De exemptione regularium conservanda & confirmanda commentarius Victoris De Buck presbyteri societatis Jesu

101쪽

probos christianos. Neque mirum proin est Arianos, Donatistas, Vigilantia nos aliosque usque ad haec tempora haereticos et impios monachis insestos fuisse ; cupidos avarosque quoscumquo passim insidiatos esse eorum bonis ambitiososque eorum libertati; praepotentes in eos, qui pro christiana fide viriliter stabant, sta-gri S, carcere, Caede spolisse, omnigenis probris et incusationibus Christi martyres onerantes; invidos oblocutos esse eorum Sacro ministerio ; et innumera id genus accidisse inter medias de monachis querelaS. Non igitur inquirendum est an querelae exortae fuerint adversus regularium privilegia, sed an justae, an aequae, an Sincerae. Deinde statuendum est summum pontificem principalem Ordinarium omnium ecclesiarum esse, et nullius jura laedi quum ipse hac sua utitur potestate; praeterea eum esse judicem controversiarum, quae ex Observatione Seu transgressione Suorum mandatorum ortae suerint; et demum favendum non esse rebellibus, sed fidelibus Romanae ecclesiae filiis. 2 Quibus positis, veniamus jam ad praecipua harum querela rum capita et fortunam : quae tamen ita contrahenda Videntur, ut eas tantum tangamus res de quibus sermonem instituit Thomassinus, praecipuus privilegiorum regularium hostis et Espenti Febronii, Scipionis Riccii aliorumque dux, Atque ut etiam in his modus adhibeatur, non directe consutabimus illius errores; Sed, rebus Secundum veritatem historicam expositis, lectorem remittemus ad ea opera, in quibus haee multo susius expenduntur. Porro meminit imprimis Thomassinus l4ὶ controversiarum Pa risiensium. Earum causam aperit Thomas Canii pratensis 2ὶ his Verbis : Summa autem in supradictis mastistris et aliis sa cularibus clericis invidiae causa fuit, quod Fratres Parisiis plures et prope omnes litteraltiores in scholis auditores habebant et in regimine praeminebant. Iam pridem hic somes discordiae in animis latebat, quum Gulielmus a S. Amore et nonnulli ejus

assectae opportunam se nactos esse arbitrati sunt occasionem ex

102쪽

pellendi ex universitate Parisiensi S. Thomam, S. Bonaventuram aliosque religiosos doctores : Sed res pro machinatorum votis non successit ); quocirca Gulielmus a S. Amore manum calamo applicuit, et contendit 2) mendicantes non tantum a

scholis verum etiam a sacro ministerio arcendos esSe: a Summo

pontifice alios quidem mitti posse ad praedicandum, Sed nequaquam regulares, salva hierarchia; ab his nil agi posse, etiam jussu pontificis, absque licentia presbyterorum parochialium:

Fratribus ab episcopo vel papa canonice destinatis consessos non satisfacere praecepto de consessione annua; Fratres de Evangelio non posse vivere. quod in clericorum Saecularium detrimentum cederet, etc. Quum haec in libro De periculis novissimorum temporum lucem aspexissent, ingens hinc turbatio orta est: ast certissime constat, ut loquitur Touron 33, qui haec suse post Dupin, Fleury, Du Boulay, Εchard aliOSque examinavit, episcopos Gallicanos ante omnes, adversum id opus commotos fuisse; non videri ut um fuisse, qui ante vel post Aleaeandri IV damnationem illi faverit; et in Gallia non secus ac in aliis regionibus catholicis ecclesiast praesules perreaeisse eadem benevolentia et Mucia prosequi eos, quos ut falsos prophetas traducebant doctores et aliquot clarici Parisienses. Ad pontificem, Anagniae residentem , liber delatus est circa annum 256. Regularium causam dixere S. Thomas, S. Bonaventura et B. Albertus Magnus; unde Alexander IV proscripsit Gulielmi librum eumque ignibus cremari jussit : cui sententiae subscripsere ipsi met Parisiensis academias legati ι . Scripsit dein pontifex ad episcopos Turonensem, Bothumagensem et Parisiensem, eis mandans ut omnes magistri et alii, qui asseruissent quod O. Praedicatores et Minores de licentia vel commissione Romani pontisicis seu dioe

sanorum episcoporum praedicationis mercere ossicium et confessiones audire libere non valebant, TAMQUAM PER hoc SACERDOTIBUS

103쪽

los publice reVocarent, asseverando constanter contrarium et illud setiam fideliter praedicando 3ὶ. Praecipui Gulielmi a S. Amoreasseclas id strenue suerunt exsecuti; alii vero perrexere Scommatibus S. Thomam et S. Bonaventuram sociosque eorum progindere: missusque tuit bedellus quidam, qui, praedicante Fratre Thoma de Aquino ordinis Praedicatorum. libellum famosum ad-Versus mendicantes et episcopum Parisiensem in conspectu P0-puli et cleri adstantis perlegeret; quin opus suum incudi denuo imposuit Guillelmus, idque aliquantum mutatum obtulit Clementi lV, qui ei respondendum curavit : Te nitidiae litterae faciunt insanire 23. Haud secus SS. Thomas et Bonaventurae insensi

Pistorienses cum edixissent Thomam et Bonaventuram, Sic in tuendis adversus summos homines mendicantium institutis versatos esse, ut in eorum defensionem minor aestus, accuratio

major desideranda fuisset, a Pio Vl damnati fuerunt 3ὶ, propterea

quod eorum Sententia erat scandalasa, in sanctissimos doctores injuriosa, impiis damnatorum auctorum contumeliis Dumns. 3. Pro more tamen malum semen non in sterilem agrum cecidit. Licet enim passim episcopi mulli cum antini jucundi late exciperent Fratres innumerabiles eis exstruerent vel exstruere permitterent conventus, Synodos celebrarent in quibus praecipiebant ut integra observarentur concessa a sancta sede pri Vilegia, et si sedes apostolica eis amplius indulgeret vel indixerit indulgendum, hoc ab omnibus observaretur 5ὶ: suere tamen alii, qui diversis principiis imbuti, aliter omnino agerent; quin etiam, quum bona forsan eorum esset causa, nimia acrimonia eam PeS-Sumdarent. Hoc modo quatuor archiepiscopi et viginti episcopi, die 6 decembris anni 4284 Parisiis congregati, ad se conVOω-runt praecipuos ex singulis ordinibus religiosos, doctores universitatis omnes et innumeram scholarium multitudinem. Ad hanc concionem archiepiscopus Bituricensis. Simon de Belloloco, Verba episcopo parum digna habuit, non ridiculum tantum nomen Fratribus Praedicatoribus imponens, sed non dubitans uni- Versitatem, maxime juvenes clericos, in subsidium episcoporum

104쪽

contra privilegia mendicantium vocare : se, quotquot adessent episcopi, aliquando Parisienses scholares fuisse; auditores loca sua aliquando occupaturos; et proin non minus eorum quam suum negotium agi ). Sermonem dein exorsus est episcopus Ambian ἀensis, sed nihil reposuere regulares. At postridie Frater Mino et dio sequenti Dominicanus pro concione populo paucis proposuit privilegiorum historiam; quod modo prorsus contrario secere paucis diebus post doctor Parisiensis et Ambianensis episcopus. Dubitabatur scilicet ac ultro citroque disputabatur an ex Mai Liini IV privi logio 2ὶ sit vi constitutionis Omnis virtusque seanta consessi Fratribus Minoribus et Praedicatoribus tenerentur eadem peccata parochialibus presbyteris confiteri. Partem assirmantem Henricus de Gandavo, doctor Parisiensis, aliique propugnabant; negantem regulares, praeter doctissimum Augustinianensem Egidium Romanum. Sed tandem, ut narrat Εberardus Rati. sponensis archidiaconus, in Annalibus ad anuum 3287, super

faciem quaestiones omnes archiepiscopi, episcopi et totus clerus muni Franciae solemnes nuntios cum aliis viris sapientibus Maedem apostolicam transmiserunt, et quitabet eorum centesimam partem omnium redituum et proventuum ecclesiasticorum conistribuit eisdem nuntiis pro e ensis. Sed dominus Nicolaus, quamuis assumptus esset de ordine Minorum Fratrum, eamdem quaestionem pro neutra parte voluit terminare. Interea resederunt animi; et archiepiscopus Bituricensis, anno 286 cum suis Suffraganeis concilium celebrans, sub poena excommunicationis universis ecclesiarum capellanis curatis praecepit, ut apud se haberent, diligenter intelligerent, et populo exponerent can nem Omnis utriusque seaeus, constitutionem Clementis Ili ad Fra. tres Praedicatores Quidam temere sentisntes, et diploma Martini IV ud Fratres Minores, Ad fructus uberes; tum constitutiones illas recensens, plane significat licere religiosis illorum ordinum sacerdotibus, quin obstet canon omnis utriuinus seetus, audire fidelium confessiones, si a Romano pontifice et episcopis ad id suo int destinati, sacerdotum parochialium assensu nullatenus requi

105쪽

Omnium tamen istarum controversiarum somes Parisiis extinctus non fuit. Unde, ineunte saeculo xlv, alter Parisiensis pugil in arenam descendit. Magister nempe Ioannes de Poliam, doctor theologus, Ioanne XXII papa, periculosos errores de Sacramento poenitentiae in scholis et praedicationibus vulgavit, contendens pontifici non suism potestatem concedendi privilegia, quibus fruebantur mendicantes. Hanc doctrinam Avenione in consistorio revocavit ipse Ioannes de Poliaco; dein vero publice Parisiis post inllictas a Ioanno papa XXII censuras; ut colligitur ex Extravaganti vas electionis edita uni kal. Augusti anni 4323: quam idem pontifex ab omnibus episcopis in civitatibus et dice-cesibus suis, conVocato clero et populo, promulgari jussit. Ηa tenus de controversiis Parisiensibus.

1. Postquam has tetigisset Thomassinus, pergit dein 5ὶ ad

concilium generale Viennense, disseritque quasi serio ibi actumiuisset de revocandis omnibus regularium privilegiis. Sed ipsum testimonium Thomas Walsinghanii, telerrimi mendicantium hostis, quod refers, debuisset eum id dedocere: Asrκ illud Concilium, sic loquitur exaggerator ille, per totum orbem yeneraliter fuit divulyalum, quod omnes et singitii reIioiosi Mempti ad ius

transirent commune. Unde solus ordo Cisteretensis papam adiit

ANTE DICTI CONCILII CELEBRATIONEM pro Gemptiones pristi fac

me obtinenda. OD ET OBTINuII donis datis. Re quidem vera Gulielmus Durandus, episcopus Mimatensis, conscripsit ante concilium Tractatum de modo celebrandi concilii generalis, in quo multa

mira proposuit, adeoque quaedam 6ὶ quae absque scandalo memorari non possent, et abolitionem privilegiorum regularium IJ. Quum id intellexerunt regulares, Iacobus, abbas Cisterciensium,

106쪽

- 3sit -- non donis adiit pontificem et concilium, sed as rato commentario, quem dignum censuit Raynaldus ut suis Annalibus i j

maximam partem insereretur, quemque insionem appellavit. Mendicantes non minus eximiam condiderunt scriptionem,

quam in lucem similiter emisit Baronii continuator 2ὶ; utroquo scripto alibi utemur. Unde in ipso Viennensi concilio ne quidem actum ab ullo suisse videtur, ut regularium privilegia revocarentur : sed abusus quosdam compescendos proposuit Clementi vinsignis aliquis praesul 3), quos reapse ponti sex exstirpari jussit. Hi autem comprehenduntnr capite I Clementinarum de privilegiis et privilegiatorum excessibus ι) quos regularium hostes numquam

momorare negligunt. Sed Vanum est hoc artificium, ut recte monet Zad linger 5 Criminatores Memptionum, inquiens, vel potius adversarii sedis apostolicae, a qua privilestia earumdem emanarunt, aliud non assunt, nisi ut emessus privilestiatorum et αυ--tias potestatis episcopalis incredibiliter magoerent; quasi nihil ab episcopis, eorumque vicariis et saecularibus clericis contra religiosos, eorumque perpetuos laborδs, ac mirificos religionis atque ecclesiae progressus, qui ipsorum debebantur sudori et sanguini, peccatum umquam minet. At hi, quaeso, e endant

constitutionem S. Pii U Ergi MExhic 'risu anni 1567 aliaque non pauca, in ipso jure contenta, justa relistiosorum stravamina, quiabus per leges sacras resisti debuit; et dicant: pGc17ύM scori saecularis' flori coGNOVi Nisi pxR LEcgu 6j. Hactenus Zallinger.

Locis vero ex jure citatis addere imprimis potuisset hic auctor ipsius concilii Viennensis, de quo agimus, decreta. Etenim, si in hoc generali concilio enarrati suere Mae casus, in quibus religiosi excommunicantur et absolutio reServatur papae, et Septem culpas, a quibus sub certis poenis praecipiuntur abstinere, ibidem etiam praeterquam quod Gregorius IX jam praeceperat ut cessarent praelati ab inserendo regularibus viginti septem grava-

107쪽

mina sit , Viennae etiam, inquam, provisum est contra alia tristinia, a quibus praelati abstinere iubentur et cessare sacere suos subditos, quaeque generatim magis odibilia sunt quam excessus privilegiatorum: Laudamus itaque sacrum concilium, quod in privilegiatis et praelatis legum violationes cohibuit; simulque laudamus, quod aures non praebuit Durando Mimatensi, tot mira proponenti. 5. Multo magis serium fuit bellum, quod anno 3354 Avenione adversus Fratres Mendicantes motum, memorat Thomassinus 2). Sub Clemento scilicet Vl horrenda quaedam lues ita pagos, Oppida et civitates depopulata suerat, ut ex decem hominibus vix unus evasisse reseratur 3ὶ . Presbyteris parochialibus passim suga sibi consulentibus ιὶ, Fratres pro Christi fidelibus animas suas exposuerant i5ὶ. Hinc grati fideles spiritualia in tanta necessitate seminantibus reddiderant temporalia : unde Fratres

Mendicantes sua repararant ac ornarant monasteria, et noVa a

pluribus civitatibus et oppidis invitati exstruxerant 6 . Feriit haec

res parum aequos nonnullorum clericorum oculos. 0uocirca postulatum fuit a Clemente VI, ut Mendicantium ordines abole rentur, vel saltem ut deinceps non solum quarta pars funeralium sed integra massa curatis redderetur. En ut rem narrat in suo

Chronico continuator Gulielmi Nangiacensis ): Anno Domini

135I insurremerunt domni cardinales .i praelati alii multi cum mayna multitudine curatorum contra religiosos mendicantes incuria Romana, volantes et petemtes a domino sapa Clemente VI

tes fortiter in consistorio, quod ipsi Mendicantes non erant ab ecclesia vocati et electi, et quod eis non incumbebat fidelibus praedicare, neque confessiones audire, sed nsque sepulturas recipere alienas: unde requirebant dicti praelati cum curatis, umD IPSI MENDIcΑNTES cAssARENIda vel quod saltem cessarmi a praemissis,

108쪽

DERETύR : quia nimis erant ditati ipsi Mendicantes de tallibus sepulturis, prout dicebant ipsi praelati et curati. Haec et similis praelati et curati allegabant contra Mendicantes, et mugio plura; may hocsermone contra ipsos facto per domnum cardinalam et praefatis Mendicantibus ibidem praes cibus et nihil ad obiecta respondentibus, sed potius cogitantibus illud quod scriptum

ibidem factum est. Nam, sinitis dictis allegationibus contra

ipsos, domnus papa statim pro Mendicantibus verbum sumpsit, allegans pro parte Mendicantium, etestanter ostendens permiata iura et scripturas, dictos Mendicantes non se sic προ- nendos, in illi dioverant, neu cassandos; probans eos a Deo et ecclesia fore vocatos ad auoeilium restiminis ecclesiae, licet tamdius quam de multis, etiam eos inter alios vocassos deberi merito computandos. . . Obiecit etiam domnus Papa ipsis praelatis et curatis, de quo, si ipsi taceremi Mendicantes, de quo ipsi popino praedicarent '. . Addidit autem domnus papa, quod idcirco minui praelati et curati odio habebant Mendicantes, et eis clauidebant

portas suas pro tanto ne viderent vitas eorum,.. .dicens iterum eis,

temporalibus aliqua a disicia construaeerant, non erat dolendum: quum hoc totum esset, ut dicebat domnus papa, in suis adidissetis appositum at decorem totius universavis sanctae Dei ecclesiast, non in voluptatibus et actibus impudicis ... Tandem dixit eis domnus papa, quae et qualia mala et q--la emersiebant scclesiae, si ea, quae ipsi praelati petebant contra Mendicantes, maliter obtinerent. Disit tamen eis, quod si aliqua haberent contra ipsos religiosos. ponerent in scriptis et aliis converso; et ipse domnus papa daret eis optimos auditores. Et sic vacui recesserunt dolentes et confusi, relistiosis sta --tibus et laticlantibus Deum verum. Quid autem factum fuerit post haec ignoratur. Hactenus monachus Benedictinus , Gulielmi de Nangis continuator

109쪽

6. Non diuturnus, inquit Thomassinus 1 , fuit fructus hujus victoriae ab Gemptis reportataeo et pergit dein ad gesta archiepiscopi Armacani in Hibernia : de quo audiamus denuo contin

atorem Gulielmi de Nangis, cujus fidem omnes depraedicant 2ὶ :Anno 1357 archiepiscopus Armacanus, primas Hiberniae, transivit ad curiam Romanam, praedicaturus contra religiosos Mendicantes, faciens contra ipsos libellos et tractatus, allegans fortissime ipsos ab ecclesia non deberes sustineri, et dicens inter caetera et asserens, quod Christus et apostoli licet essent viri pauperra, numquam tamen fuerunt mendicantes. Allegat autem multa jura et scripturas Ur AB EmissIA DELEANTUR, vel Saltem ut auxitio privilegiorum pro praedicationibus, confessionibuSac sepulturis, et eaeemptionibus priventur. E contra augem religiosi praefati non amplius quam sem arti los haereticos sibis iciunt et opponunt, sed qui praevalebunt, in βne Iiquidius apparebit. Finem narrat Thomas Walsinghamus, Odium suum in Mendicantes et curiam Romanam satis pandens per Scommata, quae cum aliis historicis monumentis pugnant, nobisque proinreSecanda videntur: Tandem proh Glar, inquit, ... FratreS Sua privilegia, sicut ante, sub data nova obtinuerunt '.

T. Vertit se dein Thomassinus in bullam, quam quod mireri8ὶ sibi ignotam latetur, in bullam N ino QUAM privilestiorum, inquiens ι . Iuverit de ea audiro virum regularium hostibus

n0n SuSpectum, continuatorem Historiae ecclesiasticae Fleurisii :Atmander V, inquit 5), a concluso concilio Pisano Ss ' mo rabatur Pisis: et quum eae ordine Fratrum Minorum eSSst, vO- ruit Mendicantibus carita tis et praedilectionis suae signa Ghib re concedendo eis buuam, die 12 octoΘris datam et ad Omnes ec- οἰ iae praelatos destinatam : in qua, in memoriam revocans bullas Bonifatii VIII ce Clementis V pro Praedicatoribus et Minoribus, declarat hos non secus ac memitas S. Auoustini se CarmelitaS, ad quas eoetensae fuerant, in eorumdem privilem rum yOMMSione consimari. Refert ibidem Ioannes de Poliaco

110쪽

- 105 articulos a Ioanne XXII confisos eiusque retractationem. De.

mum consimat decreta Bonifatii VIII et Ioannis XXII de pri.

vilegiis Mendicantium damnatque propositiones adversaS, non impeditus canone OMNIs UTRIUS E sexus, aliisve qui uScumquestaestitis contrariis. Haec bulla multum commovit universitatem Parisiensem, quae tegatos, qui quid rei esset indagarent, Pisas destinavit. Retularunt hi a se visam esse bullam plumbo sigillatam, et per eam concedi Mendicantibus ut in paro iis omnia sacramenta ministrarent, et reciperent, quae eis oferrentur, decimas. Hac novitate irritata universitas statuit e sinu suo eoepellendos esse omnes Mendicantes, eosque conesonari non possct Parisiis, priusquam ad se detulissent orioinale bullae einemplar, eamque ejur Sent.

Beliqua narrat ipse Thomassinus ex monachi Sandionysiani

historia, videlicet paruisse Dominicanos et Carmelitas: monachum S. Martini de Campis publice praedicasse eam Bullam obtentam fuisse se nescientibus et imprudentibus, nec eam sibi probari; Carmelitas idem professos esse; et, quum caeteri Mendicantes obstinatius bullam retinerent, regis nomine et auctoritate, interpellatione autem universitatis, signincatum illis esse, vetitsS esse et parochos et presbyteros omnes, intentata temporalium rerum omnium jactura, ne quem eorum paterentur suis in eccle-Siis praedicare vel confessiones eaecipere. Pergit vero Continuator

Feurisii 2ὶ : Demum Cancellarius Ioannes Gersonius jussu univeraitatis conesonatus est contra bullam papae, et conclusit id reScriptum intolerabile esse, componi non posse cum ecclesiae commodis, et ut tale annihilandum esse, quum hinc turbari possit ordo hierarchicus praelatorum sanctae ecclesiae, quorum jur bus derogatur. Quam concionem schismaticam, tunc a GerSO-

Diο quem papa superiorem lactum diceres) habitam, legere est inter ejus opera ubi hunc titulum habet 3ὶ : Sermo factus ad

populum Parisiensem eae parte universitatis super facto bullae Mendicantium anno 1409. Hunc sermonem sequitur ιὶ : Joannis Gersonii doctoris et cancellarii Parisiensis cmsura et plurium