장음표시 사용
91쪽
tunicam relinquere pallium , is reruis fustinere Iacturam, quam pro conferevandis vilibus rebus , ct transitoriis tam atriter in otios exardescere, abstμneat iste humiliter σδε altaris misisterio , di uterque peccatum sitim ad orbitrium tuum studeat e Iare : eon stat enim eos contra wan erudisem Ecclesi sticaνι ex utriusque ope intere ros-. Laicos autem quod spectat, Innocentius XI. anno I 679. damnavit se queates propositiones - Regulariter occidere pessum forem pro conservatione unius aurei Est in Ordine gr. - Non δε λω licitum est defendere defensione occisi a , quae actu possidemur, sed etiam ad quae jur inchoatum habemus, re hae nos possessuros speramus - . Est in or
dine 3Σ. -- Licitum est tam haeredi, quam Iustiario contra injuste impedienrem, ne vel haereditas adeatur, τeI Iercto folsantur, se taliter defendere, sicut et ius habenti in Cutiedrilis, veI Praehexdam rentra eorum possesonem injuste impedie rem - . Est in ordine 33. Ex damnatis hisce propositionibus inter, non licere
injustum aggressorem occidere neque pro conservandis rebus parvi momenti, neque pro illis, quae a nobis actu non possidentur . Disputatio nune adhuc superest, an ad tuenda bona, quae actu possidentur, eaque maximi momenti, & notabilia, po quibus detendendis . aut recuperandis nulla alia pateat via, quam occisio rapientis, an, inquam, hoc in casu occiso
sit licita. Et olim, & in praesenti in utramque partem disputarunt, & a hue disputant Theologi super hac re . Quibusdam placet adserere cum
S. Τhoma x. a. q. art. 7. in responsione ad primum , Cajetano in Commenta. super hoc articulo S. Thomae, S. Antonino 3. par. tit. . cap.3.
f. 1., Cuniliati de quinto Decalogi praecepto cap. r. I. I. , aliisque , licite occidi posse invaserein etiam pro rebus temporalibus conservandis ne duin propriis , sed & depositis , & commodatis , immo etiam pro rebus amicorum, & propinquorum , ut ibidem exprimit S. Antoninus , quam vis sic occidens irregularitatem incurrat, quae est Imped mentum canon, cum, quo susceptio ordinum proh Ihetur, & susceptorum ordinum exemcitium . secus opinantur complures alii tum Veteres, tum Iuniores, quos videre potes apud Concinam lib. 7. in Decalogum Dissert. unica cap. s. q. ., qui hanc opinionem dicit, Evangelio , Patrum doeirinae , & spiritui Christianorum magis esse contormem . Pro hac eadem sententia stant Joannes Pontas ver. Occidere casu D. , Gennetus de quinto Decalogi prae cepto cap. I. q. 6., Anto ine de justitia & jure pari. I. cap. a. q. f., Coi Ietus in suis Institui. de quinto Decalogi praecepto art. 3. Sech. a. quaeres R. saliique. Immo Clerus Gallicanus, teste Anto ine ibidem, hanc propositio nem proscripsit - Non solum vitam , sed etiam bona temporalia, quorum j sum esseι damnum gravissimum, licitum est defensione occissa defendere. F remur raritis utitum ese Ecclesiasticis . Si tamen aliquando conIingar futuram rote maluis, idest grapis um damxum, elisis ins Deirum erit bona saetim occisone furis defendere - Et re ipsa , quia in scriptum sit Exodi x r. v. x. .
92쪽
uere mortuur fueris, percussor non erit reus finguinis . a uod si orto DI. ειὸ fecerit, Homicidiam perpetravit, ex ipse morierar - , planum videtur, quod Deus id quidem permisit, quando praesuini potest turem non solum tur ri, sed etiam velle occidere, sicuti praesumitur de ture noctii rno ; non autem , quando id praesumi nequit, sed unice timetur amissa rerum temporalium, quod contingit in ture diurno - Suia poterat discernere ut apposite cap. Ectra de homicidio quod ad furandum , non ad occidendum venisset, et ideo non debet occidi. Hoc etiam in antiquis Ivibus Iecαἰuribus quibus ista est amtiquior invenitur , impune filiaet oetidi nocturnum furem quoquo modo; diurnum utem, si se reto defenderit: jam enim Hus est quam fur - . Hoc idem perspicue docuit S. Augustinus lib. t. de libero arbitrio cap. s. se Suomodo apud divinam providentiam IIberi erunt, qui pro his rebu , quas contemni opor et , humana caede ρ IIuti μυλ - Scriptum quidem est ex Poenitentiali R mano cap. a Extra de fomicidio - Interfecisti furem sux Iaxronem, ubi comprehendi poterar absque Oecisione e quia ad imagineis Dei creatus est, quadra x ista dies non inrres Ee cIesiam , es Ianea veste indurus aue escis, et potibus .... Si autem De odii ineditatione, re tuaque liberando , hujusmodi DIaboli meinfra isterfecisti fecunduis ivdustentium dico, propter imagineis Dei aliquid jejmnare volueris, Hontiis est lihi - . Sed verba haec - Te tuaque liberando - copul live intelligenda sunt, non accipienda disjunetive , ut monet Panormitanus super hoc cap. inquiens - SivnIariter textus μι - TE TUASNE LIBERANDO-: quod tune quis excusaIur ab occisione furis, eriam nocturnI, quan-ἀo fecit, ut liberaret se et Da. Ergo pro rebus tantum liberandis non I cex occidere furem etiam nostirnum ; nam ista ponunxur hic copiastine. Non fusit ergo altera pars . Firmum igitur teneas sententiain negantem plauia sibiliorem esse, & merito praeterendam; aequitas enim non patitur, quod Pro conser νatione rerum temporalium , quae sunt Ordinis interioris, & quae mille modis reparari possunt, adimatur proximo bonum ordinis superioris,& per se irreparabile, sicuti est hominis vita . Merito ideo Fagnanus si per capite Interfecisti nunc recitato - Secundum Canones in foro saltem ρογnitentiali, et quoad Deum, absiIure credimur non posse Loicum sine pecca xo occidere spoliatorew- . Quid mu Ita λ Impraesentianam Theologo amplius non licet aliter op nari, quod sic ostendo. Benedietus XIV. in sua Constitutione Detestabselata data quarto Idus Novembris in. x7s1. quinque propositiones Impr a bavit respicientes Duellum , quarum prima erat hujiismodi - Vir militari , ρει, nisi obserat, veι acceptet duellam tamquσω formidolosus, timidus, fectur, ei ad ODIa militaria ineptus haberetur, indeqne ODIO , quo DDosque Iustentat, privaretur; vel promotionis , alias sibi debitae ac promortis, Oe pempetuo carere deberet, culpa is poena vocaret , sive offerat, fur siccemes duellum - : quarum quarta ita erat concepta in Lituum est inflato Boianis ham Dali, acceptare, et offerre duelluis, ad servavdsi eum honore
93쪽
diore sortinas, quando alio remedio eorum Iasura propulsarι nequit - . Peta O nunc. Damnatum ab Ecclesia est adserere, acceptari licite posse duellum, ne quis privetur ossicio , quo se suosque sustentat et vel ut servet quis cum honore sortunas , etsi earum jactura alio modo populsam nequeat:& hoc, ut reor , quia duellum acceptans exponit se periculo occidendi provocantem. Hic certe sermo est de rebus temporalibus magni momenti, de ossicio nempe viri militaris, cujus solius emolumento stoi'uaeque familiae providet: de bonis fortunae, quarum iactura aliter Naapeuiri nequit. Si igitur hisce omnibus non obstant Ibus non potest quis licite , me culpa exponere se periculo occidendi hominem et a tortiori non poterit IPsum licite occidere, ut eadem bona sortunae fercet, ve e manu atronis eripiat . Consequentia isthaee meo saltim judicio sponte i luit a plus enim eo, occidere, quam se exponere periculo Occiden01 . erio quominus est non licet, a thrtiori non licebit quod est maius . Haec tamen
94쪽
TERT tu, ARTico Lus primae Considerationis est demonstrativus temporalis damnificationis ,
Tertius Articulus temporalis damnificationis demonstra-uviis in se complectitur tam honorem & famam , quam res temporales 1 vh Titulis triginta tribus , quorum quil, bet suas habet quaestiones .
Primus titulus de contumelia , seu convicio,
Si habet unam quaestionem, seu unum Dubium.
Utrum dicens contumeliam alicui , scilicet in facie , vocando eum latronem , flagitiosum , & hujusmodi : vel convicium dicens, sicuti faciunt qui alicui injuriose dicunt, eum esse claudum , vel caecum , & hujusmodi: teneatur ad restitutionem honoris ξRespondeo secundum Nicolaum de Lira , quod sic, scilicet dicendo culpam suam per se , vel per interpositam personam , aut exhibendo signa aequipollentia : S cum hoc concordat Thomas 2. 2. q. 62. art. 2. Excipiuntur Praelatus , Paterfamilias , Dominus , ct hujusmodi, qui subditis causa correctionis postulat talia dicere , nec tenentur petere veniam secundum Augustinum in Regula , si excedant modum , dummodo excessus non sit nimius . Si tamen conviciatus , vel contumelia affectus ostendat contumeliatori suegna dilectionis , puta rideat cum eo , & hujusmodi , non credo , quod tunc teneatur petere veniam , quia talia signae vincunt injuriam sui illa reinissam . institui. de injuriis in fi-
Bς , & 23. q. 4. cap. Si illis: nisi signa illa elsem solius
95쪽
C o M s I D. I. A R T I c. IlI. necessitatis . quia in hoc casu conviciator adhuc icueretur
veniam petere . Oiit vinelia defin Iri potest Injusta Inhonorat Io personae praesentis ,
laesio videlicet honoris alterius sine iusta causa coram eo tacta sive dictis, sive lactis ; quapropter primario , & per se sita est in ve bis, aut factis in faciem alterius. Si quae proximo objectas sunt peccata, ut si dicas e tu es fur, moechus &c. dicitur contumelia . Si detectus sunt naturales, ut si dicas : tu es coecus, gibbus, claudus &c., dicitur convicium . Si vero in memoriam ei revoces vel indigentJam praeteritam , vel beneficia Ipsi praestita. dicitur improperium. Convicium ergo differt a contumelia, uti os endunt Alexander de Ales in summa pari. a. q. I s. membro primo , & Aste sanus lib. x. tit. x 4. art. I. Circa fectindum . ConItimnia is inquit Alensis cum proprie dicitur , dissert a condiicio; convicium enim dycitur quando improperatur quasi culpa , ut st dicatur olictii, quod sis is illegitimo matrimonio ngtur: non enim hoc est vitium illius, licet fiu militiae
a materia, eo quod viritim imponitur , veI quo vitium; contumelia pera amo ivo, eo quod cum tumore quoilom aggreditur- . Ut in pluribus tamen contumelia , & convicium pro eodem sumuntur a Τheologis . Contumelia peccatum mortale est in genere suo, sicuti probant ibidem Alensis, & Α-ste sanus , S. Thomas Insuper 2. a. q. 7 a. art. I. inquiens- MAH meretur goenam aeternam i erat ns peccaram mortaD . Sed convissim peI conruisella meretur ρcenam Inferni fecundum silad Marth. s. qui dixerit fratri Itio fatae, rem erit gehennae ignis. Ergo convisimae veI contumelio est peccatum mortale - . Uerum id non est In toto generer quoniam ne dum veniale potest fieri ex levitate materiae, ex levitate animi, & ex imperfecta advertentia; sed - in peccaris v riorum maxime ccnfiderandum ridetur, ex quo asseitu aliquis proferar verba - , sicuti scribit Athesanus citatus circa territim : N iccirco mer, eo ipse subdit - Si vero aliquis verbum eonzDii, pel conitimeIiae dixerit ab Veri, non ramen animo dehoxorandi, sed forte propter corremonem, veI 'γ
Ier cliquid ι u odi, non dicit coniicium via contumeliam formaliter pcrfe, Ied per accidens et materialiter, inquamum scilicet dicistir illud , γοd potest esse, eonticitim vel contumelio. Pude foc potest esse quandoque absquecmni peccato. Pnde Dominus dixit Apostoris Lucae x . O stulti, et turdi
Author loquitur de eci , qui animo conviciandi verba profert inhonorantia proximum . Quum hic injuste laedat honorem alterius , sive id fiat coram Hiis, sue fit coram ipso solo, dubio procul tenetur ad restitutionem z quia con tu mella parit imminutionem dignitatis, dolorem insuper , & moerorem, quae omnia compensanda sunt. Et iccirco Christus Matsh. s. v. aa. x 4. sub
96쪽
3it - SI ergo users munus tuum ad aliare, er Ibi recordatur 'eris quia frater tuus habet aliquid adterum te I relinque ibi munus tuum ante altare; o oode prius reconciliari fratri mo - . Opportune pariter S. Antoninus pari. a. tit. z. cap. a. q. Quando igitur quis hoc facit animo iiij riandi, ultra osseniam mortalem tenetur talis tacere proximo sic talo, &placare ipsum la:lum quantum potest petendo veniam , vel alio modo: &hoc in privato , vel publico secundum quod ipse privatim vel publice comtumeliam intulit. Nam si in publico contumeliam intulit, di contumeli tus hoc exigit, ut in publico veniam petat, tenetur ad hoc . Et si in ipsa coatumelia aliquid criminale tallo expressi, tenetur coram illis, qui audierunt , exprimere , se lallum dirasse . Ubi peccatum ortum tuerit, ibi moriatur,q. I. cap. Si pectaverit - . Haetorius S. Antoninus . Excipit Author Praelatos , & hoc idem docuit S. Antoninus ibidem scribens - . Verum si Prielatus Rhilito , Pater fio , Vir uxori , Assurister discipulo, Dominus Ieroo dicie versa contumeliosa, hoc saeuus ex ccrrectione, non tenetur petere veniam a faιi fecundum Augusisum in Rerti a dicen eis de Priatis. Si etiam tu modum pos excepisse sentitis , non a vo/is exigAttir , ut a vobis subditis veniam postuletis oe Sed si hoc facerent multum ἐψuriose , di livore vindici e , tunc tenerentur 'κIati subdito petere veniam, ct reecnciliare Lesum secundum Ramundum - . Piacci proterre ipsa Augustini verba in Regula ad servos Dei num. xo. - Stizando an rem neceptas ἐμfciplime in morutis coercendis dicere τοι verba dura compellit, si etiam ipsi modum vos exce se fentitis, non a vobis exigitur, ut a vobis stisdiris veniam postuletis, ne optiis eos, qtios oportes esse subjector, dum nimitim ferumtur humilitas, regendi frangatur auctori σι. Sed tamen petenda est venia ab omnium Domino, qua novit etiam eos, quos plat iusto Drte corripitis, quanta benevoIentia eslitatis , . Idem repetit Epist. 2I I., alias Io 9. quae est ad Monachas , seu ad Sanctimoniales , num. I . Proiη de τchir a perhis durioribtis parcite : quae si emissa fuerint ex ore vestro, non pigeat ex ipso ore proferre medicamenta , eπ quo facto funt vulnera. Suando autem neceptat d sciplinae minoribus eo ercendit dicere vos versa dura compellit, si etiam in ius mρ- duis vos excessse sentitis, non a vobis exigitur , ut ab eis veniam ρstile is, ne apud eas, quas oportet esse subjectar, dum nimia servatur humilitas , retendi franiatur auctoritas: sed tamen petenda est venia ab omni m Γιmino, qtii novit etiam eas , quos plus justo forte corripitis, quanta benezιIentis diIjsIII - . Subdit Author, quod , si contumelia affectus semel opere remisit injuriam. contumeliator non amplius tenetur ad petendam veniam e & idem tenuit S. Amtoninus loco supra laudato inquiens- . Verum si contumeliam recipiens in vertis, post coηι-eἰiam fi domestice conversatur cum contumeliante, o fumiliariter , τμdetur ostendere remisisse initiriam, o reconciliatum ρreidi consequenter nζπ te neri alias ad petendam venium Iecundum Durandum in Eumma - . Ad hoc proban-2 om.I. Η dum
97쪽
dum aptIismae sunt leges ab Authore indἰcatae; scriptum enim est InstItui. de injuriis M. ra. - μα ustio disi Iulione abesetur : θ ideo , si quis iniuriam dereliquerit, est statiis passus ad OIva suum non revocaverit, postea ex Ioenisentia re Fam Diurium ποη poterit recolere - . Et cap. Si illic a I. q. . Si iHic, ubi haec alia funt, praesentibus utrisque eonstiterit , et satisfecisse sepba w, et supplicatioη Dyce a euis, qui male troyatus est, ignovisse, semel is afla ione reissa punitio recidivo dolare non defiet iterari: diri scilicet imitatione cDωentiae , quae dimissa peccata in ultionem redire nou ρε-
ritur - . Coaciait Glossii stip. cap. neruisque ver. I De reconciliata Extra de donatunum inter virum et uxorem, loqtiens de uxore ν quam post tomica'tionem , seu adulterium maritus sibi reconciliaverat cognoscens eam carna
liter , vel alio modo ei remittens injuriam - . Sed si reconciliata fuerit, ostea illam fmicatiorem objicere non poterit : quia ei remis hoc , quod ei licet fecundum Gangelicam veritatem: fora DE IPRE IPRANDO e . DPEM UMODPM, ea 31. q. r. cap. SPOD A PTEM, et cap. - Οὐ GAIT : et quia mores illios Dis comproflapii st. NE ADPLτERIIS L. GP R is sine, et g 1. q. s. e . HORRE PS, nisi postea fornic tur- .
Super hac re aptissima est L. Si inor ae ad legem Iuliam de adulteriis hie a Glossa Indicata - Sed et si qua repudiata, mox reducya s , non quo eo deis marriwonio duravie, sed quasi uJlo laterρosito z ridendum est on ex de. Iicto , quod in priere matriwouio admisit, accusari posv 3 D puto non posse: obsepit exiis prioris matrimonii delicto, reducendo eaw. Idem dicendum est, si stapri velit accusare eam , quom postea duxit uxorein : fro enim ac cuset ιι rei, quos uxorςm daceaedo prob viς - .
Nota quod, licet Panormitanus in cap. Otim Extra de injuriis doceat , quod salutatio est signum reconciliationis, sicuti ejusdem subtractio signum est inimicitiae , ut notat Glossa in cap. Cum Hadrianus dist. 63. , & in cap . Cum δε
per Abbatia Extra de incio O potestate Judiciis Delegati:
tamen ex hoc non sequitur , quod conviciatus aliquando non teneatur loqui cum adversario . Ratio est , quia adhuc pini est sibi providere , provocando conviciantem a principio in juriae ad judicium : vel ei dicendo , ct si tecum loquar propter praeceptum Dei , injuriam tamen tibi non remitto. Et tunc in foro conscientiae reus adhuc tenetur petere veniam: quia per salutationem , & hujusmodi , post pro ocationem ad judicium, vel post protestatione in , non abo Ieiur injuria secundum Hostiensem in dicto cap. Oli n. in Dum Disitigod by Gl oste
98쪽
in Dum audis injuriam non aboleri per salutationem : & huiusmodi: prae oculis habeas quod scripsit S. Antoninus loco jam pIusquam semel proxime laudato - Deis notia fecundum Petrum de Taranio O, quod ex i mriis illatis quibuscuisque modis Plent tria oriri per ordinem in Des . Primum est rancor in assectu . Secundum est Bnum raucoris in assenu . Terrium est a- sis contra injuriantem . Primum, Icilicet rancoreis statim debet dimittere in jurianti , idest numquam habere . Secundum delet di inittere , cum injurians perit veniam: et ista di pio exterior non est aliud nisi quaedσω acceptio fatiis sionis, vel indicatio reconciliationis verbo vel facto expressa et ut cum cssensu ofendentem relevat genuflextim ante eum, vel cum dicit, Dominus parcas το- Bis etc. Tertium autem , ides actionem injuriarum non tenetur dimissere nis falia fatisfactione- . Fallitur quisquis putat, teneri nos quascumque injurias &contumelias sustinere , nunquam eas repellere , numquam de iisdem congruam exigere satis lactionem. Secus docuerunt Alensis jam citatus membro I.
Astensis item laudatus ad quartum , & S. Thomas a. a. q.TI .art. I. scri hens - .
Dicendum quod sicut patientia necessaria est in his , quae contra nos fiunt, ita etiam in his , quae contra nos dicuntur. Praecepta autem patientiae in his , quae contra nos fiunt sunt in praeparatione animi habenda, sicut Augustinus in Li-hro de sermone Domini in monte exponit illud praeceptum Domini : Si quis Percusserit te In una maxilla, praebe ei & aliam et ut scilicet homo sit paratus hoc iacere, si opus tuerit . Non tamen semper tenetur tacere actu , quia nec ipse Dominus hoc fecit, sed cum suscepisset alapam dixit: quidine caedis λ ut hahetur Ioannis 1 s. Et ideo etiam circa verba contumeliosa, quae contra nos dicuntur, est idem intelligendum . Tenemur enim habere animum paratum ad contumelias tolerandas , si expediens iuerit. Q and que tamen oportet, ut contumeliam illatam repellamus , maxime propter duo. Primo quidem propter bonum ejus , qui contumeliam infert, ut videlicet ejus audacia reprimatur, & de caetero talia non attentet secundum illud Proverb. 17. -- Re ponde stulte juxta stultitiam suum , ne sibi fiapiens ridea-ἔur - . Alio modo propter bonum multorum, quorum prolectus Impeditur propter contumelias nobis illatas. Unde Gregorius dicit super Ezec.rielem Homilia nona - ΗΙ, quorum vita in exemplo imitationis est posita , d bent, si possunt, detrahentium sibi verba compescere , ne eorum praedἰc tionem non audiant, qui audire poterant, & ita in pravis moribus remanet tes bene vivere contemnant- Hactenus S. Thomas . Iure igitur Gabriel Antoine de virtutibus Theologicis pari. g. cap. 1. art. 2. q. a. resp. 2. - Non tenemur remittere inimico satis tactionem debitam ut honoris, famae , vel pecuniae r quia eam exigere non est vindicta, sed usus juris. Quippe injuriam passus habet jus ad congruam satisfactionem , & jus illud per legitimam pintestatem prosequendi. Et haec compensatio, seu restitutio non expetitur quatenus est malum inimici, sed quatenus in i instrum bonum justum cedit, &malum nostrum injustum expellit. Immo adversus illum licet instituere acti H a nem
99쪽
nem tum cIvIlem, tum criminalem, modo id non fiat ex odio, v Indicta, vel alio pravo fine. Civilem quidem, ut dam.Ium illatum compenset, vel pro Injuria satisfaciat. Crimia sum vero ex amore publicae justit Iae, ne aliis noceat, vel ne inpunita maneant crimina cum Reipublicae dat o - . Haec Ille . Hict ais ia jure; praxim e .lim quod speetat, fateor, & ingenue i a teor , triosum hunc non vacare periculis ; praestare Iccirco iape co.isilium Apo loli ad Rom. I a. v. xa. - Noli vinci a meso, sed vince in bono malum.
Nota etiam , quod actio injuriarum expirat post almnnm L. Si non convicii consito. C. de injuriis . Post et ta
men post annum agere indire et e per viam exceptionis, puta si conviciator ellet excommunicatus, ne absolveretur se
cundum Hosti ensem , & Panormitanum in cap. Ea nos, tur Extra de sententia ExcommunicationiI .
133 Actio iniurΤartim est ius , quod habet injurIatus procedendi In iu-dlato contra injuriatorem, quodque injuriato competit etiam propter contumeliam, uti scriptum est Institui. de injuriis sub initio-- Generaliter injuria dicitur omne , quod non jure sit; specialiter alias contumelia , quae a coη- temnendo dis a s - . Actio injuriarum competit ei, qui injuriam passus est, ut notatur Iastitui. de injuriis in Rubrica, contra eum, qui intulit injuriam, vel interri procuravit. Institui. eo titulo I. Non solum , & pulsavit, vel ver- heravit , vel lamo in carmen ad alterius contumeliam scripsit, vel quoquo modo injuria aliquem affecit Institui. eod. titulo I. Injuria. Ita vocabularium utriusque juris veri Actio injuriarum. Immo non solum injuriato, sed
etiam illi, ad quem injuriatus spectat, seu sub cujus potestate est ; Patri se ilicet pro filio, sponso pro sponsa, viro pro uxore; Haeredi pro defuncto, Episcopo pro Clericis, Domino pro servis, Abhati pro Monachis &c. s-cu t i probat Author in Angelica ver. Injuria num. 3. Huiusnodi ae io tribus praesertim modis tollitur, dimittitur, & aboletur. Primo, remissione . Sc cundo, dissimulatione. Tertio, salutatione, deosculatione , comestione, a liisque similibus fgnis exhibitis animo remittendi injuriam . Author hic linquitur de secundo, & in probationem adducit L. Si non conticii C. de irim riis , in qua scriptum est-53 stitem in rixam inconsuIto calore prolapsus homi ιidli convicium objecIsti, et ex eo die annus excepi: eum injuriorum actio urnuo tempore praescripta sit, ob iniuriae admissum coηveηIri noa potest -- Haec lex summae aequitati Inuixa est; si enim injuriatus per annum tacuit, dissimulavit, nihil molitus est, nemo est qui non judicet ipsum sponte cessisse juri suo. & nolle amplius prosequi actionem ipsi competentem . Nam, si secus ageret, quisque judicaret eundem tunc agere non amore justitiae, sed ex odio, & ex vindicta. Excipiuntur tamen ii casus, in quibus eo anno pru
100쪽
denter quis non potest agere; tunc enim injuriatus habet ius vel agendi post aii. iu in , vel saltem petendi restitutionem In integrum, si actio injuriatum jam fuerat incepta . S E QN ITUR ALIENA MANU .
Utrum derisio sit speciale peccatum Respondeo secundum Thomam 2. 2. q. 7s. art. I. dicendo , quod , sicut aliquis conviciando intendit deprimere honorem conviciati . & detrahendo diminuere famam , &suilurrando amicitiam tollere , ita irridendo intendit, quod ille , qui irridetur , erubescat . Et quia hic finis distinctus est ab aliis , iccirco etiam peccatum derisionis distinguitur ab aliis peccatis .
1 3 Derisio, seu irrisio est quaedam spestes contumeliae, quae super hane addit iocum, & ludum, & propter hoc magis laedit hominem irrisum. De irrisio.ie agit Alexander de Ales pari. a. q. I so. per totam , ejusque ideam nobis exhibet Membro primo scribens- Dicendum , quod aliquando derisio accipitur comistin iter pro quacumque infultatione despectiva, prout dicit Beda, quod derisor est qui proxiworum simplicitati improbur infaItat, et fecti dum Hoc commune potest esse ad subsannarIonem . Alio vero modo derisio est vovconfugia Iaeritiae in Iturionem immoderata hilaritate denuntians: s sannalis vero est quae sit naso contracto , ves rugato, sicut habetur super illud e et Dorulatis subsannabit eos. Et secundum hoe dividitur derisio eoatra seu ann
Derisio e genere suo peccatum mortale est , non autem in toto genere ; est enim ex iis, de quibus scribit S. Thomas a. a. q. 6 s. art. I. iu Conclusio.ie - PeccaIa verboruis praecipue pensanda sunt fecundum intentionem proferentis - . Egregie iccirco Alens s ibidem Membro secundO - Diceaduis ,
quod potest esse mortale , O potest esse veniale . Mortale prout dicitur, quod abo natio est Domini omnis illuser, is iuusor ibi accipitur pro derisore. Odisii Glassa , illusor est . qui ρromissa Dei quasi parsa despicii, ct irais distrime rationis quasi nullam Demis: nee non is ille , qui proximorum sim
plicitari oeI piaupertati improbus insulsat. Aliquando autem ex levitaIe fit der flos nec tamen ueliet malum proximo, aut noctimentum : di fecundum hoc potest esse veuisIe peccatum . Et fecundum boc potest intelisti iliud : qui annυiι ocuιιι bit dolarem, idest eatifum doloris ad minus poenitentialis, veι ulitis, qui reocndet peccato veniali vel mortali eoismuniter - . Concinit S. Thomas ibidem