장음표시 사용
211쪽
ab iis,tanquam solius Dei scientiae proprium praedicatur, Oculi D- Eccis t sapiens Ecclesiasti Σ3 . multo prus lucidiores suntsuperstim, c rc - .lbicientes omnes vias hominum, profundam ab si.
Benedicite omnia opera domini domino, lauante σμ- perexaltate eum et ecula.
Rouo C AN T omnes creaturas ad laudandum Deum. Primum generatim: tum singulatim,descedendo a coelestibus per eas,quae generamur in aere, ad terrestres & aquatiles. Idem autem est,omnia opera Dei, atque omnes prouocetur. creariirae Dei,imo idem est atque omnia quaecunq; sunt, &ubicunque sunt omne enim quodDeus non est,De opus est,a Deo sfactum,& ex aliquo temporis initio effectum. Commemorant autem , eas creaturas,quae vel propter aspectum mirabiles sunt hominibus,vel ropter sum amabiles, et propter opinionem erroris de impietatem hi peristitionis,erant quibusdam gentibus diuino cultu venerabiles.Vt, cum mortales ex hoe hynino intellexerant,omnia quae in rebus creatis amant,mirantur, & quasi diuina colunt,esse unius optimi,potetissimi,& sapientissimi opificis,hoc est,Dei opera,omnem tuum amorem d- . mirationem,uenerationemque ad illum Vnum amandum, mirandum, colendi inaque conuertanti s modo Sed quomodo,inquiet aliquis,omnia Dei opera prouocantur ader a urae laudandum Deum,c im in ipsis,multa sint ratione, voce, sensuque ca- rarioηs rentia,Respondet Euthymius super Psalmum i 8.tribus modis lauda-pusiquem rita glorificari Deum posse: aut voce, sicut bi tres pueri laudauerunt rem,prouo- Deum,& Moses post transitum maris rubri: aut aspectu & praesentia, centur ad cum aspectus rei asi cuius& contemplatio , propter pulchritudinem, laudadam quae in ea re cernitur,vel utilitatem, quae ex ea percipitur, ad laudan- eum. dum eius rei opificem & auctorem excitat: sic in Psalmo i 8. dictum e st, Corit,enarran loriam De autuita & conuersatione:quemadmodum Dominus dixit cluceat lux vestia coram hominibus,ut videant opera ve-
Matthil. ira bona, glori irent patrem vestrum,qui in caelis U.Laudant igitur Deu, quae sine ratione & sensu sunt , sua magnitudine , pulchritudine, situ , utilitate , ministerio, perseuerantia , spectatores su in admirationem & laudem factoris mouent.Vnde spectatoris lingua , ad Dei sperarim laudem ipsa quodammodo utuntur.Omnia,ut inquit Gregorius Theo- Ibed . logii Deum laudant,& inenarrabilibus,di mutis etiam,vt ita dica, v cibus
212쪽
A cibin Deum glorificant. Nainque pro his omnibus gratiae 1 me aguntur Deo,atque hoc pacto mea laus,qua Deum ego laudo propter illa, ipsorum quoque laus efficitur,dum ab illis ego laudandi occasionem a. ipio. Hactenus verba sunt Euthymi j & Gregorij. Hieronymus autem luper hunc locum ita scribit. O-m creatura, ros eo sed opere tau- Hieronum t Dominum v a ex crearum cousequenter cri Mor intelli itur,ct insin sis operib s,atque esse iduo,Dei magni licemia demon, Datur. ibus verbis innuit Hieronymus duos modos,quibus intellisi possit,ab omni creatura laudari Deum:vel quia rerum creatarum aspectus & contemplatio, ducat nos ad cognitionem pulchritudinis & perfectionis Dei, cuius
consideratio,no, ad laudandum mandum, vcnerandumque ipsum incendit,uel quia quae cernuntur in creaturis, eorum creatoris potentiam,sapientiam,ac prouidentiam,summa laude,gratiariam actione,ac veneratione dignissimani ostedunt. Sex autem n rebus creatis animaduertere est , quae opificem earum Deum, mmmc commςnd x ς pre eriai. dicant. Primo,tam varia & multiplex rerum conditarum natura,& uimma cui miti suo senere persectio.Tum,tanta pulςhritudo & praestantia proprietatu affinionii,&accidentium,eorumq; tanta cum natura re- ru,quib. inhaerent,couenientia. Postea,tanta villita, & mirabilit , ope miri isti rationum &effectuum. Deinde,tantus ordo & proportio, & singulac runt inter se,& cum ipsa uniuersitate, ac summa totius mundi. Praeterea tanta perseuerantia in conseruando ordine , quem ipsis ad initio Deus imposuit.Ad haec,tanta constantia in praestaudo hominibus naianisterio& seruitio, auod illis Deus iniunxit. Denique,tanta obedientia erga Deum in omnibus,quaecunque Deus vel in ipsis, vel per i as operari vult,etiam praeter ipsarum naturam: ut cum iussit solem motum suum aut sit re,aut retroagere,aut non lucere: vel ignem de caelo descendere,aut non urere,& alia id senus in prodigijs & miraculis a Deo si iis conspicua. Verὸ siquidem lapiens dixit: Oniim creatara tibis.. Imrisci uiuoc David, omnia sermum t H.
Benedicite angeli Domini Domino.
R A EM i s s Ain uniuersum in comune,omnium rerum ad Dei laudes exhortatione,deinceps singulas creatura, curas, adi de lituitam:gradatim tamen a supremis, per meduas, gelis lauaesusque ad infimas procedendo, reei E ab angelis sunt pto Dei in .' principio vi qui ceteris omnibus rLbus multo sint anti-emur.
quiores:sicut multas,ui Pistoc antiquis Ecclinae doctorib. ta Giaecis, , 1. 3
213쪽
quam Latinis placuit. Aut, si non sunt originis antiquitate priores, Cum ines quod sanE verius est,iunt certE naturae,potestatis, aliarumque tituli li se diis tum rerii praestantia superiores. Denique,in hoc ipso munere laudandi Iaud ih.u Deum, iactis rebus antecellunt, cum & omni mentis intentione,& si-Grylii e ne ulla intermistione,Deum perfectd semperque collaudent. Cur igi res multat tur,inquies,qui ipontE sua id perpetuo iaciunt,ab istis iuuenibus,qualios alia lau- non facerent,aut non studiose ac diligenter facerent, ad id exequen-QΔ7 Deu dum inuitantur.Sed non est haec oratio, tam inuitantium angelos ad faciendum,quod ipsi non faciant,vel ad cumulatius faciendum, quam faciant clim laudationem Dei,nec angeli unquam intermittant, nec remittant:verum,est oratio gratulantium,& collaetantium ipsis, quod in eo munere tam diligentes ecferuentes sint. Non attinet autem lectorem monere,vocabulo angeloruna,significari hoc loco omnes caelestes spiritus: quorum tres esse hierarchias, supremam mediam,&infimam,singulatque ternis itidem ordinibus distinctas, Dionysius cael stium secretorum taei villimus, nos edocuit. Quoniam autem beati itili iuuenes,in hoc hymno praemiserant,Benedicite omnia pera Domi ut anzim,nunc autem subi jciunt, se eicite a Vel, Domi Domim,clarissimE' ostendunt,angelos a Deo esse conditos. Idem ante . uerat David in Ctiri psal. 148. Cum enim commemorasset angelos,& caelos,& astra, proxisse, iis eiust subiungit,i j v xviij si tofum,il se mandauit, creata sunt. dia libri Ve
Ceterum si angeli sunt Dei opera,s nul cum hoc mundo corporeo coiuliti,quae nunc in scholis recepta est,& theologis probata sententia cur eorum creationem Moses in libro Geneseos tacitam praeteri-uityNam quod Augusinus dixit in libro .ia. conseis.& in libro ii. de C litate Dei,& in primo libro de Genes ad literam , fuisse a Mose si
tofume, a gnificatam creationem angelorum, per caeli & lucis creationem, cuition no, iententiae Beda quoque super Hexameron subscripsit,non tollit, quili memora auget magis diis cultatem. Nam cum narratio illa Molis sit historica, QKL ius verba secundum propriam eorum significationem, accipieda sunt, vocabulum autem caeli & lucis,no propri ,sed figurat tantum,& my- - isset,i. stice angelos significare potest. Cur autem Moses, non angelorum, ve Roseis A serer a creationem,apertu & explicath exponere voluitλ Quod si
than is caelum & lux a pelos significant,ubi nam caeli,& lucis cre alio a Mosecho se , traditur,Pcrmultis probata est ea ratio, quam Athanasius respondens mi. ad quartam qu stionem Aiuiochi,si tamen eius libri auctor filii Albi D . Ah si natius,& Chrysostomus ac Theodoretus super Genesim, tradiit. Qitia Hebraei esset ingenio ad idololatria valdo lubrico & lclivi, propterea Mosem angeloru creatione explicare omisit se, veritum, ne si caelestium
214쪽
mentium dignitate &praestantis Hebraeis aperiret, hinc illi occasione caperent existimandi,airgelos,& Deos esse,& diuinis honoribus coletidos.Verum mihi quidem ob eam ipsam rationem videtur Diise conueniens,ut creationem angelorum Moses exponeret. Nam cum Hebraei,
quo tempore hic liber a Mose scriptus eis, iam eo tempore notitiam angelorum tenerent ex traditione maiorum,ex quibus audierant,saepEangelos visos esse hominibus,ut Abrahae, Agar,Loth,& Iacob, plus ia-nE timendum fuerat,ne pntarent eos esse Deos,quos in enarranda mundi creatione,a Mose praetermissbs, suspicari poterant a nullo esse creatos,quam si eorum creationem ille prodidisset. Quis enim Iudaeorum adeo rudis & hebes fuisset,ut crederet angelos esse Deos,& diuino cultu dignos,quos ex Mose cognbuisset,nec fuisse semper, & ab alio esse
factos ex nihilo,& in creaturarum numerum atque ordinem ab eo redactosHlla igitur mihi praeter caeteras, ratio similior vero semper visa Ratio pra- est: Mosi propositum tantummodo suisse, tescribere creationem huius babilis . mundi corporati & aspectabilis,& earum rerum omnium , quae patent sensibus,& vulgb admirationem asseruiatmarii de istiusmodi rebus multas,tam Chaldaei,quam Aegyptii,quibuscu Hebraei diu versati fuerant,
ut diuina numina mirabantur & venerabantur. Itaque harum rerum, originem,opificium,&architectum atque fabricatorem indicare Moses instituit,ut Hebraei veritatem ab eo edocti, tanto impietatis errore nunquam implicarentur,& ut eiusmodi rerum, quae frequenter in sensus ipsorum incurrerent,pulchritudine,& utilitate permoti,ad earu opificis excellMitiam aestimandam,mirandamque,ac debita laudum praedicatione, & gratiam actione persequendam,excitarentur. Et vero, tunc Hebraei admodum rudes ta obtus erat, nec rerum incorporearu quaeq;
purissima tantum & intctissima mentis acie cognosci possunt capaces. Verum missa haec seciamus Illud potius dicamus multa esse in a se ArgelimuIlis eximia & praecipua,ob quae Deus,& ab ipsis,& nobis maxim P lau tis rebus cedandus stringeli namque inter omnia,quae in hoc amplissimo,pulcher tem sereat irinio,plenissimo & persectissimo mundo continemur, sine ulla dubitatione principatum obtinent. Etenim,si spectes eorum originem dc an- me praestat. liquitate,primi omni a,aut cum primis creati sunt: si vitae & durationis Iongitudinem,immortales & incorruptibiles sunt, si naturae gradum &conditionem,sunt planE incorporei,nec mortis necessitati subiecti,nec . frigoris,caloris,samis,sitis,morborii, ulliusve lassitudinis molestiis obnoxij,nec rei ullius corporalis indigetes,si agilitate,nulla est ceruorum pardorum,tigriu,vel aquilam pernicitas,vel orbium coelestiu velocitas,
215쪽
quae angelorum celeritatem possit adaequare: si dignitatem intellectus δε mentis,pemetud intellis ant,& sine discursu & omnium,quae natum liter sciri polriint, ex quo lunt conditi, plenam & consumit ata habent scientiam: si vim & constantiam voluntatis, escacissimε volunt quod, volunt, & immobiliter eligunt: si firmitatem memoriae, nulla illis vi quani subrepit obliuio: sed quod semel perceperunt,omni aeuo conser uant: si potentiam, est incomparabilis: cuius vel unum illud satis manifestum est argumentum,quod unus angelus,nullo labore,maxima fac, litate, primum coelum,cuius comparatione,uniuersa terrae & aquae in tes,unius ferme puncti instar obtinet, tot annorum millia sine ulla intermissione,tanta vi bc celeritate conuersat. Si numerum, sunt propemodum innum trabiles:vt indicat Daniel c. . & Dionysius in libro de
caelesti hierarchia eap. t .maiorem esse assirmat numerum angelorum. quam omnem rerum sensilium de caducarum multitudinem:sicut enim caelestia corpore,aliorum corporum magnitudinem exuperant, sic nu-- merus angelorum,multitudinem aliarum rerum excedit. Si dispositionem dc ominem,sunt ordinatissimi,in tres hierarchias de nouem ordines distributi: nunqua ea distinctione dc ordine aut variato, aut variando. Itaque nec inferiores cupido incessit unquam, ascendedi ad locum superiorum: nec superiores,ne deturbentur ad locum inferiorum, metus vllus solli citat,aut tangit. Si varietatem,nullus est in tanta multitudine angelorum , qui auctore diuo Thoma,non differat specie ab alio angelo. Ex qu' licet intelligere,cum insimus angelus tam si perfectus, quanta sit supremi persectio. Si in aliquo ampli si imo campo vel pr to,essent mille millia florum, in quibus duo fores eiusdem speciei reperiri non possent,sed quilibet florum,a quouis alio differret specie,ni nil posset cerni pulchrius, nihil spectari admirabilius. Si ad munus &exercitationem eorum aduertas animum, in coelo quidem , unum hoc
piscissimum ac petetuo agunt,omni vi & cotentione sua laudare Deli:, nec unquam ab hoc suauimmo cocentu vacant: de quo intelligi potest illud Iob:Con ι inicati quis dormires ciυλ Infra coelum autem, multa& varia sunt eorum ministeria. Sunt enim diuinae prouidentia: in regendo,& conseruando mundo,praecipui administri: quamobrem in scriptura vocantur milites Dei,exercitus Dei,principes prouinciarum,praesi-. des populorum,singulorum hominu custodes,magistri,dc apud Deum internuntii & interuentores: deniq; orbium caelemum motores εἰ re-Iών. O ctores:quapropter apud Iob dicuntur,portare orbem,&esse columnae
23. coeli. Iam vero,si consideres excellenti xin supernaturalis Patiae, qu
216쪽
A illis Deus abunda er largitus est,comperies in illis omnibus esse fratiam innocentiae Quippe qui nulla unquam vel leuissima peccati labe inquinati sint:nunquam Dei gratia spoliati, nunquam nudi fuerunt, ingratia ab initio creati, & in ea perpetuo conseruati. Verum,quod omni miraculo mirabilius est,in tanta donorum naturalium &caelestium a- bundantia & excellenti est in illis profundisiipia humilitas,& incredibilis aduersus Deum pietas & reueretia. Coram eo,inquit Iob, incur n- Iobro orbem, columna caeli pavent in con stellii eius. Ioannes quo- aε. que in Apocalypsi,vidit angelos cadentes in facie sua, adorare Deum. Hoc. . Est praeterea in angelis paratissima dc promptissima voluntas, ad omnia Dei mandata, umina diligentia de efficacitate exequenda: unde Da
citisvolu emrim Nec vero & abiectissima ministeria detro 'ctant subire angeli,quin ea cupidi mE suscipitit,ec diligentissimEobeunt,ut Dei voluntati obsequantur,do hominum saluti consulant. Tale fuit,angelum luctari cum Iacob,famulari iuniori Tobiae,de vatem Aba Gen. . . cuc, capillo ex Iudaea traducere Babylonem, ut prandium serret Da- Tob.s. nieli: propter hanc obedientiae pro titudinem de efficaciam,compa- Dami rantur angeli ventis de igni. De illis enim cecinit David Psal. aseris atarios mos i iri i ,er ministras mos ignem urentem. Qitis igitur de tot& tantis angelorum virtutibus de donis , Deum i n summis, de pers e tuis laudibus efferat de celebret3
Benedicite coeli domino Benedicite omnes virtutes domini domino.
ECτr monet Chrysostomus homilia η. super Cene- Chrasiosissim, non quia scriptura numero multitudinis coelos sae- mim intimpissim)nominat,ex eo c5cludi posse,non unum,seu mul- es corium tos esse coelbs : siquidem vocabulum coeli Hebraicum pumuit. Sciamaim, secundum proprietatem dc usum linguae Hebraeae,caret numero singulari,sicut apud Latinos,Athenae,Veneti ,SPracusae. Hoc rectE Chrysostomus,illud non redid, quod tanta asseuer tione affirmat,qui plures uno coelos iaciunt, eos diuinae scripturae, dc D doctrinis Eccloasticis aduersari,Mosem namque unum tantummodo coelum tradidisse,quod appellauit firmamentum.Iustinus Martyr in re Ius Antu sponsione ad quaestionem 1 .Orthodoxorum,ait duos reuera esse tantummodo coelos principales,sed eos distingui in varia spacia,quae non
217쪽
A ro,summa ratione,& arte facti, diuinae intelligentiae ac sapientiae illi striora monimenta & clariora sunt testimonia. Ad commendanda praeterea coelorum dignitatem facit,quod in scriptura coelum vocatur Deis: les,domus,thronus,templum,& regnii:& quia ipsum a Deo electum est,ut esset domicilium angelorum & hominum beatorum,etiam corporum post resurrectionem ubi Deus se beatis clarissimE cemedii, a decisiimE amando,& iucundissime fruendit,in omne aeternitate praebet. Quod vitem postea subditur: Benediciter er virtutes Domini Domi- pe
no artim nabet expositionem: quida enim per virtutes,exponunt ordi virtutes
nem angelorum qui est in secunda hierarchia: istos aute solos omnium hoc loco tima angelorum hic propriE,ac nominatim memorari aiunt,quod per istos, te rigere Gomnia quae in hoc mundo fiunt , Deo prodigia & miracula,perpetrata portet.
tur, de nomen virtutum acceperunt. Alij per virtutes, intelligunt angelos qui mouet coelos, & hos in Euagelio vocari a Domino virtutes Matth. a coelorum,cum ait in c5suri matione seculi sore,ut etia coelorii virtutes comoueantur: scilicet,quia remouendi sunt angeli a ministerio moue-di cc os,cu nullus post die iudici j coelorii suturus sit motus: & de his virtutibus censent intelligendit,quod Ecclesia canit in praefatione Mis
sq. se,caeloruν rue virtute ac beataseraphim socia ex sentione concelebrant.
Nec desunt,qui existimet,vocabulo virtutu significari virtutes, seu vi-- res coelorsi,& fidem,quas esse admodis varias,potetes,& mirabiles,tata
effectuu varietas & mirabilitas,no dubid dictarat. Siquide, alia esse di V nulti' cui virtute Saturni,sta Mercurij,& sic deinceps alioru planetarii alia, de m mi sidera quoq; inerratia,praesertim illustriora,visuq; insigniora,& illas o- rabiles. dio & quadraginta siderii imagines ab Astrologis designatas,in iras qui de,& licet plerisq; occultas,certas tia, & a doctis explorate perceptas, virtutes habere arbitratur. Quin ipsemet sidera, prout mirabili ordine sunt disposita,& speciosissimo decore nitet, atq; incredibili efficacit te vigoreq; pollet quapropter in scriptura exercitus,& militia coeli appellati solet illo virtutu vocabulo significari existimat. Sed ego, quia hoc loco simpliciter & praecise nominatur virtutes:reor equide signi-
D sicari eo voca ulo,omnes virtutes rerii naturalium, quae principia Lint mirabiliu operationii,& causae effectuit,qui nos admiratione, & ignoratione causae,unde filat,modiq;,quo filii, suspei os tenet.Talis est virtus magnetis attralaedi ad se serru & acu nautici ad septentriones ubiq; lo-ςoru seinper conuertendi,ac dirigedi,talis est virtus illius pisciculi,que i, effectu appellariit remoram,quantamuis navim,remis ventisque ii
citatissima, sistendi in medio cursu de immobilem tenendi. Tales sunt
218쪽
innumerabiles aliae virtutes metallorum apidum,herbarum,& anim lium, aut nos mirabilitate effectuum,&ignoratione causarum,insati bili admiratione aisciunt.
Benedicite aquae omnes,quaesuper cariossunt, Domino.
per las I R D v A quaestio quae multorum ingenia fatigauit,quales sint aquae, luas in hoc hymno tres illi iuuenes,& Dauid in Pia i 8. iuper coelos ei se dixerunt: in exoratio aute libri Geneseos, easdem aquas super firmamentum ccoli a 2 Deo locatas ei se,scripsit Moses.Verum honesi huiust D - μω - tantae difficultatis, subtiliter examinare , ac liquido diiudicare. Cuius rei diligentem plenamque tractationem inos uinius nos in primo volumine eorum nouem,quae in librum Geneseos a nobis composita, proxime,si Deo placuerit,post hos in Danielein commentarios,edit
ri sumus. In praesentia igitur,quid nobis videatur de istis aquis similii
Ego arbitror,cum & hic,& alibi in scriptura,nominatur aquae super coelum,uocabulo coeli ion aliud significari,aut intellisti debere,quam acrem,vel totum hoc spacium inter astra & terram, usquequaq; pates, ta diffusum. Sic enim crebro in sacris litetis sumi vocabulum coeli,notius est legeti sacros libros,passim obuiis exemplis,quam ut probati . ne vel demonstratione ali a sit opus. Si autem per coelum intelligimus acre,per aquas,quae super coelum sunt,non alias prosecto intellige. re conuenit,quam quae in superiori parte,velot Philosophi loquutur, in media regione acris generatae,per imbres seu pluuias,ad refrigeranda & sincudandam terram,inde destitui. Nec officit huic expositioni,st
numero multitudinis dicuntur aquae esse super coelos, quati, ut nomen coeli possit aeri adaptari,nomen tamen coelorum, non queat ad aer accommodari. Namq; in eo,sicut paulo supra monuimus,seruatur proprietas & vius linguae Hebraeae,in qua vocauulum coeli caret singulari, sicut apud Graecos & Latinos,Athenae & Thebae.. D e huiusmodi aquis quae sitiit super c lu,hoc est super aere, saepenumero loquitur scriptura,veluti cum tradit,Deu dare pluuia de cetio, aut
cotinere ea in coelo,cu inquit, D cu claudere coetu ne plua vel aperire, ut plua cum ait,Deu aperuisse cataractas coeli,5 pluisse per quadraginta dies,di quadraginta noctes,quo seret diluuiu: ciun apud Hier. c. Io.
riora cetit,loqui aute hic de csto acteo,declarat id quod proxii E subdi
219쪽
A turris o ponu nubem ascensum tuum, en atributissiperpennas venis . Sic enim dicitur Deus tegere coelum aquis,sicut ue eo canit alio Psalmo Psci. s David: operit caelion nubibiu, parat tereae pluviam. Ergo idem coelum est,quod tegitur aquis,& quod operitur nubibus , hoc autem est, non coelum sidereum , sed aereum. Simili ratione, in scriptura dicitur coelum pluuiosum,siccum,sterile,etiam aeneum. Nec est illud hoc loco ignorandum,duo in sicris literis, instar magni miraculi, ad declaran- Duo D idam Dei omnipotentiam,praedicari & magnificari:vnum est,i Deus metetna m immensam terrae molem ac pondus,ceu suspensum super nihilo,teneat ocula.' immobile, de ait Iob cap. 26. appenuit terram super nihiliam. Lege eundem Iob in capite 38. Isaias quoque inquit capite . o. ctui in ing Qitis appendit molem terrae. Alterum est , quod supra coelum , id est, in sublimi aere, infinitam aquarum vim contineat, quarum vel nimia profusione,vel retentione,omnem terrarum orbem perdere facilE poclet. Hoc spectauit Iob cap. et s.cum dixit: Ahi ligat M. iis bibm suis, Explieis ἀ-
ut non erumpant pariter deor ac in capite I a. Si continueris Ap As,omnia sicu. - e
sicca Διntur: siemiferis ea fibuerient terram: ide6q; in libro Prouerb.c. ta ruuιγλ8.scriptum est . Quando aethera fimanis um, or librantsntes aquarum.
Vbi pro vocabulo,aethera,Hebraicε est Sechachim,quod proprid significat nubes:quamobrem septuaginta interpretes verterunt Graecὰ, τὼ ἄνα νές hoc est supernas ninulas, seu nubes. Quare ,quod sequitur, stlibrabat Antes aquam in non est accipiendum de fontibus, 'ui ἡ terra scaturiunt,sed de sontibus caelestibus seu aereis, qui ingentem ac peren- nem aquarum vim in terram profundunt. Dicitur autem libraste sontes aquarum, Q in excelso aere suspendit nubes,E quibus quasi E sontiabus effundit imbres,non tamen sine modo ac mensura, sed quasi librando & modi scado,ne videlicet,eiusmodi aquarum,aut nimis parca, aut nimis larga effusio,terris noceat. Plinius quoque,aquarum in sublimi pendentium miraculo commotus d obstupescens, exclamauit : ni mirabilius aquis in caelo auribui . Has igitur aquas in coelo,id est,in excelso aere generatas, Se inde in terras delapsas,quia & aspectu manifestae,vulgiri; notae,& loco mod que generationis earum,mirabiles,& vsitianimantibus, cunctisq; terra nascentibus perquam utiles erant,maximὸ consentaneum rationi est,re
D Mosem in libro Genes eos describere & denotare voluisse:& Dauidem in Psal. 148. atq; illos tres iuuenes in hoc hymno , ad laudandit Deum
inuitasse,hoc est,earum contemplatione & admiratione, excitasse homines ad diuinae potentiae ac prouidentiae laudes praedicandas. Hac deis aquis
220쪽
- aquis supercaelestibus sentetiam valide commedat diuus Aug. ita enim scribit,de hac ipsa nostra opinione loquens,in lib. 2. de Genesi ad lit
ram c. . I ic ego dilignitiam con erationemque , laude dignis imam iudico: quia enim dicit,nequa contra fidem in pt omptulosito dochmento,crein potest. Ac licet aquae ipsae elementares,aliquae essent super sidera,tamen, quia illae ab hominum non tantum sensu,sed etiam intelligentia remotii sun ae,nullo proprio signo aut effectu notabiles essent: eas Moses,qui
rerum tantummodo corporalium,quae sub sensu hominum cadunt,prbinam originem aperire costituerat,onxninb tacitas praeteriisset: luem admodum multa etiam de angelis,quae nouerat, di literis mandare po terat ob eandem causam stantio suppressit. Probabiliorem etiam facit hanc nostram interpretationem, comparatio eius cum expositionibus aliorum,qui aut supercaelestes aquas,interpretata sunt, veras & eseme rares aquas,super astra,ad ardore eorum temperandum,locatas:aut qui non alias cesuerunt esse aquas supercaelestes,quam nonum coetu,quod
ipsi appellant crystallinum: has enim interpretationes,& magnis inc modis premi,manifestis'; rationibus coargui,& a proposito Mosis,sacrarumq; litterarum cosuetudine abhorrere,constat erum & haec, &quaecunq; aduersus sententia nostram afferri possunt,in praedicto libro a. nostrorum comentariorum in Getiesinti diligeter plenEq; tractatur.
Duo tamen non sunt dissimulanda,quae ex hoc hymno videntur posnua .pis obiici In eo namque prius memorantur aquae,quae sunt super . EAM, Ver5,sol,luna,& stellae nominantur,quo significari videtur,illas aquas supercaelestes,esse super omnia sidera. Deinde,in eodem hoc hymno,distincte ac separatim nominantur aquae supercaelestes, &
infra eorsum comemorantur nubes,imbres,ros,nix,pruina: quo licet
titi; in G sere, qu s illas quae super coelos sunt,ab iis,quet in aere generan
tur,esse diuersas. Sed no est operosum ista dissoluere. At metum enim ex ordine& dispositione eorum,quae numerantur in hoc hymno,sumptum,valde infirmum est. Nam n,quia hic aquae supercaelestes nominatae sunt ante sidera,proptereti volunt esse eas super ipsi sidera: ob eandem causam ego coniiciam,illas aquas esse infra lidera: quia David in Ps. i 8. post solem,luna,stellas,& coelos,eas comemorauit. Rectὰ in net Euthymius,hunc hymnum exponens, nullo ordine recenseri in eo creaturas idq; per se manifestum est,consideranti ordinem eorum,quae memorantur: prias enim nominatur ros,pruina,mx,glacies,& gelu: p sterius autem,dies & nox,lux & tenebrae. Haec autem , si quidem rectus