Dissertatio inauguralis chirurgico-medica : de panaritio ...

61쪽

tem. Leve vulnus quodcunque. Acria eXterna. Combustio. FELix PLAΤΕR observavit quod ancillae, vasa impura indies aqua serruente eluere solentes, digitos frequenter exurant, adeo ut unguis illarum incurventur, indeque paro nychiam sibi comparent. g) GLANDORPI Usnentibus & digitos sugentibus, manusque frequenter sapone cui permissum oleum tartari, lavantibus, hunc morbum saepe occurere vidit. li Furia infernalis malignam ct vehementem excitat paronychiam. i Catone occasiunalis internae.J Causaruininternarum occasionalium existentium compro-bere videntur, quod panaritio languentes sponte ec successive aliquando plurimis digitis assiciantur, quod porro epidem ice grassari observatuin

fuerit. Causa epide mica igitur ad internas reserridebet. Metastasis materiae cujusdam acrimonia praeditae. Quam sententiam vetetes, & recentiorum To MLiNso N L) aliique praecipue callere videntur. Insantibus haec causa occurrit aliquando, in spha celum transit panaritium, decidunt digitorum apises, vel subsequentes phalanges.sed in epiphysibus. l) Ceterum rem indecisa in relinquo

g) Tract. a. de morbis cap. 17.

62쪽

relinquo quod verum panaritium detur metasta ticum, omniaque a metastasi orta panaritia, quae autores referunt, a causa interna pependiste atque panaritium huju; caular internae esse tum fuit se, credo. Metastasis enim verbum morbi

in alium locum digrestionem vel imperfectam crisin significat, di in hoc sensu, si res ita ferat, hujus loci metastasiis explicari potest. Ueram enim morbi cujusdam digrestionem ad digitos

propter densam eorum constructionem fieri polle, vix credo. Variolas, scorbutum, scrOphialas, virus cancrosum inter . ausas internas adnotavit GAREN GEO T. m) In puellis duode- Clua, quatuordecim annorum natis, quibus annis menses plerumque fluere incipiunt, hunc morbum oriri vidit V Esaei. ia) Aliae adhuc causae internae v. g Veis et eum Haiasna, exanthemata retro pulsa, materia rheumatica, arthritica, quam in chronica specie pro causa vera propemodum accusare vellem, hoc malum creare posse, quia

est qui negabit '

Dθ causa proxima. Causam proximam cum Ill. GAUAio illam vocari solemus , quae ex remotarum nata, sola, integrum morbum constituit, ut in dis olubili

63쪽

nexu cum eo cohaereat. O) Inter autores propter panaritii causam immediatam non exiguus agitur dissensus. Veteres fere omnes causae primoprinise sontem in humorum malla scrutari conati sunt. Alii biliosum, vel melancholicum sanguinis statum, alii acri salinam humorum conis ditionem, alii partium sulphurearum & biliosarum effersescentiam, alii putre saetionem, alii inflammatorium sanguinis statum pro causa proxima accusant, et sic porro. Q senam indicatio

praelica indo est hauriendar ut is sanguis corruptus evacuetur' sed inciso non sussciet, tali enim in prava humorum conditione solida procul dubio quoque affliguntur, de horum autem

ratione nihil proselli sunt. ALBiNUs rei nis velisque in harum sententiarum rcfututione fixit operas. p) omnes autem has veterum opiniones plane ad incitas redigere velle, fas non esse, judico. Talem humorum conditionem pravam, occasionalem causam internam praulare posse, cui hoc negare in mentem veniet ' certisti me febrium modificationibus hoc morbo subinde occurrentibus rationem quoque habuerunt hi viri prisci egregii, atque humorum conditionem pro causa proxima quandoque aestimarunt. V EDE-Dus humorum affluxum auctiorem pro causa proxima

64쪽

xima habet. q) HEisTER Us haerentem stagnantem & inspissatum sanguinem causam prirnoprimam constituere credit, re ex pulsu ac aestu partis affecta judicat. r HILDANU e X tra. vasa tum pro causa proxima habuit, & in stadio nostro irritationis ad hoc expellendum jam commendavit incisionem. s) Multi recentiorum hanc opinionem fovent, V. g. GAREN GEOTI Us adeo in panaritii definitione sita hanc lententiam recepit. t Autor operis cuiusdam de tumoribus atque ulceribus tractans, dira illa sumpto mata ex lympha inclusa ortum tri here asseverat. v Duas idem causas solum occasionales externas ct sua opinione semper extra vasationem edentes statuit, contusionem scilicet & vulnus punctura facium.

Ex his colligit quod ei lusio causa sit immediata

inflammatio autem aliaque symptomata qua effectus respicienda. Adversus autem. Omnem e X- perientiam sentit autor, exstant enim multae causte procata relicae aliae, nullo modo effusionem producentes, V. g. morsus apum, acria extersia, Plateri observationes hujus loci sunt. Nec minus autor vocat in controversiam experientiam,

ratum faciens, quod contusio atque vulnus punctura factum nunquam non edat humoris cujusdam

65쪽

dam effusonem. Alii adhuc hujus causae defensores plures in medium proferre rationes moliuntur, assirmantes : perpetuo ex parte aegra incisa, praeternatural i colore humorem pretaeditum promonare se obsorvasse. Quibus rei consultus GARRNGEOTius reclamat, dicens: promanat cliquando se qua clara parca quantitate, subinde vero plane nihil. x) Negare non audeo, qΠod muteria pravae indolis quandoque essuero possit , sed

causa metastatica talem materiam praebebit, quae vero in occason aluim internarum causarum numero complectitur. & nu lo modo ad causam proximam reserri debet. Chirurgi clara in po tunc consistit, internam hanc causim indagationi curationique suae quoque submittere, sola incissio nunquam lassiciet. Ceteris in casibus fortuito accedit extravasatio, sit v. g. in contussione Vel ex atonia, vel vasorum dilaceratione oritur offusio, pro causa proxima hujus loci non habenda est, vasorum autem a tonia causam exhibet proximam , adstringentia vasorum tonum restituentia est Tonem hoc in morbo egregie discutient. Inflammatio quandoque essicit effusionem ut egregie monuit Ill. Ri ρ TE s. y) Tempestivam incisonem maximas afferre

suppotias. & in phlogos sola urgente hanc parum

prodesse argumenti ratione admoliuntur extra 'asationis dessensores. Sod CARENC Vori Us jam a Gfert contrarium. Oxpressis verbis assirmans: subinde plane nihil per incisonem promanat, O ta neu praesta

66쪽

pra stat auxilium incisis. et) HILDANus in prosunda specie periculosam es e incisionem judicat; si igitur in o inni specie existeret effusio , cur ibi

non commendaverit se rionem g alii o contrario quam maxime hic necessariam laudant operationem. Alium modum quo incisio as ori levamen, ted oriindicabo. Supra ex anatomica fabricatione lucide putet, quod morbus. tenacissimis & tendinosis partibus inhaereat. tectatur nunc assidua experientia, tendinosas partes, si nervis in iis pungantur, &aliquo modo si brae separentur, gravisti me dolere incisonesque non nisi levare. U. g. in vulneribus punctura factis, galeam capitis apon euroticam a se scientibus, vel in brachii . venae sectione Aponeu-

rosin bicipitis laedente, nullum aliud auxilium dolores inflammationemque mitigat. quam sectio: &his affectibus dolor non sit gravissimus, nisi infammatio accedat. Supra in sumpto matum exuli catione monstravi, quomodo inflammatio dira edere

possit sympto mala. Ergo in confesso est, quali modo inciso agat ; Duplici scilicet modo : primo loco, quod illas sanguini insuenti resistentiam anserontes fondinosas partes discindat. has itaque relaxΡt. ut locum cedere possint impulsu sanguinis ;nervi porro ubique sparsi & tens dimittuntur, ut

antea per i nsonem quam maxime irritati non amplius sentiant irritamenti assectionem.

Secundo loco haemorrhagiam creat inci fio. quam Diurimi alatorum Drovocare suadent, phlogosin minuit, ac tali modo aegrum exonerat, nunc adis

et) l. c. pag. 322,

67쪽

ad- vel absit effusio, semper aeger levabitur. Ergo tempestive adhibita incisio nunquam est rejicienda, sed commendanda. Tandem huic causae proximae fulcimen praestanduin magnopere Censent autoreS, quod e stulto absorberi non possit. Nonne vero saepissime resolvitur panaritium, absque ex travo satiemissione 2 ct in tendinum vagina si regma articulare sive synovia abundat. exhalatur. absorbetur. nonne hoc extrava satum quoque resorberi deber tyin chronica illa specie nulla adest effusio . atque incisio nullo modo aegrum levaret, sed totius articuli amputatio necessuria est; extra 'asato incisio susiceret. Ex his nullum est certius indicium, humores soli nobis exhibere cal sam proximam. sed ad solida quoque respicere necesse esse. Si in solidis & fluidis causum proximam indugare si rides, quodlibet stadium ac quam vi S speciem, ut postea prolixius monstrare mihi est animus, propriam suam causam proximam habere, videbis. Qua vis enim species , quod i ii eique studium nec in si m-ptomatibus nec in medendi ratione . Ut infra indicabo , plane con Veniunt. Getieralem inde conis siluere causam proximam in inertiis collocare, li- cirum mihi erit.

In stabilienda prognosi quinque ad momenta respicere necesse judicavi. ad speciem videlicet,

stadium, phaenomena externa, corPOrici Conditio nem & causam

68쪽

O Progno s ratione speciei.) Superficialis palmaris profunda, suciliorem admittit Curationem, rarissime gravia observantur symptomata, remediaque locum a sectum penetrare valent. Conciliatio hujus speciei cum profunda vald Opere non est metuenda. Superfidiali doriali unguis casus & ab-s ossio se comitem plerumque addere solet. Ceterum huic spmiei nihil est periculi, & profundiori ost levissima. Profunda totius manus, quin braehit insta mirationem atque tumorem Creare potest. Huic speciei in tendinum vagina suppuratio, brachii ab scessus. caries, gangraena & sphaeelus, convul- sones, febres, deliria aliaque mala symptomata sine rhenire possunt. prosunt de palmaris cum su-o6fficiali complicatio quandoque occurrit. Acuta semper, chronica, pluS minatur periculi.

t Progno is ratione 'adii.) Si causa nobis in

notescit atque e medio non aegre tolli potest, in promittendo faciles esse possumus. in inflamma tionis stadio multo magis aegro im S periclitaturnuin in profanda specie in capitis ciscrimines quan doque versetur. Pessima enim acuta symptomatablorum quo se si store solent. In supersciali supputarationis stadium raro periculosum, in profunda autem non medioere assert periculum; tendinorum l& membranarum corruptio, in manus vola puris adcumulatio, & caries Cum phalangis deperditione j omnino verenda sint. Gangreri:st & spha deli sta dium non sine vitete discrimine aggreditur aegrotos, febris putrida, manu S & digitorum corruptio , quin brachii infestatio formidandae 1unt. Progno-

69쪽

Prognosis ratione Phaenomenorim exteris norum. Quo major apparet tumor, eo sucilius

sanatur morbus, quo minUr autem, eo dolor magis intolerabilis. a) Quo dolor vehementior quo pejora eum persequi potiunt tymptomata, v. g. febris, convulsiones . deliri a &C. Panaritium cui gangraena & sphaee v, atque Con Vulli Onps sup0rveniunt, vitae mutationem Cum m Urte inferre valent.

Pus in panar tio. quo diutius Conclusum detinetur . eo seriora subsequuntur symptomata. b) EX- tremum digitorum articuliam OCCUpalas p in ariti iam, periculosius est, quam quod secundum vel tertium invadit. c) Quo materia cuti est proximior, eo minor adest dolor , minusque minatur periculi. Quo autem prosundiUS materia egit rudices, eo saeviores existunt doloreS, majuSque est metuenis

dum periculum. d) Prognostis ratione corporis constitutionis.

In corpore plethorico athletico vehemens siepius es e solet, inflammatio enim oboritur vehementissima cum diris doloribus, & febres. In caco-chymico magis obscurat bonam prognosin gangraenae & spha celi, febris bilios de & putridae metus. Corpus molle, delicatulum, sensibile spasticis symptomatibus pro nutrimento esse solet. Prognosis ratione causae ) Quo causa vehementius afficit partem, quo difficilius subigi potesta) BOERHAVE l. c. p. 239. b) GLANDOR P l. c. cap. Iq. pag. 29. c) Idem i. c. d) Idem i. c.

70쪽

potest , eo pejor est pro gnosis. In genere a Cau 1iS ex tertiis ortum panaritium, illi a causa interna procreato prognoseos ratione palmam praeripit. Interna causa di agnoseos ratione ingenii oculis in perspicuum velum saepe suspendit & quod pejus est, si disquisition o accurata instituta innotescit, in curatione aquam EX pumice nos postulare sive postulas te videmus. Pe orem adhu o praestat pro gnosin, causa interna plures digitos simul infestans & ideo e rediens. In genere norma est practica maximi momenti, Ut in panaritio Chirurgus semper indagationi submittat, an causa interna adsit, ut pessimis symptomatibus omnibus auxiliis chirurgicis obstantibus. obviam ire positi. Caula eX- terna sola, raro periculosa Creat phaenomena, Cum interna vero congregata, pessimae pro guo si praebet

ansam.

CAP. X. De panaritii medendi rosione secundum species scidia.

In genere DION Is omne panaritium quam citissime in suppurationem convertere, offert regulam, & remedia irritantia laudat e . Sed comprobata experientia suppuratio dirissima subinde essicit mala, ergo ad resolutionem, quantum fieri potest, omnia opera sunt dirigenda. Quaelibet species, cum propria se a habeat sumpto mata, porro, cum Una eademque species non omni tempore iisdem nobis appareat phaenomenis, videbis, quam