장음표시 사용
341쪽
u Imusas sed Is.quam autem causam habere possint,nε satis facile est assigna a Gnam, quod casu ut quidam putant haec fiant, supra verisimilitudinem videtur. nam certe quaedam mira etiam fieri casu quodam nec nos negamus: immo necessariunx putamus tot hominibus tot,& tanta Gmniantibus, conuenire quςdam cum rebus: sed, quae adeo miranda sunt,tanto ordine facta, tot concurrentibus,qubd casu fiant. sthi, ii ii 'possum existimare. Verum, si casu non fiunt, quam nam causem habere perseq. , i m in possun t3 i tet enim, si casu no sunt per se fieri.at intellectiones, quae in nobis h
eulio, quos Dentur,re S conuenientes illae tantum sunt,quae a sensibus originem,uel a discur--- hominis ducur:adsensum autem reduci non possunt, quae didii sunt, ad discureutfM . u. sum aute difficile est videre,quomodo possint. Verum en ἰmuero, nisi fallor, nihil bis prohibet, si dicamus haec somnia ad discursum reduci polle. nam H x L E N Avel daemo-- BEMBI mater & prudes,& anxia potuit In somno prae timore semniasse,q timedaba, sum: Inter quae coniuncta cum litibus sunt iurgia,& altercationesaeum his aut rixae, & cum his arma, de vulnera. quare omnia haec in filio timenda oblata sunt perinde. ac si fierent: ut diximus naturam speclaru esse quare & vulnerari ipsiim vidit. magis
aute in sinistra manu, qῶ naturale est cuique brachium praecipue sinistrum ad a sensam gladio offerre. Somniauit igitur, quod rationaliter poterat euenire, M Pin vigilia et p uidere sicillime potui sita Similiter autem & F L A M i N ri semnium ad discursum quendam reduci posse videtur .anxius enim de libro potuit in semno perquirere,quisnam sustulisset electulo: Inter quos occurrit, domestica illa puella. rutius vero quaerente illo, cur non manifestaverit, occurrIt, qubd sorte sinistri aliquid contigisset libro, porth & ad haec inquirenti, quid sinistri potvit accidisse, occurrit casus libri,& fractio tabulae .eoniuneti enim haec sunt. at qubd coniunctum& consequens fuit occultatio libri,& demum & locus, In quo occultauit, hic ergo Ndiscursus & per se,& rationalis suit:qubd vero ita acciderit, quod cum re conuenm crit semnim casu certe fuit. quare partiin ad discursum, partim ad casum reduci P test:& talia ipsino multa sunt eoru somniorum, quae nobis tam mira viden siqua vero sunt,q ad consimiles cauta nullo pacto reduci possin i, ut certe plurima sunt turne teritorum,tum & suturoru ,& eorum,quae logInqua sunt a cognitione nostra, haec certe ut ad casum,aut ad Deum,vel etiam ad daemones sunt referenda. quapro
te ut tandem in uniuersum dicamus,omnia ea .mnla, quae mirada videtur, Mabere significationis aliquid, omnia vel casu fiunt,vel ad certos occultos discursusta reducuntur, vel ad corporis dispositiones, vel ad intellectum aliquem separatum vis ibua . materia,qui&pterita,&sutura cognosces nobis quaedam Immittat semnia. ae dedeceptionibus quas sibi anima in somnis facit, ita pertranscursum determinatu sit..- hoibis. Non est autem longe dissimilis causa ea, quς in sbmno deceptiones sicit, & quae vino,& febribus,& phrenesi,& epotis quibusdam alijs.omnia enim haec tum p- quo humo turbatam,& Inquietam, tum inquinatam facere solent animae sedem. vinum siquidem . sicuti oculos,& visum facere obliquum potest,& pturbare,ita potest Zc phalasam,& intellectum spiritu inordinate commoto. spirituosum enim vinum, M.tat' 'μ multam exhalationem excitat, quam regere vis cognoscitiva no potest propter 'd& multa dicunt,& incomposita,propter agitationem spiritus,in quo sunt spestuum aiu, dies. In febribus quoque,& phrenesi eadem selent accidere,& eadem de causa.qu iis P . dubitationem quandam habet,quomodo fiat,ut vigilantes ipsi,& vide--- tes,quaeda tamen se videre dicat, q non sunt clametq; sepe&lupos,& canes auferri debere . quos coram habere autumant.cum igitur ita non sit, quomodo species e
342쪽
DE INTELLECTIONE . LIR. II. I s
siint, mouere illos potestὶ est autem dcchibitatio eadem circa tῖmore. &ec stafim milli enim pret timore sese quodam videre existimant, quae nullo pacto vident, sani alioquin&mente,&videndi facultate nisi quantum illos perturbat timor. similiter dc restatici se habent. Ergo in febribus,& phrenesi duo sunt, quae prIncipium fallendi praebet: alterum est corrupta ratio,alterum est occasio aliqua, dico autem occasionem, ut auisa depicta ante oculos,& parietes depictos, aut varie figuratos: vapores item in oculis αἰ-' stentes, aut circa phantasiae sedem,& alia eiusmodi, quae apparent amat iqua possnt offerre. facit igitur corrupta rati, ut cotra falsam apparentiam ratio nulla opponas. ex quo fit,ut occasio, quae apparentiam facit aut canum,aut luporum, sacillime decipiat, quonia ira videre sese existiman i, similitudinem praebente figura aliqua, aut vaporibus, qui in oculis sunt. Quod autem, quῖ circa oculos vapores sunt, figi ras varias offerre cosueuerint, manifestum est in nocte, non potentibus nobis do mute. nam Inuitis nobIs, & scientibus allier esse,var' nihilomInus figuret ob oculos obuersant qubd vero,& qui circa phalasiam vapores sunt, possint figuras extraneu erre dictum est in )eceptionibus somni . fgnum autem, quδd ex eiusmodi o casionibus,& apparentijs naec contigant, illud monstrat, quod saepe admoniti, Maduertentes no an pistis credunt multi. In timore autem admirada etiamnum ma-
is est causa, quia & sani mente,& visu, videre tame putant, quae no sunt: alii sinu- achra mortuom, alii daemones, alij lnim os, alij alia. Principium autem horuomnium est species rei formidabilis:qualis imago noctis,& litudinis,& sepulchroru, quae qualibet vel leui occasione illata phantasiam tam intente mouet, ut apparentiam aliquam faciat adeo actu , ut velliti praesens ace latur . fixa enim omnis V imaginatio speciem ita intendit, & diffundit, ut in oculis etiam sit. quam ob rem
- ita repraesentat, ac si extrorsum in oculos Peruenisset . ad apparentiam enim faciendam nihil refert, utrum species extrinsecus veniat ad oculum , an In irris xus. Omnino enim pro natura repraesentat. quare ea videre sese putant, quorum imaginationem fecere.
Idem patiuntur &ecstallai. nam & Ipsi facta fixa isaginatIone sese videre existia mant & Deos,& angelorum choros, & similia. fixam autem Imagmatione facit vel melancholla vel fides multa&sanctitas. est autem damici, incredibilis specierum inoliam,vclvis in mouendo animam, animae vero in mouendo corpus per ipsaslpecies. ut quali talia situ seu
audeam dicere, polle hominem super aquis incedere, si ῖngenti quadam phan tasia,& specle agitaretur. cuius rei tenue quoddam signum prael et voluntas, quae homi- angvirumnem a terra tollit saltu,& librat per certum tepus, nullo alio tantu pondus serente, ν quam specie. longe autem maior est vis earum specieru, quae a natura sunt, et, quae a No . voluntate. Eoru vero, quae epota delirare Glent nos sacerri ut Hyoscyamus, & Solaianu,quod Man acu vocant,& Lolium,& alῖa multa, eadem causa est, qii. ae de vini, de febrium. Omnia enim vaporosa sunt,atq; insuper potentia stigaea, dc crasserum vaporum.quare ad animae sedem perlata medium crassissimum reddunt, tum Sc impurum,ac torpidii.unde & rationi m ultipliciter possunt obesse. res enim maiores pr mum faciunt, quam sint, videri: interdirin de duplices. 3pter quod non sine risu est videre quosdam,qitimoscyamum hali sere. Paleam enim iacientes, lanceam sibi ia- cere videntur,&si pallium pedalem secerint, perticam aequalle ex ithimanti sicuti tur per aqua, dc crystallum maiora videntur omnia,idem fit,& si introrsum mediu
de species crassiOrci reddantur. ..
Divosorumpo Ora qua ex ea delata. re uos faciIL
343쪽
eo cerio humore melaneholico sapiε es, flemeel. le e viti fidit.
In ε via quid, ea ipsim sapientiae ta- itine sumendum es. Insant pro fax non sunt
Ad Iucautem & de Insania,& amentia,& vocata melancholla morbu, quo tan- Ctum taliramus, nunc est agedum . primum autem determinandum, quos modis insanum cosuevimus appellare. non enim dicitur uno modomesorte locat nos , quo pacto sapiente,& inlapientcm, atq; insanu appcllemus. Ergo de his fortasse eadu dicenda sunt,q de sanitaetercliqua, &opposita illi aegritudine dici consueuerc. nam ct insania aegritudo quaedam es circa intellei hum. sapictia vero sanitas videtur . igitur sapientia potentia quaedam bene operandi circa intellectum,insania vero impotemtia. at Vcro pueros, quanquam no pollini recte operari,insanos tamcn no vocamus: ncc similiter valde scites, quoniam uti liqvie stas indcbitacst. his qii idein enim praediter ij t llis nondum accesti t. porro neq; dormietos,quanqii. rinfall. i csicip ant, insanos appellamus, qm tempus indebitum est. similiter ncque ebrios,neq;,qui obib runt Hyoscyam una, insanos nuncupamus, ob id, quod vitium per se no est In liueia lectu,neq; causa cosirmata est, sed momctanea, & vcluti oculus velo impeditus, O paulo post amouebitur. quam ob rem lanus mcte is crit, qui aetate debita,& tempo-xe debito,per se, no momentaneam & fugacem potentia habeat bene opera i cu ea intellectum: insanus vero, qtula tale debita,& tempore debito, per se, non mo-jtaneam & fugacem, sed confirmatam impotentῖam babcat bene operandi circa in tellcctum. inoniam autem bene operari cotingit aut in omnibus aut in pluribus:& his vel mani stillimis, S facillimis, vel med ijs: & hoc, vel semper,vel ut plurimum,vel ut nunc, manifestum,s, simpliciter sanus mente ille eriliqui in omnibus, uel pluribus, ct diis cilibus, semper, vel ut plurimum bene operari pinsst ciro intellcctum .s vero non ut plurimum polli r, sed aut raro, aut medio tempore, non si inepliciter latis dicitur, sed vel ut nunc talis, vel acuter. simili r nec, qui aut scmper, aut ut plurimum bene operatur,sed in ficilibus tum & mam festis, vel mediis po- Utest, simpliciter talis erir, sed secudum quid tantum,aut neuter. simplicIter vero insa-tnus is dicatur, qui aut in omnibus,aut pluribus:& his,vel etia leuibus, & facillimis male operatur semper,aut ut plurimum. Qui vero ita se habet, sed raro, aut medio
tempore, is insanus ut nunc dicat hir, aut neuter.
De hsisItur, qui secundum quid sunt insan S de se innijs,8 vino, & phrenesi,& epotis dictu ia est: de stolidis autem,& fit uis,& quia natiuitate sunt talesaepta
defcctum organi, nihil nobis liccdum est. De melacholicis autem, bene erit, ut prosequamur, de ebus valde miradum est, quo pacto ab eo humore adeo insalii fiat, alijsemper,alij ut plurimum, alij certo icmpore. Melancholicos autem vocamus,quos exuoerantia,vel prauitas melancholiae ita male habet, ut Inde insaniant vel in omni bus, vel in pluribus,& ijs facillimis,& manifestis: siue ad rectam voluntatem,& electione pertineant,siiue ad intollectus operationes. quippe omnes, quos male habet
hic humor, S tristes in primis sun i,& iblitarij: & horum alij formidolosi omnium, alij quorundanualij in uerecundi,& periinaces: alij phan testas sibi quasdam faciunti
qtiae neque sunt, neq; cssera ossunt: hi quide putantes se habere cornua , illi vitreumnasiim, aut inan':alii se et Iemortuo alij aues sactos,& ifinita eiusmodi. quorsi omnium causae sunt inquirendae,quantum datur. Ergo tristes In primis sunt,qm dispositionem habent omnino laetitiae contrariam . nam, quae ad laetitiam maxime inclinudispositio, illa est,quae maxime sensus bene assicit,&qua maxime bene haber,& gaudent. tales autem sunt,cum finem adipisci suum possunt, qui est delectari, & be possc operari. opcrat auic anima per calidu,& in calido bene habet. p ipsum enim
consistit,& conseruatur, potest. Igitur,qui calidi natura sunt, is dispositi sunt a
344쪽
de causa humidum maxime conuenit cum eo calore,qui adictitiam inclinare qualis In summa est natura sanguῖnis: qui vero multum habet aut cholere, aut melancholiae, indispositus est ad laetitiam. cholera quidem, etsi calida est,acris tamen est,& lndignasionis plena: melancholia vero tum austera est, tum & frigida. quare maxime contraria est laetitis . propter quod melancholicorum pars maxime tristes sunt, Momnia sere per displicentiam recipIuntieadem de caus; dc solitarii sunt, de cosertIa fugiunt. In his enim deridere oportet, de loqui, & respondere, & aduertere. Ipsi
autem moerorem nutrire amant, dc tacere, dc certa quaedam cogitare. quare selitariam vitam quare uni. formidolosi preterea sunt, non propter causam, quam me-dIcorum quidam adducere solent, qudd tenebras introrsum habent. Ppter quod, Ee re
scuti timor in exterioribus tenebris fit, ita de in interioribus accidit. caiisa quidem istini dolosi haec adduci non potest . primum, quIa melancholici non decipIuntur in' coloribus, sed alba iudicant alba,rubra rubra, deinde quia non est simile, quod adducunt in du- exemptu de exterioribus tenebris. In ijs enim timor fit,ut in nocte, quIa species illa&in se, dc in coniunetis omnino, ut nota, offertur. terreri autem solet antama, quoties aliquid, ut omnino ignotum, offertur: praesertim cum in con Iunctis imaginatio fit aliqua esse possecontraria,ut accidit in tipecie noctis melancholicI vero propter hanc causam non possunt terreri, quia nihil propter hoc recipiunt, ut . omnino Ignotum. cuius signum est, quod melancholicorum multi per litudInes ιεc per noctem libenti e pergunt. causa igitur, ut mihi videtur, inde potius credenda est accidere, qubd melancholici frigidi sunt magna ex parte, 6c hi praeci B pue se idolosi sunt. nam, qui furentes sunt, etiam omnium audacillimi visun xur. quod etiam signum esse potest in te tores tenebras non esse causam formidinis eius: nam dc satentes tales quoq; essem. no omnes Igitur melanchol et timidi sunt, sed solum, quibus se ita accellit mesancholia. Qod vero frigiditas timorem p
riat, indicant senes, & mulieres, δc eunuchi, dc complex nes. Nunc vero dIca- si mus, curetiam adeo delirat. Fortasse igitur 3c in melancholia eadem censenda est istatarita.χ esse caula,quae & In vino, dc in febribus. quoniam enim maxime spirituosa est melancholia, sicut dc vinum,inde fi liut eadem possit ei ficere, quae dc vinii: propter qa aptissime illani vino Aristoteles comparauit. virlinque enim in quantacunq; in antitate multu habet crassae corpulentiq. propter quod evaporatio, quae Inde fit, Iemper habet, unde perseueret no superara. dc hac decausa vinu maxime inebriat, aqua Maure,& lac non, qma quod ex ijs evaporat, aereu est, dc superabile. ἰgIrac melacho- non ine bitet lia, viae porans sedem mentis occupauit, siquidem multa repente irruat, nec qua
calor naruralis regere possit, tum quidem sunditus iudicium tollit, de easus fit, devocatae lepsia. ii vero non repente multa incidat, sed tamen tanta, quae perturbare spiritus possit, Sc inquietos iacere,atq; inquἰnare, tum multIpliciter onendere raxionem potest. nam dc applicatio animae in multis impeditur, de coniunctorii plurima deperduntur: figurie mutantur, dc similitudines, de loca, dc ordines ut dictitestin propter quod nec recte Iudicant inclancholici, nec recte interrogant, nec in te
rogati recte indent, sed de uno genere in aliud traseunt: in quieti pNterea non men- inessessi in te solu sunt, sed dc corpore, propter continuam nouorum oblationem. Omnia enim
fere stib displicentia recipiunt. dc loca , dc persenas, dc adtiones. quare ad noua
vertuntur. componunt autem,& quae non sunt, quoniam propter celeritatem motionum,apparentiam omne rec ivt. apparent aut multa extranea variatis umilitia. dinibus,
345쪽
Mel scholi- umiditatem,& obliquum distursum.vnde semper imaginantur sibi tendiinsidias tu'st ' vero circaelectionem facienda,i; dc non facienda lalluntur,quoniam duobus concurrentibus ad rectam electionem faciedam,altero quidem vn Iuersali propositione,in qua consistit iustum, honestum, dc utile, altero vero re oblata, sit quidem ut aut obliviscantur uniuersalis ypositionias,au eui no sint obliti, non tamen pareant,sensu,& corrupta phalasa aliter dictate.quare nullo habito loci.temporis,& persenarum respectu inverecundi au i in templis clamant,aut nudi incedunt,aut 9.. -i., suprelle ules proiiciur,& id genus.Reseri prςterea plurimum, qua quisque meu- est generia cholia teneatiar. hunc enim fermens & accensa agita illum tristi , & stises occupat rauaretii tristes, solitaris, timidi,sine spe incedunt:illisurentes minatu seriunt.exa det enim in ijs cor,de cerebrum: & omnia sub specie iniuriaeucipiunti Thelamonius Aiax Arma rapit, superosq; serens in prilia poscit. Iamq, hominum hos nunc insequitur, nuncpercutit illos.
Attacitus mςrensq; hominum consertia vitans Bellerophon istos eirat male sanus in agros: iii l . . .
Bellerophon, quemblinis honos,quem gloria currum Per deserta fugit, nec amor comitatur equorum. Qiniis .i,' s ob causas & nonnulli sibi si pemortem consciuere taedio ultae asini, alij pro- et ridio vi -surorem iij propter tristitia & timorem omnia desperantes . est autem miseradita atque ita lix omnibus vita,quoniam in primis dormire non possiant propter siccitatem humoris eius a quo & cerebru exiccatur,& nerui,&membranae Ita,ut ne le- 'tescere possint,& laxari,quet necessaria sunt in Q o.adde,qubd di propter timore continuum aut surorem semper pra sente cora an inia habent certa speciem , in qu '' vel inuiti semper in teti sunt,nec obliuisci possunt. unde, etsi cupitu dormire anima, non tamen potest.atq; ita exiccatio continetermaior,& maior sit.ergo die nocti'; ea perpetua molestia,& miseria assecti vitam odere: qua indem carituri sese aut prae- M.tis,esia cipitant,aut interficiut. aut aliud quid tale committunt.Sed illud dignum inquis. sensu εt au- cone vIdetur,quo pacto fiat,ut sensu aliter etiam dictante,adeo aperte salsa recipiau ut habere cornu nasum vitreum , esse mortuos, esse aues,&similia. Hommim. Pra4. Vniue sum tres causae sunFuna est obliquus discursus,alia est corooris dispo--ua. ἡ- sitio,tertia est occasio aliqua lia aginandi. voco autem occasionem,si Dilare aures, z. ΣΑ. pondus aliquod percipere, obtuse videre, S uniuersuiter parentias sensuum. o aues disi Dispositionem vero corporis voco Ira, timorem,tristitiam, dHeratione,& eiusmo- , di affectus.ergo saepe ex occasione aliqua Velleui accidit iis apparentia aliqua, quam corporis dispositio adauget,ratio vero obliqua aut non dissuadet, aut magis cta mati quare apparetia illa recipitur uti vera.Vera enim diximus ea videri, quibus nee sensus,nec ratio contrarium offert.percepto igi verbi gratia, pondere aliquo supra caput,quaeret melacholicus, quidnam sit. si igitur seriei mniauit se habere cornua. aut liqua ratio ita persuaserit, tu pertinaciter cesebit se habere cornua: & sibilatibus auribus c5ceptum faciet de iliacinibus in scena,&ita credoriam refert no G- stare mentem .maxime autem In omnibus dispositio corris sicit, ut diximus de timore.qualis aute in unoquoq; sit & dispositio,& occano, & obliquitas rationis, di quomodo apparentias recipiat,qiret ita vi ieci faciat, sigillatim quide impossibile est sciri c parum prudentis inquirereratque hoc pacton melancholia, quomodo
346쪽
DE INTELLECTIONE LIB. II 3 1Α deceptiones, & Insaniam faeta alis pm tempore dictum sit.
- De eadem vero,quomodo & sapietes,& excellentes viros facere semerIt, nue est perquirendum. Constat enim quotquot summos suisse viros accepimus siue in artibus, siue disciplinis, siue circa imperatoriam, siue circa Reip. administrationem, omnes sere melancholicos etiam sutilemon quidem eo morbo assectos, sed humo- detessileaiare illo praeditos. Indicant hoc & pueri, de nationes . puerorum enim quicunque
hac natura tenentur, omnes maxime vegctam mentem habent. e nationibus maxime tales sunt Graec & Itali, de Hispani. atque hi quidem & scientijs, dc artibus,& imperatoria, & reipublicae administratione reliquis praestitisse magna ex parte
videntur. cur autem ita euelliat, considerandum. Quoniam igitur ado haec Oene Ee lities.
obeunda perspicaces in primis oporter eos est qui ad haec sint nati,at vero & robore quodam corporeatum virtutum pollere,ne in obeudis muneribus dii luans, &dencia manifestu.qubds pspicaces ingenio esse debent, operationes illas intelle- ctus obire posIe excellenter necesse essidico autem dc similicia primum, ac sensibilia recte apprehendere, &seruarer tum & in si1bnotionibus prompte atque ordinate se habere,coniuncta perpendere, & distinguere: deinde δc recte componere non publica selum, sed de abdita magis imaginariq; optἰme,& iudicare: tum vero ec abstrahere,& uniuersalia iacere,& memorari:ad haec aute de probe, dc subtiliter
ratiocinari, & distinguere,quid verum, quid falsum, quid protabile, quid neces sarium,quid per se: tum altissimas cauta posse perquirere, & obtauare . ad ii
vetores,& magnifice obeunda&or num In primis, ubi sedes est intellectus, bene dispositum esse oportet, & particulam ipsam, quae intelligit, necnon, dc me-B dium ipsem , per quod seruntur species, & in quo sunt. organum igitur erit am- plum,& bene capax,& potens. parumn enim,& a stum condenses spiritus h ' 1et,dc inquietos. particula vero, quae Intelligit,calorem babebit multum, sed naturalem, non extraneum,tum & syncera erit, bene purgara,tenuis, non phiguis dc oppleta spiritus vero, qui medium dicuntur, multos este oportet, sed naturales, non turbido non uiratos. pr ter haec autem requiritur & applicatio nariaraliter prompta,& intenta,non distracta. atque laeeleresin qus habere illu oportet, qui a n rura perspicax ingenio esse debet.nam, quae a sertuna dantur, ut educationes, pneceptores,dc alia eomoda coimmania este possun t. Haec autem omni si recte cossideremus, natura melancholiae maxime praestare potest. nam, quibus vocati phlegmatis sin abundat plurimum, ijs stiget mens,ac torpet: medium ipsi minquinatum est, particula vero cognoscitiua pinguis.quare& pinguis est illis ut dicitur in Minerua. Quivem calidi sunt & humidi, ut quibus abundat sanguis, hi quidem ad sbcietates, ocviue tranquillitatem valde idonei sun i, de amabiles, & grati: neque certe hebetes, ut praedicti, verum ad ingeni, excellentias non magnopere apti sunt. partim ergo distrahuntur a sensibus,ad quorum voluptates sent nati,& propes: partim stud ij, Meius perstantiae, quae adcogitationes requiritur, patientes non sunt: sertalle aute& ijs cerebrum subpingue est Τpter humiditatem. Qui vero cholerici dicuntur, calidi quidem de sicci, ipsi quidem propter siccitatem aptiores ingenio sitiat, sed & sed eontem hi plurimum sunt impatientes cotempiationum,quippe qui celeres motibus sunt, ad multa statim seruntur , multorum ardesiones. quapropter δc hortam inge- .nia fallacia lapillime sunt.adde, qudd & facile res lubiles sunt virtutibus corporis propter subtilitatem sanguini &spirituum .at vero melancholici predicta omnia
melius praestare possimi, non autem omnes. non. n.eadem est in omnibus mensura, . . Fracastorij. T &
347쪽
Poris , di in. sensi. sanguis ealb
eus , R era sus ad cor sis vires, suditi iis vero ad vires in enu
8c condἱtae melanchollae, neq; uno etia modo melancholicos dIcimus. quandoquec enim melancholicos appellamus, quibus membra ipsa talia sunt, hoc est frigida, dc sicca,quandoque vero,quibus sanguIs multus est, crassus autem&siccus. qui igitur membris melancholici sunt, ij ad nihil pene utiles sent, neque ad ea, quin runt in pori neque, quae sunt ingenii munia: G timid ,& segnes,& Ingenio duri.qui vero abundantia crassioris singuinIs melancholici dicunc, hi & ad animi,& corporis CG
cellentias sunt nati. sed neq; hI etiam omnes,quoniam non omnibus Inest ea natura melancholis, quae solet excellentes faeere. si quidem humor hic & calidissimus, Mirigidiis mus potest accidere: potest & temperation refert etiam non parum, mutitusnd, an paruus accessesit, & magis,& minus crassus.Quibus igitur plurimus ille accestit, si & crassus etiam fuerit, atque ardens, & accenses, hi serentes evadunt: tristes vero,sellorij, sermidolosi,segnes, amentesqliquibus plurimus, oc fecule tus, εc frigens aduEnit.at,quos temperatior in omnibus habet melancholla,hἰ dc ad animi excellentias & corporis bene nati sunt. In ptim Is enim multum caloris habent, εc spirItus, quoniam spIrituosissima est, ut diximus melancholia: tum vero re sortes sunt, bc constantes,dc non reselubIles propter densitatem. at vero organum habere amplum intellectias possunt, qm calor est ipsis multus. multus autem calor
amplum sibi locum ficit. pored particula ipsa cognoscitiua, ac medium ipsum purgata sunt, non pingula, non lutulenta, quoniam siccitas lentorem tollIt. mulin item calor bene concoquit,&supersua expellit. quare omnia bene purgata sunt. multus item potens etiam effunde omnem evaporationem regit, trec quicquam sinit tumultuarie agI.unde restant omni ut par est.applicatio quoq; animae rum ad multa esse potest, tum Ac valde Intenta quoniam potens est obire,& in IIs, quae m.
sequi possumus delectari etiam solemus. ad haec dc perdurare possunt isti, quonia minar in materia densiore est. segnes porrb non sunt propter caliditatem: neque a sensibus sistrahunmr, aut longe minus, quam sanguinei, quoniam ad sens moblectamenta minus dispositi sunt, magis autem ad intellectum. accedit quoque,qubd de corporis vitibus etiam pollent, tum dc animi magnitudinequa n. --de dc magnorum gloria accens magna etiam audent, se posse obire cognoscimia quae omnia ubi In Miquo coniuncta suerint, quis dubitet, siue ille artes calluerit, Hue disciplinast siue imperatoriam gesserit, aut Remp. administraueris, longe alijs praestantiorem fore
Habent autem, quae dieta sunt, dubitationem quandam propterea,quet Aristot les reliquit in ijs, quae de animalisus. sangu Inem enim dicit astu subtilem ess alium
crassum: utrunque autem aut calidum,authigidum. ad vires Igitur corporis vatae sanguinem crastum, de calidum, ad ingenium autem subtilem: E subtili vero, qui etiam calidus est, tum ingenio, tum dc corporis viribus conducere . quae iis ridiciu aduersari, quae dicta sunt: crastus enim , de non subtilIs videtur melancholicorum sanguis. ad quod dicendum ut arbitrod comparare illic Aristotes animalia inter se, non homines inter animalia. siquidem homo proprie targuinem stibtilem habet de calidum. quare de ingenio,& vIribus corporis taet . aliorum vero quaedam crastum habent, dc calidum: ut laus, quiue corporis viribus pollent: alta subtilem dc frigidum. In ter homines vero eadem ratio non est, ut, quibus sanguis subtilis est, dc calidus, ingenio, dc Viribus praestent. possunt quidem pristare ingenio, vi bus autem non. Melancholici vero, qui temperatam habent mesan moliam, ad
348쪽
Vtrum autem δc Sibyllas, &Prophetas haec eadem melancholia Meere possit, ut multi dixere, sertasse qi ueritis&vos. qua in re eade mihi dicenda videntur, suae supra de diuinationibus semesorum diximus. naturaliter enim, & per ea, quae sunt In nobis, que melancholia, neque ulla dispositio alia facere potest,ut per nos sutura,&longe sita diuinemus, nisi ausertasse,&Qrtuna quadam . m si diuinare
quaedam ei indi contingit,dc non casu Mecesse est separatum aliquem intellectu, ν i, .i αα aut Deu,aut Angelum,aut L mone eam diuinationem nobis immittere. quocun- fimi humque autem modo cotingat hominem prophetam fieri, aut casu, aut susceptiones
Iarati intellectus , aptisma mihi videtur melancholia ad id praestandum . si enim uisoauen bror est quidam haec diuinatio, apta nimirum est melancholia ad hunc furorem. Quod si neus, aut Anmus se admiscet nobis, rationabile est ijs maxime se miscere, qui ingenij magnitudine,& excellentia quadam actironum praestanti si vero,& D mon est,qui Κα operatur,ta in operari precipue censendum eλqui llime & in furorem, & in omnem infiniam verti possiant, & phanatici fieri: quales dicuntur omnes suisse, qui vaticinari solebant, ut Pythiae, & Sibylla De tota igitur intellectione, quid sit,& per que fiat,& quomodo:" sint, &quae intellectus omnes operationes,& a quibus pote ijsnat:amplius & de figine tis,& deceptionibus,& somnijs, & postremo de melancholia hactenus dictum est
pro tempore satis. reliquu est determinare, qua cerebra parte singula haec fiant: &virum Omnia in una parte,an hqc quidem in una,illa in alia: ἐκ quomodo distingua tur potentiae,quae istaec sti unt,utrum ratione tantum,an & locis: dc qiue particula in animali ijs potentiis donata sit, utrum spiritus, annem & membranae, an cer i B bri ipsius substantia. naec enim e toto nes in supςresse videntur. Supponendum autem, quod In dissectionibus corporum animalium apparet, ν, ret, τ' tres in cerebro esse simus, quos aliqventriculos,alij cellulas vocat:primum,medium,
di post mum. item & adiacentes his ventriculis partes, corisermem progressum, inrellisend .conoidem glutia, & vermisermem piscessiim. primum autem, & medium ventri-- Σculum membranis velatos esse, postremum autem non, sed duritia sua constare. ala ipta sem-
consentaneum igitur est circa hos ventriculos,vel in ipsis,uel adiacentibus partibus seri omne intellectionem .cum vero & in hisce locis sit cerebru Ipsum, tum& ne ui,&membranae, necnon&vocati spiritus, dubium inprimis est, quod nainh 'δ' tum donatum sit intelligendi functione:virum substantia cerebri, an vel membra,riae,quae Ipsum vetant,an nervi,qui ad ipsum terminatur,an spiritus, an adiacentiu partium aliqua. si igitur, quod cognosci animal ipsum est, aut animatum, oportet quidem & particulam, quae primo & per se cognoscit,animatam Ipsun esse . at spi--e ritus animati quidem non sunt,quia nec aluntur, ncc sentiu sista magis instrumetasiinranimae: porrd cerebrum, quanquam alatur, non sentit tame per se. quare nec per sie intelligere polle vIdetur. Videtur igitur nerui natura talis elle potissimum, cui e toto animali donata a Deo maximo iit faculta tum sentiendi. tum & intellI-gendi. eadem autem natura est nerui, & membrans. quare particula pumo cogno- iscens,dc in telligens erit aut membratiae, quae ventriculos velant, aut aliae adiacentes parte aut nervi,qui ad cerebri sinus perringunt.at certe nerui hi qui pertingunt ad sinus cerebri, facti magis videntur ad deserendas species a sensibus vellietes, quam ad cognotandum . neque enim conuenit, ut, qi speciem desert pars , Cadem Alis esse pat- etiam primo intelligat. quare maxime conuenire membran Is haec facultas in. leuisendi videtur, membranis aute maxime illis, quae vocatos ventriculos vestiunt. inini R. 'T 1 quoniam
349쪽
i. 'εζρα non ad partes alias censendum est. Naturae Igitur nerui data est iaculias omn s tum is h. Idi. sentiendi, tum etiam Intelligendi:verum no unum organum datum sitit; sed diue tellikω .s, sum .ad lucem siquid- ,&colores percipiendos necessaria fuit oculorum forma, quae speciem temperaret, dc pariiculam cognoscitium muniret'. mox per tenuem . taur membranam,quae Vocatam crystalloydem sensationem colorum animacu, ' 'tu executa est: ni vero per aures ea pellicula, q- in fine illarum subint odoris vero Z.ώδη - per DareS ea membrana, quae Vocatam carunculam regit: siporis autem ea, quae per linguam disseminaturialiaru vero qualitatum neruo omnI. similiter autem & interioris animae sicultates membranis datae sunt,illis quide, quae plenos spiritibus, lespeciebus circum tegunt sinus. qua autem in parte sensus communis fiat: qtra phanitati, si, lasa:qua intellectus, qui &idem iacit,& ratiocinatur: dc qua reseruatio specieru, in qua eoim nunc est quaeredum. videretur autem sertasse alicia operationes facultatum dicta- P β- --Vna in parte debere fieri,ubi. intellectus fit:ea causa, qudd posteriores potentiae semper priores includunt, & continent. Si igitur Intellectus omnia potest, quae phantasia,& communis sensus, non videtur necessarium earum oporationes alio in loco fieri, quam ubi intellectus, pthas tamen natura una, quim alia . at Uem ita fieri lias operationes oportet existimare , ut quodammodo sit unus locus omnium , quodammodo non unus. Unus quidem, quia continuus est locus, ubi principium earum fit,&medium, &finis. Vnus autem non est, quia alibi fit principium, alibi medium,sibi finis. quippe esus operationis, quς est sensus communis, B initium est, ubi A: quae illic non finit, sed ultra progreditu eadu mediu, ubi pliatastari ε-ς est,ac finit ad e, ubi intellectus. una igitur est actio,& continua, & locus vn us,M AEtinuus, diuisa tame per principiu, medium,& finem. ubiautem prIncipium fit, sim-'plo est actio, & una tantum: at ubi medium est, quodammodo duae sunt , aut unata Illis: priorem et continens: Ubi vero finis, tres quodammodo sunt, aut una priores duas - Γό- ά ά: include - autem non sunt prima , & secunda acti O , nec loca earum
ard. i. sisti . superflua . ita enim institulisset natura videtur , ut, quaecunque ficultates in allis x quomodo. Inueniuntur animalibus , omnes In homineeteperiantur . nam , quoniam anima-llium quaedam solum taetrum habent, voluit natura, ut & in homine aliquae essen si quae solo tactu essent praeditae. quia vero & vltra tactum alia animalia habebant alios sensus , vel plures, vel omnes, factum est, ut in homine similiter inueniantur. . . . Ad haec autem, quantum ad interiores potentias spectat, quia quaedam animalia tantum sensum communem habent, alia & vltra hoc etiam pharasiam,ita fuit & in homine, ut pars aliqua tantum communem sensum haberet, aliqua plaeter hoc &phantasiam peculiare vero suit homini soli intellectu vigere. fecit ergo Intellectiam, qui de ea nosset, quae& phatasia,& ea, quae communis sensus. atq; ita semper naturath --.... . impςrs Oribus ad Psectiora,& demum ad persectissima procedit. quare potensi Al . .. l si dissCrunt per se. Vtrum autem eodem momento
ociuti,i. Omnia, hoc Cst,cum actust communis sensus, tum simul & phantasia,&lntes lectus actu fiant, siquis quaerat, dicendum nihil prohibere omnia momento eodem, simul actu fieri, quoniam species momento sese,ppagant. quare, cum In sensu cognitio fit.tum in alijs simul fit. si vero qiiaeratis, qua parte fiat communis sensus per se, qua phantasia, Zc qira intellectus , consentancum ess eclicimus In primo octi triculo communem sensum fieri: ut & Omnes sere existimant ea ratione, qi md inde
350쪽
A Mna; illi procedunt, qui visui serui ut nobilissimo,& praecipuo sensuI. tum vero Se illuc multi alij relationem habent. unde illic videtur esse initium cognitionii. De pha Itasia vero, &intellectu dubium esse potest,qtra In parte fiant. videtur tamen phan- rebri patiatasia non longe a communi sensit fieri,ceu coniuncta potetia. quare aut in sine pria ' mi ventriculi sedem habet phantasia, aut in initio secundi. omnino enim versari videtur circa priorem cerebri partem. cuius lignum cst,qubd, qui promptὰ, & sorti- volenisi si rer imaginantu hi sunt, qui partem eam cerebri anteriorem calidam haben t. ite, de siquando benevolumus imaginari , natura ita docente videmur frontem contrahere,& partem illam acuere. porrb laesaea parte videmus de imaginationem laedi. Qua vero i arte cosistat ipse intellectus, dubitationem maiorem habet. videretur enim sertasse alicui, oportere illum in posteriori ventriculo sesi,quoniam intellectus omnes continet operationes, &exequi tutiquare illic maxime locari, ubi omi. nia maxime unum fiunt. talis autem est coni figura, in qua omnia maxime uni ututa pam fi uconstat autem figura postremi sinus in conii terminari. sicut ἱ tur&oculus,& auris ea de causa ex amplo in acutum finii int,v t melius sentiat, ita & intellectum vid tures le constitutum a natura. at vero in medio magis ventriculo locatum suille ex
his post uiuiis existimare . primum eo quidem signo, qubd laesa ea parte, q uae mediurejicit capitis, ubi bregina vocatum est, constat rationem deficere: postrema vero laesa non rationem, sed memoriam. amplius, si cognitio omnis ad membranam fit
ut supra diximus manifestum est In postremo sinu non fieri intellectionem in quo
membrana non est, sed duritias constati praeterea,vbi reseruatio specierum sutura est, illic non conuentcnter statui debet Intellectio. haec enim motu fi si illa quiete. n in postremo autem fieri reseruationem specierum manifestum est ex multis .l mum,quialae a parte videmus memoriam Iudi: tum&posita illic medicamina quaedam memoriam augent. at vero 3c duritia illa postremi sinus non ob aliud lachi videtur,nisi ut tenacius conseruomir specIes. similiter de figura coni data, ut ma svniantur species, & sertius reflectantur ad medium sinum. ac demum, cum volumus memorari, natura nos docete scalpinius posteriorem partem. quae omnia mam seste insistrant non intelleictum, scis reseruationem specierum in postremo ventriculo seti. Existimandum igitur est intellectum In medio sinu fieri . quod iure uiri uis ia natura institutum videtur. primum, qudd principalis potentia maxime collocari debebat, ubi maxime tuta foret. talis au te locus medii sinus. aptis limus praeterra est patiem. Iocus ille,& maxime comodus tam a deas species, quae in primo sunt sinu, quam adeas, luet in postremo.adde, qubdad eum locum nerui pene omnes attinentia habet: quod a natura prudentillime factum est,ut inde ossicia demandentur, & imperentur, ubi rex est. est autem intellectus, ceu rex, in humano corpore. Non dubium,' stremo signum est illic intellectionem, & rationem exerceri , qu bd videmus laesa iparie media capitis rationem offendi statim. Quaesiveritis autem fortaste, virum, quemadmodum sinus postremus reseruat spectes, ita dc alii etiam reseruerit,an non. ad quod dicimus consentaneum elle reseruare S ip si, sed recentes magis,dc ex talentes: in ijs autem semper species esse, maxime in medio , no quod reseruet ipsi per se, sed magis, quod ad illos reflectantur species cognitionem iacturae. Illud postr
mo videretur quaerendum nobis, utrum semper intelligat anima,an dc cesset quandoque: ut videtur in ijs,qui profunde dormitit,& in apoplexijssertibus: quinimmo posidio . sunt, qui putent cellare quandoque animam ab omni intellectione, non in ii s solii, sed etiam ex sitigatione multa . esse enim in confinio medii sinus vermiformes ivi ilia a