De spectaculis theatralibus dissertationes duae

341쪽

181 A P P E N D I x rem detestatur , & Hispanos suos saevi spe huculi cultores caecitatis objurgat Com. 2. de S.Ioun. Evt. his verbis. Certe, quis tollerethesilaum illam, diabolicam consuetudinem Hispaniae nosrae tauris exagitandis p uuid hesialius, quam simulare brutum, us homines Ianici O dirum spectaculuml O Iudum erudelissimum i Vides fratrem ori ianum Iubito a bestia laniari , in non forum Plia corporis ,scd vita animaeprivari, se deIectaris, ct poluptatem eapis Euanto studio Ioboraverunt Sancti Doctores, uispectacula atrocia H obscaena ab Ecclesia removerent ρ Factum est hoc : Sola Hispania risum hune Gentilium observa i in dispendium animarum. Δι nones, qui redarguat, di prohibeat. Ego autem , et clo, quod non proderis inaciam, quod debeo, ut animam meam liberem. Itaque denu

ito vobis in nomine Domini Iesu Christi, quod omnes, qui hoc agitis, vel consentitis, vel non prohibetis , cum possitis, non Iolum mortaliter peccatis ineae esis homicidae. Nee solum vos Ied spectatores nou

funt omnino tuti a morIali, quampis eoI non audeam condemnare.

V. Licita ne sit haec Τaurorum agitatio, disputant in utramque partem Hispani Theologi. P. Mariana cap. xx. utriusque partis argumenta resert. Qui crimine inquinatam dicunt hanc agitationem , evincunt ex cap. I. de TorneamenIlI, ubi Concilium Lateranense prohibuit, milites ad virium suarum ostentationem congredi, quod inde saepe hominum , atque adeo animarum mortes prorenirent. Haec hominum mors perinde evenit in Tauris ferocibus agitandis, ut manifesta experientia constat. Praeterea sextast nodus Generaliacam I. quemadmodum mimorum spectacula, ita venationum corruptelam sevissimam , qualis est Taurorum agitatio, severe prohibuit . Perinde enim est cum Ieone, aut cum tauro pugnRre , nec relari, inquit Cardinalis de Turrecremata ad cap. I 8. de preMoris. D. 86. quod bestia, quacum pugnandum est, dentibus, an cornu armata sit, & feriat , cum par utrimque pericuIum immineat. Concilium Arelatense I. ean.4. haec contra agitatores statuit et Placuit eos quandiu uisant a Communioneseparari. Idemque statuit Arelatense II. can. ΣΟ. Agitatores autem ii intelliguntur , qui cum bestiis pugnabant, quique & menatores dicebantur. VI Nec est, quod reponatur temeritate sua perire, quicumque perit; cum nemo cogatur talem cum bestiis subire conflictum Quoniam etiam ad Comoediam obscoenam sponte omnes accedunt,

342쪽

nec propterea crimine vacant. Nec Patres, praesertim Cyprianus, minus damnant antiquos Romanos, quod veste pretiosa, aetate

integra , se feris objicerent, di in ultraneum funus irruerent. Si bos cornu quempiam percussisset, occidi jubebatur Exod. ecp. 2I. ct eidem poenae 1iibjectus dominus erat, si admonitus, quod bos esset cornupeta, it Ium non custodisset. Quanto itaque severius plecti merentur illi, qui in mediani multitudinem ferocientem Taurum producunt, qui tunc, inquit P. Μariana, mZxime placet, cum plures ad terram prostrat, adeo, ut Conchae, quae Urbs nobilis est in Celtiberis , Taurus , qui septeni occiderat homines, immortalitati consecratus fuit, rei gestae imagine pictura expressa in loco publico, quod amentiae di immanitatis monumentum est. Nec casu haec evenire dici potest, cum frequenter contingant. Pl xa deinde tale spectaculum consequuntur crimina: fastus ex apparatu vestium, ambitioseque ornatu: luxuries ex conviviis aequo lautioribus, ct promiscuo mulierum, S virorum conventu, ira, ct immanitas ex aspectu sanguinarii conflictus. VII. Opponunt ex altera parte Hispaniae consuetudinem ab antiquis ductam temporibus, quae licet aliquando interrupta, idenistidem restituta viget Magistratuum cura . Accedunt Theologi, qui licitum ejusmodi spectaculum defendunt, utJoannes Medina , de res. q. 2I. Bartholomaeus Medina I. I. c. 14. f. 28. Navarrus D

Mau. c. I s. n. I 8

VIII. Controversia haec tanti non est, ut longiorem requirat disputationem. Nam si haec Taurorum agitatio ea cautione fiat, quae periculum amoveat, ne hominum interitus, de mutilationes sequantur, Iicita est, ct criminis expers : si contra periculum istud conjunctum habeat, illicitam & vitiosam esse , inficiari nemo v let. Ad factum autem quod attinet, nempe sit nec ne haec tauria agitatio cauta , moderata, ct cujusque periculi gravis expers, illi definire tantum possunt, qui praesentes adsunt. Praeteritis temporibus intra justae moderationis confinia coercitum ejusmodi conflictum non fuisse evincunt quatuor Pontificia diplomata. S. Pius Ran. Is 67. sua Constitutione, cujus initium est. Pius Episcopus Ge. De Salute gregis Dominici c. sub cxcommunicationis poena omnibus Principibus, ct Regibus prohibuit, ne haec cruenta, tum piaque Daemonum spectacula fieri permitterent: quam poenam om- . N ii a nibus

343쪽

nibus cum fetis congredientibus , sive pedestres essent, sive equestres, inflixit, & ibidem mortuos sepultura Ecclesiastica privavit. Eidem quoque excommunicationis poenae subjecit omnes Ecclesiasticos, tam Regulares , quam Saeculares in Sacris Ordinibus constitutos , aut beneficia Ecclesiastica obtinentes , qui ejusmodi spectaculis adfuissent praesentes. Anno porro is s. Gregorius XI IIa

suo diplomate, quod incipit: Gregorius Papa Oe. Exponi nobis

excommunicationem, aliasque ecclesiasticas poenas , quo ad lai cos, ct fratres milites tantum, dummodo dicti milites Sacris ordinibus initiati non essent, sustulit. Quoniam vero I heologi Salmanticenses nonnulli, jurisque civilis prost res, licite interesse ejusmodi s pectaculis voce , S scriptis propugnabant, Sixtus V. an.

Is 86. suo diplomate, quod incipit: Henerabili Fratri Epi vo

ImaxIino cte. Constitutiones Pii V. S Gregorii XIII. confirmavit. Tandem Clemens VIII. an. is f., instante Hispaniarum Rege , qui exponi curavit, poenas latas ab antecessoribus Pontificibus, nihil hactenus profuisse, immo plurimos in easdem incidisse, & graviora , quam antea, mala promanasse, easdem censuras abolevit, quibus tamen obnoxios reliquit Monachos, Fratres Mendicantes , caeterosque cujusque Regularis Instituti,& ordinis. Praecepit tamen Pontifex Summus, ut ea diligentia, & moderatione. Taurorum agitationes coercerentur, ne inde hominum interitus tequerentur . P. Mariana, qui integra haec recensita quatuor diplomata Pontificia exhibet, haec subdit Ne in hoc diplomate Clementis VIll. is quidem de conditione ludi aliquid statuitur , sit ne rebus hori nestis, an illicitis annumerandus. Ex ipsa natura rei, aliisque ,, conditionibus dijudicanda ea quaestio relinquitur, quae sunt suis perius productae is Deinde concludit. is Ac ne video quidem majorem diligentiam hoc tempore adhiberi, ne cujusquam mors in Q

ratione sequatur, quod prccepis Pontifex, quam ante quinquaginta annos fleri consuevit. IV. Unde colligitur, quam sit chimaericum illorum Consilium , qui spectacula voluptate S lascivia plena corrigenda suggerunt ,

non abolenda, cum ipsa spectacula crudelia, sanguinaria, & hu-nanitati repugnantia corrigi vix possint. Quae enim humanarum affectionum , seu passionum pabula sunt ,&nutrimentum , facilius tolIuntur , quam intra bouestatis confinia restringantur. Qui enim sunt a

344쪽

sunt, qui cum bestiis congrediuntur λ Homines scilicet bestiales, superbia, & feritate turgidi, qui, ut virium suarum, & animi

fortitudinis,& corporis agilitatis ostentationem praebeant spectatoribus, cujusque moderationis fraenum excutiunt, & in mortis periis cula, ceu ebrii furore, & amentes, sese coniiciunt. In pluribus Italiae Civitatibus Tauri agitantur longo fune constristi omni periculo sublato. Uerum talem adhiberi cautionem in Hispania sperare quis poterit Z Tauri ferociores sunt, & gens antiqua consuetudine, S moribus praeventa, quod Taurorum agitatores praebere sua fortitudinis , pernicitatis, dexteritatis, S temeritatis argumenta debeant, si Tauros, quemadmodum in Italia, agitarent, probro, &ludibrio, non plausui, S admirationi, spectatoribus se futuros timerent : idcirco nulla in iisdem sperari moderatio potest . Quamobrem aut tollenda ejusmodi saeva, ct sanguinaria spectacula , quod vix desiderare , nedum sperare licet: aut omnes , qui suam aeterinana salutem potiorem, quam crudelem , ct ineptisIimam voluptatem habent, ab ejusmodi spectaculis penitus abstineant. Si Confessarii suas implerent partes, absolutionein omnibus, qui ejusmodi intersunt spectaculis, denegantes, continuo aut cessarent spectacula, aut numerus spectatorum diminueretur. Plures enim Christiani peccant ob Consessariorum gravissimam incuriam , ct ignorantiam minime excusandam.

X. Praefata igitur Taurorum spectacula abolenda P. Mariana docet inquiens cap. 2 o. ,, Susceptus in Hispania mos, ct longo

is tempore confirmatus, ut recedamus a sententia, non movet.

o Multa in omnibus nationibus negliguntur crimina , praesertimis si Patroni adsint fucata ratione fallaces viri neologi, quorum is quanta saepe sit libertas pronuntiandi, quanta quibusdam cupi--, ditas populo placendi, scimus omnes: ct est miserum negareo non posse, quod pudet confiteri, quae magna est nostri Ordinis ca-

, Iamitas , nihil esse tam absonum, quod a Theologo aliquo non, defendatur. Nam voce praeconis non satis singulorum periculis ,, providetur, ac ne fieri quidem fortasse potest, ut caedes & vulnera non consequantur in tanta plebis temeritate, ut Grego, rius Lupus assirmat ad lib. s7. tit. v. & postremum cap. XXV. Concludit. o Totum igitur flens apparatum reprobamur, b sirionum artes, turpitudinem: Rauros in arenam producere nefas ef

345쪽

α8 6 A P P E N D I xse Uirmamus, tetrum , ae crudele spectaculum, scorta amovenda decernimus, aetatis tenerae labem . me nosyrum judicium es, sententiaque aeternum stabit. βuanta itaque voce possum proclamo ac denuncio, facessant turpitudiner, O probra , corruptelar morum

amoveantur; nullum nobis cum Theatro, nullum eum circo, nullum

cum lupanaris foeditate commercium , genti ad sanctitatem genitc, tanti que praesidiis ad omnem probitatem directae. RUMPANTUR licet; quicunquese populo probare contendenter has popula, ct similes oblectationes concedi volunt, argumentis inducti baud satis idoneis .

XI. Tandem disputationis parte extrema post rescripta Tertulliani spectacula , quae Christianae genti contemplanda exhibentur , hoc pacto finem imponit. Ne nimium severi , ct rigidi videamur, neque mores nostros antiquae disciplinae parer esse, quia contendas, otias oblectationes dabimus, sed neque obscaenat , neque noxias. Comcurram inter se equites peditesque ludicro certa mine in justae Inc

modum, cum Angulis singuli , aut facto agmine. Cursu juvenes , I

na, jactuque certent, praemiis etiam Pictoribus propostis ad accendendum certamen. Inter se ex equis jaculentur Mauricc pugnae genere , qua alterius agminis pars magno impetu primum procurris , missisque in adversarios arundinibus, jaculorum imagine , pedem referunt , ceduntqueprementibus adversariis, quos excipis pars altera agminis, quasi insubsidiis relicta,bane ex adversa parte alii. Ludas sic continuatur, qu uni omnia heliorum imitationes, ct imagines, viaribus eorporis exereendis idonea , dexteritateque comparanda. Neque minus uilis erit desagistandi peritia certamen consit uere, globisve e

ferreo tubo flamma eluctante Haculatis in modum fulminis ,signo proposito, contendere, praemio designato illi, qui primus eurimaveris: quod in aliis nationibus flerisimus publico commodo, fructuque --ximo . Addantur tripudia more Hispanico choreae, tibia , ct timpani senitum pedumpussu modulante. Adiiciantur silia quaecumque humana sagacitate, indu ia excutiari ad oblectandum populum poterunt: tantum a turpitudine, ροβνilia, quod decet cir banos mores, absiseatur. Nihil obscaenum, fle, quod libidinis aestum prurit et, nihil crudele, quod a Christiana pieIMe abhorreat. Sed nopi pravorum bo-Minum pertinaciam : numquam imprarabimus, ut foeditate relicta is , meliora consula, salutaria pracepta sequantur : maiorum caιigine

346쪽

dusu eaeeisum, atque in alii simis tenebris jacent. Venenum moristi erum factitur hauFrint, quam ut reosa monentibus pareant . Euid igitur, operamne per demus P minime. Nam si reIinere eos morte, ad quam magno impetu currunt, non valebimur, si ab errore ad veram Diam, a tenebris ad lucem revocare, quoniam ipsi aures ob in 'uxerunt suos, alios tamen confirmabimur, quorum non es sabilis adeo in malo, ae foliis radicibusfundata, 'a sententia, ne vota statiburs ientes ingurgitent, neque obscaenis spectaculis ct tetris animas adhunctitatem genitas polluant, fiente que prudentes a ternis cruciatibus immoriatitatem peris pietatis cultoribus a Deo propositam mutent. Quod fleontigerit, ut nosro labore aliqui saltem excitati eautiores evadant, haud inutiliter possam esse operam ambiirabimur .

Iam turpesit in Dei Templa Cantores Theatratis indueere. Sanctorum actu in Neatris Mimorum arte referre sacrilega profanatio est. I. νN Hispania consuetudinem Iongo tempore & multitudinis aiadb sensu firmatam obtinere ferunt, qua solemniora festa comm diarum repraesentatione celebrari solent. Vix inducere mihi inta animum poteram, ut crederem inclytam Nationem , quae ab haere- sum peste Christi dogmata, non interrupta saeculorum serie integra strenue custodivit, vindicavitque : quae viris sanctitate & doctrina praestantissimis semper , si qua alia, abundavit, de in dies singulari Dei misericordia redundat, temerare, & polluere Christianae Reli-ligionis purissimam Sanctitatem profana comoedorum repraesentatione potuisse. Et tamen ita seres habet, ut libri typis editi testantur. II. P. Mariana cap. VI I. gravi oratione exaggerat nefas Sc dede-eus, quod Divis irrogatur, dum Comicorum ore, & gesticulationibus illorum acta repraesentantur. Refert Aristidem Sophistam Smy nenses redarguisse, quia Deorum festa comoediis celebrassent. S. Au gustinus ιib. a. de Opit. Dei cap.i3. antiquos Romanos deridet,quod Histriones infamia notarent, & eorum mimicis repraesentationibus

347쪽

Deorum cultum celabrarent.Rspondeatur nihl inquit Augustinus qua consemanea ratione hominericenici ab omni honorepelluntur, ct Iudiicenisi Deorum honoribus admiscentur illas Theatruus artes diutarius Romana non noverat, quae etsi ad oblectamentum voluptatis humanar qucrerentur , ct Piris morum reperem humanorum, Dii ea

sibi exhibere petiverunt. Quomodo ergo abiicitur scenicus , per qu meolitur Deuse ει Theatricae illius turpitudinis qua fronte notatur actor, si adoratur exactor Θ Tacitus lib. 14. refert Romanos ipsos hanc Religionis prosanationem cognovisse, atque Histriones Templis prO-hibuisse,inquiens: Ae ne modica quidem Furia plebis exar ere, quia redditi quamquam semc pantomimi, certaminibus sacris profibebantur . Qua ergo fronte , clamat P. Mariana , Histriones musici de publicis, profanisque Theatris in Christi Templa inducuntur, ut per eos sacra festorum laetitia augeatur Quid , quod Ecclesiasticae

leges sacris ordinibus eviratos comoedos indignos decloraverunt D.D.Gn. Maritum.Et qui a sacris Ordinibus repelluntur tamquam infamiae nota denigrati, eorumdem opera Divinus cultus illustrabitur ξ Quis non videt morem hunc Religionis Sanctitati fore exitia- Iem , ct CatholicaeSeipublicae dedecus summum , & Christiani nominis dignitati incredibilem contumeliam asserre Quanta heincscandalae Q 'anta Templorum profanatio, quanta divinae Majestatis contemptio Θ Terga vertunt Christiani Sacramentali Hostiae , Divinaeque praesentiae, ut eviratos Comicos liberius audiant, iisdem plaudant, ct Sacratissimum Templum in Theatrale tripudium sacrilega temeritate transi nutant. Et eo tenebrarum , de funestistimae caecitatis perventum est , ut tantum sacrilegium in consuetudinein abjerit, & ingenti aureorum copia impudentissimi Histriones ad Dei laudes pulluendas conducantur .

III. Sapientissimus Pontifex BENEDICTUS XIV. in sua Epistola Encyclica pro salicta Anni Jubilei celebratione data anno I 749. haec inter alia Idiomate Italico scribit. Non v' e pero peruno coe non condanni u canto Teatrale neue Chisse, e non richieda una gran dis feroza fra it eanto Gelesiasteo, e quelis delis Scene. Quae verba sic latine reddo. Nemo tamen est, qui camum theatralem in Ecclesiis non improbet, quique magnum non requirat diserimen, eantum Ecclesia sicum inter , O iuum Scenarum. Quisnam autem cantus Theatralis.

do Scenicus λ Qui a mimis, qui ab eviratis viris infamiae nota signatis Diuitigod by Corale

348쪽

tis editur. Porro , si, definiente Pontifice Summo, nemo est, qui ejusmodi lcenicum cantum in Ecclesiis non damnet , non detestetur, qua conscientia Theatrales Musici a scenis ad Ecclesias traducui ture Hi quippe Divinarum laudum majestatem deturpant, celestis doctrinae lanctitatem inquinant, non pietatem, non spiritualer . devotionem, non animi puritatem excitant, sed ad mollitiem,ad impurum amorem , ad carnalem voluptatem auditores provocant accenduntque. Qui hac de rc plura cupit,consulat Commentarium in Sanctam Pontificiam Epistolam editum ab erudito viro Petro Pompilio Rodota. 1U. Quid vero dicam de altero incredibili Sacrilegio , quo Sara ctorum Petri, Francisci, Dominici, Magdalenae Acta, & ipsius Christi sanctissima PasIio in publicis Theatris Mimorum, & Mimarum artificio exhibentur γ integra volumina idiomate Hispanico typis edita istiusmodi Comoediis, & Tragoediis conflata nisi ipse i gi giem , numquam induci potuissem, ut monstrum adeo portent tum crederem . Divorum historiis immiscentur actus intermedii turpissiu i , S a Mimis , & Pantomimis obscoenissimis gestic

lationibus, ad risum , ad venerem,& ad omne flagitiorum genus pro-moVendum aptillimis peraguntur. Cum haec fieri in Hispania recogito , eo acerbiore assicior dolore, quoniam praeclaram S celeberri mam gentem majori prosequor obsequio , & veneratione. Quid quaeso refert dogmata Catholica, quae mentem illustrant,acriter de fendere, si morum S sanctitatis fundamenta S mandata,quae animarum integritalcm servant,penitus suffodiantur si religio ipsa in derisionem & ludibrium adducatur e Si a me perconteris quodnam duOrum s celerum enormius sit, atque detestabilius, nempe prophanae, an sacrae Comoediae ρ mallem profanas Comoedias & Trago ira Cle patrae Semiramidis Somonisbae Sc. ab Histrionibus agi, quam facras Divorum I istorias in scenam ab iisdem summo dedecore , S turpissimo ore profanari. Et ut paucis rem persti4ngam, quo tendunt ejusmodi facrae, idest sacrilegae, Divorum Comoeditet Ut Deo , sanctisque cultus exhibeatur. At cultus Deo & sanctis suis contra Ecclesiae ritum existi ibitus , superstitiosus est . Ut Auditores ad devotionem , ad pietatem excitentur, Theatra ne, quae omnium Patrum consensu sunt

Veneris gyninasia, Daemonum domicilia, templa erunt in quibus O o Chri-

349쪽

Christiani sancti fiant ρ Revera, inquis, ptu res lacrimas landunt, dum ejusmodi spectacula contemplantur. Saepe quoque lacrimantur ebrii λ Lacrimae istae tenerioris , imbecilliorisque naturae, non comicae repraesentationis fructus sunt. Profligati pudoris Mimae, &turpissimi Histriones e scena castitatem , & probitatem auditores

docebunt 3 aut tandein eo sacrae istae repraesentationes tendunt, ut Auditores exhilarent, recreent, sestivosque emciant, quae est omnium perversitatum gravissima . Quid ρ Sanctissima Christi passio:

heroica Sanctorum poenitentiae, castimoniae , coelestium meditationum gesta, erunt risus, solatii, & voluptatis argumenta 3 Nullum non moverunt lapidem viri Sancti, ut Mimos, & Mimas exterminarent: ut Theatra , scenasque diruerent: ut omnem turpitudinis,& obscoenitatis occasionem submoverent. Et tempus ad Venit, ii a

quo ipsa Sanctorum piissima gesta in execrata ab ipsis Theatra, in

scenam prodirent, fierentque vanitatis, S Theatrici Solatii, S carinnalis voluptatis materia histrionum ore ludicris actibus obscoetiissismis permixta repraesentanda. Superat omnem fidem , S totius eloquentiae vim excedit superstitiosae profanationis perversitas. Sed quid ultra rem producimus Uani sunt conatus nostri ,

sterilesque labores , nisi Consessariorum accedant subsidia. Ministri Dei, qui Magistratibus, Principibus, ct Regibus sunt a Confessionibus, ct a Consiliis, mederi tam sacrilegae corruptelae Valent. Ipsorum est& supremis Potestatibus suggerere, ut Religionem Christianam , S propriam gentem liberent a tam probros, dedecor . Ipsorum est, spectatores a Sacramentis arcere , nisi a lavenda pro pria praesentia tanta perversitate abstineant. Sed, quod deplorari satis nequit, nimium confirmari perspicimus S. Caroli Borromet effatum , Confessariorum nempe incuria, ignorantia, humanoque respectu evenire, ut in omni fere arte, professione, di statu, cor ruptelae abusus, & scelera passim grassentur .

350쪽

2.9 I

DISSERTATIO SECUNDA

In nonnulIis Regularium eliaustris repraeseruari earnissprivii tempore solent.

ON minores turbas ciendas lare adversus hanc, quam contra superiorem Dissertationem, ipse equidem praesentio, quod carpere illorum corruptelam , moresque aggrediar, quorum est, Divinas leges interpretari, exterminare vitia, curare infirmos, S delinquentes in virtutis semitam revocare. Quidὸ obganniet nonnulli causam propriam orantes quorumdam Regularium Comoedias, Sabusus in apricum , Publicumque conspectum traducis Z Quid offendicula Christiano rum auribus ingeris p Scandala, & quidem gravia istiusmodi scripta pariunt : derisionem, contemptionemque Religiosorum hominum inducunt, secus correctionem, & profectum. Scilicet : Quoties SS. Ecclesiae Patres in flagitia sive Christianorum, sive Clericorum invecti sunt,protinus hominum iniquorum maledicta experti fuere .

Scio me inquit S. Hieronymus Epiri ad Monach. Rusticum ) osse Iurum esse quamplurimos, qui generalem de vitiis disputationem is fuam reserunt contumeliam, di dum mihi irascuntur, suam indicant conscienIiam, multoque pejus de se quam de me iudicant. . . PrudenIis viri es ae prudentium feminarum diffimulare, imo emendare, quod in f e intelligant, ct indignari sibi magis , quam mihi, nec in monitorem maledicta congerere. Plurima hac de re S. Bernardus in Apolog. ad Gulliel. scribit. Non adversus ordinem, inquit, se pro Ordine disputare putandus ero. Non ordinem in Bomines, sed hominum vitiare. prebendo. Et quidem diligentibus ordinem in Bae re mole sum me fore non timeo. . . Si quibus vero disinicuero, i i se manifestaut, quia Ordinem non diligunt, cujus utique corruptionem, ct vilia damnari no-O o h lunt,