장음표시 사용
501쪽
consumat & penitus deleat. Idem est intellectus lectionis Tertulliani, Aqui legat quoadus.1 inueteretur praeuaricatio nam quod inueterascit deID;.y. senescit in dies magis ac magis debilitatur & deiicit, atque, ut Paulus ait prope interitum est. Questio it. Et sinem accipiat peccatum. Graece legitur, Ut signetur peccathm: quamomodo lectionem tequutus est Tertullianus in libro aduersus ludaeos,Verum Me ias sine signari peccatum,exponit Theodoretus. non esse aliud , quam finiri de imposuerit absumi peccatum: sed quomodo Christus sinem imposuit peccato
peccato. An ita radicitus ipsitim excidit, ut amplius reuiuiscere , aut renasci
non possiti Nonne post Chrilli aduentum, vigii t peccatum, hodieque nimio plus quam vellemus, in mundo vigeti An qui Christi gratiam Bsemel accepit, eam perdere nunquam potest, nec in peccatum relabi 'Mini ille vero Sed verum tamen eii quod dixit Gabriel . finem pec- Christiu cato Messiam positurum. Multis enim de caui s vertissime dici potest perseit: - peccatum a Melita esse sinitum. Principi δ , Christus pro debito Iecmepro ho- cati humani, persectissime soluit Deo. Quae solutio, adeo perfecta,
minum pec de omnibus numeris expleta . sinit que fuit ut ea dicatur a 4heologiscatis Deo satisfactio, vel solutio secundum omnem rigorem iustitiae. Ergo quia falcifecit. Christus usque ad finem & vltimium,& usque ad minimum quadrantem pro debito peccati humani persoluit Deo , ideo dicitur finem Aperuit cae imposuisse peccato. Postea sustulit Christusa octialem este tum pecca- Cloruregna. ti primi hominis, quo uniuersum genus hominum; etiam iusti sanctiq; tenebatur obstrictum: is autem erat interclusio aditus ad coelum, &detentio iustorum in inferno. Deinde, solet in Scriptura scelus idol Sustulit idolatriae simpliciter nominari peccatum. Quoniam igitur statim atque Iolatriam . mundo atrulsit unius & veri Dei fides, Euangelica praedicatione per totum orbem publicata propemodum ex omni terrarum orbe discussae sunt tenebrae idololatriae, & vanissimus multorum Deorum cultus euanuit: ideo non falso dixit Gabriel. per Cliristum, finem acceptura Diabolum praeuaricationem. Praeterea, princeps & auctor peccati . perpetuusque superau:t. incitator atque incensor hominis ad peccandum, diabolus est: cuius Dpotentiam in tantum debilitauit & fregit Christus, ut de eo tradatur Ioan. ιa. in Evangeliotrinceps huim mundi, eiicietur furas, de alio loco, cum fortis armatus cuJodit atrium suum,ctc. arx diaboli expugnata dicitur a Chri- Luc. D. sto,detracta spolia ablata arma , omitisque praecia eius dicitur abacta Et in Apocalypsi cap. 2o. scriptum est,toto hoc tempore quod a pus.sione Christi fluit usque ad finem mundi, Sattian este ligatum, scilicet non permittendo ei potestatem nocendi hominibus, aut etiam quan-,
502쪽
A tum ipse vellet, incitandi eos ad peccandum. Ad hoc, tanta est poten- Gratialia & efficacitas gratiae Christi, ut possit, quantum in ipsa est, & prae- Chri iti vo . sentia peccata expellere,& pro praeteritis digne satisficere Deo,atque
ad uerius imminentia. animum hominis praeparare, ac praemunire: tantamque habet gratia haec repugnantiam cum peccato , ut quamlibet parita, quantumuis peccatum expellere valeat, ncque cum peccato mortali ullatenus, ne ad puncturn qitidem temporis misceri, & sociari queat. Nimirum, hoc spectauit Ioannes, cum in cap. . primae epist Iocis D. lae suae scripsit ovinu qu natus est ex I eo , nonpeccat, nec peccare potest Ioa8.eVI quias en De nanet in ipso. Scrucia Dei. vocat gratiam, quae & bona catur.
B opera & vitam aeternam fructi cat. I diice quod Christus, quo finem peccatis imponeret septem reliquerit cilicacissima remedia in septem
sacramentis,& pr. aeterea vcrbum Dol,l quidem hae duae res. sacramenta & vcrbu Dei. sitiat duo illi den. arii. quos Samaritanus dedit pro cu- torum Orando & sanando homine, qui lHiei ololymis descendens Hiericho, verbi Dei dissoliatus,& letalibus perculsus vulneribus ue semiuiuus relictus fue- e cacitas.
rat.Ne multa , lex Molis coore: at quidem tollere peccatum , sed non Luc. ιο. potuit finire. Etenim, principium sanitatis,est cognitio morbi: hanc cognitionem tantum praebebat lex Mosis indicans tantum, non sanas morbum. At Christus curationem peccati omnino siniuit & expleuit. si Non enim tantum docuit nos, ut cognosceremiis peccatum sed etiam inuit, ut vinceremus. Recte igitur Ioannes, lex per Mosem data est gratia ct veritas per Iesum Chri Iumfacta est. Denique , eiusmodi est gratia Christi ut si conseruetur a nobis, & in hac vita ab omni nos peccato mortali seruare possit S in altera vita,omnes peccati species, reliquias miseriasque in totum sit ablatura. Et deleatur. Tribus modis solet deleri aliquid. Etenim vel lauando aut tergendo deletur ut macula panni,vcl radendo, ut men- Lμρμο εdum Scripturae: vel dissipando &dis Ibluendo: ut nubes, quae viaticu Christus ius venti dissipatur, aut aestu & ardore solis dissoluitur, atque euaneia deleucrit V scit. His omibus modis deleri a Deo iniquitates, legimus in sacristi peccata. teris. siquidem Dauid Psal. 1o.dixit, amplius laua me ab iniquitate mea, O a peccato meo munda me:& in Apocalypsi cap. i.scriptum est de Christo,iauit nos a peccatu nostris in sanguine suo. Paulus autem in z. cap.
epistolae ad Colossenses ait, Christum deleuisse chirographum noli
damnationis,quod erat contrarium nobis. Denique apud Esaiam cap. 6 .ita loquitur Deus: deleui ut nubem iniquitates rura, ct quasi nebulam Ieccata tua reuertere ad me quoniam redemi te. Atque haec una Gabrielis . G G 2 sente
503쪽
sententIa,manifeste coarguit falsitatis atque impietatis, haereticos no- Astri temporis, qui perinsignem Christi gratiae iniuriam facientes, negant peccata hominum,qui iustificantur per gratiam Christi, penitus auferri,scd rcmanere quidem in ipsis, attamen propter Christi fidem
non imputari ipsis ad condemnationem. Atqui Gabrici hoc loco ait, Christum venturum,non ut peccata non imputentur hominibus, sed ut ea deleantur.Quamquam omnis diuina Scriptura,clarissimis verbis hoc ipsu in testatur.Cum enim de remissione peccatorum loquitur, iis verbis utitur, quibus peccata hominum qui iustificantur a Deo, nulla ex parte remanere sed penitus auferri,declarat. Ait enim , peccata lauari & mundari, homineriaque super lanam & niuem dealbari. In BPsalm .so.& Isaiae cap. i.ait auferri iniquitates , & demergi in prosundum maris: Micbeiae 7. ait Christum fuisse agnum qui tollit peccata mundi, & oblatum esse in cruce, ad exaurienda peccata hominum: rs.st. Ioannis i ,& ad Hebraeos '.ait Deum proiecisse post tergum suum peccata nostra &quantum distat Ortus ab L λccidente,longe secisse a nobis iniquitates nostras:in cantico Ezechiae regis,& in psal .ior. ait doleri iniquitates: ut hoc loco,& psilmo,so.& apud Esaiam. q. Paulus etiam in cap. 6 prioris epistolae ad Corinth. praenarratis variis flagitiis, subdit,o haec quidem aliquando Distis,sed ablati su sancti cati estis,iussi scati estis: de in cap. 6. epist.ad Romanos, assirmat nos per baptismum C
exuisse veterem hominem, esse mortuos peccatis, nouam creaturam
esse factos, & destructium in nobis esse corpus peccati. Quin etiam idem Paulus in cap.I1. prioris epistolae ad Corinthios, tanquam maxime absurdum de impossibile ponit hominem etiam post iustificati Ex si in nem .manere in peccatissimo , inquit, non resurgunt,ergo adhuc lis locus Daui in peccatur bu.du,in Psal. At enim, si peccata nullo modo manent in homine iustificato, cur 3i.quomo- igitur,dicet aliquis, Dauid in Psalmo. 3I. de peccatorum remissionedo peccata loquens,hunc in modum scripsit: Beati quorum remigaesunt inquitatra,
dicantur a ct quorum rectasunt peccat Beatin vir cui non imputauit Domin: a pecca
Des regi. tum. Audis remitti quidem p cicata, sed ita ut ea tegi,&non imputari uestuor dicanturi Videtur igitur hic locus satis haereticorum sententiae suffi-- De se in pec- gari. Sed accipe responsum, e commentario D. Thomae in quartum cato. quae caput epistolae ad Romanos concinnatum. Utuor in peccato insunt per diligenter animaduertenda dedistinguenda. Primum est, offensa Dei grati m propter hanc dicitur Deus remittere homini peccatum : sicut homota tantur. homini remittere solet offensam sibi ab eo facta. Altera est,inordinatus peccati
504쪽
A peccati actus , qui semel factus, non potest non esse sectius: is tamen
dicitur tegi, quatenus Deus non Videt eum ad puniendum , Ut mox I. Pari. . . dicemus: qua ratione caritas dicitur operire multitudinem peccatorum. Tertium est,reatus panae, si diidem propter peccatum mortale
admis una, et Uiomo aeternis inferni poenis obnoxius & addi inis. Et quia cum Deus aufert homini peccatum, non amplius destinat illum ad poenam aeternam , propterea dicitur non imputari ipsi peccatum. Denique,quartum est, macula,qua sublato nitore gratiae, animus pers peccatum foedatur& inquinatur , dc quia haec tollitur, cum quis iustificatur, ideo peccatum lauari, mundari, & abstergi dicitur. Ex his patet,ob diuersa, tuae in peccato insunt, dici peccatum , nunc remitti, interdum tegi alias non imputari, saepe etiam deleri, mundari lauari. Illud autem, peccata tegi non aliud sigia isi cat , quam ea non videri a Deo ad poenam & vindictam. Quemadmodum enim .in Scriptura di- Peccata acitur Deus cognoscere aliquid, luia ipsum approbat,ut Psalm. i. mait Deo tegi Dominus viam iustorum & Prouerbiorum A. vias qua a dextris sunt, novit quid sit. Domnus,contra verb nescire dicitur, quod reprobat e nam in Euan- Matth.7. gelio traditur dicturum Dominum quibusdam, nescio rosio non noui 2 21 C νos, ita etiam Deus dicitur, videre peccata hominum, quae statuit punire:vnde petit a Deo David Pal. so .aume faciem tuam a peccatis meis & 32. vultis Dominisuperfacientes mala , ut disterdat de terra memoriam eorum. Attendat lector, quid Diuus Augustinus in explanando Psalm. 3 i. ad confutationem huius erroris pertinens, scriptum reliquerit. Si texit Deus, inquit, peccata,noluit aduertere: s noluit aduertere, Insignis cita
noluit animaduertere noluit animaduertere,notatipunire, noluit agnosce- tra haereti
re,voluit ignoscere. Nec cintelligatis, quod dixit Dauid peccata te sunt cyi, D. A quasi ibi sint , ct vivant. Tecta ergo peccata quare dixitὶrt non riderentur. gustini senereid enim erat Deum videre peccata, nis punire peccata Vnde scriptum trutia. - A., iuerte faciem tuam a peccato meis, Sic ibi Augustinus. Sed illustrior, de ad reuincendos haereticos valentionest alter eiusdem Augustini locus in primo libro contra duas Epistolas Pelagianorum,& in c. Is .eius
libri. Nam eo loci depellens Augustinus calumniam, quam Pellagiani falio aisngebant Catholicis, quasi negantibus, per baptismum tolli
radicitus peccata, sed tantum superficie tenus abradi, sicut raduntur capilli capitis, radicibus eorum, unde rursus ipsi renascantur, permanentibus, ita scribit. hoc nisi infidelis a rmati Dicimus enim nos, b prima omuium dare indulgentiam peccatorum , ct auferre crimina, non rati ineqsie peccatorum radices in mala carne teneri, quas rasorum in ca-
505쪽
Deus non pite si inrum: unde iterum crescant resecanda peccata. Sic Augustinus. Ax: et pecca Et vero. idem valet,peccata esse tecta, atque esse sublata, & nulla peta divit ga, nitus x licia. Nam ii tecta sunt Deo,ergo non videntur a Deo: si non quia non videntur a Deo, nulla igitur suili. Nam neque potest esse quicquam sunt. in resuis, & id a Deo non videri: nec possunt peccata a Deo videri ad culpam,& non videri'ad poenam. Similiter, si Deus non imputat tromini peccata , ergo nulla sunt in homine peccata: siquidem si peccata essent in homine, loquor non de quibuslibet, sed de peccatis mortalibus,odio haberet Deus ipsa peccata & hominem peccatis praeditu in abominaretur: testante Scriptuta. odio esse impium Deo & impieta-Sap. 1 . tein cius.& Davide in Psal .s.concinente, o bli omne, qui operantur mi- Berestatem perdes omnes qua loquuntur mendacium: virum finguinum Odolosum abomiuabitur Do miniH. Praeterea,cum D cus sit maxime iustus,no
potest peccata, si vere sunt in homine, no punire,& debitis poenis addicere. Nam aeque alienum est iustitiae Dei, virtutes & benefacta b minum sine remuneratione, vi flagitia & maleficia eoru sine animaduersione dimittere. Ergo. si peccata teguntur,vel non i in putantur lio mini a Deo .hinc necetiario concluditur,ea nullatenus et se ita homine. Atque haec obiter aduersus haereticos diximus, quo principale ac pestiferum eorum dogma perstringeremus,ad id nos hac Gabrielis sententia inuitante.
Et adducatur iustitia sempiterna.
O c potest intelligi duplici citer. Vel de ipso Christo,
quem Paulus priinae ad Corinthios capite primo appellatiustitiam nostram, qui Dctus est,inquit nobu a Deo sapientia, i sitia. sancti cario , redcmptio. Dicitur auterii Christus stitia quod iustitia nostra non imputatiue,ut nugantur haeretici, quasi nobis nul- Dqumquι lam habentibus propriam & inhaerentem iustitiam, sola Cluisti iustim dis sieri tia imputetur ad salutem, sed appellatur iustitia nostra, quinque mo- posse dicit. dis. Primum, exemplariter: equidem vocabulis in scholis Theolog I. exeoipla ruin tritis, cum res fert, libentissime utor Etenim iustitia Christi, ut it r. perfectissimum exemplar , proposita est,ad quam omnis Christiano- Salusa- rum iustitia & sanctitas fingi, conformari, de dirigi debeat. Deinde, io. satisfactorie: quoniam Christus pro debito humani generis , iusti si iam 3 Merito- dedit pretium & cumulatissime Deo satisfecit. Pollea, meritorie. eteri . nim Chri tus sua passione ac morte, promeruit Uud Deum , ut dign)Gedeiit
506쪽
A credentes in ipsum iustitia&sanctitate ab eo donarentur. Ad hoc, ef- T cien-ficienter:Christus enim auctor& effector est iustitiae nostrae, ipse est ter. qui gratiam in animos nostros infundit,adhibitis sacramentis ceu qui- 1 rinalibusdam inlitumentis ad eam producendam. Denique, finalitermi mi- ter. rum, is demum cst finis nostrae sanctitatis de iustitiae, xt conformes simus , quemadmodum ad Romanos, capite octavo, scripsit Paulus, imagini dili' Di .Verumtamen, commodius , & conuenientius sententia horum verborum,intelligitur Gabrielem loqui de iustitia, quae in homine inest,a Deo effecta,& gratis ipsi donata. Porro, inter iustitiam prurie de Christianam & Mosaicam seu legalem.qua differt haec ab illa , triplex iustitiam- reperio discrimen. Etenim ; iustitia legalis externa erat. de plurimum stra probed in exteriorum ceremoniarum obseruantia, cultuque possita; at iustitia tu loqhi-Cliristiana, licet externas ceremonias minime respuat, interioribus tur. tamen .ac spiritalibus animi bonis . atque ornamentis potissimum Triplex diacontinetur. Quapropter Christus Dominus dixit, regnum Dei intra xos scrimen in- est. Quam sententiam enudans. magisque explicans Paulus in capite terlegalom decimo quarto epistolae, quae scripta eli ad Romanos , regnum Dei . in . o Euangequit, non est esca O potus, sed iustitias pax gaudium in stiritu sancto. ticam tu Deinde , iustitia te alis Iudaeis praescripta lege Mosis, magna parte
erat humana & politica , quaeque humano studio S diligentia com- Luc. i . D parari,& conseruari poli ei; homine faciens mundum .iustuin, & inno- centem coram hominibus idest hominu iudicio & existimatione,sicut in epistola adHebraeos scripta disputat Diuus Paulus. Iustitia verbEuangelica .diuinam habet originem, vim ,& cinctus supernaturales finem ac mercedem coelestem atque immortalem, ea namque a solo Deo ossici, augeri, conseruari ac digne remunerari potest, bonum &sanctum faciens hominem simpliciter , absolutὸ , & coram Deo. Ad extremum,mstitia legalis . temporaria erat, ad certum quoddam tempus instituta , quoad scilicet veniret perfectio iustitiae Euangeli CP, tuc omnino cessatura at iustitia Clitistiana sempiterna est. Haec enim D est aqua illa , de qua Christus dixit Samaritanae , qui biberat ex aqua, Ioan. .
quam ego dabo et, non sitiet in aeternum ed aqua quam ego dabo ei, et in eo fons aquae alientis in vitam aeternum,de Isaias capit. s. ita scribit, Israel fatuatus est in Domino salute aterna: non confundemim , neque erubescetisi queiu seculum seculi adem i. Saltu mea,ait Dominus, ins ιternum erit de in primo capite libri Sapientiae sic est . iustitia perpetua essct immortatu. Huiusmodijustitiam allaturum esse Messiam , constat vaticinio Dauidis,quod est in Psa&71.orietur,inquit,in diebus iustitia .
507쪽
ct abundotia pacis,dones referatur Luna.Iam vero si iustitiaiChristiana Ai. Cor. 13. est sempiterna, fides autem non manet post hanc vitam, sed caritas Potiores est,quae nunquam excidit, ut Paulus ait, magnum profecto hinc duci- Chri liana tur argumentum aduersus haereticos nostri temporis, quo euidenter
iustitia par probetur, potiores Christianae iustitiae partes, non fidem sed caritates, non in tem sibi vendicare. Vnde Augustinus in libro de natura & gratia con- de sed in ira Pelagianos cap. 2. caritu, inquit, est ver imallenis a,4 percaritate effectifima iustitia: de capite septuagesimo carim, inquit, inchoata tu sepositas. stina est inchoata: carita prouecta stitia estprouecta caritas perfecta, iusti
tia est perfecta. BEt impleatur et isto cor prophetia.
RIPLici TER videtur Christius impleuitia omnes prophetias.Primo, quia terminauit eas, blex enim S pr phetae usque ad Ioannem.Nec solum prophetiae, sed omnia quoque legalia, erant tanquam umbrae de figurae venturi Christi. Quare Christo veniente, ea finiri ac detinere necesse sui. Postea,immeuit Christus prophetias , quia quaecunque praenunciaue - Crat prophetae Messiam dicturum,S pasturum,ea omnia Dominus noster dixit. fecit, ac passus est. Ideo Dominus dixit, non veni soluere legem sed adimplere. Qua ite de causa sancti Euangelistae, cum narrant dicta, facta, &passiones Domini, se paenumero illud annotant,, ut adimpleretur quod dictum fuerat per prophetam. Denique, lex& pro phetia, inanis erat & fiuctu vacua, sine Christo: eam autem Christus gratia sua impleuit,cognitioni peccatorum, adiungens remedium curationis: & scientiae bene agendi, addens robur & facultatem ope randi. Atque hoc est quod Paulus docet,scribens ad Romanos in ca-I pite octavo. imp ibile erat legi, in quo in imabatur per carnem, Deus Irumsuum mittens in militudinem carnis peccati, de peccato damnauit peccatum in came , ut iusti catio legis impleretur in nobis , qui non secundum carnem ambulamus, sed secundum stiritum. Hanc gratiam petebat David in Psalm .i 18. saluuna mefac, ut custodiam sermones tuos:&rursus vivifica me , ct custodiam testimonia oru tui. Graeca lectio proii .eatur habet ii etiar, sic enim Graeca Latine sonant, ut signetur viqio se prophetia. Hanc lectionem secutus & interpretatus est Tertullianus in libro aduersus Iudaeos. Verum eandem vim & sentent m
508쪽
A tiam habet signari prophetias,atque impleti eas,auctore & interprete Chrysostomo: qui in oratione secuda aduersus Iudaeos sic ait: Uere oportuit post C stum prophetiam. hoc enim est signare visionem, id est, biere Italib. ii. visonem Vnde Christus dixit, lexo propheta usque ad Sed quia
Tertulliatius in hac ipsa interpretatione copiosior de luculentior fuit Terturia- verba eius hoc loco adscribenda duxi. Quid est, inquit Tertullianus, nae. quod dicit angelus signari visum o prophetiamὶ quoniam omnes propheta nunciabant de illo,quod esset venturus,opati haberet: situr quoniam ad m-pleta est prophetia per aduentum civi, propterea ignara risomni ct prophetiam, dicebat:ipse enim signaculum fuit omnium prophetarum, adimplens B Omnia qua retro de eo propheta nunciaucrant. Post aduentum enim Christi Opasionem ipsius,iam non visio, neque proρheta est, qui Christum nunci et Venturum, Denique hoc si non ita est, exhibeant Iudaei prophetarum post christum aliqua volam: na, vel angelorum aliquorum visibilia miracula, qua retro patriarcha viderunt usque ad aduentum Christi, qui iam venit ex
qua signata est visio ct prophetia, id est statuta. Et merito dixit Euangelista
lex is propheta usque ad Ioannem bapticatorem. Bapti to enim Chri sto, id est, anctificante aquas in suo baptismate,omnis plenitudo spiritualium retro charismatum in Christi cesserunt signante visionem ct prophetias omnes C qVas adueηtusuo adimpleuit.Vnde misime dicit, aduentum eiusfirmare visum ct prophetas. Haec Tertullianus. Non erit alienum,nec lectori opinor,iniucundum, si hoc loco do- Au omniaceamus, quod suturum praedixit Gabriel,&nos iam factum cerni- vatum demus,ornnia scilicet prophetarum oracula in Christo, & per Christum Megia or esse impleta,id veritatis fidei nostrae, ac religionis Christianae, adeo cula fue- manifestium firmumque Esse argumentum, ut nulla ratione infringi, rint per Dodebilitari, eludi possit. Hoc enim argi ento,& Iudaei conuincuntur, minum no Dominum Iesum, verum suisse Mestiam : & Pagani coguntur fateri, strui ι Ie- fidem, religionem,&disciplinam Christianorum,ueram,a Deo pro-fuin Chri sectam cunctisque mortalibus ad delenda peccata,ad colendam iusti- flum impletiam,denique ad vitam beatam &immori. de consequendam, si e om- ra.
nino necenaria. Fuere Olim prophetae apud Iudaeos sapientiae, sanctitatis.& intimae cum Deo semiliaritatis existimatione,clarissimi ac no Auctoritas bilissimi. Hos enim, illi,ut Dei consiliorum arcanorumque conscios, prophetavi voluntatis Dei ad homines nuncios, ut doctores veritatis,magistros rum.
vitae,sormatores morum vitiorum correctores, denique rerum diuinarum praecones atque interpretes singulari reuerentia & honore prosequebantur:nec eoru dicta, quam Dei oracula,minore fide ac veneratione
509쪽
ratione accipiebant .Horum igitur vatum , qualia suerint de venturo Absellia oracula patet, eorum scripta legentibus. Ea vero tam propriὁ tam aperte explicateque in Dominum nostrum conueniunt, ut non suturarum rerum praedictiones,sed praeteritarum narrationes, nec illi Prouidis te res olim gerendas,sed rebus ipsis,cum gererentur interfuisse videantur. Ausim dicere, quosdam eorum vatum, multa quae ad Christum pertinent,non minus distincte diserte atque enucleate,qua
ipsos Euagellitas descripuisse. Quo factum est,ut licet eoru vaticinia, ante Christi adueis m, propter hi turarum rerum obscuritatem dissicillima ei sent intellectu eadem tamen poli aduentum Domini nostri, per que abunde impleta sum N promissa Dei,& prophetam vaticinia
facilem habent intelligentia.& explicatione. Iudaeos autem, qui non credunt venisse adhuc xlestiam .necesse ei licum prophetarii libros legunt dabios perplexos de plane caecos e se: de tanquam in labyrintho
quodam oberrantes, nullum reperire exitum, ac similes e se eorum,
qui nullo duce nulloque lumine. per tenebrosa & praerupta loca iterficientes, pals n offendunt, nec raac, in profandum praecipites agun-rraciarum tur,lic profecto est,ut praeclare dixit trenaeus in 3 ca. libri quarti ad
dictu u D. uersus ibaereses, ovi nisi inquit,prophetia priusquί habe.it esse tu ambiguitasirenaei. ct aenignia est homini is, cum autem venerit tempus ei: u,9 euenerit quod prophetatum ei I,tunc prophetiae habent liquidam ct cerr expositionem. Pro- Cpter hoc Iudas,cum nunc legitur lex 2 prophetae fabula simitu est:non enim habent expositionem omni cm rerum pertinentem ad aduentum Ur Dei,qui est secundum hominem. At Corbitianis, cum legitur prophetia thesaurubest abscouditus in agro,crxce Christi reuelatus o explanatus, ditans sensum hominis, o lendens Dei sapieutiam. Sic Irenaeus. Nulla igitur diis cultas cit, credenti prophetis, Euangelium persuadere. non iane maior, quam ii parua licet componere magnis j tenenti scientiam aliquam subal
ternantem, tradere subalternatam. Quapropter Irenaeus in quadragesimi primo capite libri quarti aduersus haereses. propterea existi-Cur Paulus mat dixisse Paulum se plus omnibus laborasse,quia cum ipse praedi- dixerit se c.itor,Apostolus & doctor gentium esset constitutus, magis laborio- plus om- sum,& arduum sibi fuerit, gentibus quam Iudaeis Euangelium trambus labo dere. Gentes namque. nec legem a Deo scriptam , ut Iudaei, acceperasse. rant, nec prophetas nouerant,nec expectabant Messiam.& unius ue ιαor. iI. ri Dei notitiam pauci, cultum vero , ac religionem fere nulli tenebant: sed circa Dei omnipotentiam caligantes, circa prouidentiam vacillantes, de animorum nosti orum immortalitate perplexi, de
510쪽
A imindi origine atque interitu dubi j. de ultimo sine hominis incerti.
in densissimis errorum tenebris versabantur, & in altissimis nefandotarum scelerum sordibus volutabantur quanto pluribus flagitiis, & erroribus implicati , tanto longius a veritatis perceptione romoti. At Iudaeis quibus ut Paulus inquit, credita erant eloquia Dei , quorum adoptio erat filiorum,& gloria,& testamentum.& legislatio, & obsequium,& promissa, Iudaeis inquam, nisi voluntaria eos ignoratio &malitia occaecati et,& nisi contumax adnersus veritatem atque obfirmatus animus, omnem ad corum mentes illuminandas, aditum luci
diuinae praeclusisset, procliuissimum suisset euangelicam doctrinam B probari ac persuaderi.
Ceterum quq suerint de Messia prophetarum oracula,& quemadmodum ea in Domino nostro Iesu Christo perfectissime copleta sint, breui eros lendamus. Nec vero dictitrus sum noua & abdita, aut non nisi doctissimis explorata: sed ca quae sunt, his praesertim talia eruditis
temporibus etiam vulgo mani selia dc plurimorum sermone celebratam imirum quae omitti potuissent.nisi eorum commemorationem.&ratio ac series doctrinae, atque ipse contextus orationis postulasset. Principio, Deum in terris aspectabili & humana forma conuersatu- Orac larum cum hom: nibus grauit limis verbis vaticinatus est Baruch capite C tertio, Hic est, liquit, Deus noster,cr nona limabitur atati aduersus eum Juc Mefi . adi enit omnem viam discipunae,ct tradidit illam Iacob phero liuo, Israel es primum dilecto suo. Post haec in terris vi us est. cum hominibus conuersatus est. de ipsi militer Isaias cap. trigesimoquinto Dein iis veniet, o luabit nos a ventu. que alio loco, mnam disrumperes caelos , clades deres Generatum iri V. 6. . Messam ex virgine incorrupta & intacta , praedixit Isaias capite 7. Ecce virgo concipiet is pariet silium 2 vocab: tur nomen eius Emmanuel. De concep-Hoc ipsum,similitudine lapidis .e monte sine manibus excisi. Daniel tione 2 naadumbrauit capite 2. Nasciturum in oppido Bethleem , Micheas dixit traitate.
cap.1. Et tu Bethleent cirra Iuda, nequaquam mini via es inprIncipibus Iu V da, ex te enim exiet dux,qui regat populum meum lyrae Ventur u eo tem
pore Messiam,quo tempore deficeret sceptrum Iuda, id est. principa tus Iudaeorum,ad principes alienigenas transferretur, vacicinatus est, Iacob libri Geneseos cap. 9. Non auferetur sceptrum de Iuda,vec dux de femore eius, donec veniat qui mittendus est, ct ipse erit expectatio gotium. Constat autem primum alienigeharunt Herodem, paterno genere Idumaeum, materno Arabem, quo regnante, Dominus noster cst natus, Iudaicum regnum sibi, suisque posteris vendicasse. De Ioanne