장음표시 사용
491쪽
Septuaginta hebdomades abbreviatae sum super populum Atuum, super ciuitatem Ianctam Hierustam
C A N i E L sua precatione, tantlim supplicauerat Deos pro solutione captiuitatis Babylonicae, & Iudaeorum liberatione. Quorsum igitur docet hoc loco Danielemi angelus, certum tempus aduentus Messiae λ Quid enimi ad vota & pollulata Danielis de liberatione populi,& MUM, resectione urbis Jc templi, hoc de aduetu Meisiae pertinebat Non igi- reston eat turdesiderio, & petitioni Danielis, ab angelo in hac visione videtur Adesderio ct esse satis tactum. Ad hanc citraestionem trifariam responderi potest. sit
petitioni primum rei ponsum: Danielem,tum ex visione illius statuae, quae regi Nabuchodonosor in quiete visa fiterat, tum ex ea visione quam ipte primo anno regni Baltasaris Eabuerat assertissime cognouisse, filium Dei humana indutum carne , descensurum in terras , & conditurum quoddam regnum amplissimum & aeternum , cui omnia mundi regna subiicienda essent: & in eo regno populum Dei florentissime ac filicissime regnaturum. Est igitur admodum credibile, Danielem sui mo exarsisse desiderio noscendi certum tempus, quo filius Dei venturus esset in mundum , & tot tantaque bona mortalibus allaturus. DItaque Deus in hac vitione, voluit&praesenti Danielis petitioni deliberatione populi,ac de Hierusalem, templique reparatione,& pri ribus eius optatis ac postulatis de aduentu Messiae, simul satisfacere. Deus plus Alterum responsum: tanta est Dei erga homines , praesertim vero se dat, quam uos suos benignitas, & bonitatis redundantia, ut non modo quae o- .ia suaser plant, petuntque ab ipso , sed etiam plura & maiora eorum votis *ctiisperatur. po tutatis largiatur. Legimus , Acha E regi Iuda metuenti eversionem regni Dauidis,contra quod duo potentes reges, Israel,& Syriae, coni uiauerant Deum per Isaiam capite septimo, praedixisse . non modo se regnum illud terrenum Dauidis defensurum ac seruaturum, sed etiam inisso in terras filio suo,& ex purissima virgine nato, omne Π-nus hominum ex Daemonis potestate ac seruitute peccati erepturum, de spirituale Dauidis regnum .hoc est Ecclesiam suam, per uniuersum I terrarum orbem propagaturum, & contra omnes humanas & diabo licas vires defensurum. Similiter hoc loco, non tantum promittere voluit Danieli relaxationem captiuitatis Babylonicae, & reparatio nem Hierusalem ac templi : sed praeterea, hinc sumpta occasione, patefecit .
492쪽
A patefecit certum tempus venturi Messiae, qui teterrimam animorum teruitutem depelleret,& aditum nobis ad cinium,atque ad immorta-Lin beatam vitam aperiret. Tertnim responsum est: consuetudinem esse diuinae Scripturae, cum Scriptudia de re quapiam agit. quae alterius rei ligura eis, in eius rei tractatione consuetudo
multa quae ad rem illam si guratam pertinent, immiscere. David & est ue res Salomon , quia multifariam praesi urarunt Christum , propterea in psalmis, & apud prophetas, clim de illis agitur, interdum nonnulla multa -- si inseruntur,quae illis,alit vix aut nullo modo, Christo autem Domino, misere cuproprie persecte. manifesteque conueniunt Idem posset dici deterre- de Murana illa Hiemialem & ciuitate Syon, quae similitudimem gelserunt Ecclesiae Euangelicae, vel triumphantis. SimilitUr igitur , quoniam Babylonica illa Iudaeorum captiuitas, eiusque solutio , imaginem quandam praeserebat captiuitatis omnium hominum sub diabolo.&peccato,& eius liberationis quam Christus perfecturus erat: nec non& illi septuaginta anni captiuitatis, similitudine in quandam, & conuenientiam habebant cum septuaginta annorum hebdomadibus quibus decursis, Christus in mundum veniens, auctor effectorque salutis C ac Delicitatis humani generis futurus erat, sapientissime Deus in hac visione, sit nul cum liberatione populi , & terrenae Hierusalem resectione , praefinitum aduentus Memae tempus coniungere voluit.Ru-
pertus quidem certe, in eo libro quem scripsit in Danielem, capite decimo sexto , assirmat , Danielem diuinitus eruditum , intellexisse captiuitatem illam Babylonicam , de eius liberationem , figurainsuisse alterius spiritualis captiuitatis , quae uniuersum genus hominum complectebatur: ideoque more prophetico , sub vocabulis illius captiuitatis, & reparationis Hierusalem , praecipue animo intendisse certum tempus, quo captiuitas humani generis per Meia
D siam dissoluenda, & Ecclesia Dei esset reparanda. Ruperti verba ita se habent. Si solam lutera 'ectes, numquid Ore tonsa, qua dedit angelu , Ris ortis Danielis oratio agitauerat ille enim pro solatione captiuitatis, ct urbi ac quum,do tempti reparatione Deo sunti cauerat. Itaque si solam tittet m θ - ρ, .lurictes , nihil inuenies , praeter illam septuaginta annorum B bylonicam Dani lucaptivitatem : mbit praeire riuitatis O rempli man facti petiit,vi
quod deploret , aut quod recuperari demeret. Verum s ita e t , s frit,hdisse
hoc tuηtum in votu habebat: numquid pro ea re opportunam coUol ορ- Una t. nem accepit 3 Nonne perius contraria votis audiui Non enim dictam estissi, adi cabitur Derusalam O templumisitque omnis creemomarum cultus
493쪽
A sed decenniorum ita ut quaeque hebdomada constet septuaginta annis.& tempus septuaginta hebdomadum contineat quatuor millia nongentos annos Quam opinionem aliquatenus 1 ecutus eli Eusebius in libro 3. de demoniiratione euangelica. Is namque in disputatione de leptuaginta hebdomadibus,in tertia tua expolitione, cum priores sexaginta nouem hebdomadas, fecisset lingulas septem annorum. Cxtremam fecit decenniorum, viqite ad leptuaginta annos eam extCndens. Nicolaus de Lyra super hoc nono capite , & Petrus Galatinus Galat. lib. in libro de arcanis catholicae veritatis memorant opinionem quo- ι .rundam Rabbinorum quorum aliqui faciebant has hebdomades iobi- Rabbini B laeoriam alii verb centenariorum. Iobilaeus erat tempus quinquagin- de bubeb-ta annoriam quare unaquaeque hebdomada Iobilaeorum, conitat tre- doniadibrucentis quinquaginta annis:& omnes septuaginta hebdomades. conti- quid nent viginti quatuor millia & 'ii ingentos annos. At vero una hebdo- rem.
mada centenariorum continet scptingentos annos, septuaginta vero hebdomades annos quadraginta nouem millia. Verum, earum interpretationum facilis est confiatario. Etenim nusquam inuenitur In lacris literis vocabulum hebdomadis poni pro septenario,vel decenniorum, vel iobilaeorum, vel centenariorum, ut latis appareat, elui modi interpretationes tenendae sententiae cauta. vel, quo miniis impuden C ter veritati postent contradicere,ab illis esse confictas. L einde,li vocabulum hebdomadis utilii exposuerunt. ita iumeretur hoc loco, non
dum prosecto tempus illud septuaginta hebdomadum exactuin se c5pletum esset. Nam ab eo tempore quo i9aniel hanc reuelationem habuit,usque ad hodiernum diem praeterierunt annorum duntaxat duo millia & minu, praeterea ducentis annis. Quaproptet secundum eos, qui nas hebdomadas fecerunt decenniorum,ad eas complendas,etiam nil rellaret. vltra duo millia & septingentos annos, At vero i4m pridefinitae; eile hebdomadas Danielis,eo patet qlidaquς Gabriel praedi at Cesirunt
euen ura in his septuaginta hebdo mad: s. videlicet, celsa tura ludaeO- ea quae Grim i in seci ilicia.de olandam urbem & templum, sine ulla refectionis & briel in his reparati an is eorum 1 pe', ienique.ipsos Liciae os calami totam iniseram- hebdomari
D que ierat tutem perpetuo seruituros: haec inquam euenerunt di com- bus cissitupleta sunt ex eo tempore, quo ludaei a Tito Romanoriim in seratore ra praάι- debellati.& Hierosoluma capta,incensa dirutique sunt. xit. Relia tigi rur. ut has hebdomadas vel dierum. vela oriun intelli gi neceise ut . Siquidem in scriptura nomen hebdomadis, aliquando Ponitum ii diebus ,-aliquando in annis: prioris exemplum babes
494쪽
in Leuitico capite vigesimo tertio, ubi a festo lybase , v ue dse-Αlixi in i eluccones , numerantur septem hedou ades dierum,ce proxime sequenta capite lauius libri, scribitur, ieiunaile Daniιlein tres dic Ium hebdc,mades potierioris vero exemplum reperies in Leuitico ca. 2 F.quo loco Pr.ecipit Deus numerari septem hebdomades ali norurn ec ic luctui anno qui erat quinquage linatis,celebrari iobilaeuin. Cum
igitur hoc loco non pol sim intelligi hebdomades dierum,etenim leptuagi ilia hebdomades non includerent nili quadringentos nonaginta
dies.quo temporis i patio,nihil contigit eorum quae praedixit angelus, intra teptuaginta hebdomades euentura: necessarib concluditur, ligni ficari hoc loco hebdomades annorum de lic denotare tempus quadrin BCur ante gentorum ex nonaginta annorum. Dicet a iquis, cur Angelus non cla-lus non ex- re dixit leptuaginta hebdomades annorum , sed praecise dicens sep-plicatὸ V- tilaginta hebdomades,obi curtim fecit atque intellectu disti cilem serpellauint moetem tuum i Verum in eo seruau: t angelus morem prophetarum, hebdoma- consulio loquetutum obscure. Hoc enim differt iermo propheticus des anmλ- a termone historico . quod liic vulgaris & apertus cst, ille tectus, inuorum. lutus,& a comuni loquendi consuetudine atque hominum intelligentia remotus. Quin, ut scribit Irenaeus:omnis prophetia,priusquam im- cap. I. Pleatur,aenigma eL
C. breviata sisnt superpopalum iuunt, oe ciuitatem sanctam tuam Hierusalem.
DI x ir angelus Daniel, super populum tuum se super ciuitatem
tuam significans, quae euentura erant in his septuaginta hebdomadibus, ea praecipuE ad populum Hebraeorum pertinere, inhvseptua- eonamque lapsu temporis , urbs Hierusalem reficienda erat, Meiarinta heb- sias item Iudaeis promissus, veniens in hunc mundum ex Iudaeis domaribis nasciturus erat ipsbsque suorum miraculorum , doctrinae , & con- erant euen suetudinis participes facturus, denique ab ipsis repudiandus & ne rura. candus erat,atque ob eam causam, Dei proiecitione, religionis gloria, regno libertateque spoliandi erant, & grauissimis malis aerumnisque Iudeos cur conterendi. Illud autem pronomen duum o tuam emphaticos positum ADevi popu est. Nam secundum Tertullianum in libro contra Iudaeos scripto, E
lum tuum sebium in libro octauo de demonstratione Euaselica, Hieronymum tanominet. Theodoretum hoc loco ita dictum est,ut significaretur, populum Hς-
495쪽
Α braeum, propter eius scelera prς terita. praesentisque, maxime vero propter immanitatem futuri sceleris, quo Messiam occisuri erant,indi gnum ei se ut populus Dei censeretur ac nominareturidixit igitur populum tuum,&non populum Dei. Similiter locutus est Deus Mosi exodi 32.ctim populus adorauisset v vultun,descende, inquit, de monte, quia peccauit populus tuus ille. vel fortasse ideo dicitur tuus , quia tuus est sanguine,legis ac religionis communione, praesertim autem studio& amore. Etenim Daniel singulari caritate populum Hebraeum amplectebatur & illius libertatis dignitatis, &salutis, maiorem in modum studiosus sollicitus,& satagens erat.
B Ceterum quaestio illa valde perplexa est,cur Gabriel dixerit septua Q stio p.
ginta hebdomades fuisse abbreviatas quid enim sagnificat illud, abbre- Cur septuautata suntὶ An non omnes fore plenas & integrasyan potius annos ea- ginta heb-ru breuiores forte vulgaribus & usitatis annis. Neque enim subeat cu- domaides iusquam animii suspicari: dici abbreviatas,quod dies earii, vel omnes, d cantur vel aliqui breuiores futuri essent quam dies naturales,qui viginti qua- abbreuia-tuor horis constant: quemadmodu in epistola octogesina, quae scripta est ad Hesychium refert Augustinus quos da interpretatos esse quod di D. Augu-xit Dominus Matthaei. 1 . dies perse Q Monis Anticliristi breuiatu iri Ibi . Propter electos: videlicet breuiores sore singulos viginti qua uor horis c sic enim eos fore breuiores. sicut cotra tepore Iosue ac regis Ezechiae, Iosto. unus dies.longior est viginti quatuor horis factus est. Sed ut dixi, nihil .Reg. ao. simile septuaginta hebdomadibus cotigisse existimandu cst. Siquidem in his duobus millibus annoru , quae a tepore huius visionis ad hodior Tret opinionu usq; ad die praeterierunt ne unus quide dies minor die naturali de- nes. prehesus est. Cur igitur di cuturabbreviatae hebdomades Tres sunt in- Frima opi-terpretationes. Prima memorat Augustinus, eo que proxime dixi lo. hio eoiumco,quorundi, qui cc sucriit, Deu quide primo costituisse ut lepus ad- qui dicunt uetu Messi; in mundit,longius propagaretur,&tardius est et,postea ta Deum vo- me propter lachrymas,preces,& vota prophetarii ac seruorii luorum. luisse , xt
D breui esse illud tepus,&itatuisse,ut maturius Christus veniret.qua a pri Chismi emo costitutu fuerat. Atque huc applicat illud quod est in psal .i r .pre- n et prius p ter miseria inopum, gemitirpauper , nunc exurgani duit Do tithim: illud quam ipse item quod est apud Aggaeum ca. 2 lhuc oricu ct xentet des. .nitus cu- constitue-etis gentibim. Quonii igitur Deus,cititis prinao suo decrcto accelerauit rat. lepus aduetus Mellitae,ideo Gabriel dixit abbreviatas fuisse hebdomata Ref Τ tardas. Sed futilis est interpretatio. Omitto nunc oppugnare illud quod prima opi- inscieter & obtusu dicat,de mutatione decreti volutatis Dei: urge- nio. bo ta
496쪽
A sendi,& quasi sartam tectam custodiri iusseruntὶSed ad hoc responderi potest: cogitanduna esse, Deum ex omni aeternitate constituisse. ut ab exordio mundi, usque ad Messiae aduentum , certum quoddam ac definitum tempus intercederct , verbi causa circiter quatuor anno rum milli Meundem praeterea decreuisse, ut pars huius temporis,quae,
post refectionem urbis Hierusalem sutura erat usque ad Mcssiam breuis esset nec septuaginta annorum hebdomadas excederet. Ergo dicitur hebdomades abbreviatae a Deo. quia post urbis Hierusale repa- ha hebdorationem, usque ad Messam,paucae hebdomades f. turae erat,vt idem mades absit abbreuitare hebdomades, quod paucas constituere. Paucae aulcm breuiata. B dicuntur septuaginta hebdomades in comparatione priolis temporis uantur. quod effluxerat, ex quo datum suerat Eominibus promissum de ad uentu Messae, hoc est vel in ipso mundi exordio , cum dictum est serpenti, sore ut semen mulieris contereret caput eius: vel totius cum Deus promisit Abrahae, daturum se illi semen , in quo semine Gen. benedicendae essent omnes gentes. Nec ver5 suspicetur quispiam, sic M. a. quod supra diximus, idem lignificare , breuiare hebdomades, quod paucas constituere,id confictum esse a nobis , quo dissicultatem sub - . terfugeremus: eadem namque significatione eiusdem verbis , usus est Dominus noster qui apud Marenaeum cap. 2 . loqtiens de Antichristic persecutione sic ait.. , fui ssent diei illi,non fleret salua omnis ca- Locru Matro rerumtamen breviabuntur ies illipropter electoLNon enim hisce ver- thri . a .
bis significauit futuros illos dies breuiores,qua sint dies naturales sed docere voluit,paucos futuros dies illos quasi diceret, ni breue situruesset lepus illius persecutionis,etia electi destiniri & cassuri sui sient. Tertia interpretatio, multoru & nobilium auctorum est, Iuli, AD 3. opini , fricani in quinto libro annalium : ut resert hoc loco Hieronymus. quae aucto- Theodoreti, Glossae, Alberti, & Carthusani super hoc nono capite ri xi et Danielis, praeterea Bedae in libro tertio expositionis Esdrae cap. i 6.& maxime in libro de ratione temporum ca. . Ruperti super libro Danielis c. is. probal:ω historiae Scholasticae in Historia Danielis o. io.& Ioannis Zonarae in qua ebl primo tomo annalium. Horum sententia est propterea dictas cile a b.rum, qui di Dbreuiatas hebdomades , quia intelligi debebant non annorum sol 'cunt derium,sed lunarium. Annus autem lunaris continet dies trecentos quin nu lunari-quaginta quatuor: est igitur undecim diebus minor solari. Quocirca bru locum quadringenti nonaginta anni lunares: quot scilicet cotinentur in sep- hunc interutuaginta hebdomadis,. aeque valent, atque quadringenti septuaginta quinque solares. Confirmatur haec opinio. Primum, ipso usu &more Hebraeo
497쪽
Hebraeorum qui utebantur mentibus lunaribus; ex his autem lunares A. Rationes anni conficiuntur.Gabriel ita que loquens cum Daniele Hebraeo , at- contra tem que Hebraicarum coitietudinum scientissimo, uti voluit computatio-t..im opi- nc annorum lunarium, Hebraeis usitata. Deinde, hoc ipsum confirmat nem. vocabulum abbreviatae. Nam si fuissent annorum solarium , longius tem rus denotarent: quoniam vero sum annorum lunarium, obcam . causam dicuntur abbreviatae.Verum b. ec opinio, a multis improbatur. & abiicitur. Refellunt cam, Lyranus hoc loco, Galatinus libro quarto. Ioannes Dri edo in libro 3.de sacris scripturis cap.1. parte & Ioannes Lucidus in libro 7.de emendatione temporum. Lic t enim Hebraei
uterentur mensibus lunaribus,e quibus anni lunares existunt, eos ta- Dmen annos,per Intercalationem, quam sere tertio quoque anno in-Qu nodo terponebant, intercalantes unum mensem, redigebant ad rationem
Hebrairedi & mensuram cursus solis: atque hunc in modum' annos lunares cum irerent suos ibiaribus ad quatos in chronologiam asciscebant. Censorimis quidema os tuna in itide die natali Romanorum,scribit, Pro diuersitate gentium, annos res ad cum ciuiles,& origine & magnitudine fuisse differentes cunctis tamen studio & curae fuisse, annos suos,ad aequalitatem cursus solis reuocatos correct6sque,in descriptione temporum adhibere. Deinde certum est,
Hebraeos lecunddin legem Mosi Pascha quolibet anno, iecima quarta luna primi mensis, post aequinoctium vernum celebrare debuisse. C. Hoc autem ipsi nullo modo potuissent seruare si usi essent annis luna ribus.Nam cum lunaris annus sit undecim diebus minor solari,si uno anno celebraillant Pascha decima quarta luna primi mensis,proxime sequeri anno celebrassent Undecim diebus ante,hoc est, tertia luna primi in Esi & alio sequEti anno celebratio Paschatis no in primu sed in ultimii anni messem incidiiset, Quδ fieret, ut quolibet anni mense Pascha Geu.f. perageretur. Ad hoc cum in icriptura traditur Ada vixisse nongentos Exod.ia triginta annos Hebraeos, quadringentos triginta annos peregrinatos 3 Reg.6. esse in AEgypto; ab egrinu Hebraeorum ex AEgypto, usque ad aedificationem templi salomonis , octoginta & quadringentos annos in- Diereessisse: in his atque aliis similibus chronologiis diuinae scripturae, non essent intelligendi tot anni quot significantur, sed longe pauci
res; videlicet ad rationem annorum lunarium restam contractique. Quid multa3in sacris libris,enumeratio annorum, cum pros a chro
n ogia saepe consentit. In exordio prioris libri Machabaeorum scriptum est, Alexandrum Magnum regnasse duodecim annos, itidem o-
ternis scriptoribuo tam Graecis etiam Latinis prodentibus , apud quo
498쪽
A tamen nullus est annorum lunarium in chronologia usus. Comemoratio ζraeterea annorum regni Cr orum, toties eodem libro inculcata mire concordat cu annis regni Seleucidarum idem enim fuit regnum, quod dicitur in scriptura Graecorumo quos externi auctores descripserunt. Haec isti.Nihilominus tamen, opinio illa de annis lunaribus, quae multis & magnis auctoribus placuit,est profecto valde probabilis,eaque nobis postea magno usui futura est, ad explicationem septua Solutio raginta nebdomadum Nec valida sunt quibus oppugnata ab istis est,u- tionum. gumenta. Non enim ex ea concluditur, futurum fuisse vi Hebraei quolibet mense agerent P scha id enim sequutum esset, si Hebraei, ut a nos,immobiles menses habuissent: habebant autem mobiles cum ipsa luna sicut igitur semper egissent Pascha in prima luna ita de in primo mense. Quanquam, nisi Per intercalationem redegissent annum. lunarem ad aequalitatem solaris,non semper Pascha potuissent agere verno tempore, quod tamen lege Mosis praecipiebatur. Iam vcrb,quod isti argumentantur,nec Hebr os,nec uspiam sacras litteras in descriptione temporum uti annis lunaribus,vltro concedimus, tantum ata Gabriel est ut negemus dicimus tamen Gabrielem hoc loco, quo tectior as cur obscuisque occultior sermo esset, praeter communem loquendi scribendi, ac locutiva stic negotiandi consuetudinem,in designando tempore aduentus Messae, non solarium,sed lunarium annorum computatione uti voluisse. Nec mirum, multa prophetae prieter comunem dicEdi & intelligendi more
dixerunt Ac scripserui. An cum Gabriel dixit septuaginta hebdomades . praecise significas hebdomades annoruino id nouὸ de inusitate loquutus estὶ cum sit in comuni usu loquendi positum,ut vocabulum hebdomadis praecise dictu nunquam de septenario annoru,sed serὸ de septenario dieru dicatur & intelligaturὶ bid, in Daniel supra c. . dixit,
septem tempora significat ne septe annos,& c.7. dixit, tempM,Cr tepora, ct dimidium temporis tres annos ac dimidium insinuans, nonne praeter communem atque usitatam sermonis & intelligentiae rationem locutus estλMulta sunt huius generis exempla in libris prophetarum pacsim obuia. Quapropter nemini mirandum accidar,u Gabriel hoc loco morem pro elicum seruans, praeter consuetam Hebraeis chranol giam, annis Iunaribus usus sit. Atque hoc ipse non ita texit re occultauit, ut non facile deprehendi possit ex ipso vocabulo quo est usus
abbreviatassunt quo significatur, annos earum hebdomadum, non ei Iead longitudinem annorum solarium exigendos,sed ad breuitatem lunarium annorum coarctandos. Vt con
499쪽
COMMENTARIORVM. ι consummeturpraeuaricatio, o finem accipiat peccatum, Ac deleatur musuitas, m adducatur iusistia sempitermi,
in pleatur Diso . prophetia, s tangatur sanct
I s verbis aperia declarauit Angelus. se hoc Ioco de Mesesia vaticinari. Nam neque tot tantaque bona, quae hic memorantur; lius nisi Messias praestare psterat: eumque in lia praestaturum,omnes prophetae praedixerant. Quatuor nenim hic memorantUr quae nulli praeter Messiam, conueniunt. Primuest, delere illiquitatem, oe sinem impoηerepeccato:aherii est,adduceret iri asciti uenia teritu es heromissa,ctvaticiniaprophetaia, quartu est, rivi sancta anctorum. Sed hunc locu paulo secus legit Tertullianus in libro aduersus Iudςos,sic enim hassiet.ureae usique inueteretur delictsi, tr-- turpeccata,& exqrentur iniustitiai inducatur militia aeterna, o gnetur
visi. 2 prophetat ungatur . Ius sancto . Verii huius sententi et singula verba, quoniam grauissima sunt, & disputationem de septuaginta
hebdomadis attingunt,diligenter ponderari a nobis debent. Vt consummetur pra Maricatio.Quid hoc loco significet, consummari Cpraeuaricationem,dupliciter exponitur. Etenim Chri stomus in secunda oratione aduersus Iudaeos, l heodoretus in commentario huius loci,& ante hos Eusebius in libro .ctauo de demonstratione Euangelica,consummari praeuaricationem, interpretantur, augeri usque ad summum,& perduci usque ad extremum i robitatis, ut amplius augeri nςqueat. Putant enim hoc verbo signiticari, lic t Iudaei multa de magna scelera prius admisis it attamen, scelus necis Messiae,ad summum impietatis Ieruenisse. Atque huius rei manifestum est argumentum, Iudaeos pro sceleribus quae antea patrauerant, ininetrasse a Deo culpae pariter ac poenae remissionem:occisi autem Messiae crimen n- nexpiabile fuit: cuius poenas usque adhuc pendunt,pendentque perpe tuas. H. eadem significatione,vcrbum implendi. Dominus noster&. Paulus usurparunt. Nam Matthci.c.2s.loquens Dominus Iudaeis,quorum patres intersecerant prophetas,o vos inquit implete mesuram p trum vestrorum. Quasi diceret, quod supererat improbitati crudelitati ipsorum , vos supplete : illi occiderivat prophetas , num deerat, quod vos praestabitis , ut Messiam etiam occiderent. Et Paulus
500쪽
A Et Paulus in cap. r. prioris epistolae ad Thessalonicenses , de Iudaeis
item loquens, sic Dominum occulerunt,oprophetas: nospers
curtisunt,ut implexntpeccarasua: quia peruenit superipsi ira Dei Hque in Dem. Consui nari autem,seu , quod idem est, compleri peccatum, idem valere,quod perduci usq; ad summu & vltimum,ex duobus scripturae locis licet intelligere, prior locus est in libro Genescos cap. is. nondum sinquit Domirius, completasunt quitates Amorrhaorum usque inpraesens temptu , posterior locus est in primo libro regum cap. 2o. David enim de Saule loquens ait, Scito quia completa est malitia rim. Non ficiam, ut verba Chrysostomi & Theodoreti, quae ad praedictae B interpretationis confirmatione valet, hoc loco adscribere, pr termittam. Sic igitur Chrysostomus in secunda oratione aduerius Iudaeos haec ipsa Danielis verba interpretatus , scribit.
summentur peccata. Multa, inquit, sudat peccauerunt , sed malorum sinis tunc erit,cum Dominum suum occiderint.Et hoc dixit Christus,implete mensuram patrum vestrorumseruos occidi , addite ct herilem sanguinem. Vide quomodo concordatsententia,Christus dixit,implere,propheta inquit, donec
consummetur delictum .sic Chrysostomus. Cui simillima, sed expressius tamen & uberilis docet Theodoretus. euid est, inquit, quoad antiquetur arbeodoro prauaricatio ct consummetur peccatum Z Non aliud favi, qua n quoad a
C geatur impius ipsorum conatus,ct peccatum eorum ad exitum perducatur. Peccatum autem consummatum,crucem νocat, quam ausi sunt Iudaι contra
Dominum parare. Nam ante hoc, in ita ausifacinora, poenas dederant, sed rursus impetrata venia, Dei ιlementia dignati sunt. At post infamam, qua Dominum nostrum in crucem agere ausi ιnt, nunquam assequuti sunt,ut pristinum in statum reuocarentur, cui res ipsa clamat. Verum,cum amplius quadringenti is quadriginta anni ad hanc diem esuxerint, postquam impia i roseleres si columinarunt atque obstrinxerunt,distersi per orbem terrarum, ex aliis in alia loca migrantes, ct exules vagantur. Altera horum
D verborum interpretatio est, illud consummari praeuaricationem eandem vim habere, atque consumi de deleri praeuaricationem. Hac significatione ponitur apud Isaiam,compleri malitiam alicuius, pro eo quod est finiri ae tolli sic enim est apud eum capite quadragesimo, conse- Iamini popule meus, loquimini ed cor Hierusalem, quia completa est malitia eius , dimissa est iniquitas elimSecundum hanc expositionem, hanc habent praedicta verba sententiam : in excurtu septuaginta he domadum venturum Messiam , qui tanquam agnus immacul
tua in ara crucis Deo immolatus , omnia peccata hominum G G consumat