장음표시 사용
141쪽
PU.aec. Quaere. XX. QUAESTIO XX,
De bonitate ct malitia exteriorum actuum humanorum in sex articulos diuis. ARTICULUS PRIMUS. Vtrum bonitas uel malitia per prius sit in actu uolatatis,uel in actu exteriori. Conclusio. A dtus exteri oris bonitatis, si consideretur secundum suam naturam, magis a ratione, quam a uoluntate est: sed si in operis exequutione spectetur, sequitur uoluntatis bonitatem,quae est eius principium. ART. II. Utrum tota bonitas & malitia exterioeris actus dependeat ex bonitate uoluntatis. Conclusio. Bonitas & malitia exterioris actus secadum ordinem ad fine,ex uoluntatis bonitate & malitia pendet: quae uero est ex debita materia uel excircunstantiis a ratione dependet . ART. III. Utrum bonitas & malitia sit eadem exterioris S interioris actus. Conclusio. Bonitas S: malitia exterioris actus secundum relationem ad finem, eadem est cum bonitate& malitia interioris actus uoluntatis, sed secundaxulationem ad circunstantias , non una,sed diuersae sunt bonitas interioris actus, & exterior is, etsi una
ART. II H. Vtru actus exterior aliquid addat de bonitate & malitia supra adium interiorem. Conclusio. Bonitas exterioris actus secundum rationem finis, non nisi per acci Mns addit ad bonitatem interioris actus, 1ed secundum materiam & conuenientes circunstantias,cum sit sicut terminus interiori. actus,adauget eius bonitatem, uel malitiam. ART.
142쪽
ART. V.Vtrum euentus sequens aliquid addat de bon ita te uel malitia ad exteriorem actum. Conclusio. Euentus seques praecogitatus auget bonitatem & malitiam exterioris actus, non praecogitatus uero,& ut in paucioribus consequens, non auget scut si ut in pluribus sequatur,& per se. ART. VI. Utrum idem actus exterior possit esse bonus & malus. Monclusio. Unus actus, prout est in genere moris, impossibile est, quod sit bonus & malus & bonitateia malitia morali, si tamen ut unus unitate natu rar,&non unitate moris, potest esse bonus & malus secundum quod sunt duo moraliter,& potest ex una parte inesse bonum,& ex alia malum.
Vtrum actus humanus inquantum est bonus uel malus, habeat rationem rectitudinis uel peccati. Conclusio. Omnis actus uoluntarius est malus per hoc quod recedit ab ordine rationis N legis aeternae, Nomnis actus bonus concordat rationi re legi aeternae. unde sequitur, quod actus humanus ex hoc , Η est bonus uel malus, habeat rationem rectitudin, suel peccati. AR. II. Utrum actus humanus inquantum est bonus uel malus, habeat rationem laudabilis uel culpabilis. Conriusio. Cum omnes humani actus a nobis libeze procedant, necessarium eli omne actum bonu, uel malum, culpabilis, uel laudabilis rationem habere. δRT. III. Vtrum actus humanus, inquantum est bo- ..ta uel malus, habeat rationem meriti, uel demeriti- Con
143쪽
Conclusio. Actus humani boni uel mali, meriti uel demeriti rationem habent, secundum retributionem iustitiae ad alterum. R R. li II. Utrum actus humanus inquantum est bonus uel malus, habeat rationem meriti uel demeriti apud Deum. Conclusio. Cu Deus sit guberator & totius uniuersi rector,prae serti in rationalium creaturarum , illarum finis existens : actus humani boni uel mali non tantum apud homines, sed apud Deum meritorii uel demeritorii esse dicuntur.
QVAESTIO XXII. De subiecto passionum anima in tres areiculos diuisis. ARTICVLVS P R I Μ U S. Vtrum aliqua passio sit in anima.
Conclusio. Cu contingat animam sentire & intelligere, & ad compositi transmutationem mutari:ali quam ei passionem communiter acceptam conuenire necesse est,passionem autem proprie non nisi peraccidens animae attribui,certum est.
ART. II . Utrum passio magis sit in parte animae appetitiua,quam in applehensiva. Conclusio. Cum homo magis per uim appetiti ira, quam per apprehensivam ad res ipsas trahatur: passiones quoque magis in appetit tua, quam in apprehensiva reperiri, necesse est. ART.III. Utrum passio sit magis in appetitu sensitivo,quam intellectitio, qui dicitur uoluntas. Conclusio. Cum nulla in appetitu in tellectivo requiratur transmutatio corporalis: ratio passionis ira appetitu sensitivo,quim intellectivo, masis proprietinuenitur.
144쪽
Pri sec. Rugst.xx ΙΙ I. 129 AESTIO XXIII. De disserentia passionum ab iniucem in qua
tuor articulos divisa. utrum passiones, quae sunt in concupiscibili, fiat diuersae ab his, quae sunt in irascibili. . Conci u sto. Bonum in quantum elt delectabile, monet concupiscibilem: sed si bonum habeat quanda nidifficultatem ad adipiscendum ex hoc ipso habet al: quid repugnans concupiscibili: & ideo necesi acium fuit esse aliam potentiam,quae in id tenderet: & ratio est eadem de malis:& haec potentia est irascibilis. v n- de ex consequenti passiones concupiscibilis & irascibilis specie differunt.
ART. II. Vtrum contrarietas passionum irascibilis sit secundum contrarietatem boni & mali., Conclusio. In passionibus cocupiscibilis reperitur contrarietas sim contrarietatem boni & mali, no qui des maccessum& recessum ab eodetermino, sed ut in bonum tendens, & a malo recedes: in passionibus autem irascibilis reperitur contrarietas secundum obiecta,& sim accessis in & recessum ab eo de termino. ARTIII. Vtrum sit aliqua passio animae non habes
Conclusio. Sola ira inter omnes animae passiones est, cui nulla est alia passio contraria, neq, secundu cotrarietatem obsectorum , neque secundum accellum di recessum ab eodem termino. ART.l III. Utru in si ii aliquae passiones differetes specie in eadem potentia, & non contrariae ad inuicem. Coclqsio. Sut aliquae t parte animae appetititia passiones differentes specie non tame contrarIBut amorta gaudium.
145쪽
13 o Pri sec. Qia est xx. - VASTIO X XIIII. De bono ct malo in animi passionibus, in q-
tuor articulos diui . ARTICULUS I. VTrum bonum & malum morale possint in passiopi
Coclusio. Passiones anim ae prout subiacent impe rio rationis & uoluntatis, bonae uel malae moraliter dici poliunt. non autem, ut motus quidam sv ut irra tionalis appetitu S. ART. II. Utrum omnis passio animae, sit mala moraliter. Conclusio. Non omnes animae passiones malae moraliter dicendae sunt, sed quae contra & praeter rationis iudicium sunt. AR. Τ.III. Utrum passio addat uel diminuat ad bonitatem uel malitiam actus. Coclusio. Diminuunt & addunt passiones animae actui humano bonitatem uel malitiam,prout subdia tur imperio rationis,& uoluntatis. ART. IIII. Utrum aliqua passio sit bona uel mala ex
Conclusio. Bonum & malum morale non pertineo ad speciem actus & passionis secundum suam naturam,sed secundum quod ad genus moris pertinent: prout scilicet participant aliquid de uoluntario & iudicio rationis.
QVAESTIO XXV, De ordine passionum adinvicem in quatuor articulos divisa. ARTICULUS I. Vtrum passiones irascibilis sint priores passionibus
con cupiscib ilis,uel conuerso.
146쪽
Pri. Sec. Quaest. xxv. & XXVI. 13 I
Conclusio. Passiones concupiscibilis sic praecedunt eas quae sunt irascibilis. stabillis originem habent, re ad illas terminantur. ART. II. Utrum amor sit prima passionum concupi- stibilis. Conclusio. Cu m amoris obiectum sit bonum ; primam quoque passionum concupiscibilis necesse est ipsum amorem esse. ART. III. Utrum spes sit prima inter passiones irascibilis a Conclusio. Spes,cum inter omnes irascibilis passiones magis & prius bonum respiciat, prior quoque ora
nibus necessario est. ART. IIII. Utrum illae sint quatuor principales pansiones, gaudium,tristitia,spes,& timor. Conclusio. Gaudiu,tristitia,spes,& timor, quatuor sunt principales animae passiones, quamuis non secudum eandem rationem: omnes autem aliae passiones, Quae sunt de bono uel de malo praesenti uel tuturo,adlias completiue reducuntur.
Q AESTIO XXVI. De passionibus anima in speciali, ct primo de amore, in quatuor articulos diuisa . ARTICULUS I. VTrum amor sit in concupit cibili. Conclusio. Amor sensitiuus est in appetitu sensitiuo, sicut amor intellectivus in appetitu intellectitio. ART.VII. Utrum Amor sit passio. Conclusio. Amor,secundum quod est in concupiscibili,cum sit quaedam appetitus ab appetibili ni mutatio, passio proprie est communiter autem ut est inuoluntate.
ART. III. Vtrum amor sit idem quod dilectio. ,
147쪽
Conci usio Tametsi amor & dilectio, ut in par: 'petitus intellectiva sunt, idem significent: disteruiit tamen in hoc, quod dilectio addit ad ' amorem, electionem praecedentetu . . A R T I C. t I II. Vtrum amor contrementer diuidatur in amorem amicitiae , & amorem concupi
Conclusio. Diuersus est amor concupiscentiae ab amore amicitiae, quod amore concupiscentiae quis in bonum magis quod alicui uult,fertur, quam in illyn cui vult: sed amore amicitiae magis in illum, cui bonum uolumus,inclinamur.
De causa amoris, in quatuor arti- TU
culos divisa. . . A ARTICULUS 13 R I M VS Vtrum bonum sit sola causi amoris. iConclusio. Clim cuiusque bonum sit id quod sibi
connaturale & proportionatum est; amoris causam necesse est ipsum bonum esse. A R T. II. Vtrum cognitio sit causa amoris. Conclusio. Bonum chim non ,nili apprehenium,ut obiectum & causa appetiti ui motus e necesse est , apprehensionem & cognitionem causam amoris in unoquoque esse. A R T. III. Vtrum similitudo sit cauta amoris. Conclusio. Similitudo proprie omnis amoris causa est. AEA R T. IIII. Vtrum aliqua alia pastionum animaerit caula amori S. Conclusio. N ulla animae passio est uniuersaliter amoris causa; aliquam tamen passionem contingit alicui amoris causam esse.
148쪽
': D e essectibus: amoris , in sex an
Vtrum unio sit c flectus amoris. Conclusio. Amor effective causat unitate, qua amatum praesentialiter adest amanti: formaliter aut uniatatem amant is & amati facit secundum csfectum.
A R Τ I C. II. Vtrum mutua inhaesio sit effectus
Concius o . Amor inhaesionis mutuae scillicet, ut amans sit in amato S e conuerso) effectiva causa est, non uno,sed pluribus ac tiar ijs modis. ART. III. Vtrum ec stasis sit effectus amoris. Coclusio. Amor in ut apprehensiva ec stasim parte dispositive, afficiendo uidelicet amantem ad cogitandum de re amata: in ui autem appetitiua directe &simpliciter amor amicitiae facit ec stasim,sed no amor concupiscentiae, nisi secundum quid . ART. VII. Vtrum gelus sit effectus amoriS. Conclusio. Cum amor sit quidam motus amantis in amantum uenecessario in quocunque zmante Zeluparit, diuersis ramen rationibus in concupiscentiae,&amicitiae amore hoc fit . ART. V. Vtrum amor sit passo laesua amantis. Cocluso. Amor boni couenietis est perfectivus Semelioratiuus arriatis:amor aut boni, quod no est conuenies amanti, est lar suus &deteri oratiirus amantis. Vnde maxime homo perficitur & melioratur per amore Dei;laeditur aut & deterioratur per amore peccati. quantu uero ad id quod est materiale in passione amoris,quod est immutatio aliqua corporalis, accidito amor sit laesivus propter excesssum immutationis
149쪽
AR. VI. Vtrum amor sit causa omnium,quae amans agit. Conclusio. Quodlibet agens,ex amore agit quodcunque agit,cum ex in letione finis,& boni operetur.
QVAEsTIO XXIX- De odio, in sex articulos divisa. ARTICULUS I. i ,
Vtrum causa & obiectu m odij sit malum. Conclusio. Sicut bonum obiectum est amoris, ita malum est obiectum odij.
ART. II. Utrum odium causetur ex amore. Conclusio. Odium omne ex amore causari necessa.
ART. III. Utrum odium sit fortius,qtiam amor. . Conclusio. Odium cum sit effectus amoris, ipsoamor fortior&potentior est simpliciter. tΑR. IIII. Vtrum aliquis possit habere odio seipsum. Conclusio. Cu omnia in proprium bonum per amorem inclinentur & tendant;impossibile est,alique seipsum simpliciter odisse. A R T. V. Vtrum aliquis possit odio habere ueri
Conclusio Non potest ueritas in uniuersasi a quoquam odiri, sed in particulari potest. ART. V I. Utrum aliquid possit haberi odio in
uniuersali. Conclusio. Odium etiam sensitiuae partis potest respicere aliquid in uniuersali: quia ex natura communi aliquid aduersatur animali,& no solum ex eo quod est particularis, sicut lupus oui:unde ovis odit lupum generaliter, sed ita semper causatur ex aliquo particulari,quia ex aliquo actu ledentis:actus autem particularium sunt.
150쪽
De concupscentia ,in quatuor articulos diuisa.
ARTICVLVS I. Vtru concupiscentia sit tantu in appetitu senstitio. Conclusio. Concupiscentia, cum sit rei delectabilis appetitus in ui concupiscibili sensitivi appetitus proprie est is:ART. II . Utrum concupiscentia sit passio specialis. Conclusio.Concupiscentia est passio sensitivi appetitus,ab amore,& delectatione secudii specie diuerta.
AR.II I . Vtrum sint aliquae concupiscentiae naturales,& aliquae non naturaleS. Conelusio. Ex concupiscentijs aliae sunt naturales, hominibus & brutis communes, quibHs secundum sensus apprehesionem, bonum conueniens naturae insequunturialiae supra naturam, siue non naturales,quibus monemur ad ea bona,quae in ratione, uel supra rationem sunt. AR. IIII. Utrum concupiscentia sit infinita. - Coclusio. Concupiscentia sensibilis infinita secundum successionem in potentia esse potest, non actu: concupiscentia autem non naturalis,& quae apprehesionem rationis sequitur, infinita omnino est,quia ratio potest in infinitum procedere. QVAESTIO. X' XXI.
De delectatione secundum sebn Octa