De exemptione regularium conservanda & confirmanda commentarius Victoris De Buck presbyteri societatis Jesu

121쪽

Pallavicinum, sed insigni mala fide, quum non Pallavicini narrationem sed haeretici Petri Suavit exhibeat; et protestans Hei deg-gerus ηὶ mere eumdem Suavium describit. Unde totius hujus

narratus fides penes unum mendacissimum Petrum Suavium

6 Tradit quarto Febronius 2ὶ hane rem ALi. Es in concilio agitatam fuisse, praesertim naE 6 sEPTEMBRIs anni 1563 r de cujus priori assertionis parte satis superque dictum suit; quod vero ai-tinet ad diem 6 septembris, ne tunc quidem ullum generalem

coetum habitum fuisse apparet 3J. 7 Asserit quinto Espentus ιὶ patere eae oratione Braccii

Martelli, episcopi Fesulani, nonnullos patres suis initium synodi acriter insurreaeisse in privilestia restularium, praesertim ordinum Mendicantium, ob eorum ad functiones etiam hierarchicas

tensionem.

Porro indulgeat mihi lector si de turbis, quas suscitavit haec oratio dicendum mihi sit : ex ea non solum liquebit nonnullos e Tridentinis patribus. qui se libera ingenia jactabant, non tantum libertate usos, sed et Ialiquando abusos suisse; verum etiam satis Superque constabit numquam Τridenti actum suisse do revocandis omnibus regularium privilegiis. 8. Die 15 Aprilis anni 4546 habebatur congregatio generalis, in qua, ut refert Angelus Massarellus, a Baynaldo 5ὶ citatus, adductum fuit in examen decretum de tectoribus et sectionibus Sacrae Scripturae instituendis-concionatoribus Ordinandis. Qua occasione usus, Braccius Martellus, episcopus Fesulanus, erga pontificem, inquit Raynaldus, et religiosos ordines male a sectus, declamavit contra monachos. Rus orationis epitomen emAciis Concilii, a Raynaldo laudatis, lectori sistimus : Ma torqua . inquit, ut sit liberum regularibus in suis monasteriis,nec missis nec vocatis a nobis, in nostris dioecesibus praedicare; nam, hoc si admiserimus, pontifices, quid aliud est quam pati in lupi, non

il) Analom. Hist. thsol. cit. in Veritato inextincta. concit. Trid. Relingit, lam. 2, pag. 425. 2ὶ Do Statu Eccles. cap. 7, 3 8, pag. 602. 3) Pallavieinus. Hist. Concit. Trid. lib. 22, cap. 8, num. 5, et Seqq. tom. 3, pag. 236 et goq. et Aeta concilii Tridontini Gabrielis card. Palaeotii. odonis Μondham, pag. 595 et 8sq.

122쪽

Quapropter rosto vos, ponti es, ut haec mili nolitis. Quod si sectias t m fuerit, protestor quod invitus omnino hoc permittam rverum provocabo ad Christi triburiat me nihil in hoc peccassa.

Super vos igitur erit culpa et sanouis eorum. Pergunt continenter eadem Acta : Cia suo ordine Britonoriensis Optime respondisse visus est; enim: Patres, scire nos oportet omnium christianorum episcoporum esse papam; nos autem in partem eius sollicitudinis vocatos esse a quamobrem non minus per Ostium intrat, qui a ponti me mainimo mittitur ad nostras oves, quam is qui a nobis mittitur. Cogitate, si placet, pontisices ipsos mazimos privilegia ipsa regularibus concessisse propter nostram desidiam, ne dicam ignorantiam: quod ni fecissent, protinus Christi ecclesia corruisset; sunt enim regulares, qui omne onus episcopale subeunt : nos, siquid lucri est, nullo labore suscipimus. Britonoriensis sententiam, concludunt Acta, adii quoque seculi

fuerunt I): adeoque Caselio, seu Britonoriensi episcopo, communiter assensum fuisse sacrum senatum diserte testatur Palla-

Sod F ulani dicta impune abire non poterant : quocirca cardinalis Montanus primus concilii Praesidum, in Oratione quam de propositis decretis ad coetum habebat, ad Martellum conversus : Qui divinum, inquit δὶ, ad judicium provocant ob orestem

sibi conereditum, quum ab eaeteris abripitur, cur animo non re--tant, a ressularibus illorum partes e teri ab ipsis Moleotas δει vero pontifeae familias adeo de ecclesia bene meritas privileolis emeret, itiae conitinuo conesonandi lalborem desererent cum

instenti Melium detrimento. Postremo dixit, uti delecti patres studerent decreta couficere ex majoris partis sententia. 9 Expensis itaque de integro rebus in privatis congreMibus, compositisque plurimorum animis ad moderata consilia ineunda generalis alius coetus die 10 in i coactus, quo illi articulo statuendo daretur initium t l. Decreti forma eo die proposita haec continebat: haud licere regularibus concionari extra sua templa

123쪽

absque lacultate suorum praesidum et episcoporum, neque in suis templis absque licentia suorum praesidum, episcopis scripto monstrata ; si populo Offensioni forent, posse interdici ab episcopo concionibus in quocumque suae dioecesis templo : si haereses propinarent, judicium penes episcopum lare 3J. Tu

bavit hunc coetum tum iis, occasione oratoris Lusitani excitata, tum nova Fesulani oratio qua pontificem, legatos et maxime Mendicantes objurgabat, quod hi cuncta episcoporum Occuparent munera, Soli e Suggestu Evangelium explicarent, soli e sacrae consessionis tribunalibus animos fidelium regerent, et sus deque Omnia perverterent. Igitur hortari se collegas, ut seipsos iu pristinam auctoritatem restituerent: adjecitque alia nonnulla

Cardinalis Montanus, qui per summam impatientiam Martellum audierat, studuit hominis ferociorem animum nonnihil deprimere ; at Polus, quem vulgo cardinalem Angliae vocabant, gravi temperataque dicendi ratione intercessit : Multa bona, inquit 5ὶ, dicta fuerunt a domino Fesulano, quae et nos et boni

Omnes aeque secum desiderant; nam viscopos residere, praedi care, muneri episcopali operam dare, non nisi bonum est; --dus autem dicendi nequaquam bonus est; hoc enim magis inus ctiva fuit quam libera sententia, et seditiosa concitatis quam Flana et aequa oratio ; quamvis, si omnia perpendantur, neque oratio ipsamet satis sibi constet: non videt enim, quGd dum y inimis diebus curaret, ut nomina legatorum delerentur eae decretis, et pridie dum ad tribunal Christi appellasset, quantum in sserat, jus et auctoritatem concilii minuisset, quam mamims debebat emtollere, si eae concilii auctoritate desiderabat pristinatura episcopis concedi et restitui; NURc adasvs NON COGITAT , DUM

124쪽

- 119 Unim episcopi sine iis facere possent, quoniam res Christiana melius se haberet quam se hMeat etc. At Fesulanus exclamans Polo respondit ηὶ : dicere sum non posse, qui se spoliari uno aceret. Sed novas turbas timens Montanus conventum abrupit.

Significarunt legati cardinali Farnesio, Romae apud pontificem degenti, gesta istius conventus : nempe ut decreto de tollendis corruptelis, quas in tractandis Sacris Scripturis committuntur, finis imponeretur : extractamque rem in noctem obsententiarum in diversis capitibus varietatem ; quum plures episcopi propriis commodis magis quam aequitati consulerent, ac regularium parochorumque privilegia rescindi cuperent quasi ipsorum auctoritas ex depressa eorum dignitate excre-Aceret ; Fesulanum et Clodiensem episcopos, quorum dicta adseditionem quodammodo spectare viderentur, e concilio revocandos videri; arsisse autem odio Fesulanum praesulem in religiosos ordines, declamantemque adversus eos lubenter audiri a

pluribus. Haec Baynaldus 2j, qui legatorum litteras prae oculis

habebat.

Generalis iterum congressus die 48 m i habitus, in quo post

nonnulla do legatorum potestate disce'ata, cardinalis Montanus, concilii praeses, acrius disseruit in praeteritam Fesulani conci nem, cujus exemplar Romam miserat. Illam scilicet redarguit tamquam plenam calumniis, contumeliis, seditionibus, schismatibus. Calumniis quidem, quum in pontificem quasi privilegia

impertitum juri divino repugnantia, Omnium corruptelarum sentinas; tum pariter in legatos, quasi libertatem concilii praepedientes, studentesque suo jure antistites spoliare; contumeliis in eos patres, qui decretum constarant, quasi sallax et Daudulentum ; multoque magis in regulares, dum eos cunctis probrorum criminumque sordibus onerabat; Seditionibus, episcopos oblique cohortando ne innientias in concilio dicerent, antequam

obii norent id quod ipsis debitum ille rebatur; et oblata universo religiosorum ordini ad tumultuandum occasione; denique schismatibus, quod inficiabatur licere pontifici religiosis concedere

125쪽

ul libero contionarentur: aliaque haeresi finitima pronuntiabat. Voluisse legatum ea omnia patribus exponere; animadversiono culpae consentanea in opportunum tempus servata, quum eo di argumenta proposita expendenda superessent l. Paulo post Caselius, per proxime praeteritam Fesulani concionem sibi visus appeti. dicendi spatium postulavit. Renitentibus Pacheco et Montano, urgebat : Si jam illi patienter audis. rant hominem synodo et ipsi pontifici obloquentem. IOnys cm nientius id indulgendum homini, qui suam dignitatem tueretur Petenti Cassiio prius Galeatius Floremundus Aquini antistes, dein alii plurimi assensere, Fesulani concionem tanquam india ynam et turpem criminantes. Inter has obstrepentium voces Fesulanus, Obortis lacrymis, contestatus est, haud suas suisso mentis tu synodum vel sedem apostolicam quidquam obloqui ;quod si quae ambigua verba exciderant, patres obtestari, ut insaniorem significationem acciperent. At aegidius Falcetta, Capru-lanus episcopus, urgebat Martelli verba innoxiae interpretationis non esse capacia; illius nomen jam apud Lul heranos innotuisse, adeoque oportera ut inflicta pariter poena innotesceret.

Tum vero, subjicit Pallavicinus 2ὶ, ex quo haec depromimus,

suo malo sensit Martellus audaciorem in magistratus mordaci- talem suscipi primo brevi plausu arridentis coronae; sed paulo post communi vituperatione discerpi, laesiqite magistratus arbitrio dorelinqui. Hinc moestitia ac rubore perissus, nitebatur suae mentis invocare testem in dictis, anteactae vitae seriem in rebus gestis. Qua demissione tacti nonnulli ex ejus adversariis, virmarunt episcopum ita resipiscentem venia dignum esse. Rem in ambiguo reliquerunt legati, quod pontificis responsum exspectarent ; id demum ad eos delatum, nempe Fesulani petulantiam verbis tantum castigandam l3ὶ. Deventum denique est ad ipsius decreti examen. Paucis dictus ante in coetu privato, coram cardinali Polo habito, pene cunctis ibidem praesentibus placuerat iustaurandam esse constitutionem Hadriani VI, qua omnes injussu ordinario-

126쪽

- 121 rum concionari vetabantur. Verumtamen in praesenti gen rati consessu censuit Pachecus curionibus in parcecia degentibus concedendum, uti regularibus concionandi lacultatem suis in templis traderent. Cui ardenter obstitit episcopus quidam, olim ipse regularis: ast pauci ex patribus huic, plures Pachem assensere; et, licet postea hinc illinc duriora emissa suerint verba, nil tamen mutatus suit hujus congressus exi

30 in conventu diei 30 junii iterum de eodem argumento actum est; et, licet ex testimonio Fabii Mignanelli, olim in Germania nuntii, constaret Hadriani VI constitutionem, pro Germania editam, ibidem usu non fuisse ubique probatam, eam tamon in medium protulit episcopus ille regularis, de quo supra,

monuitque patres magnae esse dementiae in suam rem potestasenon uli, quum ea iam obtinetur, et alias speranda non est: haud Semper coactam emtam synodum oscumenicam; repeterent itaque episcopi s- jura dum possent, et dum inerat pontinoi αι ei supponere libebat), ea reddendi voluntas l2ὶ.Ηujusmodi declamationes, inquit Pallavicinus 3 , plurimos trahebant eo validissimo illicio, quod prae se serunt consilia ad communem utilitatem adducta. ubi illius per se singuli sunt participes : adeo ut, qui decretum in privatis coetibus digess rant, commoti, ut fieri solet, desiderio sedandi vehementius V iserantes, decretum reformarint, ita ut episcopi venia necessaria foret parochis ad accersendos regulures concionato S ai-que hi absque eadem venia ne in templis quidem suis concionari possent . in caetu generali diei 45 junii redarguit hanc decreti partem Pachecus, sed frustra: quum plerique patreSpristinam suam mutassent sententiam. Surrexit tum Seripandus, Augustiniani ordinis prior generalis, deinde cardinalis et sub Pio tu cum quinque aliis legatis concilii praeses', vir sane quam maxime Venerabilis. Ad sacrum coetum temperatissimam habuiι orationem, et ut olim decessor ejus bEgidius Viterbiensis strenue defendit regularium privilegia. Persuasit itaque patribus

127쪽

parum de episcopis et parochis, tot aliis sollicitudinibus circumdatis, circa praedicationem divini Verbi sperandum esse;

hujus tamen promovendae necessitatem perspectam esse omnibus; non itaque regularium oneri adjiciendum esse onus, ne ubi Se ita coarctatos sentirent, suisque benefactis haec demum ro-

pendi, congelaret in ipsis omnis animi conatus ad studium ac laborem; nam religiosos tandem homines esse, non persectos Sed ad persectionem connitentes. Seripandi concio mirifice patrum animos delinivit; alii dein pro eadem sententia auditi; sed exacta jam dies rem in proximum conventum protraxit 3J. Hinc lactum est ut die 46 junii in coetu generali probatum sit decretum, quo adstringerentur regulares ut in alienis templis non concionarentur sine sui superioris et episcopi licentia, in suis vero non sine licentia sui superioris et petitione benedictionis episcopalis, licet non obtentae. Postridie in sessione v lectum est prius Breve Pauli III ad legatos, quo licebat patribus ea de interpretatione et praedicatione verbi Dei pro suo arbitratu decernere, quae essent etiam juris communis et conciliorum dispositioni, necnon sedis apostolicae privilegiis repugnantia 2ὶ; propositum dein decretum, pridie probatum ; et responderunt omnes patres simpliciter: Placet; praeter duos qui addi voluissent : Si neole mini se praesentare episcopo, non possint praedicare; quatuor, qui asserere cupiebant episcopis lacultatem prohibendi; et Fesulanum, qui contra decretum protestatus est 3ὶ . fAtque haec est celebris illa historia, qua multis in locis abutitur Espenius et quae alios induxit ad asserendum in concilio Tridentino costitatum fuisse de revocandis omnibus restularium privilegiis. dum tamen de una in praedicando verbo Dei . libertale ageretur, et parochorum jus magis in controversiam

Vot. Μonum. tom. 8, col. 1097; et Loriat, Monum. concit. Trid. tom. 3, pag. 426: CD. Pallavicinus, lib. I. cap. 5,num. I 5, tom. I, pag. 236.

128쪽

i23 ductum sit et passum, quam ipsa regularium privilegia; neque vicerunt regulares propter labores, quos in ecclesia impenafrant, ut aliquando traditur, sed maxime quoniam utilissimae eorum essent conciones et deinceps lare merito sperarentur.

Postea vero, licet obstarent Galli ηὶ et maximo cardinalis Lotharidgus 2ὶ, qui perhibebat a quibusdam episcopis haereticis in

Gallia vetitos fuisse catholicos conciones habere: decretum tamen fuit δ), ut nullus saecularis sive regularis, etiam in ecclesiis Suorum ordinum, contradicente episcopo, praedicars praeSums-

ret.

Ut haec demum concludamus, apponimus testimonium decretorium cardinalis Pallavicini, qui omnia concilii acta, epistolas ultro citroque datas, rerumque gestarum commentarios pervolvit et cujus fides in scribenda concilii Historia omnibus catholicis probata fuit. Hic nempe, postquam aliquot retulisset argumenta, quibus impulsi Romani pontifices immunitates et pri-Vilegia regularibus concesserunt, statuit contra Suavium in concilio tractatum non suisse de illis abolendis, sed de auctoritate quae episcopis largienda videretur ad certos redarguendos

regularium lapsus : M sANE, inquit l), PARUM VEL NIHIL ACTUM EST

ID TEMPORIS IN CONCILIO DE ABROGANDIA REGULARIUM IMMUNITATIBUS IBED POTIUS MAJoRvB MINORVE TRiBUENDA ESSET EΡΙSCOPIS AUCTORITAS, REGULARES IN QUIBUSDAM CONDITIONIBus PUNIENDI. Actum quidem rat,

an alii privati ecclesiastici, eorumque collegia vel capitula, ut vocant, Sub episcoporum potestatem redigenda: quae Omnia, Sicut postea videbimus, composita. Gravis quidem, sic pergit concilii historicus, sed communis est hominum error, a proprio Sorum amore profectus, per quem Sibi quisque persuadet, aestuum esse recuperare id, quo vel ipse vel ipsiua majores semet titi sunt, perinde quiuisi pro hujusmodi jure spoliandus et ipse non esset: quum certum sit, quidquid vel ille obtinet, vel ipsius majores possedere, aliqua vetustissima tempestate nec psnsS . m, nec penes suos illuci fulse, sed penes alios, qui rem illam amiserunt. Haec ille.

129쪽

De oaugis conservandae exemptionis r0gularim.

I. Quas ob causati Gregorius XVI conauarit otiain praesenti rempore regularium exemption6m conservandam esse. 2. Quantum si faveant sanctiones ecclosiasticae. 3. Iramquo longa sis utorum plurium experientia. 4. Similitar ascia apostolicae utilitas. 5. Item opificoporum utilitas. 6. Quam utilis ait regularibus exfmptio a jurisdictione episcopali multia Ox o pitibus liquet. 7. congregationibus si ordinibus religiosis ost nocossaria. 8. Disciplinae religiosae reformatio quomodo sorsan procurari postit. s. Exomptio regularium utilis ast Christi fidalibus.

Siquis quae hactenus de origine et satis privilegiorum regula rium dicta sunt mente recolere voluerit, is inficiari non poterit nullam sere disciplinae ecclesiasticae partem tam firmis niti landamentis quam regularium exemptionem et pauca reliqua quae eis supersunt privilegia. Non enim ab ullius arbitrio prosecta sunt, sed, necessitate aut summa eccletiae utilitate suadente, inducta

et conserVata.

Sed haec pluribus exponenda. Qua in re ducem Sequemur Gregorium papam XVl; qui, quum triginta quatuor abhinc annis. de regularium exemptione ab archiepiscopo Mech liniensi, dein S. R. E. cardinali, Engelberto Sterclix, interrogatus, significavit lvoluntatem suam esse, ut reginarium, quos in Bristio iterum constrestari contigerit, Memptio conservaretur, in cujus defensionem ECCLESIASTIcΑs sANGIONES invocaVit, LONGAM SAECULORUM PLURIUM EXPERIENTIAM, ET IPsUM HAERETICORUM ET INc DULORUM IN EXEMPTIONES ODIUM.2 Quod ad sanctiones ecclesiasticas attinet, praesto su ut i

130쪽

numera omnium fere pontificum diplomata, immensa episcopalium et regiarum chariarum multitudo, et plurium conciliorum etiam cecumenicorum acta, in quibus regularium exemptiones aut privi logia laudantur ut maxime utilia vel etiam necessaria. Quin imo, si in nonnullis conciliis surrexere aliquot episcopi, privilegia haec tollenda censentes, nihil aliud voluere reliqui patres, quam ut abusus tollerentur, minime vero ut res ipsa abrogaretur q); quin etiam ipsa privilegia denuo confirmarunt. Quod apud omnes probos de praesenti argumento scriptores maximi ponderis Gl. 3 Neque mirum : aderat nempe lamsta saecularum plurium experientia: et, ut loquitur Pins papa Vl 2J, quanta temeritas insurgere adversus disciplinam tam antiquam, tantaque auctaritate fialam in ecclesia et regno I Utilitas autem, longa illa famculorum plurium eoeperientia comprobata, valde multiplex est ;sed ad quadruplex caput reduci posse nobis videtur : ad utilit tem nempe Sanctae sedis, episcoporum, ipsorum regularium et demum Christi fidelium, quos regulares opera Sua adjuvare debent. ι Ει quidem sanctast sedis uti litatem, ex regularium immunitatibus ortam, tam ecclesiae hostes quam probi catholici ad

aliique privilegia regularium, quae adminicula vocant curiae Romanae, argumenta immediatae jurisdictionis pontificiae, aut incitamenta regularium ad tuendam auctoritatem papae, e medio censent tollenda. Contra ex hoc capite ea servanda propugnat Iacobus, abbas Cisterciensis, in Memoriali oblato concilio cecu

menico Viennensi anno 33 2 6J; similiter auctor Memorialis, eidem concilio praesertim pro Mendicantibus exhibiti IJ; pariter