Bartholomæi Franci, Weidâ-Verisci, Dissertatio de articulis fidei, in qvâ eorum tùm veritas tùm credendi necessitas succintè & solidè evincuntur

41쪽

stus standamentum non est, nec appellatur, nisi quia ipse unice est

fuit lamentum, cui salus nostra innititur tam ratione acquisitionis, quam etiam oblationis, quin ratione applicationis seu actualiscol tionis Act. IV. ir. Ratio itaq; formalis seu desinitiva articuli fundamentalis est necelsario ad fundamentum Christum pertinere, ita ut hoc sitae illo inconcussum retineri, & homo salutem aeternam consequi nequeat. Acuti per hoc in esse scio specifico ac torni ali constituunt tar Articuli fundamentales ita ab alijs revelatis quidem, sed non fundamentalibus doctrinis dis

cernuntiar. Cert .am est enim non omnia in Scriptura . revelata, esse aeque scitu necessaria itandamentalia sed quae lana credenda suiu non quia ad salute ira nec ellaria. Sed quia a Spiritu S revelata sunt, quae tamen proterve negare alat impugnare saluti aeterna noxium, at eadem credere, ad illam nota necessarium est Q aedam autem ideo revelatastant quia sunt scitu necessaria, sine eorum cognitione salus obtineri nequit, ita ut illa non credere duplici de causa damnationem afferat α quia sunt catis a media necessaria ad salutem e quia impugia alio eorum est exitialis ut loquitur Ian. D. Haber ornius disp. i. Anti Valer. q. r. Quod ceu cordate ictum laudat Calvinis a Curtius in deartic fund se et . . . , . Hanc Credendorum differentiam Scipsi expressimus in delinit Articuli standamentalis dicentes: Esse partes primarias His verbis innuere volo nota omnia credenda esse ejusdem ordinis ac digilitatis, sed quaedam pri in O ac per se, quae Gam con .sequenter ac propter aliud eis credenda. Imprimis vero hic notandum, eos articulos qui fundamentum fidei dogmaticu in constituanti discrepare ab alijs quoad necessitatem credendi inaequalem. Hinc a non fatallis vocantur κατ' εἱρχ ν fundamentales

eo quod irios quemlibet salutis cupidum absolutei simpliciter scire oporteat, cum eorum ignorantia simpliciter damnet, vade retia serius plura. tam dixi partes illas primarias in Scripturis clare propositas non hoc volo, quasi scriptura . in singulis locis, quibus necessari fidei articuli proponuntur seorsim sumptis sit tam clara, ii quilibet quo in Odocunq; sc habens per seipsuna pos

sit itatun certissime verum sensum vel sit perficiaria inspectione colli-

42쪽

colligere, quam opinionem nobis assingunt pontificii sed mea

mens es singulos artihulos fidei necessarios ad salutem assive quod idem est siugulos articulos fundamentale prae primis vero κατ' , χαν sic dictos, hoc est omnibus omni tempore necessarios aqvovis, qui ordinem diviniam observat, non ex singulis locis, sed ex tota Scriptura ad invicem debito modo collata certissime cognosci ac colligi post Hoc in qua volo per vastas ideo Scripturam S. diei lucernam pedibus nostris Q, iiq. os de lucernam lucentem in loco caliginosoli Pet. I. 9. Cuna addidi doctrinas este creditu ita necessarias, tu illis ignoratis vel negatis fundanae tiam salvum retineri, adeo Q salus aeterna obtineri nequeat, en primere voltu I ratione mari ic scandam formalem de qua supra ρ. 3. r Finem qui est salus a terna I Oh xx. 3i. 3 aflectionem p opriam, quamula ratione formali emanat, ita cum ea fere o incidit estq; nihil alii id quam necessitas proportio ad fidem, quatenus salvifica ea est, di dependentem inde salutem, uti loquitur B. Iconigin Theol posit. I I. c. p. q. s. Cum dixi dis junetive ignoratis vel negatis, subintriti etiam inter credenda fim-damentalia dari discrime ii aliquod alia i ad salutem esse simpliciter scitu creditu necessaria, alia posse ignorari, sed nullo mo

do negari. s. s. Hinc liquet, quid ad articulum fundamentalem constituendum,&ab aliis non fundamentalibus discernendum Gquiratur. B. Jon ς. eisne rus in consideratione Theolog Photiniana p. 8 alii Theologi orthodoxi paulo alia reqvisita

articulorum undamenta imal legantiquae in eo tantum a nostris

discrepant quod aliis verbis, diductius sint proposita. Adde, quod illi etiam ad praxim respiciant, quod licet ipse non fecerim, tamen valde probo cti Theologia nostra sit practica, Alias, quoad ipsam rei substantiam inter illos mos nullus est dissensus.

s. 6. Marchis Antonius de Dominis, nobilis vertumnus ad fundamentales articulos ingetaererequirit, ut vel in Scripturis per se sint clarissimi, vel ab Apostolis fuerint declarati sta, ut declarationes istae fuerint Ecclesiae primitiva traditaea consignatae. vae ergo dogmata iactati trita habent κροτ ροον hoc est, quae nec

per se in Scripturis clarissima, nec ab Apostolis talem inia odia a

declarata.

43쪽

declarata sunt, ea scindamentalibus si dei non habet. Verum quam lubricus sit in hoc negotio praeclare ostendit vir Exini ius Ian. D. Musaeus disp. r. de Ecclesia is tro ubi quoad prius reqvilitum Marcum deducit ad absurduiri, quod mea quidem sententia inde fit, quoniam per dogma clarissimum intelligit dogma non disputabile. Vide hie Dii Danhauerum syncretismi detecti

sect. a. h. o. Quoad alterum Dra υον, ubi Marcus tanquam cer-

turn praesupponit Scripturam S. esse in aliquibus creditu ad salu tem necessariis obscuram, ut de ejus certo&indubitato sensi aliunde constare non possiti quam ex delaratione Apos olica, notat primo hominis inconstantiam qui alibi dixerit ex necessariis ad fallitem fidei dogmatibus nullum esse quod in scripturis quas habemus, etiam clare&dilucide non contineatur deinde ejus opinione a prolixe examiliata soli de refutata i*r. usq; ad is s. . Gisbertus oetiuscelebris ille Professor Theologus Ultra ject. T. l. disput sel de artic. ia d. p. 32. methodum, qua investigari debeant theses fundamentales seu necessariae, necessitate scit medii sive ad communionem Ecclesiasticam, sive ad salutarem praxin fidei a tu resipiscetitiae .consequenter ad salutem obtinendam hanc praescribito Primo omnes tuti subtituli per totam Catechesi 2 locos communes colligamur. e. e. de Deo,is attributis 2 operabin e tu, de Trinitate, de hominis apo corruptione c. Secun os inculorum attroutaseu raedicata in Scriptura conquirantur ' ut videatur anno i is attribum cum subiectis suis in enuntiationes seu theses coniunctiis modio vis in scripturis a datur e certo constare possit, talem assertionem esse necessiariam . Sunt autem modi illi, qui se habent instar praedicatorum in ordine addictum, he.ad ei aut contradictorium ejin duumgenerum citra enim dire te prae-d cantur de ipso articulo; alii vero ire te de articuli liti opposito errore, sic inire te ac per consequenti . Prioris exemplum GJoh A Lm vita aeterna ct c. r. Tim II Lib. I sterium magnum pietatis. c. . Oh o omnis Spirius 7 confitetur Chrsum venisse in car. Hemeae Deo est. Fosterioris exemplum est . Iob. I. a. ubi mendax esse dicitur ti-Christin vi negat Iesum esse Christum, qui negat Patre ac Tibu.yid .ceo ransiti in tiliter circ. praesens ne otiu ob-

44쪽

ς Antequam Innc abearn norandi mihi adhuc sunt

quidain θ δἱ praevaricatores, asserentes, hunc tantum esse articulum fundamentalem, qui ad salutem cognitu simpliciter est necessarius, sive quem nemo salvandorum potest ignorare. Sic cum plerisq; Calvinittis συγκρ, τιζοι ες definiunt quam de filii io-uem vitio an esse cum luculenter probet B. Hii semanians in Calv. ii reconciabili, p.r; non pigrabor illius verba quavis pluscula adscribere Quod liber, in quo continentur, non sit ubivis obvius. Sic a. ille prim inquit, tris patet fundamentum det,quam capacitas teste lin in quo viae salvando rustico aut rudi ancista. Ratier

haec est quiaplebe, rum delium intellectus apprehendit plerum bibia

principiat i nec ascendit cogitatione ad considerandam qualitate principiorum, donec sentatio vel dubitatio Argeat υνο modo mechani- cosm mensores agrorum videmin uti instrumaentis A thematicorum, applicare tinim conclusiones acporismata artis, cum principia tame nesciant; ita vix centes imm inter Christianos incendit ad documenta

Θε πνευς α Sacrorum ibisoru inriganda, potest ignorarei a argumenta,ex vibim constat nunc librum esse verbum Det,don cmot uerit dubitatis deSacet: νευ pio dogmatum hoc libro contentorum Secundo Tondamentum dei constat ex intrinseca staturati cohaesione ac dependentia dogmatu ab invice iuxta naturam ' dematis,abstractis concipiendi modis, qui variant in se binu redentibρ ,s: haec intel gant connexioni mo se ire non intectigant. Ideo appellatur fundamentu Prophetarn e Apostolaria diaere; s. imo angulari apide Christia AIonfiundamentu, quo sibi quisci singit. Atimis , ut evertant des fundamentum etiam ita vi non solum nesciunis evertere, penitiu etsi falso per os sunt, ruo non everrant. Veluti perspicuum est iu Galatiis circumcissionem correqvircutib ad baptismum, professonem Chri iane dra. υibubuli , tanta asseveratione non uraturiuerat Ap oli , quo hac ratione r/ittam Christiperdant anni dent Ham ante cognovissent, hoc commodum ex necessaria circumcisionis

requisitione seqvi Gal. 3. xcl. c. Hissem annus , cujus verbis rem tanti momenti proponere aliti quam meis, quod credame esu ias mortui conis belliis spri vulpibusq; Samsonicis sinuras terribiliores, quam Vocem Gallica laetatis vid. osnnino: c . y. Hactenus deari iculis sidcim actu signato, ut liqvtin-tur;

45쪽

tur sequetia iam actus exercitus in forma symboli, in quo dornando, ne ascopo abludain, adfundamentum salutis nostrae Jesum Christum, vel tu ad lucidam pharon, perpetii respi'

am 5 ad illum omnia resera ira, ita ut ea tantiam pro dogmatis fundamentalibus habeam, vae cum angulari hoc lapidet amare e connexa depi ehendero, ut is i noratis vel negatis, neqVeamus, ut decet, funda metuosus e strui per fidem ad vitam a ternanti Nam quae dogmata ita sese habent, non possunt non es fundamentalia Hinc patescit, quo sensu nonnulli solum alticulum de Christo dicant fundamentalem, nempe consideratum non praecise quatenus continet tanta in aut alierum dogma gene 'rale de Christo sed quatenus est basis fi linens totam ii dei structuram seu dogmat una fundanientalium compagena quatenus est Oceanus, in xem omnia dogmata sabifica confluunt uti singula ex eo emanant. Quamvis igitur in Scriptura unius solum fundamenti Chri tristia menti id tamen noli obstat quo minus plura sint fundamentalia fidei nostrae dogmata. Nam hoc non exclusive S solitarie est intelligendum verum una cum omnibus annexis ad salutem nostram pertinentibus, sine quibus homo salvari nequit. Et hoc sensu accipiendus est notus ille versiculus: si Christum bene sc statis est dec vid. Ian. Haberkorn. de Syncret- 37S. Iam meum accipe Symbolum

Ego A originam vitio eniti corruptio, adeos extreme Aser B cognita corruptione 2 miseria mea ex verbo εο Πε τω , in-

fassibi ali omnimo perseecto pracpue vero ex verbo legis, habens

ob oculos animae immortatitatem Hresurre lionem Carnis, F extremum Iudicis, G it morte aeterna, I credo, non ex Κ propriis rationis meae viribi se ex I gratiae divinae dono in Iesum Chrisum S.ά: fouetri: , hoc est Salvatorem, hinc tu verum est num ratione essentiae Daum cum a re, O cu in i m ui rigenitio est, P Spiritu creatorem stiri terrae I omni orentem, omniscium, omnipraesentem V Sanctum X Iustum, o Pracem ternum A misericordem volAntate antecedanea erga omnes sed Bl volun tars conseqrente sin aliter in se credituros adhaereditatem coelestem praedestin antem verum hominem, D D conceptum sine vi

46쪽

peceat penitus factum similim, CG Samatorem unum,HHadeos

etiam secundum humanam naturam omnipraesentem, II omnipoten

rem, comiscium, LL iudicem omnium, M vere es propriἡ δε- andum N N Saluatorem universalem, ratione intentionis , meriti acquisitionis, O per obedientiam legis implatricem sjustitia divinae consenta ieampro rusanguinis eo am λύτρω ν,adeo I sacerdotem; PP Saluiu accquisiitae praeconem universalem, adeo' Prophetam. Salutisipraedicatae collatorem, adeo b Regem, RR Dominum no-srum speciatim jure Redemptionis, S verὸpassum, a T crucifixum,

V V mortuum σὲ, XX morte pro omnibin omnium hominum peccatis perfect expiatoria, YY S ustum, ZZ descensure se ac triumphatorio ingressum inferna, , tertia die restitutum vitae propria irtute, b Sublatum sibiliter motu veri secati ad coelos, c Sedentem ad dextram a satis es virtutis divinae, d venturum olim u- dicare vivos mortuos, e intercedenteis iteram apud Patrem, 'mittentem cum patre Spiritum .personam ab utro distinctam ct ab Mircq procedentem, uti vi redemptos vocet h)vocatos convertarperpoenirentiam i) regeneretper Baptismum, es lusti cum Patre Fibo perfidem, ii Uictatos renovet ad bona opera, confirmet re conservet per Sacram Coenam,m hoc modo n) 1rterrenti ministeris Ecclesifici costigat Eccles iam o Unam, Sanctam , Catholicam, quamqvi matrem habri in his terris, DEum patremiam tin coriis.

. Io. Hoc Symbolo contineri arbitror omnes articu los scindamentales , quorum nonnullos si aliqui Theologorum , orrhodoxorii e chorea articuloriam fidei exemerunt, articuli vocem de parte fidei principali, ipsoq; fundamento accepisse videntur dicam cum Ian. Dantia uero sty vind. procesi Spitar. S. p. et ' Id quod probe observandum propterit' iores adversariorum Crimina latium maximum inter Luthera nos circa articulos fidei essedissensum, hoc plures,ill pauciores res recensente; esse nos maxime incertos de articulis fundamentalibus, quod sane est falsissimum. Nam si spectemus rem ipsam inter se amice conveniunt conspirantq; Theologi γνησοι Lutherani, expertes studiorum ac passionum Syncretisticaritio habentes id pro fundamentali dogma: qu ignorato vel negato fundamentum concutitur

47쪽

cut tu ac destruitur, adeoq; salus aeterna obtineri nequit. Sivero spectes inodiam rem conliderata di ac tractandi, aliquid occurrit discrepantiae, hoc arricillos fundanaen tales magis explicite ac diducte illo eosdem concisius,omissis minus principalibus, recensente Nec tamen is, qui pauciorcsenta inerat, Propterea praefracte negat dari praeter hos pili res articulos filia lamentales. Distensus igitur, quem adversarii, ex musca elephantem facien- . te S, clamant capi alem ac maxinuam, admodum et exiguus . Repetatur hic quod dixi . . de articulo de Christo, quena articuluin solum nonnulli faciunt fundamentalem. i I. Dixi autem ρ praeced. Ozanter Theologos γνη rae ςLuthera nos hoc in aegotio amice irier se conspirare. Nam nonnulli novaturientes pseudo-I tu heraia Theologi , veluti novi ana tomici articulos Christianae Religionis deartia ant, a crededori ad salutem corpore resecant, negantq; sententia inter nos de adve sarios controversas ei te articulos fidei, ut tres magnas Religiones nostram. Papisticam e Calvin illicam componant ac in unam co- sarcinent. Hoc scilicet est cornicum oculos configere, hoc terminos, a piis majoribtis prudentiis me constitutos, temere movere, hoc in sectas, sectarumque sectiunculas discerpere Religione Luthera nam eamq; derideiadam propinare adversari j utitor parum constantem exiguoq; intervallo i falsitate distante. Vid. Dia Dan hau erum in Sigatione p. m. seqq. in dedicat styli vindicis, ac in ipso tractatu p. 278. i, Sed Si quidem suas sibi res habeant; revertor ad comunes adversarios, Papistas, postillantes ut edamus Catalogum articulor una necessariorum, quod postularum subinde repetunt,ac prae primis urgem Ualciaburchiivid. Omnia Dan haueri I. n.

. Verum quoties dederunt noli rates, cum totam Catechesin dederim t. ipsorum adversarior uin judicio complecte luem ac ,-ticulos necessariosi de qua Formulae Concordiae judicium prooemio sic habet p. 7s. Conferi. J . Via haec eligonis cau-

etiam Laicos, quos pocant, Peritat cor mi perpetua ali ritur; pro temur publice, nos etiam . mplectimi rem S a crem D. Lu- , heri Cisrochumos, ut m tomis; theris O inferti, Pod eos massi La

48쪽

oluntur, quae in I. Scripturasusius tractantur, es quorum cogniti po-m Christiano ad salutem aeternam est nec 'aria. Vid omnino

Dia. D. Haberi Orni cujus magnala is est in Evan otio, disp. V Anti-Valeri cin qua methodo implici ac plana ex Catechismo nostro ari culorum fundamentalium syctem a seu coinpagem de Eneavit quam delineationem Valent, arctii nullius falsitatis accusare ne illi convincere audent, contenti ita scripto quodam contra Haberi ornium excepisse Se re ire eam esse Ecclesiae Lutherane sententiam ii ny Haber ornitas disp. 'ini- ' Valent, tirch. g. o, etiam haia rimam di hoc modo ipsis adversarii os obstruxit. Cum Haberi ornio ex asse conseiriit Dia Dan hau erus contraonirocrit Batav. p. itis. n. tisaeus paulo aliter respondet disp. IX. de convers. c. IV s 77. seqq.is. His ita praemissis ottendam singula, qua syriabolum iraeum continet dogmata, esse in scripturis revelata. Et si autem revelatum esse in Scriptura non sit speciale S pro primi articulorum fundamentalium, sed commune omnibus in ea contentis historiis, vaticiniis, aliisq; dogmatibus, non potet tamen aliquis articulus fidei profundamentali ii geri, nil prius constet atq; evictum sit illum esse verum, atq; a Deo revelatum. Illud igitur etsi non constituat articulum undamentalem in esse specifico, con- consiliuit tamen eunde in esse genericin&hoc nomine requiritur. Facerem autem statim, quod facere constitui nisi hic iterum aliquid turbarent, mihi a remoram suis sophisticatio tribus injicerent Valeriburchia, qui cum recte dixissent: sit veri aliqui.

Araicultu, id est, vere a Deo revetitio, β cit ut contineatur in Bibliis ego dicerem in scriptura Canonica si autem probansio erat articu B ibratione veri oportet ut erba scripturae S. nece freto id importentiqUod dicit articu proba et ira, Addunt At vero sacraescripturae verba non censebuntur idnecessario importare, quoties eadem verba similiter in sacris scripturis p ita a ter accipiuntur voti scunt ratioprobabilis in contrarium ad erri potis. v I . Hoc asstimentianael ex haeretica Socinianoru schola petitum,&longe absurdi si una imo ipsi Valen burchiorucauis internecmum, ut bene advertit Dii D. Titius qui hoc ipsum sit ostendit. motum est, inquit, summu i praecipuum Papi ita -

49쪽

Papillarum articulum esse dein fallibilitate suae Ecclesiae. Cui tamen ex scripturis sidem facere conant tir. Unde ipsi Valent, tar- si Motivo sec indoc. XXVII non procul ab initio hoc docemm,amissi esse ut non erret in rebus de aq; eas pronaissiones dicunt adeo ei e evidentes. ut eas Protestantes negare non possint. Et si aut e libenter fateamur Protestantes, lubit, sicut de Romanae Ecclesiae in- fallibilitate nulla prorsus ita de Ecclesiae universalis certar ab erro ribus inam anitate promissiones in Scripturis exilent hoc tamentantisper se possit si, petimius ut alent, tarchi nobis ottendant, sensun promissio laum illarum necessario id importare quod ipsi volunt. Non enim, ut ante nobis dictitabant, verba promissionumiliarum censebuntur id nece ario in portare, quotiescunci eadem erba in Sacra os rapturas militer posita aliter accipiantur rbotres- . tio pro Lib se in contrarium ferra potest. Nunquam pro-

, istoc pacto alent, saltem sub ratione veri probabunt strii in arti illam de infallibilitate Ecclesiae. Eidem dissicultati implicabuntur, sive e Conciliis, sive e Patribus, silve quocunq; tandem scripti genere aliquid pro sese ali erre conabuntur. Iam verum et proverbium turdus sibi ipsi cacat exitium. Haec Ian. Titius V ani in adver . in prim timi secundu in motiva al. is. Non est igitur quod valde hi si simillibus adversariorum ars: in iis moveamur, quin potitus certo itat trasnus nos ap-orehendit e verum senstim hujus vel illius dicti Biblici, sive nos

tenere id quod necessario important verba S. Scripturae, ut loqv: ntur alciab. cum interpretatio nostra convenit cum nat irati si 'nificatu talium verbo rima. hoc ordine hac occasione, hoc scopo hoc idiomate prolatorum. Hoc praestria, io, ibo per singula Sumbolo supra posito compreheias dogmata eorumq; sensiim determinatum, S ita nostris receptum Ecclesiis juxta iteras appositas explicabo atq; ad tria anae S. Scriptura, adeoq; illos probabo sub ratione veri, paulo post eosdem probaturus subeatione necessarii. A. Peccata moriginis esse profundissima ac te terrima in naturae corruptionem, veriq; nominis peccatum quod morte ira iii ferat, nisi irrer veniat regeneratio, manifeste ostendi Scriptura,

50쪽

'iniqua pulm qmdem nomen peccati origi lis non extat, extat tamen res ipsa Sc ipse Salvator dicit Doli. III. od ex carne natum c. re est, id est, qui ex homine peccatis infecto natus est, carundem sordium est: particol si Cor. XV. o. ex haeres regni ac ideo regenerationis indigus it licet a regioni tonatus. Et enita ut pater doctiis litaria indoctum, ita re genitus irregenitum

lume a pueritia ubi e oλικὰ Siabjecti omnis carnis r actus omne figmentit, a temporis a puerit sa omni die-Illustris hanc in rem est locus Aposto Ephes . H. 3. Naturasumus mi , id est, naturali propagatione obnoxiis unius ira divinae, consequenter dana nationi. Hoc ip .im Regia Propheta cum intelligeret, in vera poenitentia etiam peccati originalis sordes deploravit Psalm LI, 7. ubi non de parentum, tu nonnulli volunt, sed de suo peccato age e Davidem probatur tri in ab ipsiuS scopo, qui erat propriam culpam cos aliteri, tum a modo concludendi, implorabat si quidem misericordiam Dei, S petebat veniam peccati, Inepta a sui et consequentia i ta conchadere voluisset Parcntes peccaverunt in mea generatione. Ego aurem eri illis peccatum non traxi. E. adulteri irin, homicidium re mutas mihi. Conse Aphorismum Apostol. Rom. V. r. vid. Auguis Confes. Art. r. polo : in . Conc. p. o. Artic. mal cal. p. Si . Epic Om. p. 72 Declarat. 639. Erraen his Pelagian Zontes Pa-

rxtenuantes.

B. Scilicet Scrip tra illa sippolita, JaIll LIPer ἰ n Onui, verbo tradito humano timini naturali, non item suo famulitio, organis, subsidiis lingva rumis artima instrumental tam est principium cognoscendi probandi omnia ad sali: temcreditu nece staria. Egregie hoc ostendit Apostolus r. Tim. III i'. 6, Hanc vero dignitatem, hanc potentiam lautoritatem scriptura habet ab autore primario Deo fallered falli nescio, V. enim moritate humana allata est ali Cando Prophetia,sed μοι actu ob dixi nam, eamq; lim mediatam Dλαμ ιν errare prorsitusne icitia Pet. L l. Praetcrquam igitur quod propior divinitarciri