장음표시 사용
391쪽
a qui: Dictio quae per alia,ea quae propriedicuntur ostendit cum eissicacia.Iam verδ uniuersa quoque oeconomia quae praedicta est a Prophetis de Domino, videtur vere parabola iis qui veritatem non norunt,quando filium Dei qui fecit omnia, carnem suscepisse, in utero virginis conceptum esse , quatenus sati genita sensilis eius caruncula,consequenter autem quatenus suit genita, passam esse & res irrexisse,unus quidem dicit, alii vero audiunt audaeis quidum scandalum; Graecis autem stultitiam,vidicit Apostolus. Aperte autem scripturae& iis qui aures habent verum ostendentes,illud ipsum iu passa est earo quam suscepit s ominus, Dei virtutem & sapientiam a inciant. Postremo parabolicum scripturae genus, cum B sit,ut ostendimus, antiquissimum, merito apua Prophetas maxime afundauit,ut etiam Philosopho qui erant apud Grscos,& eos qui erant apud alios barbaros sapientes,ostendat sanctus spiritus ignorasse futurum Domini aduentum,& musticam quae ab ipsis tradenda fuit doctrinam. Merito ergo quae Dominum praedicat
Prophetia,ne praeter multorum dicens opiniones aliquibus videretur blasphemare, ea quae signiscantur figurauit vocibus,quae pollini etiam ducere ad alias mentis conceptiones. Iam vero Prophetae omnes qui Domini aduentum pr dixerunt,
ct cincta quae erant cum ipsis mysteria, per iecutionem passi sunt,occisi sunt, sicut ipse quoque Dominus qm eis explanavit stripturasia Eius quoque familiares, qui verbum praedicauerunt stquam ipse excellit e vita,vsi sunt parabolis. Vnde etiae Petrus in praedicatione 4oquens de Apostolis,dicit. Nos autem cum euoluissemus libros quos habuimus Prophetarum,qui partim quidem per parabolas, partim autem per aenigniata, partim vero expressa sua auctoritate&ipsis verbis Christum
Iesum nominant.Inuenin vis elux aduentum, S mortem,& crucem,& reliqua Omnia supplicia quibus eum ais eruiM Iudaei,& surrectionem,& in coelos assumptione priusquam conderentur Hierosolyma. sicut scriptum est. Haec omnia quae oportebat ipsum pati,& post ipsam ea quae erunt. Haec ergo cum agnouissenius, Deo credidimus per ca suae de ipso scripta stant. Et paulo post ruritis inseri diuina prouidentia facias elle scripturas,sic reserens. Sciebamus enim Deum haec vere iustisse:& absque scriptura nillil dicimus Habet autem alias quoque quas da pr o prietates sermo Hebrcus,sicut etiam unus uuisque ex reliquis,continens quandam, orationem quae gentis ostendit stylum & figuram. Definiunt itaque sermonem dictionem qu gentis stylo ac figura conficitur. Sed non illis sermonibus nota est
Prophetia. Graeci enim,quq troporum Vocantur mutationes, de industria celant,
deducita ad similitudinem earum quae iunt apud nos prophetiarum, verum ostenditur tropus es Ie voluntariae a recto declinationis,quae sit vel versi vel lbluta dictione.Est quidem certe tropus, dictio transcripta a proprio ad non proprium,compostionis causa,& propter rectum usum dictionis quae est in oratione. Propi etia autem minime utitur figuris in dictionibus,propter ornatum orationis. Eo autem quod non sit omnium, multis modis occultat veritatem, iis solis qui sunt initiatia ad cognitionem, qui Veritatem quaerunt propter charitatem,lucem faciens exoriri.Dicitur autem prophetis sipecies prouerbium a barbara Philos lita.Dicitur aliqua quoque parabola, dc deinde aenigma Mimnetiam dicitur sapientia, & ut ab ea diuerium quid, disciplina,& rursus termones prudentiae,& strophae verborum,&vera iustitia,& rursus doctrina dirigendi iudicium,& astutia quae simpliet 1 accidit ex disciplina,& sensus &intelligentia,qLiae ei inditur qui est recenter imbutus catechesi. Qui hos,inquit, audiuit Proplictas, sapiens erit sapientior, gubernationem autem possidebit intelligens,& intelliget p irabolam & obscurain orationem, ct sapientum dicta &aenigmata.Si autem ab Hellene Iouis filio qui suit cognominatus Deucalion,contigit Hellenicas, id est Graecas,appollari linguas,ex temporis bus quae prius diximus facile perspici potest, quot generationibus sint Hebraea voce posteriores linguae quq sunt apud Grecos. Procedente autem l criptura,cum qui praedicti sunt a Propheta tropos in unaquaque parte adnotauerimus, adducemus vivendi rationem ex cognitione, per resulam veritatis,eam sedulo & artificiose
392쪽
ostendentes.An non enim quae Hermae quoque in visione apparuit potestas in ty- apo ecclesiae,dedit librum legendum quem voluit annunciari electis Eum autem,inquit, transcripsit ad literam,cum non inueniret quomodo siniret syllabas. Significabat autem utique literam esse omnibus claram,si in nuda lectione accipiatur, &hane esse fidem quae obtinet locum elementorum. ocirca quae est ad literam lectio, suscipit etiam allegoriam. Scripturarum autem ex cognitione explicationem,
fide iam proficiente allimitari ei quae fit per syllabas lectioni accipimus. in in etiaiubetur Esaias propheta, nouo libro accepto in eo scribere s anctam qua m p stea futuram cognitionem per scripturarum expositionem, prophetice praedicendo spiritu eam quae illo tempore erat adhuc non scripta, propterea quod nondum cognosceretur. Dictum enim fuerat ab initio iis solis qui inteli gunt. Iam vero acum Apostolos docuerit Seruator, scriptae non scripta iam quoque nobis traditur traditio. Ea ratione qui apud Gr cos sent eruditissimi, Mercurio,que dicunt esse
orationem, consecrant propter interpretationem, fructum mali punici .Habet .n.
multas latebras oratio.Merito emo Mosem quoque qui assumebatur,duplicem vidit Iesiis filius Naue,&vnum quidem cum Angelis. 1lterum autem supra montes,qui disnus erat cui in convallibus iusta fierent.Vidit autem Iesus hoc spectaculum insertus,sublatus spiritu una cum Chaleb. Sed non vident ambo simili rer.
Sed hic quidem descedit citius, ut qui multum quod grathbat inferret. Ille autem
eum descendisset, postea narrauit gloriam quam erat contemplatus, ut qui magis quim alter posset perspicere,ut qui est et purior, ni scante,ut arbitror, historia cnon omnium esse cranitionem. Nam alii quidem corpus literarum,nempe dictiones & nomina, perinde ac corpus Mosis accipiunt. Alii vero sententias,& qui a nominibus significantur pervident,eum qui est cum Angelis Mosem curiose inquiretes.Certe etiam ex iis qui ipsiam Dominum inuoc. ibant, multi quidem dicebant, Fili Dauid misere mei:pauci autem cognoscebant filium Dei, sicut Petrus. Quem etiam beatum pronunciauit, quoniam ei caro & sanguis non reuelauit veritatem, sed pater eius qui est in coelis, significans eum qui est cognitione praeditus, non per eius carnem quae filii gestata in Vtem,sed per ipsam paternam potentiam cognoscere filium omnipotentis. Non solum autem iis qui tantummodo incidunt, est adeo diisicilis acquisitio veritatis : sid eorum etiam quorum est propria scien- otia, ne his quidem totam simul aceruatim dari contemplationem,docet Mosis lit-storia, donee scut Hebraei gloriam Mosis aduersis oculis aspicere soliti,&sancti Israel Angelorum visiones. ita nos quoque obiectum veritatis splendorem possimus intueri. Nobis autem cursim exponatur indicium ad declarandam cognitionem,Decalogus. Et quod sacer quidem sit Denarius,superuacaneum est nunc dicere.Sin autem tabulae scritiae, pus Dei, inuenientur naturale ostendere opiscium. Digitus autem Dei intelligitur Dei potentia, per quam effficitur creatio coeli&terrε.Quorum amborum intelligentur tabulet esse signa.Nam Dei quidem scriptura & formatio in subiecta tabula,est mundi creatio.Decalogus autem,in imagine quidem coelesti continet Solem & Lunam, astra , nubes, lucem, spiritum, aquam, a aerem,tenebras,ignem. Hic est coeli naturalis decalogus.Terrae autem imago continet homines,pecora, reptilia, stias,& ex aquatilibus pisces & cete.& rursus Q
militer ex volucribus,& quae sunt carni uorae, quae miti ac mansiteto utuntur cibo:& ex plantis similiter,& quae sunt fertiles,& quae steriles. Hic est terrae naturalis decalogus. Porro autem arca quae haec continebat, fuerit rerum diuinarum &humanarum cognitio & sapientia. Fortasse autem fuerint hae duae tabulae, Prophetia duorum testamentorum. Mystice autem sunt renouatae, cum simul abundaret
ignoratio & peccatum.Dupliciter autem,ut videtur, scributitur praecepta duplicibus spiritibus, nempe & principali,& eo qui subiicitur,quoniam caro concupiscit saduersus spiritum,&spiritus aduersus carni m.Est autem in ipso quoque homine quidam denarius, quinque senius,&Vocis edendς facultas,&vis seminaria & lite quoque octauus qui festin formatione spiritus,nona est facultas animς quae tenet principatum,
393쪽
sT ROMA T. LIB. VI. 2M, princ patum,quae etiam dicitur principalis,& decima est sancti Spiritus quae per fi
dem accedit,iarmam&characterem tribuens proprietas. His accedit, quod decem quibusdam humanis partibus videtur lex imperare,visui,& auditui, & odoratui tactui,& gustui,& inurumentis eorum administris,quae s uni duplicia, nempe manibus di pedibus Haec est .n .formatio hominis. Ingreditur aute anima, ct etiarrius ingreditur principalis facultas qua ratiocinamur, quae non generatur per deiectionem seminis, ut etiam absque ea numerus decimus colligatur, per quae uniuersa rustio hominis perficituroi dine.Nam cum primum est homo genitus, accipit initium viis a patibilibus. itatiocinandi ergo facultatem & eam quae est yrinci, palis,dicimus elle animali causam constitutionis. Quinetiam hanc Partem expertem rationis,& fieri animatam & esse eius partem. Iam vitalem quidem facultate, qua continetur vis nutriendi & augendi,& ut in summadicam, mouendi, sortiuis in spiritus carnalis, qui & motu est facillimus, & quoquo versias per sensus & reliquum corpus procedit,& per corpus primum patitur. Principalis autem animae sacultas habet liberam eligendi facultatem, in qua existit inquisiti disciplina, & cognitio.Verumenimuero ordinata est uniuersorum relatio ad unam principalem facultatem,& propter illam & vivit homo,& certo modo vivit. Per corporeum itaque spiritum homo sentit, concupistit, laetatur, irascitur,alitu augetur, quinetia per eum adactiones aggreditur,conuenienter ei quod mens cogitant &concepee rit.Postquam autem vicerit cupiditates,regnat principalis facultas.Illud ergo, Noconcupis ccs. Non seruies nquit, carnali spiritui, sed ei imperabis, quoniam caro concupiscit aduersus stiritum &insurgit ut se turpiter & indecore gerat praeter naturam,& spiritus aduersus carnem obtinet imperium, ad hoc ut homo vitam transigat secundum naturam.Num eiso merito dictus est homo factus esse ad Dei imaginem,non quod attinet ad figuram constructionis, sed quoniam Deus quideratione omnia architectaturi homo autem qui euaseriv cognitione praeditus, ratiocinandi sacultate bonas & honestas peraetit actiones. Merito ergo duae tabulae duobus spiritibus data ' aecepta,& ei qui est formatus,& ei qui est principalis,quae ante legem tradita fuerunt,di is sunt signiscare,&sensuum motus exprimunt pero cogitationem,&mani statu peream qu est ex corpore operationem. Est enim exambtibus complehensio Ea rursus ut se habet sensus ad tensile : ira intelligentia ad id quod ea comprehenditur. Sunt autem duplices quoque actiones,aliae quidem per mentis agitationem ac conceptionem, aliae vero Per operationem. Et primum quidem praeceptum decalogi ostendit unum s lum ene Deum omnipotentem, qui ponulum transtulit ex Aegypto per selitudinem in terram patriam, ut per diuinas quidem operationes comprehenderent Vt poterant eius potentiam: ab eorum autem quae sunt genita abstinerent idololatria, omnem spem habentes in Deo qui est ex veritate Secunda autem oratio sgnificabat non oportere assumere neque inserre magnam & omni venerat ione dignam eius potentiam, quae quidem est nomen. huius enim lummodo discendi multi sunt adhuc capaces neque transferre eius nuncupationem ad res genitas & inanes, quas quidem Deere somines artisces: in his autem is qui est non ponitur.In identitate enim ingenita, qui est, est ipse s lus. Tertia autem est oratio quae signiscat mundum a Deo esIe sactum:&dedisse nobis septimum diem adquiescendum,propteream quae est in vita asilictionem & malorum perpessionem.Deus enim est indefessus, ct impatibilis,& qui nullius indiget. Quiete autem indigemus nos qui carnemgestamus. Septimus ergo dies pr dicatur quies,abstinentia a malis, praeparans illuni primarium de ex quo cuncta orta sunt diem,qui est vere nostra quies,qui quidem prima quoque est revera lucis generatio, in qua omnia simul & cernuntur & possidentur.Ex hoc die prima sapientia &, cognitio nos illuminat.Lux enim veritatis, lux ver umbrae expers,qui citra diuisionem diuiditur,lpiritus Domini in eos qui sunt pei silem sanctis cati,qui est instar luminaris ad eorum quae sunt agnitionem .Eum ergo sequentes, per totam vitam reddimur impatibiles. Id autem est quieicere. Quocirca Salomon quoqueti iii
394쪽
ante coelum & terram ct omnia quae sitne, omnipotenti dicit genitam fuisse sa- Apientiam, cuius participatio quae est per virtutem,non dico per essentiam docet eos qui liic suerint, rerum da uinarum cc humanarum habere scientiam via comprehensionis Haec quoque sunt obiter reuocanda in memoriam,quoniam de septenario & octonario ingressa est oratio. Et est enim octonarius,videtur esse omnino proprie sin tenarius septenarius autem apurte senarius,& hic quidem proprie est e Sabbata .Septenarius autem operarius.Nam ct mundi ortus sinitur in sex diebus,
ct motus Solis qui fit a conuersionibus ad conuersiones, seu ab uno tropico ad alterum perficitur in sex mensibus,per quem partim quidem cadunt solia, partim ve-rd plantae pullulant,& seminum sunt perlectiones. Aiunt autem foetum quoque perfecte assoliti mense sexto, hoc est, centum & oectoginta duobus diebus & dimi- adio, ut scribit Polybus quidem medicus in libro de octomestribus. Arissoteles autem Philosephus in libro de Natui a,&Pythagorei, hinc,ut arbitror, ex mundi ortu ex sententiat rophetae, numerum senarium perfectum lexissimant, di eum a pellant si insi a &γαμον:μ etsi re quidem, id est medirectum, quod si medium redii, lioe est, lecem & duorum. Videtur enim ex aequo abeste ab ambobus, ta a tem, id est coniugium.Nam ut coiugium generat ex masculo & fixmina, ita sex ex impari quidem ternario, qui dicitur masculus, ex pari autem,nempe binario,qui Minina existimatur, gignitur. Bis enim tria sunt sex.Tot rursus sunt motus maxime generales,per quos fertur omnis generatio,sui sum, deorsum, dextrorsum,sinistrorsum,ante, pone. Merito ergo numerum scytenarium existimant esse sine ma- ct te & sne prole, Sabbatum interpretantes,& speciem quietis dicentes allegoricὸ. in qua nec uxores ducunt, nec nuptum dantur amplius. Neque enim ex numero aliquo ad aliquem suinentibus si septenarius,neque ad aliquem sumptus facit alium ex iis qui sint intra duodenarium. Octonarium autem cubum appellant, cum septem errantibus inerrantem spheram connumerantes, per quas si magnus annus, veluti quaedam periodus remunerationis eoium quae sunt promissa. , ratione cuDominus quartus in montem adscendisset, si lex tus,&sipiritali luce illuminatur, nudata quae a se proficiscitur virtute,quantum videri poterat ab iis qui electi suerant ut viderent,per septimam vocem praedicatus filius Dei,ut illi quidem quiescerent qui de teso erant persuas, iese vero per generationem quam significauit sena- orius, cum ellet insignis octonarius, appareret Deus in caruncula,ostendens potentiam qui numerabatur quidem Vt homo:celabatur autem quisnam esset. Nam innum erorum inioque ordinem refertur senarius. Elementorum autem consequentia id insigne facit quod non scribitur. Hic in ipsis quidem numeris seruatur ordine unaquaeque unitas Vsque ad septenarium & octonarium. In ordine autem et mentorum sit ντα sextum &ε septimum.Surrepto autem nescio quomodo eo quod est in Due ad scribendum, si sic quidem sequamur fit septenarius quidem sextus octonarius verbseptimus. Quocirca etiam sexto dicitur homo fuisse factus, qui fuit sdelis ei qui est insignis,utDominicae haereditatis quietem protinus accupet et.Tale quid ost endit etiam hora sexta salutaris oeconomiae, ita homo suit con a summatus. Iam vero ipserum quidem octo media sunt septem. Septem autem videntur habere sex spatia. Alia est enim illa ratio quando septenarius glorificauerit Wionarium,&coeli coelis enarrant gloriam Dei. Figurae aurem eorum sensiles, sunt elementa suae sunt apud nos vocalia. Sic etiam ipse Dominus dictus est A & o, principium & finis, per quem omnia facta sunt,& sine ipso factum est nihil. Non ergo sicut quidam Dei quietem existimant, cessauit Deus fuere. Nam cum sit bonus,scessarit unquam benefacere,Deus quoque esse cessabit, quod ne sis quidem est dicere. Quievisse ergo, est ordinas te ut seruaretur citra ullam transgressonem in omne tempus ordo eorum quae facta sint:&secisse ut unaquaeque crea- , tura cessaret a veteri confiisone. Quae enim dii tersis diebus suerunt creationes, maximae acceptae sunt consequentia, ut Pote quod omnia quae facta sunt, quς simulercata sunt cum cositatione, honorcm sint habitura ex eo quod est antiquius, neest
395쪽
A sit sutura par eorum aestimatio,neq. voce sui siet declaratus uniuscuiusque ortus, si aceruatim &simul omnia secisse dicta esset creatio. oriebat enim aliquid primum quoque nominasse. Propterea ergo rima prophetice dicta sint, cum omnia simul potestate facta sint ex una essentiae Est enim una,vt opinor, Dei voluntas in una identitate .Quomodo autem in tempore facta fuerit creatio, cum si una cum iis quς sunt tempus quoq. fictum sierit am vero etiam in septenariis totus mundus circumagitur omnium quae&viva gignuntur&quq nascuntur. Septem quidem si int quorum est maxima potentia primogeniti fingelorum principes.Porro autem Mathematici quoque dicunt esse septem stellas errantes quae terram adminia strant, a quibus Chaldsi existimant omnia per consensum quae ad mortalem vitamertinent seri. o fit ut etiam de futuris qu da promittant dicere Ex ineri antius autem septem quidem sunt Pleiades.Vrsae aut e constant ex septem stellis, perii as& agri cultura exercetur &nauigatur. Luna vero septimo quoque die mutat guram. Et in prima quidem hebdomada,est dimidia sui parte cssa In secunda est psena.Tertia autem, ab occasu rursus est dimidia sui parte cssa,& quarta, non a taret .Quinetiam ipsa quoque sicut tradit Seleucus Mathematicus, mutat figuram septies.Ex obscura enim & non apparente si cornuta lunula. Deinde dimidia sui parte cssa. Deinde abo, in id est concaua ac gibbosa,&plena Et rursus occidendo concaua ac gibbosa, similiter sui dimidia parte caesa,&cornuta lunula.c Sel em nostra imus dAmst rape sinet mnos Scrisit quidam Poeta non ignobilis, docens veterem Lyram habuisse septem Gnos. Sunt etiam in nostra facie septem instrumenta sensitum. Duo quidem oculorum. Duo autem meatuum auditus. Duo autem narium,&oris septimum. Aet
tum quoq. mutationes fieri per septenarium elegiae Solonis significant hoc modo. In Ue enos postqiram conpleuerit MD GPria lidentes i in ut oris erunt.
PHLyMmseptem alios Deus huic concessis annos, Fir pumes, semenque huic genitale datur. Verumseptem dis post quam annis inmerit aras. o De se seres barbae conigit orta genas. Additus est Hi cumseptenarius alter, Vis tum uni tutis Drtia signa dabit Sed monet adueniens uxorem ducere Piatus, P terit tis hunc tu meminisse suae. Sesos in emum, lama mprudentias to est. Stulta nec hune deincepsfacta videre risua. Septimus acce,' r c septenarius,arcpQ octauus, lingua piager σ11genis.. Nom aliquid unt,sediam minuuntur in illo Vnus pias peragumr fortisfacta Mni. Stadecimus cum alios septem pefeceris armos, Maruinam mortem tristia fama dabunt. Rursus in morbis dies criticus,id est, serens iudicium, est sept mus &quartusdecimus,in quibus decertat natura aduersus causas morbi est icientes. Alia eiusmodi innumerabilia adducit Hermippus Be)tius in libro de septenario. Aperte autem mysticam de septenario& octonario rationem, iis qui cognoscunt,tradit beatus Dauid sic psallens. Anni nostri sicut aranea meditabuntur. Dies annorum nostr F rum in ipsis,septuaginta anni.Sin autem in potentatibus octoginta anni. Id autem fuerit nos regnare.Vt ergo discamus mundum esse genitum, non in tempore autem facere Deum existimemus, si ibi unxit Prophetia. Hic est liber generationis,
ct eorum quae sunt in ipsis,quando facta sunt,quo die fecit Deus coelum & teria.
396쪽
Illud enim quando sunt enunciationem signiscat indesinitam de expertem Atemporis.Hoc autem. Quo die secit Deus,hoc est, in quo & per que fecit omnia, de sine quo ficium est nihil, significat eam quae per filium sit operationem, quem
Pati . dicit David Hic e st dies quem fecit Dominus,exultemus,& ictemur in ea, hoc est. Per eam quae per ipsiam tradita est cognitionem,diuinis fiuamur epulis. Dies enim
dicitum eli verbum quod occulta illuminat,& per quod in lucem & ad generatio
sitii nem accessit Unaquaeque creat uia. Et in sum madecalogus herclementum ιλα siret italo ii 'ae gnificat nomen beatum, lesum qui est verbum,ostendens. Quinta autem deinceps in prima litera loquitur oratio, de honore Patris& matris. Deum autem aperte dicit ratrem&-mum Iesu. Dominum. Quocirca eos etiam qui ipsum agnouerunt,appestat filios cc Deos. Dominus ergo& pater est qui est Creator omnium. Mater autem,non ut quidam a existimant,est substantia ex qua sumus geniti, neque,ut aliqui exposuerunt, ecclesia, sed diuina cognitio& sapientia, ut dicit Salomon,iustorum matrem appellans sapientiam & est propter se eligenda. Et rursus quidquid est bonum & lionestum, a Deo per stium cognoscitur. Eam consequitur oratio de adulterio. Est autem adultellum, si quis relicta ecclesiastica & vera cognitione,& de Deo persuasone, accedat ad fallam quae non conuenit opinionem,aut in Deos referens aliquid ex iis quae sant genita,& at cuius ex iis quae non sunt simulachis aliquod constitit ens, ad
transiliendum cognitionem, vel potius ab ea desiliendum. Abeo autem qui est cognitione praeditus aliena est falsa opinio,scut vera est ei coniuncta & familiaris. σia. 'circa praeclarus quoque Apostolus unam fornicationis speciem vocat Idololatriam consequenter Prophetae qui dicit. Moechatus cst cum ligno.&lapide. Ligno dixit,Pater meus es tu,& lapidi,tu me genuisti. Deinde quae est de caede consequitii roratio .Est autem caedes firma ac constans ablatio. Veram ergo de Deo& eius aeternitate orationem qui vult aufert e,ut falsum inserat,dicens vel uniuersum nulla regi prouidentia,vel mundum esse ingenitum, vel negans aliquid ex iis quae sunt firma ala stabilia in vera doctrina,is est perniciosissimus. Post hanc autem est oratio de surto. ago modo ergo qui aliena suratur,cum magnam saciat iniuriam in ea quae meretur mala merit δ incidit, ita qui diuina opera sibi vendicat per fingendi vel pingendi artem,& dicens se esse ei sectorem animantium & planta- orum. Et similiter qui veram imitantur philoibphiam, sui it fures. Sive fuerit quis agricola, siue pater siti,in minister deiectionis seminum .Deus autem praebens omnium augmentum de persectionem,adducit ea quae gignuntur ad id quod est secundum naturam.Plurimi autem,una cum Philosophis,augmenta & mutationes tribuunt astris orincipaliter,quod in se est, uniuersorum patrem priuantes sua indefella de inexhausta potentia.Elementa autem & astra,hoc est,potestates qtigata ministrant,iussa sunt ea exequi quae pertinent ad diuinam oeconomiam,eaque parent,dc aguntur ab iis quae sunt eis imperata, quo ea duxerit verbu Domini, quandoquidem diuinae inest potentiae ut omnia occulte operetur. Qui ergo dixerit se aliquid excogitasse vel secilia ex iis quae pertinent ad creationem, impii de nefarii a incepti dabit poenas. Doctrina autem oratio est de omnibus cupiditatibus. Qii modo ergo qui concupiscit ea quae non decet, cogitur reddere rationem: eodem . modo non permittitur res falsas concupiscere,neque existimare, ex iis quae limi in generatione,animata quidem per se posse,inanima autem omnino non posse sali tem dare vel laedere Et si quis dicat antidotum non posse mederi,& cicutam interimere, latenter callido decipit sophi sinate. Nihil enim ex iis operatur absque eo qui herba & medicamelo utitur, sicut nec securis absque eo qui scindit, neque serra abique eo qui secat. 'modo autem per se quidem non operantur, habent au tem aliquas qualitates naturales, quae artis cis operatione propria opus efficiunt: ita generali di uniuersa Dei prouidenti per ea quae mouentur propinquius, per νsubmisi ionem transmittitur ad singularia, essicax operatio. Sed ut videtur, Graeci Philosoplhi Delim nominantes, non cognoscunt, quoniam Deum nequaquam
eolunt ut Deum. Quae enim ipsi philosophantur, ut ait Empedocles,ut quae per vulgi
397쪽
a vulgi linguam temere transierint, effusa si int, cum ora parum nouerint uniuersi. Nam ut ars viam excogitat, qua lux quae a Sole procedit, per vas vitreum aqua plenum tenestatrita etiam Philosephia,cum ex diuina scriptura veluti quadam ignis scintillam acceperit,in paucis visione apprehendit.Certὸ quomodo cudem acrem spirant omnia anima,sed alia aliter,& ad diuersum quidpiam uta etiam plurimi accedunt ad veritatem, vel potius ad id quod de veritate dicitur. Non enim de Deo dicunt aliquid,sed suas allectiones Deo attribuentes exponunt.Agitur enim ab eis
vita, quaerentibus id quod est probabile,non autem id quod verum.Ex imitatione
autem non docetur veritas,sed ex disciplina. No enim ut videamur esse Christum, credimus:quomodo nec ad solem, ut in Soletatum esse videamur,accedimus. Sed
hic quidem,ut calescamus:illie autem,ut viri boni & honesti simus, ut sinus Christiani vim facimus. Regnum enim est eorum qui sunt maximὰ violenti: qui ex inquistione disciplina & perfecta exercitatione hoc percipiunt fructus,qubd Regessant .Qui ergo imitatur opinionem,ostendit etiam anticipatam notionem. ando autem quispiam accepta rei scintilla, eam intus in anima accenderit desiderio&doctrina,omnia mouet postea ut cognoscat. od quis enim non apprehendit, neque ipsem desiderat,neque suscipit eam quae ex ipsb capitur utilitatem. Posterius ergo is qui est cognitione praealtus propter finem eorum quae recte & ex virtute geruntur,imitatur Dominum,quoad eius fieri potest ab hominibus, quadame Dominica accepta qualitate, ad Dei assimilationem .Qui autem nesciunt coMitionem,nec certa possunt regula inquirere veritatem. Fieri ergo non potest ut simus participes contemplationum quae ducuntur ex cognitione, nisi nos exinaniamus
prioribus cogitationibus .Sic enim ablblute dicitur communiter veritas de quolibet quod intelligetitia percipitur&de sensili. Iam vero licet etiam videre veritatem picturae distinctam a vulsari,& musicae honestatem siiunctam ab impudica. Ergo philosophiae quoque est aliqua veritas separata ab aliis philosephis,& vera
pulchritudo praeter adulterinam.Non eae ergo quae stant in parte veritates,de qui-uus praedicatur veritas, sed ipsa veritas est magna cura & studio indaganda, non quaerendo icire nomina. Quini enim de Deo dicitur, non est res una, sed innumerabiles.Refert autem an Deum dicas,an quq sunt de Deo.In summa autem cum de
unaquaque re dicitur,a substantia distinguenda sunt ea quς accidunt. Ac mihi itissicit dicere Deum esse eum qui est Dominus uniuerserum. Perse autem persedi &absolutc dico Dominum uniuersorum, nullo reliquo quod excipiatur. QEOniam ergo duae sunt ideae seu species veritatis, nempe nomina & res alii quidem dicunt nomina,qui in ornatu & elegantia versantur orationis,cui usinodi sunt apud Gricos Philos phi.Res autem sunt apud nos barbaros. Iam vero Dominus non frustra voluit uti vili & humili forma corporis:ne quis speciem laudans, & admirans pulchritudinem, absistat ab iis quae dicuntur,& attedens iis quae relinquuntur,abducatur ab iis quae percipit intelligentia.Non est ergo versandum in dictione, sed in iis quae significantur.Atque iis quidem quae apprehendi possunt, & non mota
sunt aὸ cognitionem,uerbum minime creditur.Nam corvi quoque voces imitantur humanas, cum eius rei quam dicunt nullam habeant notitiam. In&lligens autem apprehensio fidem proxime consequitur. Ita etiam dixit Homerus.Hominum pater atque Deorum, nesciens qui ibam sit pater,& quomodo pater. Quomodo autem ei qui habet manus sumere est secundum naturam:& ei qui oculos fanos,lucem videre ita ei qui sdem acceperit,proprium est esse participem cognitionis, si iacto sundamento aurum,argentum,lapides e retiosos elaborare,& ei superaediscare voluerit.Non ergo pollicetur se velle esse participem sed imperare, neque se futurum,sed esse regalem,&lucidum,& cognitione praeditum. Neque nomine, e sed re ipsa res velle attingere cὁuenit. Nam cum sit bonus Deus,propter principalem uniuersae creaturae partem, cum eam vellet esse saluam, ad reliqua quoque facienda est couersus da oc eis primum praebens benescium ab initio, ut serent. Esse enim melius esse quam non esse quiuis confitebitur. Deinde prout erat capax
398쪽
ut sit, inmundum corpori , sed animae, vel aliouid ciuim
uniuscuiusque natura,sactum est & fit unumquodq. ad ipsum quod est melius pro- εficiens.Quamobrem non est absui dum datam quoque esse philosbphiam a diuina prouideiatia,primerudientem ad eam qua est per Citritam persectionem, si non erubelcat a barbara cognitione discere philosophia pi oscctum ad veritatem. Sed sunt pili quidem numerati &viles motiones. Philosophia autem quomodo non est in Verbo Atqui Sampi oni quoque data est vis in pilis, ut etiam i eiectitiae artes eorum quae sunt in vita, ius iacent & humi manent post excessum animae,cogitari non possint absque diuina potestate. Iam verbdiuina prouidentia, desuper ex iis
quae sunt principalia,tanquam ex capite vervadit ad omnes.Sicut unguentum, inquit,quod descendit in barbam Aaron,& in oram vestimenti eius, hoc est,magnibacerdotis,per quem omnia facta sunt, & sine ipso factum est nihil non in nitidum B corporis.Extrinsecus autem philosbphia populi,est tanquam vestis .Philosophi erno qui ad proprium sensum sunt spiritali lensu exercitati, postquam non partemphi Ios pniae,icd eam quae est pur se perfecte & absolute philosophia, curiose indagaverint, ct cum quodam amore veritatis&citra ullam arrogantiam veritati s
rentes testimonium,ex iis quq apud eos qui sunt diuersς opinionis recte dicta sunt prosecerint ad intelligentiam, per diuinam administrationem S ineffabilem bonitatem,quae semper quantum seri potest, ad id quod est melius adducit eorum qiu sunt natura: Deinde non ilumcu Graecis,sed etiam cum barbaris habuerint cometudinem,a communi ad suam intelligentiam exerci tatione ductitur ad sidenti Tan couam sundamento autem suscepta vi veritatis, allumunt etiam ulteriorem progrestionem ad inquirendum,& ex hinc eis quidem gratum est discere, cupientes autem cognitionem, magno studio contendunt ad salutem.Ea ratione dicit scri i, tura spii itum sensus datum esse a Deo artiscibus. Is autem nihil est aliud quimprudentia,Vis animae quae contemplatur ea quae sunt, discernitque de comparat id quod est consequens,iimile & dis imite, praecipitque & prohibet,& tura conie-etat. Pertinet autem non ad artes solum, sed etiam ad ips am philosephiam. Curnam ergo serpens quoque dictus est prudens Quoniam in male sciis quoque potestinueniri consequentia aliqua&dis retio,&compositio,&coniectura fit tu rorum,& ideo latent plurima scelera,quoniam mali sibi omni ratione prouident ut opossint vitare lupplicia. cinna sit autem multiplex prudentia quae extensa est per totum mundum ci per omnia humana,in unoquoque eorum mutat appellationem. Et cum primis quidem causis se applicauerit appellatur intelligentia. Quando autem eam demonstrativa ratione confirmauerit,nominatur cognitio, sapientia,&scientia. ando autem versatur in iis quae tendunt ad pietatem, S a principio deductam absque contemplatione acceperit rationem, per operationis qus est in ipsa obseruationem,sides dicitur. Et si in rebus senstibus id quod videtur constituerit, tanquam in his verissimum, recta opinio. Et in iis rursus quae admotis manibus sunt actionibus ars.Cum.autem absque primarum causarum contemplatione,s- milium obseruatione di traducitione ad aliquid agendum impulsionem coeperit,& a aliquid constituerit,appellatur experientia. Eius est proprius ille re vera principali, sanctus Spiritus, quam post firmam ac stabilem fidem liostremo per inspectionem ac curationem astum it is qui credidit. Cum sensum ergo excellentiorem participarit Philolbphia,ut ostensuin est ex iis quae prius dicta sunt: quae de iis quidem quae percepta suerint intelligentia, ratione sit pertractatio, in electione & assen sone, dicitur dialectica , quae ea quidem quae dicuntur de veritate confirmat per demonstrationem:eas aut cin quae inseruntur dissoluit dubitationes. Qiri ergo diacunt Philosophiam non venire huc a Deo,videntur omnino dicere fieri non posse ut Deus videat omnia singularia me caue eum esse causam bonorum omnium, cum vnumquodqtie eorum ci ex singularibus. Nihil autem ex iis quae sunt omnino νconstiterit,si Deus nolit. M si eo volente est a Deo Philosbphia ea est eum talem esse qualis est esse voluerit, propter cos qui non alia ratione instinerent a malis.Deus enim nouit omnia non ibium ea quae sunt, sed etiam qui futura sunt,& ut
399쪽
a erit unumquodque,&eos qui sunt singulares motus praeuidens, intuetur omnia,& omnia exaudit, & nudam animam aspiciens intrinsecus, uniuscuiusque etiam
ex singularibus aeternam habet in telligentiam,& quod fit in theatris, de in partibus uniuscuiusque, inspiciendo,circumspiciendo, & conspiciendo: hoc in Deo simul sit& aceruatim . Omnia enim & singula intuetur una applicatione, non tamen omnia per principale institutum. Iam enim multa quidem ex iis quae sunt in
Vita, per humanam quoque rationem ortum accipiunt, cum diuinitus acceperintilluminationem. Ecce enim sani tas, per medicinam: & bona corporis habitudo,
per alipticam, id est ungendi artem, &diuitiae per negotiationem&rei faciendet, artem oriuntur & adiunt,per diuinam quidem prouidentiam,per humanam autem opem & operam. A Deo autem est etiam intelligentia.Atque diuinae quidem voluntati maxime obedit bonorum virorum liberum eligenui arbitrium, quoniam bonorum quidem S malorum hominum multa sunt commoda communia,
sunt tamen ut ita lis bonis & probis, quorum caula Deus haec secit. Ad usum
enim bonorum virorum,enata est vis eorum quae data fiant diuinitus. Quinetiam cogitata eorum qui s uni virtute praediti, per diuinam fiunt inspirationem, cum anima aliquo modo afficitur,& diuina voluntas in humanas animas transmittititur,dum qui sunt singulares diuini administri, ad talia opem ferant ministeria. Nam pergentes & ciuitates sunt distributae Angelorum praefecturae: fortasse au-h tem etiam ex iis liant deputati singulis. Pastor itaque & singularum ovium curam gerit reos maxime prouidendi dc visendi tenet studium,qui sunt & praeclaro ingenio,& poeulo multum pollunt prodeste. Ii autem sunt qui & ad regendum& docendum iunt apti, per quos prouidentiae euidentia aperte ostenditur , quando vel perdoctrinam, vel per magistratum aliquem, Zc administrationem vult Deus benefacere hominibus . Vult autem semper. Et ideo mouet eos qui sunt apti ad ea utiliter efficienda quae pertinent ad pacem & virtutem & beneficentia. Quidquid autem est ex virtute, a virtute oritur,& refertur ad virtutem,& aut ad hoc datur ut sint boni,aut ad hoc ut ii qui sunt soni, utantur iis commodis quq sunt secundum naturam. Adiuuat enim&in uniuersis, &in singularibus. madmodum erso non est absurdum ut qui diabolo in lentiam tribuunt de initat' tiam,eum rei nae&quae est ex virtute, nempe philosephiae, datorem constituanti Contra autem existimo legis este proprium & rectae rationis, reddere quod unicuique conuenit,& quod est eius proprium, & quod ad eum pertinet. Nam ut lyra est solius cytharoedi, & tibia tibicinis: ita commoda bonorum virorum sunt possessiones: ut eius qui est beneficiis natura est benefacere: ut ignis est calefacere,& lucis illuminare. Malum autem non faciet bonus: ut neque lux tenebras, aut ignis frigefaciet. Ita contra vitium non secerit aliquid quod sit ex virtute, est
enim eius operatio male facere,Vt tenebrarum,oculos confundere. Non est ergo
vitii opus Philosephia, quae facit homines vii tute praeditos. Restat itaque ut sit Dei,cuius solum opus est benefacere,&'uaecunque a Deo dantur, recte & dan- η tur& accipiuntur. Porro autem si usus Philosisphiae non est malorum, sed datus est Graecorum optimis & praestin is limis, hinc quoque clatum a quo data si, a prouidentia scilicet, quae unicuique distribuit pro meritis ea quae conueniunt. Merito ergo Iudaeis quidem lex: Graecis autem Jata est philosophia usque ad aduentum. Hinc autem est uniuersa ac generalis vocatio ad peculiarem populum iustitiae, per eam quae est ex fide docili inamger unum cogente Dominum, eo qui est unus solus Deus amborum, Graecorum scilicet& baisarorum, vel potius totius
humani generis. Philosopli iam autem saepe diximus id quod per philosbphiam
assequitur veritatem, etiamsi sit singulare. Iam vero ea etiam quae bona sunt F in artibus,ut in artibus, babent principium diuinitus. Vt autem artificiose aliquid facere continetur in artis contemplationibus.ita prudenter sacere locatur sub prudentia. Prudentia autum est virtus: & proprium est eius & alia cognoscere, &ea maxit ne quae ad ipsam periment. Et sapientia quae est facultas,nihil est aliud
400쪽
qtiam scientia diuinorum & humanorum bonorum. Dei autem est terra & eius Aplenitudo, bona diuinitus venire ad homines docens dixit scriptura, per diuii nam Virtut cm ac potestatem, perueniente distributione ad humanum auxilium. Iam vero simi tres modi omnis utilitatis qua alius alium impertitur, unus quidem peras lectationem, ut Paedotriba qiii effingit puerum. Alius autem per ast mil tionem, ut qui alterum ut crescat hortatur, eoquὁd inse prior creuerit. Et ille quidem a diiuuat eum qui discit. Hic autem simul prodest ei qui accipit. Tertius autem modus est qui fit iussu quando Paedotriba non amplius informans eum qui discit, nec per se luctam ostendens puero ad imitationem, sed tanquam iam satis exercitato nominatim imperat ut luetetur. Is ergo qui est cosnitione prsditus, ctim a Deo potestatem iiivandi acceperit,alios quidem iuuat,estingens assectati ne alios vero adhortans an imitatione: alios vero prsceptione docens di erudiens. Certe thse quoque pari ratione adiutus est a Domino. Sic ergo cognoscitur utilitasquq a Deo peruenit ad homines,simul adhortantibus Angelis. Etenim diuina virtus praebet bona per Angelos.Siue videantur,sive non vigeantur. Talis etiam fuit modus in aduentu Domini,quando S per hominum cogitationes & ratiocinationes virtus aliquid inspirat,&in mentes vim immittit& sensum persecti rem, promptitudinis &animi alacritatis vehementiam pr bens&ad quaestiones S ad implenda opera. Exponuntur autem nobis quoque nisi lo secius ad imitati nem &aslimilationem, vere admirabilia & sancta virtutis excmpla per res gestas equq scriptae iunt .Porro autem genus quoque actionis est mani testissimum es per testamenta Domini,& perleges quq sunt apud G os, quinetiam per ea quq sunt precepta in philos phia. Et ut semel dicam, omnis utilitas qui ad Vitam pertinet, sit prema quidem ratione, a Deo omnipotente,qui pi qest omnibus patre, perfici-1.τμε turper stium, qui etiam propterea est Seruator omnium, inquit Apostolus, maxime antem fidelium. Proxime autem ab iis qus sunt proxima sngulis, per iussum&preceptionem eius qui est propinquus prim cause, nempe Domino.Qui
est autem apud nos cognitione i r initus, semper versatur in iis que sunt praecipua. Sed siquando est ei otium,&tempus re saxandi animi ab iis quae sunt praecipua, loco alterius recreationis, Graecam quoque alimsit philos bybiam,vi qui bst bellarium ad coenam illaturus, non vi qui neglexerit ea quae sunt piristantiora, sed ut ui acceperit quantum decet, idque propter eas quas dixi causas. Qui autem in Philosoplata appetunt ea quς non sunt necessaria, sed superuacanea, ocsoluin contentiosis vacant sophismatibus, discedi int ab iis quae iunt necessariata pixcipua, rationum umbras vere persecluentes. Ac bonum quidem est scire omnia. ui autem imbecillus est animus ad multarum disciplinarum suscipiendam peritiam, ea sola eliset quq sunt prscipua & meliora. Nam quq cst revera scientia, quam dicimus lolum habere eum qui est proitus cognitione, est firma
ac stabilis comprehensio : per constantes ac stabiles rationes deducens ad cause cosnitionem. Qui habet autem scientiam eius quod verum est in re aliqua quaecun αque ea sit,in eadem habet etiam eius quod verum est scientiam. Illa emo oratio. mihi videtur recte se habere,an sit philosophandum. Eam enim hoc ipsum consequitur. Sed et s non si philolbphandum, non enim aliquid condemnarit quiuspiam, si non prius nouerit. Est ergo philosophandum. Haec cum ita se habeant,
oportet Graecos discete perlesemct prophetas, colere unum Deum qui est vel m. t. re omnipotuns.Deinde doceri per Apostolum. Nobis autem nullum est simul chrum in mundo, quoniam in rebus senilis nihil potest Dei referre imaginem. Praeterea doceri quod nec eorum quos colunt simulachra sunt imagines. Neque enim figura tale est genus animarum, cuilis nodi sngunt Graeci statitas. Non cadunt enim animae sub aspectum,non solum quae sunt compotes rationis, sed etiam ,
animae alioriim animantium. Corpora autem ipsarum,nunquam fiunt partes ipsarum animaruris, sta instrumenta ut quibus aliae quidem insideant,aliarum vero ea
sunt vehicula, aliarum vero alio modo possessiones. Sed nee seri potest ut instru