clausit portas, nec, nisi Vi cogerentur, recepturi moenibus videbantur aut ducem aut exercitum Romanum. Di iii rod by Corale
94쪽
19 Elateam obsidenti consuli rei maioris spes affulsit, Achaeorum gentem ab societate regia in Romanam amicitiam avertendi. 2 Cycliadan, principem factionis ad Philippum trahentium res, expulerant; Aristaenus, qui Romanis gentem iungi volebat,3 praetor erat. Classis Romana eum Attalo ot Rhodiis Cenchreis stabat, parabantque communi omnes consilio Corinthum oppug-4 nare. Optimum igitur ratus est, priusquam eam rem Myede. rentur, legntos ad gentem Achaeorum mitti, pollicentes, si ab rego ad Romanos defecissent, Corinthum contributuros in anti-b quum gentis concilium. Auctore consule legati a fratre eius L. Quinetio et Attalo et Rhodiis et Atheniensibus ad Achaeos 6 missi. Sicyono datum est iis concilium. Erat autem non admodum simplex habitus inter Achaeos animorum. Terrebat 7 Nabis Lacedaemonius, gravis et assiduus hostis; horrebant Romana arma; Μacedonum beneficiis et veteribus et recentibus obligati erant; regem ipsum suspeetum habebant pro eius 8 crudelitate perfidiRque, neque ex iis, quae tum ad tempus faceret, aestimantes, graviorem post bellum dominum futurum s cernebant. Neque solum, quid in senatu quisque civitatis suae aut in communibus conciliis gentis pro sententia dicerent, 10 ignorabant; sed ne ipsis quidem secum cogitantibus, quid vellent aut quid optarent, satis constabat. Ad hominea ita incertos 1l introductis legatis potestas dicendi facta est. Romanus primum
legatus, L. Calpurnius, deinde Attali regis legati, post eos i 2 Rhodii dissoruerunt; Philippi deinde legatis potestas dicendi
facta est; postremi Athenienses, ut refellerent Μacedonum dicta, auditi sunt. Ii fero atrocissimo in rogem, quia nulli nec plura 13 nec tam acerba passi erant, invecti sunt. Et illa quidem contio sub occasum solis, tot legatorum perpetuis orationibus 20 dio absumpto, dimissa est; postero die advocatur concilium; ubi quum per praeconem, sicut Graecis mos est, suadendi, si quis vellet, potestas a magistratibus facta esset nec quisquam 2 prodiret, diu silentium aliorum alios intuentium fuit. Nequo mirum est, quibus sua sponto volutantibus res inter Se repugnantes obtorpuerant quodam modo animi, eos si orationes quoquo Diuiti oti by Coos
95쪽
insuper turbaverant utrinque, quae difficilia essent, promendo admonendoquo per totum diem habitae. Tandem Aristaenus, 3 Praetor Achaeorum, ne tacitum concilium dimitteret, -Ubi inquit se illa certRmina animorum, Achaei, sunt, quibus in conviviis et circulis, quum do Philippo et Romanis montio incidit, vix manibus temperaiis 3 Nunc in conellio ad eam rem unam 4 indicto, quum legatorum utrinque verba audieritis, quum reserant m fgistratus, quum praeeo ad Suadendum vocet, obmutuistisi Si non cura salutis communis, ne studia quidem, quae in hanc 5 aut in illam partem animos vestros inclinarunt, Vocem cuiquam possunt exprimero Z quum praesertim nemo tam hebes sit, qui signorare possit, dicendi ac suadendi, quod quisque aut velit aut optimum putet, nune occa8ionem esse, priusquam quicquam decernamu8; ubi semel decretum erit, omnibus id, etiam quibus ante displicuerit, pro bono atquis utili foro defendendum. Haec adhortatio praetoris non modo quemquam unum elicuit 7 ad suadendum, sed ne fremitum quidem aut murmur contionis tantae ex tot populis congregatae movit. Tum Aristaenus praetor 21-rursus: -Non magis con8ilium vobis, principes Achaeorum, deest quam lingua; sed suo quisque periculo in commune consultum non vult. FOrgitan ego quoque tacerem, Si priVntus essem; nunc praetori video aut non dandum concilium legatis fuisse aut non sine responso eos dimittendos es8e; respondere autem, 2 nisi ex vostro decreto, qui possum Z Et quoniam nemo vestrum qui in hoc concilium advocati estis, pro sententia quicquam dicoro vult aut audet, orationes legatorum hesterno die ut pro sententiis dictas percenseamus, perinde ne non postulaverint, 3
quae e re sua essent, Sed Suaserint, quae nobis cen8erent utilia
osse. Romani Rhodiiquo et Attalus societatem amicitiam quo 4 nostram petunt et in bello, quod adversus Philippum gerunt
so a nobis adiuvari aequum consent. Philippus societatis secum Sadmonet et iuris iurandi, et modo postulat, ut Secum Stemus, modo, ne intemimus armis, contentum ait so osse. Nulline 6 venit in mentem, cur, qui nondum socii sunt, plus petant
quam socius 3 Non fit hoc neque modestia Philippi nequo Diqiii od by Cooste
96쪽
04 Liber XXXII. A. u. c. 556. 7 impudentia Romanorum, Achaei; fortuna et dat fiduciam postulantibus ot demit. Philippi praetor togatum videmus nihil; Romana classis ad Cenchreas stat, urbium Euboeae spolia pro se serons; consulem legionesque eius, exiguo muris spatio 8 diiunctas, Phocidem ac Locridem pervagantes videmus; mirR-mini, cur diffidenter Cleomedon, legatus Philippi, ut pro reges arma caperemus adversus Romanos, modo ogerit 3 Qui, si ex eodem foedero ac iure iurando, cuius nobis religionem iniiciebat rogemus eum, ut nos Philippus et ab Nabido ac Lacedaemoniis ot ab Romanis defendat, non modo praesidium, quo tueatur 10 nos, sed ne quid respondeat quidem nobis, sit inventurus, non hercule magis, quam ipse Philippus priore anno, qui pollicendoso adversus Nabidem bellum gesturum quum tentasset noStrRmii iuventutem hinc in Euboeam extrahere, postquam nos nequct decernere id sibi praesidium nequo velle illigari Romano bello vidit, oblitus societatis eius, qurem nune laetat, Vastandosi 2 populandosque Nabidi ac Lacedaemoniis reliquit. Ac mihi
quidem minime conveniens inter Ea Oratio Cleomedontis visa est. Elevabat Romanum bellum, eventumque eius eundem
sore, qui prioris belli, quod cum Philippo gesserint, dicebat.13 Cur igitur nostrum ille auxilium absens petit, potius quam praesens nos, Socios veteres, simul ab Nabide ac Romanis tueatur pNos dico 3 Quid ita passus est Eretriam Carystumque capi 3 quid ita tot Thessaliae urbes Z quid ita Locridem Phocidem quo Θi4 quid ita nunc Elateam oppugnari patitur 3 Cur excessit faucibus Epiri claustrisquo illis inexpugnabilibus super Aoum amnem reis lictoque, quem insidebat, Saltu penitus in regnum abiit 3 Aut vii 5 aut metu aut voluntate. Si Sua voluntate tot socios reliquit hostibus diripiendos, qui recusare potest, quin et socii sibi consulant pi 6 si metu, nobis quoque ignoSent timentibus; Si victus armis cessit, Aehaei Romana arma sustinebimus, Cleomedon, quae vos Macedones non sustinuistis 8 An tibi spoliust credamus, Romanos non maioribus copiis nec viribus nunc bellum gerere, quRm antea gesserint, 17 potius quam res ipsas intueamur 3 AEtolos tum classe adiuverunt; nec duce consulari nec exercitu bellum gesserunt; sociorum Diqitiroci by Go le
97쪽
Philippi maritimae tum urbes in terrore ae tumultu erant; meditoreanea adeo tuta ab armis Romanis fuerunt, ut Philippus Stolos nequicquam opem Romanorum implorantes depopularetur; nunc autem defuncti bello Punico Romani, quod per I 8 sedecim annos velut intra viscera Italiae toleraverunt, non praesidium AEtolis bellantibus miserunt, sed ipsi duces belli arma terra marique Simul Macedoniae intulerunt. Tertius iam is consul summa vi gerit bellum. Sulpicius in ipsa Macedonia congressus fudit fugavitque regem, partem opulentissimam regni eius depopulatus. Nunc Quinctius tenentam claustra 20 Epiri, natura loci, munimentis, exercitu laetum, eastris exuit; fugientem in Thessaliam persecutus, praesidia regia sociusque urbes eius prope in conspectu regis ipsius expugnavit. Ne 2 lsint vera, quae Atheniensis modo legatus de erudelitate, avaritia, libidino regis disseruit; nihil ad nos pertineant, quae in
terra Attica scelera in superos inferosque deos sunt admissa,
multo minus, quae Ciani Abydenique, qui procul ab nobis sib- 22
sunt, passi sunt; nostrorum ipsi Vulnerum, si vultis, obliviscamur; caedes direptionesque bonorum Messenae in media Pelo- 23ponneso tactas, et hospitem Cyparissiae Charitelen contra ius omne ac fas inter epulas prope ipsas occisum, et Aratum patrem filiumque Sicyonios, quum Senem infelicem parentem etiam nppellaro solitus esset, interfectos; filii fetusJ 24
uxorem libidinis causa in Macedoniam RSportatam; cetera stupra virginum matronarumque oblivioni dentur; ne sit cum 25 Philippo res, cuius crudelitatis metu obmutui8tis omne nam quae alia tacendi advocatis in concilium causa est 3); cum Antigono, mitissimo ac iustissimo rege et de nobis omnibus Optime merito, existimemus disceptationem esse; num id postularet laeero nos, quod fieri non posβet 8 Paeninsula est Polo-26ponnesus, angustis Isthmi saucibus continenti adhaerens, nulli apertior nequo opportunior quam navali bello. Si contum 27 tectae naves et quinquaginta Ioviores apertae et triginta Issaei lembi maritimam oram vastare et expositas prope in ipsis litoribus urbes coeperint oppugnare, in mediterraneas sei licet
98쪽
Liber XXXII. A. u. c. 556. nos urbes recipiemus, tanquam non intestino et haerente in
28 ipsis visceribus uramur ballo. Quum terra Nabis et Lacedaemonii, mari classis Romana urgebunt, fundo regiam societatem ot Macedonum praesidia implorem y An ipsi nostris armis ab hoste Romano tutabimur urbes, quae oppugnabuntur 3 Egregie 29 enim Dymas priore bello sumus tutati. Satis exemplorum nobis clades alienae praebent; ne quaeramus, quemadmodum 30 ceteris exemplo simus. Nolite, quia ultro Romani petunt amicitiam, id quod optandum vobis ae summopere petendum 3l erat, fastidire. Metu enim videlicet compulsi et deprensi in aliena terra quia sub umbra vestri auxilii latero volunt, in
societatem vestram confugiunt, ut portibus Vestris recipiantur 32 ut commeatibus utantur. Mare in potestate habent; terras, qua8cunque adeunt, extemplo dicionis suae faciunt. Quod rogunt, cogere possunt; quia pepercisse vobis volunt, commit-33 tere Vos, cur pereatis, non patiuntur. Nam quod Cleomedon modo tanquam mediam et tutissimam Vobis viam consilii, ut quieAeeretis abstineretisque armis, ostendebat, ea non media
34 sed nulla via est. Etenim praeterquam quod aut accipienda aut Spernenda vobis Romana societas est, quid aliud quam nusquam gratia stabili, velut qui eventum exspectaverimus, ut fortunae applicaremus nostra consilia, praeda victoris erimus p35 Nolite, si, quod omnibus votis petendum erat, ultro offertur, fastidire. Non, quemadmodum hodie utrumque vobis licet, sic Semper liciturum est; nec saepe nec diu eadem oecMio
36 erit. Liboraro vos a Philippo iam diu magis vultis quam audetis. Sine vestro labore et periculo qui vos in libertatem
vindicarent, cum magnis classibus exercitibusque mare traie-37 cerunt. Hos si socios aspernamini, ViX mentis Sanae estis; sed aut socios aut hostes habeatis oportet. μ22 Secundum orationem praetoris murmur ortum aliorum cum 2 assensu, aliorum inclementer assentientes increpantium; et iam non singuli tantum, sed populi univerat inter se altercabantur. Tum inter magistratus gentis damiurgOS vocant; decem numero creantur, certamen nihilo segnius quam inter multitu-
99쪽
dinem esse. Quinque relaturos de societate Romana se aie- 3bant Austragiumque daturos; quinque lege cautum testabantur, ne quid, quod adversus Philippi societatem esset, aut referre magistratibus aut decernere concilio ius esset. Is quoque dies iurgiis est consumptus. Supererat unus iusti concilii dies; qtertio enim lex iubebat decretum fieri; in quem adeo eXarsere studia, ut vix parentes ab liberis temperaverint. Pisias 5 Pollonensis erat; filium damiurgum nomino Memnonem habebat, partis eius, quae decretum recitari perrogarique sententias prohibebat. Is diu obtestatus filium , ut consulere ' Achaeos 6 communi Aaluti pateretur neu pertinacia sua gentem universam perditum iret, postquam parum proficiebant preces, iura- Ttus Se eum sua manu interempturum nec pro filio, sed pro
hoste habiturum, minis pervicit, ut postero die coniungorat iis 8se, qui referebant. Qui quum plures lacti referrent, omnibus sero populis haud dubie approbantibus relationem ae prae se ferentibus, quid decreturi ossent, Dymaei ac Megalopolitani sit squidam Argivorum, priusquam decretum fieret, consurrexerunt ac reliquerunt concilium, neque mirante ullo nee improbante.
Nam Megalopolitanos avorum memoria pulsos ab Lacedaemo- 10niis restituerat in patriam Antigonus, et Dymaeis, captis nuper direptisque ab exercitu Romano, quum redimi eos, ubicunque servirent, Philippus iussisset, non libertatem modo, sed etiam patriam roddiderat; iam Argivi, praeterquam quod Macedo- linum rctges ab se oriundos credunt, privatis etiam hospitiis
familiarique amicitia pleriquo illigati Philippo erant. Ob haec I 2
concilio, quod inclinaverat ad Romanam societatem iubendam, excesserunt, veniaque iis huius secessionis fuit et magnis et
recentibus obligatis beneficiis. Ceteri populi Achaeorum quum 23
Sententias perrogarentur, societatem cum Attalo ac Rhodiis praesenti decreto confirmarunt; cum Romanis quia iniussu Po-2puli non poterat rata esse, in id tempus, quo Romam mitti legati possent, dilata est. In praesentia tres legatos ad L. 3Quinctium mitti placuit, et exercitum omnem Achaeorum ad
100쪽
Liber XXXII. A. v e. 556. Corinthum admoveri, captis Cenchreis iam urbem imam Quine-ito oppugnante. 4 Et hi quidem o regione portae, quae sert Sicyonem, POSuerunt castra; Romani in Conchreas versam PRrtem urbis, Attalus, traducto per Isthmum exercitu nb Lechaeo, nitorius maris portu oppugnabant, primo Segnius, sperantes seditionem 5 intus fore inter oppidanos ac regium praesidium; postquam
uno animo omnes et Macedones tanquam communem patriam
tuebantur et Corinthii ducem praesidii Androsthenen hAud secus quam civem et suffragio creatum suo imporio in so I uti patiebantur, omnis inde spes oppugnantibus in vi et armis et operibus erat. Undique aggeres haud facili aditu sid
pugnabant, nilqunnium muri diruerat; in quom locum, quia
nudatus munimento erat, protegendum armis quum Macedones concurrerent, atrox proelium inter eos ae Romanos ortum eSt.
8 Ac primo multitudine facile expellebantur Romani; assumptis deinde Achaeorum Attalique auxiliis aequabant certamen, nee dubium erat, quin Macedonas Graecosquo facito loco pulsuri 9 fuerint. Transfugarum Italicorum magna multitudo erat, pars ax Hannibalis exorcitu metu poenae a Romanis Philippum secuta, pars navales socii relictis nuper classibus ad spem honoratioris militiae transgressi; hos desperata salus, si Romanil 0 vicissent, ad rabiem magis quam audaciam accendebat. Promuntorium est adversus Sicyonem Iunonis, quam vocant Acraeam, in altum excurrens; traiectus inde Corinthum sop-ll tem fere millium passuum. Eo Philocles, regius et ipso praefectus, millo et quingentos milites per Boeotiam duxit; praesto fuero ab Corintho lembi, qui praesidium id acceptum Loi 2 chaeum traiicerent. Auctor erat Attalus incensis operibus omittendae extemplo oppugnationis; pertinacius Romanus in incepto perstabat. Is quoque, ut pro omnibus portis disposita vidot praesidia regia, nec facile erumpentium impetus sustinerit 3 posso, in Attali sententiam concessit. Ita irrito incepto, di- Diqitigod by Gorale