De spectaculis theatralibus dissertationes duae

311쪽

DIssERTA Tlo PRIMA Subdit: Igitur id vespe fimum es malum, cum quis infirmatur , neque id inum , quod ins matur, noPii, fere ardens, ct aerumnosei , nonsentit incendiam. Dolet iterum loco citato in Matthaeum , quod inde opplaudent magis, unde Mimos lapidibur exagitare debuerant.

VIIl. Denuo respondent Theatrica voluptate capti homines, se adeo excelso animo esse, ut nullam ex comoediarum repraesentati nibus impressionem , nullam patiantur commotionem . Isti usque quaque ulcerati, vulnera, morti sera licet, non sentiunt. Qui ita , loquuntur quum plerumque provecti sint ac maturae aetatis propriae securitatis falsa ostentatione ad frequentanda Theatra juniores, proprios quoque filios inducunt . Hos lib. despect. cap. I s. acriter vel

licat , S ut insanos Tertullianus deridet. Nam etsiquis modese, di probe pectuculli fritur pro dignitotis, vel etiam naturae suae eonaei sione , non tuneu mmobilit animi est,fine tacita N. B. conisnsusii: terpretativus scolastic. spiritui passone. Nemo ad voluptatem voxii fine Uecta, neμο osse rumpae casibut suis patitur . . . Cura eruins et i σὸecivi, nulla es poluptas: in es reus jam lue panismis , eo conveniens N. B. J ubi nihil consequitur. Stultitiae ipssis arguit

IX. Non minus sortiter, atque praevalide istos thrasones redarguit homil. I. in ADLso. de David Chry stomus : Cum tot praccipi- tias m , tot corruptelae, quomodo credere queam, te a ferarum mor bur esse immunem p Num tu saxum es 8 Num ferrum a Homo es com-α uni naturae iubecillitati obnoxius. Ignem cernis, nee ureris , An hoe iseud rationi consentianeum est ρ Lucernam in faenumpone, ac tum aude negare, quo gnum exuratur .. uuod porro faenum es , hoc a fra natura es. Verum istos mendaces Castitatis jactatores per aliud latus homil.38- in Matth. aggreditur, eosque ita revincit, S pudore suffundit , ut, vel si rumpautur, nulla ad effugium rima pateatis

opponit sibi illorum ostentatam animi puritatem his verbis o uuid ergo , si osendam, laquis, nihil amni ex Me frequentia emergere Certe vel hoe ipsum damnum es ne eausu N. B. J ae temere sempurissimere , ct aliis offendidulo esse . Nam si tu damnum non patiaris , uirum hujus spectaeuli sudissorem reddis. βuomodo aurem damnum non patiaris, qui praebes his spectaculis ore orem Nam praestigia-Ior, eorrv x preer , fornicaria mulier, omnesque illi Diabolici ci et ii CAPOT 72PM causamspectaculorum regerant . Euemadmo-

312쪽

dum enim spectatorer non essent, nee essent qui ejusmodi ludos exhiaberent , Ac quia spectatores sunt, ct Vst gestarum ignem patiuntur. Itaque ιicet Axe eastitatis N. B. J dlipendio id ageres, id quod certe

terr nequis, aliorum tamen perniciei grades dabis poenas, Hespectantium , Ape De cula edentium. Nullum post haec effugium superest

Theatrorum defensoribus. Alterutrum ergo : Aut a Theatris abstineant: aut sciant, theatra Dequentando , in aeternam damnationem se praecipites dare. X. Ultimo inclamant: Nullone solatio relevandus animus est , instaurandae corporum vires Continuone labore & cultu vitam insumemus 3 Absit . Plurima & jucunda gaudiorum spectacula Deus creavit. Meditare illa & gaudebis. Omnes Patres, sed in primis Cyprianus, S Tertullianus, deridendos mirifice exhibent caecos istos, & insanientes Mundi, & Daemonum asseclas, qui solis fictis fabulis , & humanis chimaeris, ct Diaboli praestigiis pasci, laetari, ingurgitari , & saginari avent, & solidis lima veri gaudii, re Iartitiae argumenta fastidiunt, respuuntque : nosque ipsos odio habent , quod veras voluptates, & honestissimam illis oblectandi materiam exhibeamus: sed loquatur Apoug. 38. Tettullianus . Guo vos ossendimus si alias praesuMimus poluptates λ Si oblectari novisse nolumus, nostra iniuria es, non vestra. Sed reprobamus quσplacent vobiι, nec vos , nostra desectant. Sed vehementius eos perstringit despees. e. 23. Oseq. patefaciens, illos hoc in exilio oblectari, nos in futuro, ut Christus praedixit: Mundus autem gaudebit, pos autem contrisab mini: Sed tristitia Desra Derietur in gaudium. Dan. I s. Utrumque gaudium ut quis assequatur fieri nequit: Alterutrum repudietur, oportet. Viri Theatrales mundano, S diabolico gaudio in praesenti exilio frui malunt, quam futurum expectare . Sed loquatur Tertullianus. Saginemur ejusmodi dulcibus conplac sui: O loca ι pora , in imitator ipsorum est. Nosrae cos, nostrae nuptiae, nondum sunt. I on postumus eum illis discumbere, quia nec illi nobiscum . Vitibus disposta res es ne tui lctantur, noI conssctamur .... Delicatus es, Chrisiane, si di in saeculo voluptatem concupiscis: imoni mium sultur, si hoc existimaι voluptatem . . . Dicar velim: non possumus viperesine voluptate, qui mori cum voluptate debemus Nam

quid est aliud votum nostrum, quam quod ct Apostoli: exire de hoe saeculo, di recipi ad Dominum i me voluptas, ubi ct votum. Haec

313쪽

recogitent, haec ruminent, haec deglutiant, initiati mysteriis mundanae vanitatis. Audiant homil. 6. in Matth. Chrysostomum: Non

Deus dri Iudere, sed Diabolur ... Dessiquidem es t N. P. ) hum

liatam dare animam , Irementem , pressem, pudicam, poenisent ινα , atque compunctam. Et ibidem paulo ante: Pro tantis peccatis pr-

nar daturus, securus tui sedes, miserabili. visu, luge ndi que facetiis indulgens, ct de sola voluptate silicitus λXl. Audiant iterum Martyrem Cyprianum de spectaculis. Nιω- quam humana opera mirabitur, quisquis se recognoverii Filium Dei. Dejcii R de culmine generositatis suae, qui a irari aciquid praeier Dominum potes. Seripturis Saeris ineambat Christianus Fidetis, G. ibi inseries eondigna fidei spectacula. Videbit instituentem Deum Mundum suum. . . . iuris Nare Via .... Maria popuIo siccata .... spectabis de Crio descendenter messes. Hi bis in quibusdam idem eum igne luctantem, ferus Rc igione superatus ... uam hoc decorum De Iaculum, quσm jucundum, aram necessariuis Intueri semper spem suam, oculos aperire adfatalem suam. me essectacuιum , quod videtur etiam luminibus amis. Hac es pectaculum , quod non

exhibet Practor, aut Consul. XII. Audiant tandem Sammim Augustinum , qui de eatbec. Rud. e . a s. haec intonat: Suπι ιγini I, qui nee victites esse quaerunt ... sedgaudere di requiescere votant .... in Neatris atque spectaculis nugacitatis ... Studiis autemspectaculorum fiunt Daemones s miles . . . uasis cibussumitur , talis Paletudo eosequitur. Et rursus ser. III. de verb. Domista mincat gaudizm in Domino, donee iatur gaudium in Domino semper augeatum. gaudiuminfleuis semper minuatur, donec

laetur.... uid ergo est hoc secutam, di quod est gaudium in hoe fet/Io, gatidium seculie Breviter dico: Iecuti iaetitia es impunita nequitia. Luxuriemur homines, inspectaculis nugentur, turpitudine sedentur, nihil mali patiantur , videt ceuii gaudium. XIII. Objicit sibi acutissimus Auguilinus, quod ultimo loco ob

trudunt , nempe Theatra non esse tollenda, sed auferendos abusus , ct corruptelas, aut Poetarum, aut Histrionum nequitia invectas. Itane vero ξ Reformari neRegnum Diaboli, Veneris templa, viti rum sentinae valent 8 Sed acutum simul, de lepidum Augustini responsum audiamus. Percunctatur enim num converti Diabolus pos .

sit e Numquid Diabolus factus es arisianus Z Rug. lib. I. de Ge-

314쪽

nesi cap. 2Ο. Patres omnes docent Theatra esse Daemonum dominio subjecta. Haec sunt potii lima pars pomparum, quas Christiani ejurarunt in Baptismate. Theatra sunt Cathe dra,qua Daemones , Opera Mimarum , ct Mimorum, Poetarum , & spectatorum praedicant, &persuadent superbiam, ambitionem, vanitatem luxum , lasciviam: declamant contra Christi virtutes, exaltant opera carnis, Mundi, &pt testates tenebrarum amplificare student. Quare concludit de

GnYLIcr. I. ad Catech. eap. 2. S. Augustinus: Fugite dilectissimi, spectacula, fugite caveas turpissimas Diaboli. . . A irabilespectaeuum nostrum, in quo Deus adjuvat, Irdes vires impetrat, innocentia pugnat , Ianctitas Ducit. XIV. Postremum : omnes Theologi , & vel ipsi mollioris ethices patroni, Comoedias, Tragoediasque s vulgo opere turpes, Sobscoenas revera improbant, &detestantur. Omnes fatentur illas eia se , quas viri, & inulierculae mutuam amoris causam Iudentes repraesentant. Ejusin odi autem omnes communiter sunt, quae in Europa aguntur. Ergo omnium sententia mortaliter peccant tam actores,

quam inspectores . Nec ullo modo suffragantur Casuillae aliqui, qui aut Comoedias fecundum se , S in quadam pro Uione metapvsica considerant, aut in i pia turpitudine , di obscoenitate subtili, & chimaerica praecisione distinguunt , S separant voluptatem curiositatis a voluptate veneris, solatium honestum a solatio turpi in eademia, S unica actione, quae omnibus spectatis, re ipsa turpis, S impudicane dum subimpudica est. Quoniam illi numero paucissimi, aut perfunctorie hoc argumentum tractarunt, aut in perniciosam, deplorandamque Iaxitatem lapsi sunt. Nullo itaque vel minimo probabilitatis fuco excusari a gravi culpa harum Comoediarum , & Tragoediarum spectatores valent. ΦΦΑ

316쪽

AD PRAECEDENTEM DISSERΤΑΤIONEM IN βPA STNOPSIS TRACTATUS

P. JOANNIS MARIANA

Ad versus Spectacula exhisetur .

PROLOQUIU Μ.

Ostquam praecedenti Dissertationi finem imposue ram, obvius mihi occurrit Tractatus de spectaculis celeberrimi P. JOANNIS MARIANA sapientis i-Jesultae, de quo haec , prae aliis plurimis scribit P. Alexambe in sua Bibliotheca: o Maximo inge- ,, nio, peracri judicio, singulari memoria, multo-- rum annorum studio,omne disciplinarum genusti diligentissime excoluit , S ad sacrain Theologiam raram om- is nium liberalium artium , & historiae tum Ecclesiasticae , tum pro- ,, fanae cognitionem, S praeterea latinae, graecae , atque hebraicae M linguae peritiam adjunxit.... Ea doctrinae fama, ut nullus Om-M nium crederetur esse , qui eum exaequ/ret ... Multa perpessus ad- is versa admirabili animi aequitate, & omnium virtutum documen is to se malis superiorem esse probavit . . . Paupertatis amator exi

is inius , nihil umquam singulare ulla in re admisit: rara abstinenis tia, & in suis aerumnis constantia incredibili. I. Cardinalis Baronius, quem allegat ipse P. Alegambe, haec de P. Mariana tom. 8. ad an. 788. habet . meritatis amator, pietatis UIimas cultor . . . assectu privats carent Dannes Mariana , d gnus Profestor Societatis Iesu. Inter caetera autem opera auro cedrO-que digna, quae P. Mariana in lucem emisit publicam , opusculuin edidit adversus spectacula, insertu inque est tomo in latio inscripto

317쪽

as 3 APPEN DIXtissimos in clitae SOCIETAΤIS IESU THEOLOGOS in auxilium

mihi ascistere , atque praesidium, in operibus hactenus a me editis, e re mea fore existimavi, hanc ad versus hodierna spectacula Disertationem doctissimorum Jesultarum sapientia, & morum sanctitate insignium, auctoritate munire , atque confirmare. Duos prae ceteris, Ribera , ct Mariana praeclarissi no Hispanae gentis lumina , &ornamenta fulgentissima allegare placuit, tum, ut validius sententiam stabili rem meam ; tum , ut occasione data rancidam , inVerer tamque calumniam rursus profligarem non nul Iorum , qui me alioquin , velint, nolint, praefatae Societatis sapientioribus Theologis addictissimum , tamquam eidem insensu na blaterant, ct Moralist rum osorem , impostoremque benignissime traducunt: Nec mirum si enim P. Mariana,teste Pia Alegambe,multa adpres perpessui : quia scilicet, ut Baronius ait, perseatis amator: ipse, veritatis uti confido ) propugnator, odii, invidiaeque tela declinabo Θ Apostoli ipsi

lamentabantur: Mandus nos odit,quibus Christus Dominus reposuit, scitote quis me priorem vobis odio habuit. Ne suspicari vero quispiam vaIeat, me minus sincere P. Mariana doctrinam exponere, universi tractatus synopsim perstringam propriis ejusdem A uctoris verbis. Ea dumtaxat omittam , quae eruditionem haud necessariana, saltim causis meae roborandae , spectantis. Heinc Iuculentius intelligent Theatrorum defensores, me non novam , aut aequo rigidiorem opinionem , sed communem , & Patrum S Theologorum omnium, qui Evangelicae legis spiritum degustarunt, doctrinam a vanis commentis, putidisque fabellis asserere. IU. Et antequam finem praefandi facio , delibare pauca interest, quibus P. Mariana plurium Theologorum opinandi, ct ad corruptos hominum mores detorquendae divinae Iegis licentiam perstringit, atque redarguit cap. I. inclamans . Excaecat prava hominum cors et udo animos, ct quod F eri videmus, defendere conantur

ri , c, aequitati eonfvum , poce, ct litteris abutentes, quo1 redarguti e facile erit, te nonis, ct auctoritate veterum Nesogorum iubac re non discrepantium. Et rursus eam 1 o. subdit. Saepe accidit, ut nctior parra peiori numera sus agiorum uincatur, id quod Livius fame deplorabat. Postremum prope ejusdem capitis finem sequentia. adlicitia Multa tu omnibus nationibus negliguntur crimina proc

318쪽

CAPUT I. lim si Patroni adsint fucata ratione friuees viri NeoAgi, quorum uanta saepe fit libertas prenunciandi,quanta qnibusdam cupiditar postiis placeni,scimus omnea: es miserum negare non poste,quo pudet confiteri, quae magna es ord7nis nostri caumisar, nihil esse tam absonum , quod a Neologo aliquo non defendatur. Hac Chiustiana sinceritate veritatis amator, ct affectu privato carens loquitur P. Mariana, Evangelistarunt, & Sanctorum Patrum strenuus aemulator. Huc animum intendant illi, qui detractum Castastarum quorumdam famae timent, dum istorum laxandarum legum licentia corripitur, S eorum sals, opinationes refelluntur. Venerentur illi, sicut veneramur & nos Casilistas , at non propterea adimenda nobis est profligandae salsitatis , si qua in eorum scriptis occurrit, facultas in

Cur despectaeulis Disputatio fuscipiatur. Vana

spectacuurumgenera I. Uae P. Mariana in prima capita duo digessit, unico capite' perstringam . Capite primo causam, cur despectaculis disputationem susceperit, grandi verborum & sententiarum apparatu, argumenti gravitatem , Theatrorum, S scenarum funestistima conse etaria, ob oculos ponit, his verbis . Meterem ludorum infiniam nova disputatione despectaculis compescere pro piri sarie cogitanti mihis e numero in mentem venit, admirari tamν re mores nosros ab antiquis degenerasse, ut quα majores nostri pari, ct consona voce vituperarunt, quos Aeogionis chrisianae ludibrium ae dedecus , passim nosra ctate usurpari pideamus , quasi pietati consona , tantum deflexa in pejus consuetudo potes,quod refutare certe debemus, auctoratate di argumemis eo rmare, Neatri Beentiam, de qua potissimum laboramus, nil esse aliud, quam ossicinam impudiciariae, atque improbitatis, ubi omnis aetatis, sexus, ct tonditionis homines depravantur, simulatisque, Iudicris actionibus ad vitia vera informantur . Admonentur evi quid facere possint, ct inflammantur libidine, quae aspectu maxime, G auribus concitatur: puelix tu primit, ct juvenes, quos intempe pii voluptatibus infici grave es , Κ. k 2 utque

319쪽

1 so A p P s N o I xatque Reipublicae Chrisianae in primis exitiati. Quid enim eontinethena, nisi virginum supra, di amores prosiluit pudoris feminarum ,

lenonum artes, atque ienarum, ancillarum, Iervorum fraudes , versibus numerosis ornatis explicata , fenientiarum luminibus diastincta, eorue tenacius memoriα adherentia , quarum rerum ignoratio multo coremodior es. Hisrionum impudici motus gesus, fractaeque inseminarum modum voces,quibus impudicas mulieres imitamur ;ct exprimunt, quid aliud nisi ad libidinem inflammaut homines per se, ct ad vitia salis proclives Θ An major ulla corruptela morum excogitari possit 3 uuae enim in scena per ιmaginem agunιur, peractas bula , cum risu commemorantur, sine pudore dcinde sunt, voluptatis cupiitate animam titillante, qui Iuni veluti gradus ad suscipiemdam pravitatem , facili a jocii ad serra transitu, isterDaιla non maximo ... P ro cum pietat Chrisiana exigaI, ut adheseris mentionem , quo divine leges violantur, is in laqueos mortis incurritur, exborre-

Ieat corpur animui ; qua fronte supris ac turpiIudine commemorata oblectabimur ipsi, O alios publice oblectari sinemus Z Apage tantum dedecus , facessat tam gravis ignominia nominis Chrisiani, γgentis, quae cum alior gentibus comparata , ut inter nonis tenebrarcessia lumina micare debet morum sanctitaIe, ct totius visae casedore- .Hoc ergo contendimus,ut doceamus moribus Christianis ce . ti tissimam pestem afferre Theatri licentiam, nomini Christiano gra. is vissimam ignominiam .Atque utinam par oratio suscepto argumentacmtimeret, ut quantum Peritas valet, tantum se nosra distentia

exereret. Neque de secessu desperandum es hae quatieumque eruditionis facultate , tametsi nosyris conatiburgemina praeterea difficultaropsonisur, quasi moles quaedam , peceant iam ouisuri, octoritas eorum qui errori patrocinantur : es excusetio furoris multitudo insanorum , hoc quoque nomine , prava nostra narura, quae viiiii fuiso cupiditatibus, fatet, elauditque oculos, ne suam foeditatem videat, ingerentemquese menti euritatem, neque facile apeui se finis ab iis, quae cum volvtaIesuscipiuntur, eujus sumus natura cupidi mi pr sertim specie ultitialia objecta, aut hones tir, quae major calamitas es--- Execeat nimirum prava consuetudo animor , quo a fleri videmus , defendere conantur quidam licentiae patroni, Magni silicet Theologi, quos juri uitati consenum , otio, in litteris baIenter , quοι redarguere facile erit tesimonio auctor Date vete-

320쪽

pelie nostrae aetatis Theologos non putamus, has omnes fimulatae Beria talis praefigias retegere certum est, multitudinem a furore retineredi ilius erit, nisi publiea accesterit auctoritar, quorum interes Marigistratuum . E ciemur certe, ut ad Theatra deinceps, quibus obsearinna argumenta tractantur, nonseas concurrasin, atque ad ganeas,

adfurta, ad caedes , ad lupanaria, qui suscepti laboris fructus erit

multo maximus. Erunt enim, qui pravitate cognita desinant peccare; salutemquesuam turpi voluptatepotiorem habeant, neque8rudentes , scientes in mortem ferantur furentes, rapidi, miserabiles. II. Secundo capite genericam spectaculorum notionem Auctor perhibet inquiens : Spectiaculum est Iudus voluptatis causa susceptus . Ludos autem a lydiis fuisse primum inventos, unde ludorum vox , ex Tertulliano,& Isidoro censet. Spectacula summa divisione tribuit in scenica, S. Dmnicarin scenicis Comoediae S Tragoediae numera tur,Mimi, Pantomimi,Archimimi, Omnes fabularum actores:hi risares ab Histria unde primum advecti in Urbem sunt,dictos ait,qui ngestu tantum,& motu corporis personas Varias exprimerent,non satis constat. PIures verba illis in fabulis detrahunt.Gellius I. 7. e. s. Polo Histrioni vocem,& lacrimas dat.Neque in magno ponam,inquit, distri mine , utrovis modo sentiatur,vocis enim significatione extensa Histriones vocari puto, tam eos , qui voce, quam qui corporis ge-ssu impudicas seminas, aut alias personas mentiebantur. Ad scenam

etiam Tomelici spectant, quorum frequens in legibus Imperialibus mentio . Isti cantu , fidibus, aut saltu, aliisque motibus fabulae subia serviebant, Sociique Deutrales nuncupari jure poterunt. Scenici voce Actores omnes , Mimi, Histriones, Thymelici comprehende-hantur. In gymnicis ludis ponuntur Athletae, cursores, aurigae, puis rites, de jactu, aut saltus pernicitate certantes. Plurima ibi dedistinctione Theatri a Circo, S de utriusque structura varia, uberrimaque eruditione Auctor scribit, quae cum ad institutum nostrum minime Pertineant, missa facto . CA-