장음표시 사용
81쪽
rq -' sequuntur. igitur praeclara facies, marrae diui corporis, et alsia Viuscemodi omnia i breui dilui fur. at ingenii egregia facinora . IM, οφ 13 i , Tmortalia sunt. postremo, corpo 'ris O fortunae bonorum, uti initium, sic finis e si s
omniaq. orta occidunt , est aucta sienscunt. animus incorruptus, aeternus, rector humani generis , agit, atque halet cuncta, neque ipsie habetire .i randa
quo magis prauitas eorum admiramda est , dediti corporisgaudiis, per luxum; atque ignauia aetatem agunt; ceterum ingenium, quo neque mUlius, neque amplius aliud in natura mortesium est incultu. atque socordia torpescere sinunt; cum praesertim tam multae, uariaeq. sint artes animi, quibus summa claritudo paratur. Verum ex his magistratus, ct imperia,postremo omnis cura re rum publicarum, minime mihi hac tempenate cupienda videntur: quoniam neque uirtuti honos daa,' tur ; neque illi, quibus per fraudem ius fuit, utia que tuti, aut eo magis honesti sunt. nam, vi qηλ
caedem,fugam, aliaq. hostilia portendant. Pu- 73 vo ov-dra autem niti, neque aliud, se fatigando, nisi o- 'rinum quaerere, extremae de mire est: nisi forte τοίω βῆ quem inhonesta , O pernici a libido tenet, po-π-r λ' lentiae paucorum decus, atque libertatem suam gratificari. Ceterum ex js negotηs, quae in nis tol et M. G ia
82쪽
exercentum, in primis magno usui Gl me oria re- et . rumgestarum: cuius uirtute quia multi totai,. m. c. re , praetereundumputo , simul , ne per in olentia P., . quis existimet me et nudium meu laudando ex- tollere . Atque ego credo fore , qui , quia decreui procul a rep. actatem agere, tanto , tamq. utili labori meo nomen inertiae imponant: certe , quibus maxima industria uidetur , Distare plebem. O . conuiui s gratiam quaerere . qui si reputauerint, Aquibus ego temporibus magistratum adeptus sium O quales uiri idem assequi nequiuerint; postea , quae genera hominum in senatum perue- nerint: profesto existimabunt, me magis merito, quam ignauia, iudicium animi mei mutauisse; ma iusq. commodum ex otio meo , quam ex alio- arum negotiis, rei' uenturum . nam saepe audiuim, ri Maximum , P. Scipionem , piaeterea ciuita- ltis nostrae praeclaros uiros solitos ita dicere: cum maiorum imagines intuerentur , uebementissime sibi amimum is uirtutem accendi: sicilicet non e , rara illam , neque figuram tantam uim in fest Κή - - bere ; sed memoria rerum gestarum eam flam- mam egregiis uiris in pectore crescere , neque. prius fedari, quam uirtus eorum famam , atqlie i gloriam adaequauerit. At contra , quis e si o- mnium, his moribus, quin diuitiis, sumptibus, nonprobitate , neque industria, cu maioribus suis contendat ἰ etiam homines noui , qui antea per uirtutem soliti erant nobilitatem anteuenire fum. tim
83쪽
tis per latrocinia potius, quam bonis artibus , ad imperia , O honores nituntur . proinde quais praetura,stconsulatus, atque alia omnia
iuscemodi per se ipsa clara , O magnifica sint,
ac non perinde habeantur, ut eorum, qui ea sussi-nent, uirtus est. Verum ego liberius, altiusq. pro cessi , dum me ciuitatis morum piget, taedetque . ad inceptum redeo. Bellum scripturussum, quod populus R. cum Iugurtha rege Pomidarumn sit 1 primum , quia magnum , O atrox , Π uictoria fuit: deinde , quia tum primum sund L. perbiae nobilitatis obuiam itum est . quae contentio diuina O humana cuncta permiscuit; eoq. vaecor
oe processit, ut studiis ciuilibus bellum , atque tibinitas Italiae finem faceret .sed prius quam huc. iusicemodi rei initium etapedis , pauca supra reps
, , ad cognostendum , omnia illunaria magis, magisq. in aperto sint. Bello Punico secuta, quo dux Carthaginiensium Hannibal ,'Ii m gnitudinem nomini omani, uesiae opes m ρ --- , ----ime attriuerat; Massanisa rex Numidarunctur ramicitiam 'sceptus a P. Scipione , cui postea co-sex uirtute fuit, multa O prae μ . .. clara rei militaris facinorafecerat: ob quae, uia H ectis Carthaginiensibus , oe capto Ophace , cuius Gricamagnum, atque late imperium ualuit;
- , , I pulus R. quascumque urbes, o agros mariu cer erat , regi dono dedit. igitur amicitia Magarisae' Dona , atque honesta nobis permansit : sed imper
84쪽
α, uitaeq. eius sinis idem fuit. deinde Micipsa filis is regnum solus obtinuit, Mananatale , O Gu- in iuga fratribus morbo absumptis. is Adherbalem, ' O Hiempsalem ex siese genuit; Iugurthamq. Manassabalis fratri filium, quem Massansa , quia
, ortus ex concubina eras , priuatum reliquerat,
eodem cultu, quo liberos suos, domi habuit. ubi primum adoleuit, pollens uiribus, decora factu cie , sed multo maxime ingenio ualidus, non se luxu neque inerti torrumpendum dedit, sed , uti 'uti mos gentis illius est, equitare, iaculari, cursu
ita cum adqliasibus certare: et, cum omnes gloria anus teiret, omnibus tamen carus esse: ad hoc, aleraque , tempora in uenando agere: leonem, atque alias se Ii, rasprimus , aut in primis ferire : plurimum fa- iis cere, ct minimum ipse de se loqui. uJibus rebus j ii, Micipsa tametsi initio laetus fuerat, existimans
vi Iugurthae uirtutem regno suo gloriae fore: tamen is postquam hominem adolestentem, exactasua aetao te, Oparuis liberis, magis magisq. crescere in- , , testigit, uehementer eo negotio permotus, multa cum animo suo uoluebat. terrebat eum natura. o mortalium auida imperui, Opraeceps ad explen da animi cupidine; praeterea, opportunitas suae ue liberorum aetatis, quae etiam me socres uirosilii; transuersos agit; ad hoc SuZa Numidarum in Iugurtham accensa; ex quibus ,si talem uirum dolis interfecisset, ne quaseditio , aut be o lam oriretur, an ius erat. His dissicultatibus cim
85쪽
eumuentus, ubi uidet neque per vim, neque insidiis opprimisosse hominem tam acceptum popul ribus , quod erat Iugurtha manu promptus , O appetens gloriae militaris , statuit eum obie Iare periculis , O eo modo fortunam tentare. igitur bello P omantino Micipsa, cum populo equi tum , atque peditum auxilia mitteret; sperans uel ostentando uirtutem, uel hostium saeuitia faciles V occasurum, praefecit missis , quos in II t t Is uniam mittebat. sed ea res longe aliter, ac r atque acri ingenio, ubi naturam TCScipionis, quitum Iomanis imperator erat , o morem hostium cognouit; multo labore , multaq. cura, practerea modestissimeparendo , O saepe obuiam eundo pe riculis , in tantam claritudinem breui peruenerat, ut nostris uehementer carus, Numantinis maxi mo terrori esset . ac sine, quod di cillimum in primis en, o proelio strenuus erat, O bonus con filio: quorum terum ex prouidentia ii or . aeterum ex audacia temeritatem plerumque asser re solet. Igitur imperagor omnes fere res a sterarper Iugurtham agere , in amicis habere , magis magisq. eum in dies amplecti, quippe cuius neque consilium , neque inceptum ullum frustra erat. Huc accedebat munificentia animi, ingenii follertiar quibus rebus sibi multos ex Romanis familiari amicitia coniunxerat . Eat pestate in exemeitu nostro fuere complures noui, atque nobiles
86쪽
quibus diuitiae bono , honestoq. potiores erant, fadtiosi , domi potentes , apud socios clari magis , quam honesti: qui Iugurthae non med crem annmum pollicitando accendebant, si Micipsa rex oc- , cidisset, fore uti solus imperio 2D-idiae potis tur : in ipso maximam uirtute , EJmae omniis uenalia esse. Sed postquam, Humantia deleta , P. Scipio dimittere auxilia, est ipse reuerti domu d crevit: donatum , atque laudatum magnifice pro concione Iugurtham in praetorium adduxit : Vipsecreto monuit, ut potius publice, quam priuatim. amicitiam populi R. coleret ; neu quibus largiri insuesceret: periculost a paucis emi, quod multo rum e set: si permanere uellet in suis artibus, ul- tro illi et gloriam, et regnum uenturum: 'pro perantiaspergeret ,pecuniam , et ipsum praecipi- . . tem casurum. Sic locutus , cum litteris eum, quas Micipsae redderet , dimisit. earum siententia haec erat. Iugurthae tui bello Numantino longe maxima uirtus fuit . quam re certo scio tibi gaudio 1- x c eo Lβ. nobis ob merita sua carus est : ut idem sena- eheui Jopuloq. R. sit , summa ope rite Uur . Tibi quidem pro nostra amicitia gratulor. en habes uirum dignum te, atque auo suo Maganisa. Igia tur re ubi ea quae fama acceperat, ex litteris imperatoris ita esse cognouit , tum uirtute, tum gra tia uiripemqtus, flexit animum suum , O Iugur . nam beneficiis uincere aggressus est; statisq. euadoptauit, ct in ento pariter cum flijs heredem
87쪽
. Sedi epaucospoisi annos, morbo, , confecitus, cum finem uitae adesseth ε' et ' A ' intelligeret, coram amicis , est cognatis, itemq-
rta orpis Adherbale, ε' Hiempsale filiis, huiuscemodii uer
cum Iugurtha fertur habuisse . Paruum ego te, amissopatre, sine , sine opibus , in ok meum regnum accepi, existimans non minus me ἀλγ liberis,s genuissem , ob beneficia ca-
O tua facinora omittam, . nouissime rediens Vinnantia , meq. regnumq. --umgloria decorasti; tuM. uirtute nobis Amanos
ex amicis amicissmos fecisti: in Hispania nomen familiae nostrae renouani: postremo, quod difficili mum inter mortales est,gloria inuidiam uicisti . Phinc, quoniam mihi natura finem uitae facit, rhanc dextram ,per regni fidem moneo, obtestorsenti hos, qui tibi genere propinqui, beneficio meo
fratres sunt, caros habeas; neu malis alienos a iungere, quam sanguine coniunctos retinere . . Nό exercitus, neque thesauripraesidia regnisunt, nerum amici: quos neque armis cogere, neque a s. ος ro parare queas: oscio, o fide par intur. quis autem amicior, quam frater fratri ' aut quem est , . nummum inuenies, si tuis Dis fueriss equidem regnum uobis tr firmum ,si boni eritis ; fumali, imbecillum . nam concordia paruae res cre-- mucunt , disicordia moimae dualuntur . Ceterum
lcc ὸς - , Iugurtha, qui aetate , O sapicnti prior
88쪽
IvGURTHINvM 33 priores, ne aliter quid eueniat, prouidere decet. nam in omni certamine, qui opulentior est, etias accipit iniuria , tamen , quia plus potest , facere uidetur. Vos autem, Adherbal , O Hiempsal , colite , obstruate talem hunc uirum: imit mini uirtutΩ : O enitimini, ne ego meliores Γ beros sumpsisse uidear , qua genu e . - ea I gurtha , tametsi regem Ita locutum intelligebat, O i e longe aliter animo agitabat: tamen pro tempore benigne respondit. Micipsa paucis post diebus moritur . Postquam illi more regio lana magnifice fecerant , reguli in unum conuenere, ut inter se de cunctis negotiis isceptaret. Sed Hiempsal, qui mini us ex illis erat, natura ferox , etiam ante ignobilitatem Iugurthae, quia matemno genere impar erat , despiciens , dextra Adbem ibalem a Iedit : ne medius ex tribus , quod apud PQ umidas honori ducitur, Iugurtha foret. dein ta ' 'n'men, ut aetati concederet, fatigatus a fratre, - uix in alteram partem transduectus est. Ibi cum 'multa de adnum Tando imperio disererent, Iugurtha inter alias res iacit. oportere quinquenni' consulta, O decreta omnia rescindi. nam per ea tempora conferitum annis Micipsam parum animo ualuisse. Tum idem Hiempsal psere sibirespondit : nam ipsum illum tribus his proximis annis adoptione in regnum peruenisse. quod uerbum inpedius Iugurthae altius , quam quisequam ratus, descendit . itaque ex eo temore ira , σ 4 v
89쪽
n Et L L v Μmetu anxius, moliri, parare, atque ea modo in animo habere, quibus per dolum Hiempsal caperetur. quae ubi tardius procedunt, neque lenitur animus ferox :statuit quouis modo inceptum sicere. Primo conuentu , quem ali regulis f
Ectum supra memoraui, propter dissensionempi euerat diuidi thesauros , finesq. impertis singulis
connitui. itaque tempus ad utramque rem decemnitur ,sed maturius ad pecuniam distribuendam. reguli interea in loca propinqua thesauris, alius Milo concessere . Sed Hiempsal in opido Thi Mida forte eius utebatur domo, qui proximus in
Ctor Iugurthae, carus, acceptusq. ei semperfusministrum oblatum promi Vis
onerat, impellitque, uti tamquam suam domum ui seni eat: portarum claues adulterinas paret: na. uerae ad Hiempsalem referebantur: ceterum, ubi res poIlularet , se ipsum cum magna uenturum i - - .manu . Humida mandata breui conficit: atque, nii doctus erat, noctu Iugurthae milites introducit : qui postquam in aedes irrupere, diuersi re gem quaerere: dormientcs alios , adios occursantes interficere: scrutari loca abdita: clausa effingere :yrepituo tumultu omnia miscere: cis interim Hiempsal reperitur, occultans sie in tugurio mulieris ancillae, quo initio pauidus, O ignarus loci profugerat. Numidae caput eius, uti ius erant, ad Iugurtham referunt. Ceterum fama tantis,
90쪽
IUGURTHIN v Μ 3 Adherbalem , omnesque , qui sub Micipsae imperio fuerant , metus invadit. In duas partes disce--- diunt 'io dae: plures . Derbalem sequuntur, sed illum alterum bello meliores. Igitur Iugurtha quam maximas potest copias armate urbes pamtim ui, alias uoluntate imperio suo adiungit: Uni Numidiae imperare parat. At herba, tametsi Roma n legatos misierat, qui sienatum δε- Hrent de caede si atris , O fortunis suis ; tamen fetus multitudine militum parabat armis contendere .sed ubi res ad certa en uenit, uaus proelio profugit in prouinciam, ac deinc' mam ccontendit. Tum I urtha, Patratis consiliis,po quam omni Numidia potiebatur, in otio facinus suum cum animo reputans, timere populum R.n .que aduersus iram erit uam , nisi in auaritia Gnobilitatis, O pecunia Rua ,stem habere . itaque, paucis diebus, cum argento, est auro multo legatos mittit: queis praecipit , uti primum iu res amicos muneribus expleant: deinde nouos . uirant: ponremo , quemcumque possint lar - endo parare , ne cunditentur. Sed ubi I legati uenere , oe ex praecepto regis hostilibus at sque, suorum ea tempestate in senatu au Io- - ritas pollebat , magna munera misere e tanta com mutatio incessit , uti ex mari a inuidia in gratiam fauorem nobilitatis Iugurtha ueniret: quorum pars ste, ali praemio indunt singulos ex senatu ambiundo nitebantur, nec uius in eum confiur