장음표시 사용
151쪽
I3 o rivi nec Vzext. Xxxo. Conclusio. Cum delectatio sit motus in appetitu animali, consequens apprehensionem sensus;delectatio est passio animae. .
ART. II. Vtrum delectatio sit in tempore. Conclusio. Delectatio per se non est in tempore, sed per accides. Est enim motus actus perfecti, id est, existentis in actu:& huiusmodi motus non est succensuus, nec per se in tempore. ART. III. Vtrum delectatio differat i gaudio m: Conclutio. Non idem sunt delectatio' quae etiani brutis attribui tur,& gaudium quod consequitur delectationem, quae fit secundum rationςm. ARTI C. IlIL Vtrum delectatio sit in appetitu intellectivo. . . I lConclusio. Cum delectatio sequatur apprehensio nem rationis, non solum in appetitu sensitivo, sed in intellectivo necesse est esse. ut 33 Zu illi .... DHART. V. Vtrum delectationes corporales S sensibiles sint maiores delectationibus spiritualibus &in
Conclusio. Delectationes intelligibiles & spiritu a les maioris sunt delectationis, quam 1ehsibiles & corporales, quae tamen quo ad nos sunt magis uehe
Al I i C. VI. Utrum delectationes tactus sint maiores delectationibus, quae sunt Iecundum alios sensus. Conclusio. Delectariones tactus maioris sunt delectationis , quam delectationes caeterorum sensuum, maioris ut ditatis gratia. ART. Y Il Vtrum
Conclusio.Delectationu aliae naturales .aliae non naturales sunt, sicut ex aegritudine, sicut fabricantibus dulcia uideatur amara,&econuerio:siue propter ina- lana
152쪽
lana complexionem , uel etiam ex parte animae , sicut propter consuetudinem, ART. VIII. Vtrum delectatio possit esse dei elationi contraria. Coci u sto. Cum aliquae delectationes se impediant: necesie est quoque,aliquas quibusdam contrariari.
De cietula delectationis,in octo articulos diui ARTICVLVI DRI 1sv S.
VTrum operatio sit cauta propria delectationis. Coclusio. Cum omni V delectatio in quadam cognitione& proprij boni consequutione perficiaturi in operatione consistere necesse est ipsam delectationem. AR P. II e V Vtrum motus sit causa delectationis. Conclusio. Motus cli causa delectationis , quoad omnia quae in ipsa delectatione reperiuntur. ARTI C. III. Vtrum spes & memoria sint causae delectationis. Coclusio. Spes & memoria causae sunt delectatiois AR. IIII. V trum tristitia sit causa delectationis. Coclusio. Tristitia secundum quod est in actu, cara sis delectationis esse potest, inquatum memoriam rei dilectae parit: tristitia autem in memoria existens, cauila fit dilectationis ex subsequenti mali euasione. ART. V. Utrum actiones aliorum sint nobis causa delectationi S. . Conclusio. Aliorum operationes modis uarijs possunt nobis delectationis causa esse. 'em ζA R T. VI. Vtrum beueiacere alteri sit causa dei ctationis.
153쪽
et 38 Pri. Sec. Quaest. XXX II I.
a Conclusio. Alteri benefacere cauta est delectatio nis ex comparatione effectus, finis, & multiplicis benefaciendi principij. . ART. VII. Utrum similitudo sit causa delectationis.. Coclusio. Similitudo,quae amoris est causa,delectationis quoque causa est. TAR.III. V trum admiratio sit causa delectationis. Conclusio. Admiratio,ut sibi adiungitur spes consequendi cognitionem eius,quod quis scire desiderae maxima est delectationis causa:
. . De effectibus delectationis, in quatuor
ARTICULUS PRIMUS. l. VTrum delectationis sit dilatare, Conclusio. Delectatio dilatationis est causa secundam quandam translationem ex corporibus acceptam . nam animus hominis dicitur per delectationem magnificari seu dilatari. ARΤ. II. Utrum delectatio causet sui sitim, uel desiderium .
Conclusio. Delectatio secundum quod est in actu, non nisi per accidens sitim, & desiderium causat: ut uero in memoria est,sitim& sui desideriu causat P se. ART.III. Vtrum delectatio impediat usum rationis. Conclusio. Delectationes consequentes. actus rationis,non impediunt, sed magis adiuuat rationem: at corporales delectationes uarijs modis usum rationis quam maxime impediunt. ΛRT.I III. Vtrum delectatio perficiat operationem
154쪽
Pri. Sec. Quaest. XXXIIII. 139
Conclusio. Delectatio operationem perficit cum per modum cuiusdam finis, tum per modum agentis causae;indirecte tamen,inquantum scilicet agens.
QUAESTI O XXIII I. De bonitate ct malitia delectationum nquatuor articulos divisa. ARTICULUS F RIMUS. VTrum omnis delectatio sit mala. Coclusio. Non omnes delectationes malae sunt,sed quaedam malae, quae scilicet sunt praeter rationem rectam : & quaedam bonae, uidelicet quae sunt secun
Α R Τ.II.Vtrum omnis delectatio sit bona.' Conclusio. Non omnes delectationes bonae sunt, sed quaedam sunt simpliciter bonae,quaedam uero bo- ire secundum quid; & his oppositae sunt delectatio simpliciter mala, secundum quid mala. ART. III. Vtrum aliqua delectatio sit optimum. conclusio.Possibile est inter humana bona aliqua delectationem optimum esse: ut uel ipse Deus,qui est summum bonum simpliciter, uel fiuitio ipsius, quae importat delectationem quandam in ultimo fine. HRΤ. IIII.Vtrum delectatio sit mensura uel regula, secundum quam iudicetur bonum uel malum ,in mo
' Conclusio. Cum delectatio sit quies uoluntatis &cuiuslibet appetitus in bono: necessarium est, secundum delectationem uoluntatis humanae hominem iudicari bonum uel malum moraliter.
De dolore seu tristitia secundumst,
155쪽
ARTICULUS PRIMUS. VTrum dolor sit passio animae. Conclusio. Dolor, cum sit appetitus sensiti uitus consequens apprehensionem mali, propriijssime passio animae est. ART.I I. Vtrum tristiti a sit idem quod dolor. Coclusio. Sicut illa delectatio,quae ex exteriori apprehensione causatur,delectatio quidem nominatur, non autem gaudium : ita ille dolor, qui ex exterioris apprehensione causatur, nominatur quidem dolor, non autem tristitia. Sic igitur tristitia est quaedam spuicies doloris, sicut gaudiu m delectationis. ART. I II. Vtrum tristitia seu dolor sit contrarja de- . lectationi. Gonclusio. Delectatio, Si tristitia seu dolor ex suis obiectis contrariantur inuicem. ART. IIII. Vtrum omnis tristitia omni dolori contra
Conclusio. Tristitia & delectatio secundum suum genus uniuersaliter contrariantur, tristitia quoque re delectatio de eodem secundu m speciem similiter contrariae sunt: nqimpia quam uero non contrariae secundum speciem,sea magis diuersae Rel disparatae dicuntur, si de diuertis & disparatis sint: quando uero illa diuersa sunt contraria, tunc non modo non contraria sunt secundum speciem,sed affines. . . ART.V. Vtrum delectatiooi sontAmplationis sit ali
Conclusio. Delectationi, quae de ipsa contemplatione est , nulla tristitia contraria est, nec ei a miscC-,tur, nisi per acciden S. A RT.VI.Vtrum magis sit fugienda tristitia ,quam delectatio appetenda.
156쪽
Pri. Sec. Quaest. XXXVI. 1 Iappetitus quam tristitiae fuga: & si per accidens contingat aliquem magis tristitiam fugere, quam delectationem appetere. R R. VII. Vtrum dolor exterior sit maior quam
Conclusio . Maior est& intensior dolor interior,
AR.VIII. Utrusint tantum quatuor species tristitiae. Conclusio. Quatuor sunt tristitiae species: i. Accidia, r. Anzietas, 3. Misericordia,atque . Inuidia.
De causis tristitiae ct doloris, in quatuor in articulos divisa. - ARTICULUS PRIMUS. Trum causa doloris sit bonum amist una, an malum
Conclusio. Sicut delectatio prius respicit bonunt adeptum ut proprium obiectum , ita magis tristitiarica usa est malum coniunctum, quam bonii amissum. AR. Il.Vtrum concupiscentia sit causa doloris. Conclusio. Cocupiscentia uniuersaliter sumpta,do. loris causa non est, sed secundum propriam ration considerata elt interdum causa doloris, inquantum tristamur de retardatione boni cocupiti, uel de eius totali ablatione. Doloris autem causa, ut finis,est ipsum malum coniunetum per se primo,& bonum a in is um per se secun clo. R R. III Vtrum appetitus unitat s sit causa doloris. Concluso . Naturaliter unu quodque appetit unitatem, scut& boni tatem.&propter hoc sicut amor uel appetitus boni est causa do loris, ita etiam amori uel appetitus unitatis.
157쪽
ARΤ. IIII. Vtrum potestas, cui non potest resisti. et sit causa doloris. Coclusio. Uoluntas resistens potestati sortiori cau sit dolorem, si autem non resisteret, sed cederet con- setiendo,non sequerer ur dolor, sed delectatio.
De lectibus doloris uel tristitia, in qua
tuor artistius divisa. , ARTICUL US I.
Vtriam dolor auferat facultatem addiscendi. Conclusio. Dolor in telas omnem saepenumero nosolum addiscendi uoluntatem & facultate diminuit sed aufert,cum animi intensionem ad se trahat. ΑRT. II. Utrum aggravatio animi sit effectus tristitiae uel doloris. Concluso.Tristitia cum ex malo praesenti contingat,necessarium est quam maxime animum aggravare,&quam doque animi moru & corporis impedire. AR. III. Utrum tristitia uel dolor debilitet omnem.
Conclusio. inrando operatio est de qua aliquis cotristatur, necesse est,quod actio debilitetur, ut autem comparatur operatio ad tristitiam sicut ad principiu& ad causam,necesse est, quod operatio talis ex tristitia augeatur, sicut quanto aliquis magis tristatur de re aliqua, tanto magis conatur ad expellendam tristitiam,dum modo remaneat spes expetiendi ratioquin
nullus motus uel operatio ex tristitia causaretur. AR. HII Vtrum tristitia magis noceat corpori, quam aliae animae passiones.
Coclusio. Tristitia magis corpori nocet quam aliq. animi passiones,cum uitalem cordis motu impediat. QVAE-
158쪽
QUAESTIO XXXVIII, De remediν tristi seu doloris in quinque articulos diuisa.
ARTt CVLVS I. Vtrum dolor uel tristitia mitigetur per quamlibet
detestationem. Conclusio. Licet non omnis delectatio contrarietur omni tristitiae secundum speciem: contrariatur tamen secundum genus, & ideo ex parte dispositionis subiecti quaelibet tristitia per quamlibet detestatioiaem mitigari potest. AR. II. Utrum dolor uel tristitia mitigetur per fletu. Conclusio. Omne nocivii interius clausum magis affligit, quia magis militiplicatur intentio animae circa ipsum ,sed quando ad exteriora diffunditur, tunc animae intentio ad exteriora quodammodo disgregatur,& sic interior dolor minuitur. Fletus item & gemitus sunt quaedam operationes conuenientes tristato uel dolenti, & ideo efficiuntur eius delectabiles. Omnis aute delectatio aliqualiter mitigat tristitiam. R T. III. Vtrum dolor & tristitia mitigentur per
Coclusio.Quam maxime ex amicis condolentibus mitigatur tristi tia & dolor interior, cum se sic ab iulis amari conspiciant. AR IlII. Vtrum per contemplationem ueritatis dolor & tristitia mitigentur. Conclusio. Cum in ueritatis contemplatione maxima consistat delectatio necesse est, per ueritatis contemplationem tristitiam & dolorem mitigari:& tato magis, quanto perfectius aliquis est amator sapientiae. ART. V. Uta iam dolor & tristitia mitigetur per somnum & ba Dea.
159쪽
Conclusio. Cum somnus & balnea restauret, & reforment.corporalem naturam in debitum
uitalis motionis,necessarium est, ea quoque tristitia mitigare & minuere. . .
quatuor articulos divisa. r ARTICVLVS l. traim omnis tristitia sit mala. Conclusio. Quamuis tristiti omnis secundum semasa fit: non omnis tamen mala est ex suppositionς ' accepta ed bona, ut si quis de malo cotristetur opere ART. I l. Utrum tristitia possit esse bonum honestu. Conclusio Tristitia cum quandoque bona sit, ho-
Mestatem etiam habere potest. 2L'C I n
ART. III. Vtrum tristitia possit esse bonum utile. r. Conclusio. tristitia, quae hominem ad malum fugiendum uel uitandum impellit, maximam illi prae- fiat utilitatem RT. II H. Utrum tristitia sit summum malum. Conclusio. Impos sibile est aliquam tristitiaria esse summum homi tris malum .est enim aliquid eo peius, scilicet uel non iudicareelIe malum illud ,quod uere. '' cst malum, uel etiam non refutare illud , & omnino alienari a uero bono. j.
De passionibus irascibilis , ct primo de spe ct
des eratione, in o Io articulos dat se . ARTICVLVb I. Vtrum spes sit idem quod desiderium uel cupiditas. Cociusio. Cum spei,quae ad uim irascibile attinet, obiectum sit bonum futurum,arduum,possibileadi
160쪽
p1cit necessario differt a desiderio& cupiditate, quae ad uim concupiscibilem pertinent. ART. II. Utrum spes sit in ut apprehensiva, an in uiappetit tua. Conclusio. Spes, cum extensionem quandam appetitus in bonum importet: necessario pertinet ad partem an iniae appetititiam, non autem apprehensivam, ART. III. Vtrum spes sit in brutis animalibus. Conclusio. In brutis animalibus ex in itinctu naturae est spes aliqua futuri boni commodi. AR . Ita I. Vtrum spei contraristur desperatio...Conclusio. Spes,cum quendam accessum in bonudesperatio uero recessum ab eodem designet: contrariari inuicem necesse est ART. V. Utrum causa spei sit experientia. Conclusio. Cum spei obiectu sit bonum possibile adipisci: necesi e quoque est experientiam, qua homi-.ni potestas,&existimatio fit facile consequendi bonum aliquod , causam spei esse, etsi nonnunquam ex experientia diminuatur spes. AR. VI. Vtrum in iuuenibus & in ebriosis abundet spes. Conclusio. Clim spei obiectum sit futurum bonu, arduuin, possibile adipisci, iuuenes minori S memori qexistentes, multum habentes de futuro,& coidis calciere intenso in eis,& inexpertes, maioris sunt spei quam caeteri,similiter suilli,&rationis iudicio non utentes,&ebriosi.AR. VII. Vtrum spes sit causa amoris. Conclusio. In quantum spes respicit bonum speratum, spes ex amore causatur. non enim eli spes nisi de bono desiderato&amato. inquantum uero spes respirot illum, per que fit aliquid nobis possibile, sic amor