장음표시 사용
391쪽
est excellentissima,sed ea praestatiores sunt iustitia de fortitudo.
QVAESTIO CXLII. De uitlys aduersantur temperantia arquatuor articulos divisa. 'ATRICULUS PRIMUS. Trum insensibilitas sit uitium.
Conclusio. Si quis in tantum delectatiohem resu ret,quod praetermitteret ea quae sunt necessaria ad coseruationem naturae, peccaret quasi ordini naturali repugnans. Et hoc pertinet ad uitium inhensibilitatis. AR. H. Vtrum intemperantia sit puerile peccatum. Conci usio. In temperantia puerile peccatum magis ex translatione dicitur, quam secundum attributionem : quod quemadmodum puerum oportet secun - dum praeceptum pedagogi uiuere sc & concupiscibile consonare rationi. ARΤ. III.Utrum timiditas sit magis uitium tuam intemperantia. Conelusio . Intemperantia est simpliciter maiuς peccatum,quam timiditas. ART. IIII. Vtrum peccatum intemperantiae sit maxime exprobrabile. Conclusio. Inter omnia uitia humana, uitium intemperatiae maxime exprobrabile est. Est enim circa delectationes communes nobis & brutis.
ne partibus temperantiae, in generali. . ARTICVLVS i. Vtrum Τullius conuenienter assignet partes tempe ranti continentiam, lementiam, & modestiam
392쪽
Conclusio.Verecundia & honestas partes sunt integrales temperantiae: abstinentia uero, sobrietas, callitas,pudicitia,partes subiectivae at continentia, humilitas, mansuetudo, seu clementia, modestia,&c. partes eius potentiales sunt.
VAESTIO CXLIIII. De partibus temperantia in steriali in qaatuor articulos diussa.
Vtrum uerecundia sit uir tus. Conclusio. Verecundia quanquam laudabilis quaedam passio sit, uirtus tame proprie non est,cum aperfectione deficiat. ΑR.I I. Utrum uerecundia sit de turpi actu. Conclusio. Verecundia,quae est timor turpitudinis primo & principaliter respicit uituperi u seu opprobriu: & quia uituperium proprie debetur uitio, sicut honor uirtuti, ideo etiam ex consequenti uerecudia, respicit turpitudinem uitiosam. AR. III. Vtrum homo magis uerecundetur a personis magis coniunctis. Conclusio. A coniunctis nobis,qui facta nostra magis considerant, erubescimus magis,quam ab alienis re peregrinis. ART.IIlI. Utrum etiam in virtuosis hominibus ponsi esse uerecundia. Conclusio.In peccatis profundati, ac senes,&uirtuosi uerecundia carent, quanquam non eadem ra
QVAESΤIO CXLV. De Honestate, in quatuor articulos diuis. A R Τ I C U L US I. Vtrum honestum sit idem uirtuti.
393쪽
Sec. sec. Quaest. cxlv. cxlv 1. 363 rConclusio. Honestum, proprie loquendo,in idem '
ΑRΤ. II. Vtrum honestum sit idem quod decorum. t Coclusio. Sicut idem est honorificum& gloriosum, ita etiam idem est honestum & decorum. ΑRT. III. Vtrum honestum differat ab utili&delectabili. Conclusio.Idem subiecto est honestum,& utile, &delectabile, sed ratione differunt. Nam honestum dicitur ecundum quod aliquid habet quandam excellentiam dignam honore propter spiritualem pulchritudinem,delectabile autem, inquantum quieta tappetitum: utile autem, inquantum refertur ad aliud. ART. IIII. Utrum honestas debeat poni pars tem
Conclusio. Honestas, prout speciali quada ratione temperantiae attribuitur, ponitur pars eius, non quidem subiectiva, uel sicut uirtus adiuncta,sed pars integralis ipsius,sicut quaedam eius conditio.QVAESΤIO CXLVI. De Abstinentia, in duos articulos diuisa.
G. ARTICULUS I. I Trum abstinentia sit uirtus. Conclusio. Abstinentia, secundum quod absolutexiborum subtractionem designat, non designat neque uirtutem, neque actum uirtutis, sed quoddam indisserens. Sed secundum quod est ratione regulata, significat uel habitum uirtutis, uel actum. HRT. II. Vtrum abstinentia sit specialis uirtus.. Conclusio. Abstinentia est specialis uirtus,qua moderamur ciborum delectationes.
394쪽
Vtrum ieiunium sit actus uirtutis. Conclusio. Cum ad carnis macerationem,&mentis in Deum eleuationem, ac culparum satisfacti nem ieiunium assumitur,actus uirtutis procul dubio
ART. II.Vtrum ieiunium sit actus abstinentiae. Conclusio Ieiunium attenditur in cibis, in quibus medium adiunuenit abstinentia. Unde ieiunium est abstinentiae actus. ART. III. Utrum ieiunium sit in praecepto. Conclusio. Cum ieiunium ad culparum deletione& cohibitionem,& metis in spiritualia eleuationem ualeat: ieiunium in communi cadit sub praecepto te gis naturae. Sed determinatio temporis & modi ieiunandi secundum conuenientiam & utilitatem popuIi Christiani, cadit sub praecepto iuris positivi, quod est a Praelatis Ecclesiae institutum. Et hoc est ieiunium Ecclesiae: aliud uero est naturae. ART. IIII. Vtrum omnes ad ieiunia Ecclesiae t
Conclusio. Ad ieiuniorum Ecclesiae obseruantiam omni uniter omnes ligantur, nisi rationabile eis impedimentum affuerit. ART. V. Vtrum conuenienter determinentur tempora ieiunij Ecclesiae. Coclusio. Conueniens fuit, ut homines certis temporibus ac diebus ad ieiunorum obseruantiam praeceptis ac laudabili Ecclesiae consuetudine cogerentur, ut tempore Quadragesim quatuor anni temporibus di certis Sanctorum uigiliis . ART. VI. Vtrum requiratur ad ieiunium, quod homo tantum semel comedat.
395쪽
Conclusio. Rationabiliter Ecclesiae moderationestatutu est, ut semel in die a ieiunantibus comedatur. ART. VII. Utrum hora nona conuenienter taxetur ad comedendum his qui ieiunant.. Concluso. Hora nona conueniens est, ut ieiunantes cibum assumant: tum quo ob tempus protractum ieiunans aliquam a filictionem sentiat pro culpae satisfactione, tum quia conuenit etiam ista hora mysterio passionis Christi, quae copleta fuit hora nona. ART. UHI. Vtrum conuenienter ieiunantibus interdicatur abstinetia a carnibus,&ouis,&lacticini js. Conclusio. ieiunium cum ad reprimendas carnis concupiscetias litab Ecclesia institutum: sunt conuenietor iei una tibus carnes,laeticinia, & oua l bibita.
QVAESTIO C X L V III . De Gula, in sex articulos divisa. ARI ICULUS PRIMUS,
VTrum gula sit peccatum. Conclusio. Gula, cum sit inordinatus comedendi&'bibendi appetitus , manifeste peccatum est. Licerenim id quod intrat in homine per modum cibi secundum suam substantiam & naturam, non coinquimnat hominem spiritualiter: tamen inordinata ciboruconcupiscentia spiritualiter hominem coinquinat . . ART. II. Utrum gula sit peccatum mortale.. Conclusio. Si quis ob gulae inordinatam cupiditatem aliquid in lege diuina praeceptum deliberata ratione dimitteret, mortali crimine reus esset:alias aurem , veniale. A RI . lI I. Utrum gula sit maximum peccatorum εConclusio. Non est gula maximum vitiorum,quanQuam ex occasione multorum peccatorum causa sit P. . A R. T. λ
396쪽
ART. II n. Vtrum conuenienter spectes gulae distinguantur secundum has quinque conditiones:prat pro Pere,laute, nimis, ardenter, studiose. Conclusio. Quinque gulae species distinguntur secundum has conditiones: Praepropere, laute, nimis, ardenter, studiose.ART. V. Vtrum gula sit uitium capitale. Conclusio. Vitium gulae,quod est circa delectationes tactus, quae sunt praecipue inter alias, conuenienter ponitur in ter uitia capitalia. A RT.V I.Utrum couenienter assignentur gulae quiaque filiae, scilicet inepta laetitia, scurrilitas,&c. Conclusio. Inepta laetitia, scurrilitas, immunditia, ,
multiloquium, & hebetudo mentis circa in telligentiam,quinque sunt gulae filiae.
De Sobrietate in quatuor articulos divisa. ART ICULUS I.
VTrum materia sobrietatis sit potus. Conclusio. Speci aliter sobrietas attenditur circa potum, non quemcunque, sed eum ,qui sua fumosita. te natus est caput conturbare, sicut uinum & omne quod inebriare potest. Communiter autem sumendo nomen sobrietatis potest in quacunque materia dici. ART. II. Vtrum sobrietas sit per se uirtus specialis. Conclusio. Sobrietas est quaedam specialis uirtus , qua removemus speciale rationis impedimentum ex nimio potu proueniens. ART. IlI. Vtrum usus uini totaliter sit illicitus. Conclusio . Quanquam nec uini, nec ullius potus aut cibi uius secundu se illicitus sit:est tame uitiosus, uel
397쪽
uel ex bibentis laesione, uel si mensuram excedat, aut contra uotum suscipiatur, uel scandali causa sit. AR. II H. Vtrum sobrietas magis requiratur in maioribus personis. Conclusio. Non modo iuuenibus & mulieribus ad reprimendas concupiscentias uirtus sobrietatis necessari a est: sed senibus , & principibus,in quibus ratio uigere debet, specialiter indicitur.
De Ebrietate, in quatuor articulos disse. ARTICVLVS I.
Vtrum ebietas sit peccatum. Conclusio. Ebrietas prout significat ipsum defectu hominis, qui accidit ex Hulto uino potato, eX quo. sit ut non sit copos rationis, non nominat culpam, sed defectum poenale consequentem ex culpa. Actu Suero,quo quis in hunc defectu incidit, ex nimia uini fortitudine praeter opinionem bibentis, etiam potest accidere sine peccato, praecipue si non ex negligentia hominisco tingat. At ebrietas ex inordinata cocupiscentia & usu uini ponitur esse peccatum,& cotinetur sub gula, sicu i species sub genere. Diuiditur enim gula in comm effationem & ebrietatem AR. II. Vtrum ebrietas sit peccatum mortale. Conclusio. Ebrietas uoluntaria peccatum mortale smpliciter est. A RI . III. Utrum ebrietas sit grauissimum pec
Conclusio. Peccata quae sunt directe contra Deu, sunt grauiora peccaro ebrietatis, quod directe opponitur bono rarionis humanae. ART. IN I. Vtrum ebrietas excuset a peccato.
398쪽
Conclusio. Ebrietatis uitium quo minus uolunta rium est, eo magis a peccato excusat. ebrietas autem simpliciter uoluntaria aggravat peccatum.
De Castitate, in quatuor articulos divisa. ARTICULUS I.
V Trum castitas sit uirtus. Conclusio. Castitas est uirtus, per quam concupiscentiam castigamus quodam rationis moderamine. ART.II. Utrum castitas sit uirtus generalis . Conclusio. Nomen castitatis proprie, est specialis uirtus habens specialem materiam, scilicet concupii. scentias delectabilium,quae sunt in uenereis. Sicut autem in corporis comixtione consistit delectatio uene reorum,circa qua proprie est castitas: ita etia in quadam spirituali colunctioue mentis ad res aliquas co- lsilit quaedam delectatio, circa quam est quaedam spi ritualis castitas metaphorice dicta . Et hoc modo ca tnitas est generalis uirtus: quia per quamlibet uirtute i retrahitur mens humana, ne rebus illicitis delectabiliter colungatur. Principaliter tamen ratio huius castitatis consistit in charitate&alijs uirtutibus Theologicis, quibus mens hominis coniungitur Deo.
A RT. III. Vtrum castitas sit uirtus distincta ab absti
Conclusio. Castitas, quae uenereoru m delectationes moderatur, uirtus distincta est ab abstinentia, quae circa ciborum delectationes uersatur. AR. IIII. Vtiu pudicitiastineat spaliter ad castitate. Conclusio. Pudicitia ad castitatem ordinatur, non quasi uirtus ab ipla distincta, sed licui exprimens castitatis circunstantiam quandam . Interdum tamen
399쪽
Sec. Sec. Quaest. ci I I. I AESTIO CLII. De mirginitate,in quinque articulos diuis ARTICULUS I.
v Trum uirginitas consistat in integritate carnis. Conclusio . Virginitatis uirtus non in sola carnis integritate, sed magis in perpetuo proposito abstinedile a quacunque uener eorum delectatione cosivit. AR. II. Utrum uirginitas sit illicita. Conclusio. Virginitas non quid uitiosum, sed laudabile potius est, cum ad diuinorum cotem pl)tio ite
maxime conferat. Praeceptum aute de generatione respicit totam multitudinem hominum, cui neces artum est non solum quod multiplicetur corporaliter sed etiam quod spiritualiter proficiat. Et ideo sufficienter prouidetur humanae multitudini, si quidam cat, nati generationi operam dent: quidam uero ab hac abstinentes,contemplationi diuinorum vacent ad totius humani generis pulchritudinem & salutem . Sicut etiam in exercitu quidam castra cultodiunt, quidam signa deserunt, quidam gladijs decertant, quae tamen omnia debita sunt multitudini,sed per unum impleri non possunt. νδε R. . IlI. Virginitas sit uirtus. Conclusio. Conseruare se immunem ab experimeto uenereae delectationis, habet quandam excelletia laudis supra hoc quod est conseruare se immune ab inordinatione uenereae uoluptatis. Et ideo uirginitas est quaedam specialis uirtus, habens se ad casti talem, sicut magnificentia ad liberalitatem. ARA III. vir' uirginitas sit excelletior matrimonio. ι Conclusio. Hic error fuit Ioviniani, qui posuit uirgini tutem non est e matrimonio praeferendam . Qui error pricipue deliruitur, de exemplo Chri lii, qui αmatrem uirginem elegit,&ipse uirginitate seruauit:
400쪽
&ex doctrina Apostoli, qui uirginitatem consuluit
tanquam melius bonum. Lt etiam ratione: tum quia bonum diuinum est potius humano bono: tum quia bonum anima praesertur bono corporis: id mediam quia bonum contemplatiuae uitae praesertur bono amust.Virginitas autem ordinatur ad bonum animat secundum uitam contemplativam, quod est cogitare ea quae sunt Dei. ART. V. Utrum uirginitas sit maxima uirtutum. Conclusio. Virginitas non est maxima uirtutum, quanquam in genere castitatis sit excellentissima.
QO AESTIO CLIV. De uitio luxuriae , in quinque articulos divisa. ARTICULUS PRIMUS.
VTrum materia luxuriae sint solum concupiscentiae& delectationes uenereae. Conclusio. O m nis luxuriae consideratio proprie circ uenereas uoluptates est. ART. II. Utrum nullus actus uenereus possit eruse sine peccato.
Conclusio. Sicut usus ciborum potest esse absque peccato, si fiat debito modo & ordine iecudum quod competit saluti corporis: ita etiam & usus uenereorupotest esse absq; omni peccato,si fiat debito modo, 5e ordine, secundum quod est conueniens ad finem generationis humanae. AR. III. Utrum luxuria,quae est circa a tus uenereos, possit esse peccatum. Conclusio. Luxuria peccatum est, quo modum rationis & ordinem aliquis circa uenerea excedit. ART. IIII. Vtrum luxuria sit uitium capitale. Conclusio. Luxuria uitium capitale est, cum eius
appetitu ho procedat ad multa peccata perpetra da, Romnia ex illo uitio laqua ex principali oriri dictitur. . ART.