장음표시 사용
231쪽
partem tuentur, sic argumentantur. sanguis suapte natura tali dissimus est, & inflammabilis; et Co ad icbrem ardcntern exciatandam, aptillimus. It *aniatur Quibus respondetur, sanguinem talem esse, qualis describi discultati, tur sed quia dum corrumpitur mutat conditionem,& naturam bilis sortitur;ideo febres ex corruptione sanguinis,non sanguineae, sed biliolae nominaii dcbent. . is sad siccundum ,requiritur flauam bilcm putrescere, nec mirandum est, quod Galenus dixerit,ficri fcbrem ardentem bi. te una cum sanguine quomodocumque accensa; nam mos est 3 Di ' Galent,omnem putredinem icbrilem appellate accentionem. . Qisad tertium dcbet putrescere bilis intra vasa; ut non inici mittentem febrem faciat. Dubium tamen est,in quibusnam venis putrescere debeat; nam ex x na parte, quia febris haec est diffib. de genere synocharum Galcno piaeccptorc mato iam in vasis
1is h. ita Nota hic,qubd Causon,& si cum synocha in multis conuo stratos niat: differt tamen prinabab ea; nam Causus assalia bilc, syno. μὴ ' sanguine criginem habet. Causus recipit aliquam imminutionem,siue icinissonem: sed synochus a pilinordio usque
ad finem inam tantum habet exacerbationem; ne mite sicut&ipseminet Arculanus ambas ses res in unum confundamus.
μβ' Vult enim de mente Galeni, Causon diuidi in Aginasticam, d mmdi Epaginasticam, & Omotonam, scut Syn clion, quod nullibi leni in ' Galanus, quod sciam somniauit,nedicam scripserit.: Ist a ma Lxalteia velo parte obstat Galenus, qui expresse assierit, se Tuastica, brem ardentem fieri putrescente bile in venis capill xibus. Ob stat quoq; Hypocratcs; Caulon, idest Κbris ardens sit inquit
Dicendum bieuiter, exquisiam ardentem requirere bilcmua in magnis venis, ut scruetur scilicet contillantia: in paruis Vcro venis fit utique febris ardens, sed exquisita non est, nisi una caparuis accensa etiam magna sint vasa.
Quoad modum lauasionis , invadit eo modo, quo syno.
232쪽
Non sunt hoc loco repetendae causae. Debent enim num rari omnes illae, quae habent vim calefaciendi,& exiccandi vehementer. Interdum in causa etiam numeratur cerebrii istammatio, ut legenti Galenum manifestum fiet, Febris ast i .Porreis. c. deni tity ium: ob alias causas, tum ob cerebri inflammationem
Signa. DIgnoscitur sobris haec teste Hypocrate primo a calore, Quib r ra. qui ardentissimus est, &mordacissimus. Secundo a symptomatibus; qui enim Febre ardete tenetur, sti inextinguibili, cum manifesta linguae ariditate,& flauitie vinatur, capitis dolore, peruigilio, delirio, inappetentia, aluistiplicitate, instabilitare,vomitu bilioso,&dolore lumborum.
Ardentitas haec perueniunt, Paulus, Arida lingua, crassa, ct nigra ven riculi roso, delemones paltidae scis vehementi vigi-tiae,se nonnumquam diatrium. c. Sed aduertatur hic, quod & si sitis perpetuocomitatur febre ardentem, non tamcn perpetud cruciat; quoniam ut Hypocra- ο Epid-c-tes testauud) Febri ardenti, si tussis superuenerat, agrι minime sitiunt. cuius rationem reddens Avicennas, ait quoniam per cur fiebre -- rupim ρκlmones irrigantur, qui cum soleant prae siceitate, fruoresti acere, madefacti ab humi duate destitute per tres δεμνιὸmis , axi prorsus nullam, aut exiguam sitim excitant. Est,& al- fibri Ti mitera ratio; cur interdum adsit sitis, sed non sentiatur, quando scilicet mens aegrotat : tunc enim,dc si maxime sitiant deliran- res non tamen tristem illam sensationem percipiunt; Inde Hy- PGaates, Vbi causa doloris neque sensus eius es , ys mens labat.
Tertio dignoscitur Febris ex pulsibus; sunt autem pulsus in ratio ex dhac febre maximi, celinimi, frequentissimi, inordinati, & d '' .ritiem quamdam praeseserentes. i ... Quarto ex urinis, quς tenues, se,cum nulla I post ψ,vel Numὸ mcum levissima, &rarissima nubecula apparent..
233쪽
Quintd ex te Quinto, ex temporibus accessionis ι Incipit enim eiusmodi γε φεμε - σι is non cum rigore, aut signo aliquo refrigerationis: sed i ta simul accenditur, bri uissimum, vel nullum habens augum tu in sensibile,perdurat quatuor,aut quod plus est septem dies: nam raro ad decimum quattv protogatur, soluitur ves ad momtem, vel ad salutem cum sudore copiosei vel quod magis illi peculiare est, saliguinis profluuio a naribus. Haec omnia apud 4. caro. c εα Avicennam, & Galenum, nec non Hypocratem palam legum
E D. Dixi ilius de mente eiusdem Hypocratis, febrem ardentcm sic non pro togari ultra spatium qii ut uotaccina dierum unded Lbma G, ductum lixit, vere acutam esse. Qui quidem pugnantia loquitur an tempe 3 Epidem. in tertium, quo in loco, enarrans histoliam Virginis Abderitae, docet, eam laborasse febre ardente, & tamen perue nisse usque ad 27. diciari & tex.8 o. eiusdem libri enarrans etiacasum Erophili cuiusdam Abderitani gestatur, eum ardenti febre oppressum peruenisse usque ad ioo.diem. Quae Onima pro bare videntur, ardentem febrem non esse semper morbum a
Ad dsm Cui dissicultati occurrentes respondemus Lesem ardentem ' H dupliciter dici; ardentem proprid.&communiter. Proprie ar- . u. is, dens, siue spuria sit,siue legitima semper acuta cae Comuniter pi citer in aute iii accepta non Lmper. Ad Virginem abderitanam, ., Icta Flcrophilum dicendum, vel eas febres non fuisse proprie ar- muniter. dentes,vel non fuisse semper ardentes, alioquin tot diebus perdurare noth potuislant.. Sed dicet aliquis vestrum, quae sunt signa, quibus valeamus dignoscere febrem ardentem proprie ex bile, & fibrem ardcn-Sγψ omas rem proprie ex pituita sita ξNulla profecto signa,& indicia cerb is arrin is uisi cuia omnia in aes te bile sint vehementiora,
'his'. - quam in ardente cxpirusta salsa: qui quid dixerit I nullanus
omWq cap. proprio, starem ardentem spui iam esse magis exitios si vigiliae, tuquietitudo, spiratio undequaque dim
'fi' ' ' & e ebia, adustio, dolor capitis, dolor lumborum,delirius' peruigilium, linguae ariditas, &. nataties . necnon fluxus languinis narium. - sae
234쪽
'Sed hic duo occurrunt notatu digna. Primum quod occura cinrit est, cur ingua incendium, di humores significet , unde Ga cenoώ , b lanus tingua nigricans ardente bremsigniscat, & Hypocrates uvsa humores significas,rubra sanguinem, siaua fauaram bilem,o ut pituitam. Secundum,cur stillae sanguinis, in se- cisse stilia ubre ardentr,mortalem esse breui demonstrent; ut experientia de μηirιn μ- magistra locuit in Silenin Phylisco, Epaminondaine quib. HP. Pocrates in epid ijs, qui nes cum ipsis guttae sanguinis e 'βι δε naribus profluxissent,interierunt, que est ergo causa,vi sanguis 'guttatim exiens sitaMoexitiosus P lDiligentissimus Galenus dissicultatem seluit, quado ait em a. oratie euntibus sanguinis guttis ex naribus indicari,sanguinem qui- rη dem prauum esse, verumtamen non posse expelli prae infirmitate naturar,ut oecessumsit,naturam succumbere, de morbo si perari
Prin dissicultatisduas a Tricausas Aristoteles,cur lingua . incondium,& humores diiudicet. Vna quia lingua superposita probi probi est pulmonii unde recipit de facili spiritus igneos a pulmone prodeuntes, & sic arida fit, & nigra exaestuantibus pulmonia
Altera,quia lingua ob sui naturam rara est,& laxa,& sic sa- ω linguacile uastipit, & ebibit humores per corpus vagantes mPrognostica.FEbris ardens periculosa est ex omni via, nisi de genere sit Paracmasticarum. De ea loquens Hypocrates hcc habet; A fibra ardente habito rigore superuexiente solutio fit, quod Galenus ponderans in commento rigor excitatur a bile per Lusibilia membra, veluti motu delata; unde Aluus soluitur,su- res,& vomitus excitantur,& bilis expurgatur. Qi d tat enintelligendum est si vires aegri firmae sint; nam q. Aphor. 66Memmet inquit, mortale esse, si rigor superueniat sebii ardenii, virtute existente debili. Idem Auctor In fibribus non intermitiensibus si partes exteriores frigiati,interiores uruntur, Istim haleat, set lem. Et Galenus. Mando intem I Pram quidem Urit, eaterna vero nec mediocriter calefacit, lato
235쪽
plus iusto. tia habetur ex Galcno Aphor. I. Aphor. I ibi; sciubi non . . acutae sebi es accidunt , ct si quando rarentur talis his accidat sibi is, qualis iuuenibus,omnino ad intcritum aegrotantister nainatui ; quoniam indicium est, immusam quamiam esse cau- . sae fibrem facientis magnitudinem. .n. Q ct ;- xandum Vltimo Hypocrates,sie naribusue eri anguis, M.t. ια. ita solvisur agritudo , at Diffuderes operuenerint iudicatorj legitimi cum urinis albis,erassisq ,es Iembas sub dentidis. Quod si sudores frigidi sucrint codem Auctore testo isthale est. 3i.s A.prob. Reddit ratiotae huius ici Aristotes es; ubi ait, proptercam
te. d. is dis OS iudicare prauos sudores in scbiibus frigidos, quoniam λ
s , ,hmis 6- gnum est tantam esse materiam, quae cum non possit a scbre ιν sut θ' ha- calefieri, minime quoque concoq*, ac superari potest. is . Pcsimum etiam est inuoluntarie lacrymari, uri, & non sitia Signa lythι- re, fastidire cibos, profunde dormire ι corpus iactare, aut diu, i/-μ ι si ρ' noctuque vigilare. perniciosa quoque vox canglosa ex gutture I. roret. 13. resiccato, Ut docuit Hypocrates, capitis dolor,corporis in lita grauitas,conuulsio,vci motus tremulus, in axime si accidaturuna existente crassa; quia indicat ex bibscsseruescentia onan . humorcs agitari, &admisceri spii tribus , qui ad caput multavidosa desci Riat. qudii. si urmae nigrae, paucae, tenuesciitta tur, perniciosum quoque, sicut aluum duram esse: Malum proficio dcsipere,& iloccos cainre, aut lastucas euellere; atqui Galenus testatur,neminem suprest item euasisse cxiis, qui sicci cuellebant,& sciuicas carribant. . . . a
236쪽
FEbris ardens,quoniam acutissimus assectus est, celerem curationem postulat; debet autem accelerari curatio Phar- l. naico, aut Phlebotomia, quonia in in acutis utraque solet esse usui, facta diligentprius inquisitione an hoc, an illo aeger i digeat; Et posito quod utroq: indigeat, ut frequenter euenire solet, a phlebotomia inchoabitur. In qua obseruanda sunt
ordinaria capita. Et primo an conueniat, necne cum Hypoci ate deliberandum: sanguinem esse mittendum quotiescin uerea cum bile sanguis redundauerit ratio suadet mcccst cum Avicenna Phleabotomia deneganda, timente,ne maior Icruor ipsi bili accedat: botomui. nain timor hic vanus est, quando ibi loquatur de febre intemmittente, 6c de praedominio bilis absque mixturi sanguinis. Q o ad secundum, mittendum esse sanguinem intei ipsius morbi initia, antequam noua m d i imia dant , iuxta illud Hy- Aphur. iapocratis. Cum morbi is rhoans, si quid tibi mouenaum videtur moue: cum vexb co stunt, ac υUcnt metius ea quietem habere .
Quoad tertium, secandam esse internam dextri brachij v
nam; ut monet Galenus Eodem citiq.
Quoad quartum, copia sanguinis mittendi habetur ex viri- m. l. bus, una cum morbi magnitudine, & sanguinis recludantisco. pia : haec enim ambo quantitatem praescriberennittendi sal guinis alibi docuimus. oad quintum, mittendus est seruato ordinario apparatu Atque interim instituendus est victus, qui sua substantia, quantitate vires conseruet, qualitatibus vero morbo, inoibiq; '
Vnde escisto aere,natura, vel industria frigido, & humido, aperto, & perspirabili, raro carorum aniticorum conuentu, lecto pensili ex pellibus accomodato. Potus sit vinum oligo. Quo in ea uphoron, nisi aquae coni potationi a primis annis fuerit assuetus 'qκ et aegrotus: nam in hoc casu aqua gelida incocto hordeo utatur in Potum, ratione consuetudinis , quae non est immutanda, ut in- graua buifesta dicemus de mente classicorum, etiam si aliquid prauitatis A a habeat.
237쪽
habeat. Nam aliter, & alias perniciofissima aqua ad potum
febrientibus exi stit, eo quia in bilem convcrtitur, coistioneari inpedi deliri uin pnacreat, cruditates auget,& inorbis onmi- DA L . Q. bus exposita in corpus reddit, ut ex Hypocrate diaueitur, Galeno,& excommuni classicorum schola,qui ponderati tesa tu vitii in febribus ea abnegata) ad vinum uagophoron confugiunt, ut in proxima sequenti quaestione demonstrabimus . Quando de vitio exhibendo in labribus , demolias acutis tr etauerimus. - e ibi lint ex oleribus lactuca, rago acetosa,endiui. a,Jc palmites cucurbitularum , carnes Ludabiles cum dictis oleribus . elixae.. Ex cerealibus hordeum, &fata Somitus omni industria concilietur. motus omnis vitandus est. Excietiones ord mariae irratandae, de exanimi affect bus spes, & gaudium concilie
. Exhibendum postmodum Pharmacum est, & nulla Dicta .i mora, quoniam citi diximus moibus acutus est,& in eo tard
re malum; unde corporu- camator auxiliarι sed G
238쪽
Mannae elect. fronda aquae cicor. parum mist. Deinde si opus fuerit ad particularia Pharmaca accude lum
erit, post quae remanente in toto , vel in parte intemperie , ipsacori igitur internis.&exremis. Internadiuiduntur in uniue salia,&particulari. Vniuersalia sunt, potus aquae calidae, e .llac altilae coctum . Potus aquae gelidae mendatur a Paulo, nec non a Galeno his verbis; dupGiter stat duce morbus l e ,,
quens aut excernendo humores sitiosos, aut O alii hodie. eos extingueodo. Excernuntavrper sudores,vomitiones imum
ventrem ue extingγuntur aqua frigida potu. Quorum opinioni assentiri videtur Celsus, qui de cadem verba facien Scontesta- Lib. 3. evnta profert. χ'Mam aqua frigida tantum ad satietatem datis pro medicamento usuntur, quia ubi factum est multa inste ope rien s e P aeger, o collocandus,ut dormiat, ferἰqueps longam sitim, o ediam, po Uracturm calorem plenus somnus venit, per quem ingens sudor e nditur, idque praesintani1ymum Nitium existis. Particularia iucio sunt, qi'ae rcspiciunt ccita
Quoad potum igitur electa in primis aqua, omni vitiscar ἴ- Quadi qui, ter&perspecto, ne aliquod implaimentum adsit, ut cruditas, tμradretum obstructio, aetas senilis,lnassuetudo,pedioris angustia,& natiui csoris imbecillitas, exhibenda erit tempore aestiuo, apparente Piam. . laudabili coctione, post totius corporis ex purgationem, hora scilicet, qua aeger mitius se habet. Caetem in Averroes quinquemachinis munitus iniichil ille ad .contra Galenum,&probat, haud recipiendam csse sententiam I . si aeiusdem Galent: sed aquam esse exhibendam,nulla apparente GH pu ga-
coctione, dum labris seruet. t o .em corpo-Priino usu,α expeticntia comprobatum fuisse docet, frigi .dam potioncm ad satietatem datam etiam in materia cruda reu=n scu Gaprofuisse. vera
Secundo bilem non propterea dici crudam, eo quia crassa c
. Iit: Ied quia nimiam seruida, acris, & mordax. aquae igitur po- xlane tius concoquetur bilis, quam secuti 'Tettio fibris ardens usque adeo immaniter corpora nostra 'Aa a dep.
239쪽
depopulatur ; ergo si semper erit expectanda colao, periculumi inininet, neptiusquam inaletia concoquatur, extinguantur Qtrario expendendum esse in propinanda frigida, virum maius fiat detrimentum, an iuvamentum, quando administratur in materia cruda. & si maius est iuuainentum, libenter amplectcndum esse illud auxilium; Vnde cum si exhibeatur friguda in cruda matcrio id solli .n detrimentum metuatur, ne morbus longior fiat, & e conuerso incedium mirum in modum eκ-
tinguatur; fit iuvamentum sit multo m.iliis dctrimento. Postrema ratio est, RaZen tcstatiam cse aliquando Domi- - . num,&struum aegrotasse, atq; Dominum, exhibita,statim frugida, salutem obtinuisse, seruum vero faule extinctum , quia non accepit frigidam. Q ijd igitur in hoc casu determi- nandum ἡ-- η Ἀερ P udcntissimi Medici munus erit, spectare habitum corpo fessivisis ris,statum febris,&consuetudinem; nam si corpus alidum. & ex carne sit, sitque febris maxima, ct aeger compotationi fuso Mavi rit assuetus i certe statim ad frigidae exhibitionem venienduin a finiam in quia periculum imminet, vel a febre occidatur, vel in marasmulabatur: Veium si aeger, non ita macer, neque ita aridus sit, ac febris paulo mitior, aeger non fuerit assuetias, melius est di L. .: ferre huius m di auxilium,in tempus coestionis.Post exhibiti nem aquae, exhibeatur aliquod inedicamentum, quod venis. omuibus sit gratum: vcl exhibeatur antea, ut mcdico videbitur; radix boraginis, buglossa', aut conserua de floribus boraginis,aut scorsonariae. Exhibita aqua continendus aeger in qui te est,& pannis coopertus,ut pori aquam assumptam subsequatur criticus sudor. .ntitas vero cxhibendae aqui non omnibus est determinata, sed ante omnia attendc a cst consuetudo,& vires. obseruandum quoque est,quod ni et Aviccnnatita sciycet oblato vasculo apertioris,quantum unico haustu as. siletat edata sumi potest, bibat aegrotus . . G ς't pro β' Sed dicetis,quod Aristoteles docet,medicos consueuisse im
febribus exhibere aquam paulatim gustandineo quod hunc in modum magia hum G x, quemadmodum pluuia, si paulatim
240쪽
descendat magis humo tat terram, quam si affatim, undecii in in exhibitiones rigidae optetur humectatio, Aristotelis consillio - , videtur, potius conuenire, utpaulatim sumatur, quam ut affa-
. Ad diis cultatem dicendum, aquam potari vel ad sitimcx- istinguendam vel ad ardorem compescenduin. si propter sitim sumatura Ratio Aristotclis veraciti atque ita faciendum: Sed si sumatur propter refrigerat ionem, & ad extinguenduin a dore sebris, ut solet propinari in ardore febrili, multo satilis est, eam sumere cumulate, affatim, &cum impetu. Post frigidam Hypocrates lac asinae comendar, ubi postqua ratio dixit, vomere confert, or ventrem subduceres os aurarum fe=it, subdit demum, verum si adhaec non aperiatur, Iacte o - nae Io purgabis. Caeterum ideminet Auctor pugnantia is sequitur,duin docet, lac re febricitantibus malum esse, mutumo e ut dolentibus, cte. Cui opinioni allentiri videtur Ga-
lenus. Nos,ut Diuinus ex a tam euidenti contradictione vindi- salis. i ν Πνcetur, & pro veritate laeti, concludendum suademus; uc cu mduplici ratione coi poribus exhiberi possit, pro cibo vidi lices, pro medicamento, Dicendum est in libro de ratione victus in ra inurasth morb.acutis, Hypocrate lac in ardenti exhibuisse febre, non tamquam cibum, scd veluti medicamentum aluum subducens. bii, Aphorismis autem,dum illud in febribus vetat, cibi loco,& mtoto nutrimenti s brientibus lao propinandum suadet; Et ratio est, quia lac assumptum ratione cibi non pidrimum, sed modicum sore credendum est , cum autem exigua est eius quantitas a s belli calore facile in nidorulentam qualitatem vertitur ue atque corrumpitur, idcirco improbum ipsis esse perhibetur. Particularia pro corde reficiendo, & refrigerando exhibe tur intrinsecus. Vt F. Pulpae pector. ponum. I. iii.