Dissertatio inauguralis chirurgico-medica : de panaritio ...

51쪽

bitus ejusque mollities atque irritamenti Vehementia fines terminosque constituent tumori atque in flammationi. Signa inflammationis autem notata

'r' R pq petua sunt. Specierum

mplomata ab inflammationis stadio describere in- h Oare cogor. in irritutionis stadio enim, omites sese tritietu species, unde vix est enucleandum quam partem praecipue occupet dolor. i e Palmarg profundum panaritium. Palmaris pro unda suecies, mea sententia, illa appellari me retiar, quae iub panniculo adiposo locatas partes affigere solet. In unam speciem igitur colligo, quum alii in vaginalem & peri Italem discernere donati sunt. Cur hanc divisionem non foveam, rationibus nunc evinciam. i Autorum praeter dissensum quem supra jam notaverim aliae dantur adhuc rationes. Si peri ostialis atque vaginulis . conciliatae aegrum corripiunt, ut species nunc distinguati nonne angustiis premeretur Chirurgus 2 Alio tempore autem, quando Cum supersiciali complicata occurrit profunda, e X signis, quibus postea sermonem faciam, experte dissicultates illucescet dis perentia. Ipse casiam quo perios talis vaginalis cum superficiali complicatae apparebant, me vidisse comm moro. Et ut breVibus dicam verbis, tam in vaginali quam peri ostiali una eademque. ut postea monstrabo. mydendi ratio est necessii ris. Ergo stadium inflammationis nullam ad has modios eriliub6t differsentiam practicam. In studio sup urationis in quo caries & sinus purulentia repleti alti

is c quando

52쪽

quando in conspectum venire solent, tune divi lio haec nihil ad nos, post cutis apertionem primum in conspectum veniunt, & proprii furit morbi, pro priam igitur curationem postulant. Tandem lquod peri ostium ex causa externa solum assici posse,

vix credibile est ; de causa interna hoc fieri posse, lsi concedere vellem, nunquam proximae partes in- sammatione illaesae evΗdent ; haec enim experientia teste loco irritationis fere nunquam terminatur, sed modo non semper in totius, ab irritamento occupantis loci, ambitum expandetur. Modo non pendet mihi animus, quod Vera peri ostialis existat. Cur non in chronica specie oboriantur haec symptomata 2 ubi os solvitur & procul dubio periostium laeditur. Playsiologi etiam ratione sensibilio 'tatis perios ii , operi nondum imposuerunt supreai mam manum. Num pertosti ian ita nervis abundει lut ex ejus laesione dira sum p tornata oboriantur, i

abunde nondum exaratum est. In cisionem ad ossyusque protractam malum leniisse, Omnibus his ra tionibus dubium non imponit. Forsam liga inentati: Ossa combinantia saepe inflammatione correpta fue- .

runt, quorum incisio per sanguinis profluvium & relaxationem inde factam, sedavit dolores. In ei lisio ad digiti latera ab autoribus laudata eundo mi praestat ei sectum; notum enim, quod & ligamen-1rlta digitorum latera praecipue oblideant. Quo ve-lhementior nunc est irritatio, eo magis humorum affluxus excitabitur, eoque Vehementiora fient symptomata. Omnia haec qui mecum consideraverit, mecum quoque sentiet, species bas anxie petere .

non necesse esse. Nunc Hmplomata hanc spe .l icie rel

53쪽

ciem denotantia indicabo. Dolor hac in specie est acutissimus. KRDELius ait: profrenda nerUOS, tendines, o su Dc. immanis is cruciatibus ac dolo thus premit. a) - Dolor hic, priori specie, vehementius crescit , ad condylum humeri internum, quan & ad axillas usque saepe venerrat. aegro On nome rapit somnum. febrem, delirium atque convulsio De S progenerat subinde. ita ut viis' quandoquo sentiant aegri periculum. Cl. DE HAE N exempla insecutae phrenitidis & mortis intra triduum se viis disse asseverat. b Pulsationis promi dae atque magnae tentionis sensu cruciatur aegrotans. In morbi Ditio locus nec tumet nec rubor ac cutis colo

rem haud excedit ; in progressu untem tumor aliquando exsurgit qui manum OcCupat, quin & in

brachium saepe agit radiceS. a C summum minatur periculum. GAPEN GKoTl Vs in articulationum intervallis parvum tumorem initium sum re observa

Vit. c) Glandulae axillares cum brachii vasis lymphatici; tum sero & dolere observata sunt. Ecce se eundi stadii signa. In suppurationis stadio. nisitem pellive opem tuleris caries, tendinum corruptio & destructio nec raro purulentiae in vaginam adscensus. proximartimque partium resolutio insequi consueverunt. Ceterum haec species, priori, aegrius in sup urationem inflammationis transitum admittit. Huic speciei priori . familiarior est, aliquando superveniens gangraenae & sphacelus. Stipema l. c. pag. I a. α) l. c. pag. 3OI.

54쪽

Supersiciale dorsala Panaritium. Superscia

lis dorsalis L lunguiculuris sub cute ungui S ambitum Contingens species. ex verae inflammationis signis manifestatur; praecipue serto non ab limili tumor unguiS circumserentiam subinde stipare in morem habet. Praeter dolorem vehementem in mollioribus rarissime progignit periculosa symptomata. Resolutioni ut plurimum impedimentum alter re,& cum unguis delapsa in suppurationem transire consuevit. Dorsale profundum pavarilium. Unguicularis s. dorsalis species profunda sub unguis radico vel corpore versari animadvertitur, atque ex cu Usa praegressa, ex vehementi sub ungue urgente, Continuo ingravescente, symptomataque labrilia &c. exincitante dolore cognoscitur ; & ut paucis dicam; omnia illa in profunda palmari specie notata phaeis nomena huic speciei ad de repere in morem habent;

neo tumor nec rubor observatur Sc.

Acutum panaritium. Acutam speciem ob ejus brevitatem & cum illa sociatum periculum statuere necessarie habui, atque talem hucusque descriptam . invenies. Chronicum panaritium.) Chronica species ilia Iam appellare opus est. in qua brevitas & periculum absunt, atque per longum temporis spatium saevire consuevit. Talem e X accurata observatione tractam primo nobis praebuit Cel. ACRRI .. quamn idum panaritium appellavit & sequentia haberes signa testatur. d) In digitorum phalange extrema aeger corripitur dolore aliquando remittente, inter

55쪽

Interdum iterum increscente, eumque per plures annos cruciante. Rarissime. nisi post longum annorum intervallum tumor frigidus existit. Phalangis ipsius os in carnosam, glutinosam vel adi- pQsam ut plurimum resolvitur substantiam.

explicatione. Non exspect0s ut illorum supra jam generaliter exhibitorum symptomatum interpretationem 3s eram, de praecipuis singularibus verba sacere mi hi tantum est animUS. In specie palmari superficiali, cur inflammatiobae in parte aliis graviores generet doloreS, tribus ex sontibus hauriri posse videtur. Primo ex epidermide dura, densa in exercitatis apparente, &digiti palmae contra injurias externas parmula quasi in serviento, atque humorum confluxui aucto resistentiam asserente. Deinde ex nervorum affectu; docet enim an atomica digitorum fabrica . eorum apices prae aliis partibus nervis ornata S esse, ergo eorum irritatio ac distentio ex inflammatione non mediocres procreare debeat dolores, praesertim in delicatulis. Postea supra jam notatum ligamen tum culaneum influxui humorum resistentiae ansam aliquam praebens, papillarum nervearum majorem efiicit tensionom por ejus distentionem, a que per nervorum conspirationem gravissimus do. Ior subinde evadit. Duo haec momenta semper eonsiderationem movent, primum autem quando-

C a que

56쪽

que accedit, arque irritatio ac insammatio justo graViores Urgent, ita ut pulsationis atque tensionis sensu coarctari possit aegrotus. Nunquam, autem ut in aliis speciebus, scaturiunt symptomata ita gravia. Advolantibus humoribus obstaculo quidem sunt

parte S , aliquo modo iis tamen locum cedere Valent. Eubor hic conspicuus ex plurium Vas Ortam, antea sanguinem non continentium, reni 'tione,

aliquando etiam sanguinis extra vasatione originem trahere verisimile est. Extra vasatio forsan effecit macula S, quas vidisse asse Uerat HILDAN Us. Ha Puri, rudimentorum abundantia facillimae suppurationis fortas e praestat causam. Evidente observatione loci pinet aedine exuberantes, puri non eXiguum exhibent nutrimentum ; digitos autem Circum fri- puras cutis cellulis. tenace sebum continentibus repleta est. Unde puris haud aegra consedito sacile explicationem admittit. Pro unda species gravioribus sumpto matibus amplectitur. Dolorem primo attentionis nostrae dignum & praecedonti specie atrociorem, sequenti modo existere. crescere, ascendere aliaque sympto- ata proserre . iudico: originem acutissimi doloris . nervulis illis ex mediano progredientibus , &ligamentis vaginalibus, annulosis articulationum& membranae tendinum communi tendinique ramos cedentibus, attribui posse, credo. Nervi ex

irritatione phlogosique affecti. hi enim prae primis assiciuntur, & tendi nosse partos tenaci si mae nullum fere locum humoribus concurrentibus cedentes

57쪽

tes, immanissimum declarant dolorem, exinde ejus ne rementum in consesso quoque est. Expansio do loris nervi mediani & cubitalis cum aliis brachii anastomoses formantium conspirationi adscribi potest

Denique expertentiae exemplo, omnes liga mentosae tendinosis quo partes, ex laesione nervi eas comitantis, di inflammatione correptae velle mentissime doloribus orticiant aegrotantem. Cur in morbi initio nec tumor nec rubor conspiciatur Τpaucis verbis dicam: in morbi exordio statim tumor eX surgere nequit, ob magnum quod contra sanguinem allabentem nitatur impedimentum; in Consequentiam autem ligumentis vasis abundantibus itaque inflammationi ansam suffiicientem praebentibus, atque pluribus phlogo si molesta correptis partibus , tumor magis conspicuus fiat, & cum superficiali specie concilietur haec species. Tu

moris in manum & brachium penetratio, ex digiti resistentia ejusque, omnem allabentem sanguinem recipiendi. exiguo volumine, ut mihi vero

propius est, satius explanari potest. Uusa omnia in brachium se spargenti enim, sanguinis sim:rtrare acti nimietatem recipere coguntur & brachii intumescentia atque inflammatio haud aegre insequi debet. Intervallorum digiti tumor a GARRNGE TIO Observatu S, ex minori, articulis, in bis oxistente resistentia gigni videtur, articuli enim abundantia ligamentorum gaudentes majus asserunt obstaculum. Rubor, hac in specie nullo alio morido, nisi in complicatione cum superficiali conspicuus fieri potest. Glandularum axillarium vaso-

58쪽

4 rumque ivmphaticorum tumor ex maiori in cellulosam exhalatione lymphae ac resorptione scaturire videtur. Necesse enim, quo copiosior sit exhalatio, eo magis sat resorptio, & vasa vi propria, ut ivmphae absorptae nimietati opponere se possent, destituta, tumere debent. Di f. scilior puris in hac specie collectio, e X, in priori specie, allata ratione contraria, palam est. De gangraena & spha celo superveniente alio loco sermonem praestabo. Superficialis dorsalis, cur fere semper suppurationem pati det, ait non nihil ex fulguine initammatolio stagnante, ex parte quoque ab effusione doduci posse videtur. Ceterum cum sab epidermide ut plurimum haereat malum, dolores non existunt vehementi stimi. Ligamen. tum laterale subtens uia aliquando pro vera causa horum sprctari meretur, unde en Unciatur, quomodo Hir DANus tam felici cum successu in .

nituere potuerit incisionem. s) In profunda dorsali specie symptomata, ut in protunda palmari, eadem gaudent origine. Papillae nerveae sub ungue sparsae ac unguis ipsius resistentia, diris illis symptomatibus suis iens praebent nutrimen

tum.

In chronica specie, dolor per longum temporis intervallum perseverans, inde ortum fortasse suinit, quod morbus sola osὼ, qua partos

59쪽

affligat. Cur autem remittat di de novo incrin scat explicationi submittere non audeo. CAP. VI.

De causs praedisponentibus. Omnis fere morbus suam habeat causam

praedisponenteiri ac occasionalem, ergo etiam panariti uin; causa occasionalis enim prardi sponente eXperte nullum morbum procreare valet.

Hujus loci primo de proegumenis varia adjiciaenda sunt.

Aetas juvenilis, reliqua tamen non exclusa, imprimis hoc malo corripitur, magna ex parte propter majorem ad phlogosin dispositionem, partim ob vitam exercitatam & injurias eXternas, quibus haec aetas vetustiori magis obnoxia est. Corpora plethorica integra, ct cacochymica panaritio suppeditant proclivitatem. Talia ex levissima injuria externa laesa corpora, gravibus concutiuntur symptomatibus. An haereditaria existat praedispositio ' An praeternaturalis corporis sensibilitas praedis positionem exhibere queat Temperamentum calidum s. choleri cum atqne sanguineum ad hunc morbum propensum est. Victus lautus, ob inflammatoriam quam generat dispositionem. Vita sedentaria atque exercitata. Prima malam corporis parit consti-

60쪽

tutionem. aliaque multas offensiones externas complectitur.

Ratione injuriarum externarum opera Varia manuaria ad panaritium pronum faciunt. v. g. Lotrices, Nentes a Sartores Lepissime hunc mor.

bum patiuntur.

De cclusis occasionalibus. Ad caulas occasionales s. proca faristicas quod contingit, in uuas classes in externas scilicet oc internas di videre necesse est. Causae occasionales externae.) Ex calorect frigore, imprimis aut m ab inaequalitate su-

'bitanea, ut quando ex aere rigida membra statim soco calido admoveantur : vel vice versa calentia extrema aquae frigidae immergantur. HO que comprobat ei latum divini Hippo CRATIS, Omnem nem e subitaneam mutnsiovem esse periculosam. Ideoque lotrices saeptili me hoc mombo corripiuntur. Occurrit inde frequentius in hyemali anni tempore, Vulnus punctura sa-dium in digito, cum acuto instrumento e. g. cum acu, ideo sartores nentesque subinde hujus morbi molestiis premuntur, Festucae ligni, ossium, vitri tac. digito intruse, Digitorum contusio & compressio. Morsus apum . relinquunt aculeum digito dolorem velic mentem esicien

temo