장음표시 사용
311쪽
pletur quidem, sed non bene nutritur, nee indebIto conservatur robore. In stabulis quiescens equus, lauto abundans pabulo. repletur & pitinuescit.
sed ad labores invenitur minus validus, quam dum moderato cursu exeriscetur . E contra nimio exercitus labore equus macilentus redditur, &ta dem debilis omnino, dum per motum nimis validum plus quotidie de coris pore perit, quam redditur per alimenta assumta. Ubi enim nimia rapidi. tate humores moventur per vasa, tunc major fit attritus ad vasa, adeoque plura deteruntur ; simul non datur tempus, ut liquidi nutrientis moleoculae applicentur locis , ubi similes particulae deficiebant . dum nimis accelerato motu praeterlabuntur ilico . Hinc intelligitur ratio , quare in morbis , in quibus languet circulatorius humorum motus , tumeant corapora ; & e contra in morbis, quos comitatur febris acuta, tantum pereat de corporis mole, ut videamus, succis plenos & obesos homines intra quatuordecim dies reddi exsuccos & macilentos per febrim acutam eontiis nuam , a qua resurgunt debiles . Simul etiam notandum est, quod per nimis languidum , aut nimis celerem , humorum per vasa motum , brevi degenerent liquida , & ad debitam nutritionem minus apta reddantur. De excessit autem & desectu motus circulatorii antea , ad numeros in Iexta citatos, actum fuit.
s. a I 73 . quibus diagnosis morbi facilis: prognosin firmat eon a sideratio causae, durationis, effectus,gradusque mali.
Diagno sis cachexiae facilis est, eum externa corporis species, a sanitatia consuetudine degenerans, etiam artis medicae imperitis hujus morbi praesenotiam testetur; uti ad . t 166. dictum suit. Verum ad g. II 69. monitum
fuit, duplici modo malum corporis habitum , sive cachex iam , a bona corporis habitu, qui in sanitate adest, recedere. Uel enim sensim pereuno libus liquidis & solidis partibus corporis, nec restitutis per nutritionem.
exsuccum contabescit eorpus; tuncque multi Μedici maluerunt atrophiam, marcorem, marasmum vocare, aut & siccam tabem. Vel e contra turgen
corpus humoribus, sed crudis, & a sanitatis legibus omnino degenera notibus; tune totus eorporis habitus tumidulus est , simulque vitiatus color
cutis externae, uti & reliqua signa , adsunt, quae g. III O. enumerat afuerunt, adeoque hie non repetenda.
In prognosi autem hujus morbi ad plura attendendum est: variat enim ratione CAusAE. Ubi v. g. a malo victu ri 68. 2. ortum duxerit ca achexia , per purgantia, aut vomitoria, prudenter adhibita , si expellatur inis
digestorum saburra , in primis viis haerens, & deinde bono utantur victa Iales aegri, restituuntur feliciter. Patet hoc in urbibus obsessis , ubi ob annonae penuriam incongruo coguntur uti victu , & multi cachectici fiunt; obsidione soluta , bonis resecti cibis, restituuntur plurimit soli illi se te pereunt, quorum viscera corrupta sunt, vel qui nimis a vide ingurgitant cibos, etiam optimos; tunc enim nimia alimenti copia debiles vires opprimuntur,
312쪽
non instaurantur. Magnum hominum numerum in hunc morbum in etiadisse novi ante paucos annos , dum, annonae penuria pressi. pane uti e sebantur, ex surfuribus copiosis, farina pauca arborum corticibus. lco ligni, parato. Postquam autem optima cerealia subminil rata suerant miseris illis, emerserunt plurimi. Ita pariter, ubi a desectu motus anima. lis morbus lubrepit sensim , curantur omnes, qui iners otium cum vita laboriosa permutare sustinent . Dum circa tempus pubertatis cachecticae virgines pallido sic dicto morbo laborant, intra paucas septimanas curam promittere semper ausus fui , & stabilem sanitatem , modo vellent rena tas ex limaturae serri usu vires salubri corporis motu conservare ,& a potibus aquosis tepidis abstinere , qui robur lolidarum partium corporis
enervant . Uerum huic coli silio non semper morigeras esse tales amras,
inprimis opulentiores, dolent saepe Medici. Ubi autem a vitio visceris cuiusdam purulento, scirrhoso &c., cachexia oritur, tunc non potest sanari morbus, nisi causa tollatur ἔ- quod dissicillimum est , & saepe omnino impossibile , adeoque tunc & mala sequitur Prognossis. Du RATIO Nis autem ratione pariter. variat Prognosis et facile enim supe. ratur in initio, nisi ab immedicabili causa oriatur, morbus, dum humores a sana indole incipiunt recedere, nondum tamen penitus degeneraverunt. Ubi enim hoe factum est , tune merito Aretaeus nὶ hanc statuit Prosno. sin: Morbus his υix Duabilis es , niatumque lavsissimum et lango enim gigniatur tempore , neque ab uno corporis vitio, neque ab uvo viscere, sed omisium
es eouυersis iu deterius . si circa ab hac enaseentes morbi inevisabiles suur.' ' Ddrapes, phtbises, talliquationes ; siquidem mali habitur causae sunt germa-Mae t causis J colliquationis. Ubi enim omnes humores morbosi sunt, omisnium viscerum functiones admodum labefactatae, languidam vi m trahere possunt. miseri, sed tot malis tandem succumbere debent . EppECTus autem consideratio pariter ad Prognota requiritur, prout horum illorum se viscerum lanctiones magis laetae fuerint. Si enim v. g. cachecticis accedat vertigo, memoriae imbecillitas, tremor, somnolentia, metus est, ne lenti, vel & aquosi humores , in encephalo incipiant aecum lari; unde a poplexiae metus instat; uri dictum fuit pluribus h. io io. a. γ. Si ad minimum corporis motum anhelare incipiant,& sere suffocentur, p ctoris ea vum similibus repleri concluditur, vel & ipsum pulmonem: quam
ancipitem autem eventum talia mala habeant, postea ad I. rat 9. laeto. p tebit . Notaverat AEretaeus a edaces quandoque esse cachecticos. & tune videtur adhuc meliorem curae spem habuisse; verum , quum erudis fueris totum coeptis repletum fuerit , er ciborum appetentia' evanescat , Ocbexia sic usque ad ventriculum grassante, . assectu iam summum fa gium otiineute , tum sane tumιdi su ut , imbecilles, cir ad omnae opus ab esto pro iratoque an Avio oec. , tunc lanestum morbi exitum credidit inevitabilem .
313쪽
as. 1I73. I ID. CACHEXI A. GRADUS autem cachexiae ex duratione. morbi & effectibus observatio
definitur. Praeterea optime notavit Aretaeus b , varias aetates in Prognos eonsi. derandas esse: . Aetates huius morbi feraces sunt fenestiis, εreque emauunt '. pueri, O releriter pati idonei sunt, er liberantuν facilius forentes aetate satiae adna dum bule malo obnoxii sunt, non tamen omnino facile sanantur. Observationes practicae hoc etiam eonfirmant: lenes enim, licet sani, tandem vergunt inmarasmum senilem immedicabilem vide Et monuit Hippocrates bosequentia: Seuer iuvenibus quidem plerumque minus ae rotant: γιcumque vero illιs morbi diuturni oboriuntur, cum iis frequentius simul rntereu it. Voraces
pueri saepe cachectici fiunt, seu liberatis a saburra aggesta primis viis. dein bona diaeta , & lenibus roborantibus, solent plerumque restitui, nisi neglectum ab initio malum altiores jam radices egerit' In florenti autet . aetate, vegeto & firmo jam corpore, vix, nisi a gravioribus causis cache. xia inducitur, & hinc non semper iacile sanantur.
S. ii 74. Uin patet etiam, curationem quidem requirere r. aliquando nimis acris, fluidique mitigationem, inspissationemque modicam. 1. Tenacis, haeremtisque , dissolutionem atque fluxilitatem. Sed quum a tam variis causis haec duo oriri queant a t68. II 69. IIIo. , inprimis necessarium esse pro harum diversitate variare & medicamenta ,& modum his utendi.
Consideratis illis, quae spectant eausas caeli extae, ejus effectus varios, hujusque morbi Diagno sim & Prognosin, sequitur, ut de curatione agatur. Verum uti ex praecedentibus patuit, quandoque in cachexta humores sic degenerant, ut tenuiores redditi non coerceantur vasis, sed per varias vias elabantur de corpore, sicque marasmum inducant: contra vero frequen tius contingit, ut viscidiores solito humores impediant liberum motum per vasa, vel saltem difficiliorem reddant; unde vel stagnando in cavis majoribus & minoribus eorporis, vel vasa distendendo, corpus tumere faciunt. Duplex ergo est indicatio curatoria in hoc morbo, atque utra.
que haec considerationem meretur . .
l. Fuerunt quondam Μedici in illa sententia, uti saepius dictum suit,
humores nostros non posse peccare nimia tenuitate, cum tenues humores
liberrime per vasorum angustias transire possint; adeoque credebant, sic e X peditissimam humorum ei reulationem obtineri. Hinc inculcabant omnibus, ut perpetuo diluerent sansuinem aquosis tepidis potibus, & in his repon bant summam prophylax in ad omnes morbos . Inde tanta encomta potuStheae, cassae &e., apud Muraeboe & alios leguntur. Verum quotidianae o servationes practitae docuerunt Medieos, & inprimis illos, qui apud Batavos medi. bὶ Ibid. pag. ς Aphorism. 39. sea. t. Charier. Tom. IX. pag. 7B
314쪽
medicinam exercent, ubi abusus potus aquosi tepidi copiosi admodum invaluit, nullam observari frequentiorem causam cachexiae, quam per petuam potus aquosi tepidi ingurgitationem: minus inde assiciuntur, qui valido corporis motu dimant quotidie illud aquosum ingestum, & eor. poris exercitio robur addunt fibris solidis; eaeteroquin ab aqua tepida brevi nimis laxis suturis s vide 33. 3. 4. Verum mulieres, inprimis s
dentaliam vitam apentes, pallido inde laborant morbo, menstruis copi sissimis dissivunt, steriles quandoque redduntur, ob perpetuum fere fluo. rem album madescente temper flaccido utero , vel si conceperint, freque res abortus patiuntur. Non consideraverunt illi viri, qui humorum perapetuam attenuationem adeo laudabant, liquidorum sanorum indolem: insanissimis & robustis hominibus sanguis densus est, & concrescens ilico in solidam massam', dum vasis apertis exit; in debilibus autem & valeis tudinariis longe dilutior sanguis apparet, longe minus concrescens. Si vel hoc solum observatum practicum considerassent, vidissent facile, quod nimia ditatutione humorum homo sanus & robustus reddatur debilis δρvaletudinarius. Praeterea singulis humoribus debet adesse debitus spissitudinis gradus, ut maneant in vasis suis; si enim sanguis ruber aeque te nuis redderetur ac serum sanguinis, vasa sanguinea fierent vacua; si serum sansuinis adeo tenue redderetur ac est lympha, quae per vasa cutis exhalantia transire potest, exhauriretur brevi totum corpus. Patet ergo satis, peccare posse humores nostros nimia tenuitate, dum a sanitatis cci ditionibus manifeste sic recedunt. Cum autem sanguinis crassissima pars, rubra nempe, in arteriis & venis maximis corporis contenta, motum a corde & arteriis recipiat, receptum reliquis communicet, simulque a densissima hae parte sanguinis, ad vasa maxime resistentia attrita, calor
sanus sustineatur, & communicetur toti corpori, nimis diluto sanguine per aquosa, simulque saccidioribus redditis solidis per eadem, laniluidior ne humorum motus, & minuitur calor; unde non dimabitur iacile hoe aquosum de corpore, sed manebit, vasa distendet, & in cavis corporis incipiet accumulari , sicque cac Lexiam aquosam, sive hydro.
Verum praeter illam nimiam tenuitatem humorum, 'uae ab imprudenisti diluentium usu nascitur, & alia fluiditas morbosa liquidorum obse Vatur, quae fit, quia vel non satis condensantur humores per emeaeiam
vasorum & viseerum, vel morbosi quid miscetur fluidis, quod debitam
illorum consistentiam tollit. Certum est, chylum, ex alimentis assumtis paratum , habere minorem densitatem, quam' sanguinem rubrum, ejusque serum: supernatat enim chylus sanguini de venis educto, & repetito circuitu per vasa & viscera corporiris tandem densior redditur, & in nostram naturam mutatur. Videtur auatem statui posse, pulmonem sua actione quam maxime conducere ad hanc
chyli immutatioum s d J, cum omnis chylus vim & essicaciam pulmonis
315쪽
pati debeat, antequam eum sanguine per arterias moveatur; Sc omnis humor vitalis totus quantus pulmones transeat , dum per alia viscera tantum certa portio transfluit . Praeterea aOrta toti corpori omnibusque ejus partibus
prospicit, dum una cum vitali sanguine liquidum nutriens distribuit per
omniar sed a orta omnem suum sanguinem a corde snistro accipit, in quod pulmonales venae sensu inem per pulmonem transmissum evacuant. Unde videtur pulmo conciliare debitam densitatem chylo . illamque conservare in sanguine. Hinc patet ratio , quare pulmone affecto videamus toties
Inareescere totum corpus, licEt nec per sputa, nec alias evacuationes senis
sibiles, multum perdatur de corpore: quandoque etiam sudores nocturni fiunt, ob humores nimis tenues nec satis densatos in pulmone , qui per vasorum eutaneorum oscula, tepore lem magis laxata . Habuntur . Cum autem eadem amo , quae chylum condensat , & similem reddit nostris humoribus, blandam simul indolem conciliet omnibus liquida enim sana non sunt acria ὶ , patet ratio , quare majorem tenuitatem humorum , a tali causa natam, soleat comitari acrimonia, quae mitigationem poscit,
dum nimia fluiditas modicam in spissationem requirit. Quandoque m rhosi quid eum humoribus fluit per vasa, quod debitam illorum consistentiam tollit , nimiammie fluiditatem inducit: hoc tam in
morbis aeutis , quam chronicis, obsservatur. Sie antea, ubi de febre conistinua putrida dicebatur, ad 73o, notatum suit, quandoque acrem stimulum, vel corpori applieatum, vel ex degenerantibus humoribus in ipso corpore natum. febrim excitare, quae sanguinem reddit longe fluidiorem
debito. & periculosas haemorrhagias producit. Ita me erus in petechia libus & malignis sebribus observavit Loe eontigisse, viditque Ichthyocol. Iae gluten profuisse, sanguinem nimis tenuem incrassando. In variolis conis fluentibus pessimis fit quandoque putrida humorum ditatutio, uti postea in hujus morbi historia dicetur; tuncque vidit Ddmbamus, spiritum vi. trioli , potui communi mistum, egregie prosuisse; sed constat experime tis ehemicis, acida fossilia humores plerosque nostri eorporis in spissare . In chronicis morbis similia observantur: si enim , impedito libero bilis' exitu in duodenum intestinum , illa regurgitet in sanguinem , icterus fit; qui, si diuturnus fuerit. soluto toto sanguine per bilem perpetuo admiis stam , immedicabilis nascitur hydrops . Ubi vomica purulenta in corporis interioribus haeret, mora tenuius & acrius redditum pus venis resorinbetur , totumque sanguinem solvit ita , ut putridissima oriatur diat rhoea, brevi totum eorpus exhauriens, & lethalis; uti ad s. Ii 88. in Empyeismate dicetur , & in Phthisi s. ιχo6. Patet ergo ex omnibus hactenus dictis, in cachecti eis satis frequenter
adesse humorum nimiam tenuitatem , quae corrigi debet, ut fiat lanatio. a. Patuit quidem, humores nostros certum densitatis & cohaesonis grais dum habere; debet tamen haec cohaesio molecularum, quae fluida nostri corporis constituunt, talis esse , ut superari possit per vires eordis & aristeriarum , caeteroquin haererent in extremis vasorum , & obstructiones f eerent. Per quas autem causas talia viscositas nostris humoribus concilie.
316쪽
tiir, D I s. & sequentibus, ubi de obstructione agebatur , explicatum suit. Si a motu ei reulari violento, & vasis sortibus, valide comprimen. tibus liquida contenta , lentor major & cohaesio inducatur humoribus , tune adest spissitudo inflammatoria dictar ubi autem a languente motu . vel laxato vale, aut minuta copia liquidi S. lib. major humorum visc stas naseitur, tune frigidus lentor immeabilitatem humorum producit, de quo vide a. Indicatio euratoria ergo est, ut illud tenax , quod ii extremis convergentium valorum haerere incipit, vel saltem nonnisi dis. ficulter transit , solvatur, & reddatur meabile. Cum ergo & nimia dissolutio humorum a variis causis pendeat , atque etiam nimia tenacitas , & praeterea utriusque hujus vitii comes possit esse aerimonia varia , patet satis, nihil generale hic statui posse, ted sollicita indagatione opus esse, ut cognoscatur, quale vitium in humoribus sit,&a quibus causis ortum: hoc autem cognito, tune facile determinatur, quid agendum sit, & per quae . Si e v. g. si nimia tenuitas liquidorum a potus aquosi abusu nata fuerit , victus siccior, & omnia , quae laxata nimis vasa roborare valent , curam absolvent: contra , dum a morbos,miasmate soluti sunt humores, tune illud enervare, vel corrigere, indi. eatio jubet: & visum fuit quand me, aquae potum copiosum prosuisse , qui in priori casu noeuisset . Parite , ubi densitas inflammatoria humo. rum adest , laxanda sunt vasa , ut minus premant contentos humores ubi vero frigidus pituitosus lentor praedominatur, augendum est Ualorurn robur. Idem etiam verum est de variis aerimoniae speciebus per diversa remedia corrigendis.
S. 1 Axime curandum, ut victus sit ex his, quae lis 1V1 quidis sanis similia, facile transmittenda, caumsae singulari morbi adversa, aegroque inprimis grata sunt.
Ex ipsa definitione huius morbi s. xi 66. data constat, in eachexi a M. pravari nutritionem , adeoque non adesse omnes conditiones requisitas, ut ingesta alimenta assimilentur perfecte nostris fluidis & solidis partibus. Uerum ex ante dictis constitit p. II ο8. I, non omnia alimenta aequali faciliatate assimilari ; imo quaedam non posse subigi, nisi a robustis , & quotidiano labore exercitis, corporibus, sed eaehexiam Reere in debilioribus rsponte ergo patet, quod e achemcis debeat procurari talis victus, qui s elle subigi possit , imo liquidis sanis similis sit; & adeo simul tenuis , ut
nullum obstaculum libero motui humorum per vasa nascatur , dum ch lus, ex ingestis paratus , fluit cum sanguine . Ex quibus autem alimentia talis victus parari queat, antea ad g. 28. r. , uti & adg. 399., dictum fuit. Seliguntur autem ex illis alimentis talia , quae opposita iunt causae sin gulari morbi: v. g. si lenta & frigida cacothymia comitetur cachexiam, a sarinofis lentis in victu abstinemus, uti & a gelatinis, ex animalium par.
tibus coctione cum aqua paratis, ne humorum nimiam tenacitatem tali victu augeamus. E contra u nimiam ob tenuitatem humorum depravetur nutri.
317쪽
tio, & lento marasmo hinc tabescat corpus, tunc talia prosunt, modiee inspissando humores nimis tenues. Si aquosa colluvie turgere incipiat eor pus caehecticum, tunc juscula carnium vel omnino non . vel parca saltem eo pia, dantur; & potius adhibentur carnes iuniorum animaliam astatae , pisces fluviatiles, assi pariter, panis bis coctus, cum potu pauco, sed mea raetori, ut in totum 1acciori victu utatur talis aeger. Idem etiam verum est de varia acrimonia, quae cachexiam comitatur e si enim acida adsit acrimonia, uti toties in lanioribus contingit, tunc ova, jura carnium , gelatina eboris , cornu cervi die. . prosunt , quia sponte lua in acidum non vergunt i di contra , si in alca linam putridam indolem potius dege. nerent humores, lacticinia, decoru panis , hordei , avenae &O , addit vino acidulo, prolunt; & a carnibus, ovis, piscibus, abstinetur . Vel si justula earnium dentur , additur succus citri vel aurantiorum , aut cum hordeo, avena, oryza &c. , decoquuntur , ut minuatur facilis horum iaputredinem degeneratio. Simul etiam ea vendum est, ne majori copia simul alimenta, licet optioma, ingerantur; gravantur enim ilico debilia haec eo ora, nee reficiunis tur inder repetitis autem vicibus, di minori copia . si exhibeantur , pulchre prosunt. Neque recedendum ab hae cautela, licet ea cheruci appeti. tu valeant quod contingere quandoque novimus , & Aretaeus ce jam
notavit , dicens : Multos utique cibos appetunt , edaces admodum suaue cel viis re,icinione dι tauriose crudismum magis. quam concoctorum. Et licet ex hausta per marasmum fere corpora celeriorem repletionem poscere videis
rentur, tamen non debent multa simul ingeri, sed sensim; si videmus u. xile ferri ab aegris ingesta, copia prudenter augeri potest , sed lente, seis
eundum monitum Hippocraris f dicentis: Quae distumo tempore attenua tur corpora, tarde rem trire oyortet. Certum enim est, quod, nisi bono vi Hu utantur cachectici, & Μedicis morigeri esse velint, medicamentis p eum proficiatur. Quoties non vidi mulieres obabuium potuum aquoloium caehecticas , dum feliciter curatae suerant , in eundem morbum relapsas fuisse , & iteratis quidem vicibus, tandem penitus incurabiles, dum n lebant ab his potibus abstineret Interim tamen, non nimis morosus sit Μedicus in praescribenda diaeta, simulque semper attendat, ut eligantur talia, quae aegro grata sunt: sicilius enim digerit ventriculus illa, quae palato placent. Aliquam in his Meclic rum indulgentiam laudax Hippocrates, uti ad , 399. notavi, dum dicit tPaulo deterior tum potus , ιum cibus, sua mire tamen , melioribus quidem, sed am gratioribus, praeferendus. Non quidem in omnibus serviendum voluit aegro. rum cupiditatibus, lird aliquid indulgendum esse, si non direEte repugnet 4ndieationi curatoriae. Similiter de stomachicorum euratione agens Area ιμ- g monet , aegrorum desideriis . Medicum indulgere debere in
rebus, leὶ De Gus. 8e signi morbor. diummor. Lib. L Cap. 63. pag. 47. D Amor. 6. Sect. h. Charier. Tom. IX. pag. s. tgJ De curat. morb. diutura. Iab. I. Cap. va. Pas. 131.
318쪽
rebus, quae non magnopere nocent. Sic v. g. si cachecticus, in quo huis mores videmur tendere in acrimoniam alea linam , jura carnium desidera. ret, vael & iplas earnes, & sorte ex consuetudine his solis sere delectare. tur, addito succo citri vel arantiorum , concedi haec possent . Aliquoties vidi, eae hecticas foeminas aceto delectari quam maxime, licet nulla putreis dinis signa adessent imo potius in primis viis acida acrimonia quandoque ex ingestis nasceretur: dedi pulveres absorbentes ante cibum, sicque grata fragrantia aeeti reficiebantur tales aegrae, & acidum aceti enervabatur ab absorbentibus jam in ventrieulo haerentibus. Attentus & peritus Medicus in multis casibus poterit sic aegris placere . & tamen indicationi curato. riae satisfacere: imo longe magis morigeros vidi aegros, qui indulgentem Medicum nam erant, dum eredebant, talem nihil denegare unquam , nisi quod absolute noxium erat et contra, dum in levissimis etiam auctoritate lua pertinaciter utitur Medicus , morosi aegri etiam in gravioribus ejus consilium spernunt.
s. ii 6. UM ut optime digeri queant, condimentis, potu
A vinoso, eXercitio, aere , procurandum. Quamvis optimi cibi dati fuerint, languet saepe ventrieuli & intestin
rum actio in ingesta ; unde non satis elaboratus chylus actione horum via scerum paratur : pulchrum effectum tune faciunt omnia illa , quae grato stimulo pomini languidas ventriculi & intestinorum vires excitare, unde talibus condiri tune solent ei bi . 'Aromata, sal, acetum, succus citri, arantiorum &c. solent eondi memtis praecipuam materiam dare ; simulque talia eliguntur, quae singulari humorum degenerationi opposita sunt. Acida condimenta eliguntur, si humores in alcatinam putredinem veris gant; δc ab illis e eontra abstinendum erit, si acida acrimonia praedominetur: tunc enim aromata, allia, cepae, si ei , commendantur, quia in his sal volatilis aleatinus adest, qui eontusis his bulbis & seminibus quaquaversum exhalat, & adstantium nares oculosque serit, saepe non sine m lestiar eadem satis conveniunt, ubi mucosa frigida eaeochymia adest.
Vini pariter insignis usus est , si aqua plus minusve dilutus ero potu
communi usurpetur. Iis, qui assueti sunt cerevisam potare, saei te illius usus conceditur, & inprimis generos oris; videtur enim cere visa serme tata spiritus suos tenaciori parum materiae irretitos habere; hine durabilem magis effectum solet praestare quam vinum . Momma dicta Brunmicensis , quae est cere visa meracissima, & verum quasi Cereris extractum, bis tervece die ad unciam unam aut alteram data cum pane biscocto, languidimmos quandoque curavit morbos, uti antea ad g. s. monui . Pulcherrime
prodest, si in prandio & eoena post sumptum cibum, pauculum sumatur de vino meraco, sed molli, intingendo panem biscoctum, qui dein dest titus miro modo ventriculum roborat . Vina illa, oleos a uicta , ut sust Hispanica, & Ηungarica, meraciora, pulchre huic scopo serviunt .mana
319쪽
Qaantum autem faelant eorporis exercitia ad feliciorem digestionem ei. horum , quotidianis obtervatis constat, dum videmus, operarios facillime digerere durissima edulia , a quibus sedentariam vitam agentes homines gravarentur quam pellime. De hae re antea 23. 3c dictum fuit. Cum autem aerem perpetuo cum cibis & potibus deglutiamus , singulisque vitae momentis inlpiremus , patet satis, multum conferre ad sanitatem aerem purum & salubrem: praecipue cum constiterit per experimenta pulcherrima celeberrimi Hales , aerem non tantum permistum haerere
fluidis nostris, sed etiam notabilem partem solidarum partium nostri coris potis constituere. Hinc videmus, miseros homines, qui diu carceribus inclusi haerent, omnes fieri cachecticos , nec sanari facile posse , nisi libe.riori aura illis frui concessiim fuerit . Quantum dolent saepe Medici &Chirurgi , etiam peritissimi, quod vix sanare possint aegros in nosocomiis
decumbentes, dum similes morbos optimo cum successu tractant extra no- socomia. Ubi enim ingens decumbentium numerus adest , tot exhalationi. bus morbosis, putridis, inquinatur aer, quem respἰrare coguntur miseri , ut sere omnes cachectici fiant . antequam a vulneribus suis curentur. In nos eo mi is castrensibus, & navibus bellicis inprimis , magna toties ab hac sola eausa oritur calamitas. Optime ergo meriti sunt de senere
humano, nec satis laudari possunt, egregii illi viri, qui facilem satis artem docuerunt , quo aer in navibus & nolbcomiis renovari possit, sicque purior reddi s hJ. Appetitum auctum , digestionem saeiliorem, magnamque corporis alacritatem, sentiunt omnes, qui, postquam tota hyeme sumosa in urbe latuerunt, verno tempore ad amoeni gaudia ruris redeunt. Summunia
hine remedium est, in aere puro, campestri, Ventis perflato, degere; in primis in loco a paludibus & stagnantibus aquis remoto. Unde etiam vide. mus, peritos in arte Μedicos, simulae vernus tepor adspirat, languentes chronicis morbis aegros rus ablegare, ut puro fria antur aere, & simul Deisquentiores habeant occasiones salubri motu corpus exercendi, per ambulationes, vectiones, equitationes &c.
S. ra 77. IT vero organa primarum Comonum itidem bene disponantur , leni digestivo , vomitivo, pur
gante , roborante, prospiciendum.
Fere semper solent in caches ieis primae viae fravari plus minusve indigesta saburra, & lenta pituita: indieatio euratoria jubet, ut hoc gravans expellatur de corpore. Si appetitus deficiat, & nausea adsit frequens, lene vomitorium datum pulcherrime prodesse solet i si in intestinis similis haereat materia, blando pursante, sed repetitis vicibus sumto, eliminatur tuto, simili fere modo. ae in cura scor buti ad g. rido. dictum fuit. In-
320쪽
termedio autem tempore, ubi purgantia non exhibentur, dantur talia, quae omnem lentorem fundunt & attenuant. μι γυμresus , tartarus Iolubilis , artarus regenerat in , di similia, in aqua quadam stillatilia aromatica , uti v. g. aqua men hae, absinthii &c., soluta, addito melle, vel &oxymelle
scilliti eo, si major viseiditas adsuerit, praecipua sunt ; ubi per haec mobilis reddita fuit & soluta materia viscida, longe facilius per cathartim
leniora expellitur. Simul etiam eondueunt illa, quae inertem ventriculum roborant , &Ieni stimulo aroma tico agunt; inprimis quando jam maxima pars saburrae, in primis viis haerentis, expulsa fuit: AUmbrum, mentia, centaurium minus, gentianae radix, calamus aromagicus. erc. , serma conservae, vel vina
medicati, si exhibeamur, pulchre prolunt. Simili usui serviunt, rrba, opopanax , galbanum e sagapenum, O c., Arma pilulatum si deglutiantur omnitrihorio vel quadri horio ad sex vel octo grana; se enim tota die fragrans aroma haeret in ventriculo & intestinis, simulque omne lentum attenuatur. Tincturae officinales ex his paratae, Eli vir illud proprietatis dictum in ossi. cinis, aliaque similia, pariter exhiberi possunt, sicque datur occasio variandi sormulas, licet eadem indicatio curatoria maneat; quod magnam utilitatem habet inprimis in morbis chronicis curandis, dum aegri pertaesi longae curationis saepe alia remedia postulant.
s. a II 8. horum usu viae laxatae, materies morbo- u sa attenuata erit, tum attenuantibus, diureti
eis , sudoriseris insistendum.
Per eadem autem haec remedia & bonum victum I. Ii 3- ea veri poterit, ne smilis saburra denuo colligatur in primis viis. Verum vid mus , cachecticos saepe turgere toto corpore , dum jam in leucophlegmaticam cacochymiam vergunt; tuncque vel iners aqua, vel lentum m
Cosum, praedominatur in sanguine, quod etiam vel corrigi debet, vel exispelli. Correctio inprimis fit, aucta vasorum actione in contentos humores, de qua re sequenti paragrapho dicetur. Verum quandoque tanta abundana ta ea chymiae est, ut expulsione ejus opus sit, saltem pro magna parte, ut vasa minus distenta robur acquirere possint, sicque facilius mutare humores degeneres in sanam indolem. Cum autem in sanis hominibus superis fluum aquosum, & cum hoc alia plura, quae relicta nocerent, per cutis spiracula, vel urinae vias . exeant de eorpore, patet satis, binas illas exincretiones promovendas esse , ut sanguis depuretur . Imo obtervatur plerumque in cachecticis, urinae copiam minui, dum totus habitus corporistumere incipit, simulque vix perspirare haee corpora, cum tota cutis scisca si, & vix calescat, vel saltem non satis, ut insensibilis vaporis forma expellantur humores superflui; unde sub cute in tunica cellulosa incipiunt colligi, seque tumorem leucophlegmaticum producunt . Cum autem tenues debeant esse humores, ut exeant γε minima haec vasorum culaneo.