장음표시 사용
101쪽
tatuae videri aut determinatam, quodsi eam hujus typi febrem innue rit Alictor, quae ex intermittentium legitimarum est familia, quarum in cortice certum ac numquam sallens habemus remedium, non vi deo, quare, cum haud verosimile diXit sPRENGELI Us, per tot annos phlogisticam fuisse morborum diathesin, ad quam omnis sv-DENAAMi methoduS adcommodata est, vero similior nobis vider tur MonTONI Opinio, regnasse videlicet per quatuor lustra unicam sebrium intermittentium epidem iam , cortice labristigo curandam c9 . Praeterea, si, monente sYDEN HAMO, non tantum morbos sanare, Ted ita fanare Oportet, ut nulla naturae vi illata sponte quasi cessis sie Videantur, magnam reperio inter utriusque medendi methodum differentiam, ac vereor quam maxime, ne malignitas illa et prava symptomata, quorum frequens apud MoRTONUM si mentio, medelae magis quam morbi effectus suerit. Quod stutem ad curam attinet labris illius variolosae 166 - 166 ct dysentericae sebris anni I 67o-167a, qua sibi non constitisses: RTNGELIO dicitur sYDEN HAMUs , cum in priore sudores colli quati Vos sistendos, in altera evacuationem alvinam promovendam essec nsuerit, hic, ni graviter fallor, errore abditistus eSt spRENGELI Us. Epidem iam enim dysentericam a variolosa fuisse diversam, ano malum Variolarum genus docet, a regularibus prioris Constitutionis vario.
lls plane distinctum Quid quod, quanta constantia ae
Materia adparueri ut, ne que ulli Ievamen adscirent; sequentis vero constitutioiiis d. arvi Oea critica ui rationem liabuisse, dysenturiae, colicae aliique horum temporii morbi, in quibus oluuibus materiae aeri, biliosae sucrunt indicia, nec nou alvi lar a 'i, o ct Purgontium summa ac crebra utilitas manifestarunt. - .
102쪽
srinitate ejusdem Constitutionis morbis medicinam secerit, testatur di-arrhoeae, quee hac stationaria jamjam provecta invasit, di arrhoeae curatio, quae, licet ad aliam novam Constitutionem pertinere videretur,
revera eadem suit cum regnante sebre Variolosa , ae in qua igitur. solis refrigerantibus usus est, ne lenitivis quidem catharticis adhibitis Et hac in re imprimis magnum fuisse sYDEN HAMUM censeo, quod, auctore IIIPPOCRATE , tanti habuerit observasse, quomodo et quanam via morbos Pellat natura; neque enim parum in . . terest, num per sudores, qui saepe calidioribus remediis provocantur, an per alvum. evacuos; atque his etiam aliisque vere practicis fundamentis Sydenhanaiana nititur Constitutionum diviso . Etenim . ad hanc normam omnem praxin direXit sYD HAMUs ut naturae vocibus obtemperaret, hujus ministrum agens. Quare, . si sanguis nimis aestuaret, venaesectionem, si dubilior labrilis commotio , cardiaca adhibuit, si vero in Vomitum pronior natura, emetica danda esse monuit, cum ab hisce neglectis, saepe in morbi finediarrhoeam ortam vidit molestam e L sanationem retardatam. Fallitur ergo sΡREN LIUs, qui hunc ea methodo usum esse contendit,
qua sui temporis I atrochemici usi sunt qui omni ope id
solum agerent, ut aleaeipharmacis venenata fermenta, quae calisas
morborum habebant, delerent, aut urgerent per cutis spiracula ac in ipso quoque morbi initio soras truderent, nulla sive cokionis, seucriseos ratione habita. Nec profecto eandem quam Vulgus medico- Ium medicinam fecisse svDENNAMUM , quoniam eadem subinde adhi huerit remedia cum sΡ NOELio crederem. Iis enim nec multis ,
103쪽
nee valde compositis opus est artis magistris. Quae de mediein1e
convenientia ut obsolvatur quaestio, et utendi tempus et modus notari debent, cum nullum se cognovisse remedium, quin tem pestivo usu tale fieret, summus B OSRHAvIUs merito adserit, quodsi quis, num tempestivum usum noverit sYDENHAMUs quaerat, is ea animo perlegat, quae de febris depuratoriae curatione scripsit Praeterea nec eadem remedia adhibuisse sYDENHAMUM probat antiphlogisticorum stequens ustis, quibus rarissime, si umquam, utebantur illius adversarii. Culpatur ab HUXHAMo , quod pestem ipsam ut febrem mere in
faminatoriam tractaverit c I a. Hac autem culpa ut sYDENHA- Dura liberem, animadvertisse liceat, non omnem pestem eandem
esse; ac, quod de varioloso et morbilloso contagio tam egregie probavit sToLmus , illud per se mite esse, constitutionis vero vi exacerbari imo malignum saepe seri, de pestilenti etiam contagio affirmari potest. Sic de peste Massiliens relatum legimus, multos aegros hoc morbo leviter adeo affictos suisse, ut absque dam-lao in viis publicis obambularent vero poSt praegressam hyemem stigidissimam et sicco gelu in veris usque tempγra perdurante, cum ex improviso solveretur, ane scilicet Martii men Riis anno I 665, peripneumonias, pleuritides magnam repente sti agelli edidisse estque ipso tempore pestem ortam fuisse legimus Ecquid mirum, hanc phlogisticain summe diathesin pestis containgio se junxisse sociam, quodsi in sanguineis hoc contagio affectis
104쪽
tis utiles saepe suerint venaesectiones nonne et me ut les fuisse, communi qua sit ab anni tempore inducta sanguinea tem perie, concludere licet. Quid quod vel ipse nuxti A Mus alio loco, in Dissert. de Vnriolis Lib. de Febribus pag: Ia I. Symploma tibus vere inflammatoriis praesentibus ipsa in Peste aut quocun, que alio morbo sanguinem se detracturum monet, ne pericularua sanguinis diathesii inflammatoria, nulla cor vagii habita rationes oriatur maXimum. Ita etiam Cel. FRANCic in Epitome de Ca randis Hominum Morbis, Tom. I. p g. Pestis ipsa nonnum se qtiam Venae sectionibus cessi feliciter et tum sanguinis crasis manifeste instam maioria, tum pulsuum aliorumque symptomatum , ,, praecipue Vero doloris circa ventriculum fixi ratio et levamen initari sum cruor in mox insequens, sat satis huic. operationi favent. Quis vero suo u AMo testi fidem habundam esse neget. At credo non peritus fuit, qui egregie adeo morborum deliesneavit imagines ut, ipsis aegrotis assidere, et quid in quoque natura indicet, intueri nobis videamur, qui illustrem LOCRIUM ami, cum habuit et suae methodo sul Dagantem qui denique apud optimos quasque medicos in suinino honore suit. At non fuit candidus, qui nulli. theoriae addidius totum naturam Observando tradidit, nec famam sibi quaerens, solam veritatem, qua prae omnibus rebus amabat , secutus est, quem ab hac vindican da quam praesentiret sors non terruit. se Malum enim, inquites in pra j t. pag. 8. hujus seculi genium satis habeo perspectum
105쪽
is ut non aliam ex hac semente quam ccnviti Orima atque contu ,, mesiarum naessem e spectem meque famae meae longe melinuis consuluisse, si inanem aliquam atque inutilem speculationem se commentatus fueram. Hoc Vero mihi perinde est, mercedem
is aliunde pracflolor. si quis objietat alios aeque in hac arteis versatos non idem mecuna de his rebuS sentire, meum non est, si quid sentiant alii disquirere, sed meis observatio libus adstruere,, fidem, quod ut . saciam lectoris patientiam desidero tantum , is non favorem. Res ipsa etenita brevi loquetur, at si deliter et
,, sincero animo hic. egerim, an e . contra ad instar sceleratissimi ho minis morumque profligatissimorum, homicidam me praestiterim vel in terra defossiis. V Et piag. 365. ubi de Variolarum re- .gimine antiphlogistico loquitur: se Non sum usque adeo delirus
atque inops mentis, . ut famam mihi quaeram ab exagitata at . se que explosa eorum Opinione, qui, si plausu in venarer, omni obsequio . mihi ambiendi erant; neque malitiae tam deploratae cuiquam videri possu in , ut hominibus, etiam seculis aliquam muleis . post mea fata nascituris, eX mea si quae erit illa attictoritateis insidias struam, et vel mortuus, quod horreo reserens, perinj,, de ac vivus illos occidam. Superest ut de STOLLIo teste videamus, qui quidem rara felicitate doctrina pariter ac ingenio cet naturae studio excelluit, ita ut hαud facile dictu sit, num bonarum disciplinarum peritia, an summo rerum usu major cXstiterit. Non tantum' enim optimos quoS-que rei medicae Scriptores pervolverat, sed multas eorum semen. tias egregie adeo interpretatus est, ut' vel hac re summam laudem i
106쪽
Probant Aphorismi Boerhaviani, ab ipso summa cura denuo exarati atque emendati. Interim quam plurimorum aegrotantium tum in Nos comio, cui praeerat, cum extra illud curam suscepit, in qua quidem re, quam praeclare se gesserit, docent . morborum quas consignavit historiae, ita ut summum in arte magistrum illum habeam , cujus ad eXemplum ut omnes sese componant medici in votis est. Nec, ut hanc sententiam mutem, SPRENGELII me movent rationes, i qui eum sitae scholae suique seculi praejudicatis opinionibus deceptum de stationaria quadam Constittitione somniam se ait, omni tempore morborum moderatrice, hinc in multos cr- rores delapsum esse, nunc quibusvis morbis biliosam originem pdsingentem, nunc omnibus Occultas subesse inflammationes suspi . cantem, 'debilitantibus remed is sedandas I9 P. Igitur egregia illa Epidemiae in novas usque formas mutatae imago et cujusque sormae vel minima tmeamenta tam accurate depicta ac curationum consilii sagacitate non minus, quam prcsperitate cventus insignium narrationes tot sunt opinionis falsae commenta. Igitur nee polScholia, a qua febre in bilios in Gebro oriundam dixits TOLLI Us, quamque SPIREN LIUS ipse cholericis a praecalida ton
pestate induci pluribusque simul potentiae Epidomicae vi suboriri posse haud negat, eadem manente conditione, epidemica fieri pos. set et febrem inferre biliosam stationariam
io9. de s clari luis remiticii tibiis flati tot naticis : ubi adpat ut divis lolicin i ilius se- animii sit laenicatum et asti: enteamini, n elia radere dynainico petitam maXianisl iremi ilis sicultatibiis , quippe quae nec naturalis est , nec practica , undo tertium genus consiliitcre oportuit, sobrium dioptomaticarum, intor qua's gastricam subrem collocavit et alios. 'ipsum audi: u febris s)mptomatica per sc nec sthenica est, nec ositionica , licet q iac- B dam sint species, quac plerumque alterum daena cum clistracterem habere solent.
107쪽
Quod stutem nusquam frequentior sat mentio biliosi vitii et castricae complicationis, quam in Epidemiarum sectili decimi octa iHistoriis, num hoc a communi Scholae errore, uti spRENGLLIO placuit cal), an vero cX eo sit interpretandum, quod revera crebrior suerit hisce temporibus biliosa Constitutio, penes peritiores,qum me novi, viros judicium esto. Mihi quidem et sivi ETENUM
et ΠUXi MUM et LENTINUM et GRANTI UAI summos naturae interpretes imperitiae , aut erroris nomine damnare temerarium vide. tur et iniquum. Ast sortasse famam sibi quaesivit novarum rerum inventione 2 Vorum nec nOVae res crant nec invenit STOLI IMI ac vereor quam maXime, . ne eae si ta morbi genes artem si fecisset,
atque in ipsis genuinis inctammationibus propinasset emetica, non inde fama incrementa cc pisset; sed quam maxime fuisset periclita ta . Si vero quae sentiam dicere fas est, non videtur bona fide neque cum s TOLLIO , neqUP cum SYDENHAMO egisse sp R GZLI Us , qui L, amicorum causae cum faveret aab, non aequo atque integro , animo, quo scriptorem oportet historicum, de hysce judicaxit. . Quonam autem jure Epidemias clationarias negaverit cas ), haud 'teneo, α neque argumenta reperio, quibus hanc suam sentcntiana firmaverit. De opinionum commentis arbitria agere licet, res vero factas ex opinione aestimare non licet, quodsi liceret, Omnem de vero aut falso in naturae scientia quaestionem vanam ac inutilem duxerim. Neque tantum apud me valet auctoritas sPREN GELU, quantum SYURNII VJII auctoritas et sTOLLII et ri UPELANDI et nicii TERI. Accedit, quod non rati cinio quodam, sed natura duce ad hanc praXin pervenerit STOLLIUS, magno , a spontaneo
108쪽
vomitu levamine veram medelam monstrante, dum alia quaevis adhibita remedia malum exasperarent, in quibus adhibendis et se errasse exemplo petito ab aliorum et propria valetudine docuit, ingenue suos errores consessus 24 ). Dictis praeterea fidem faciunt extispicia, quae Veram rarali sedem manifestarunt sis b. In altera illa Constitutione, vigente phlogos, refrigerante methodo eam ob causiam plerumque usus est, qUOd evacuantium et stimi lantium noxas haud semel expertus fuerat 262. Nec intelligo.,
cur, etiamsi occultae saepe fuerint inflammationes, aliam methodum refragante natura adhibere debuisset. Non tamen omnes occultae 'fuere instaminationes, nec hae necessario antiphlogisticae oppositam medicinam postulant.
Itaque , cur HIPPOCRATIS , SYDENII AMI ac sTOLLII testimonio si ,
dem, habeam dixi, nunc videndum de testimoniorum consensione. Hippo RAT s , qui sub miti Graeciae coelo et anni tempora et morbos constanti quadam .lege sese eXcipientes vidit, cum Radi irae suae responderent ac viX anomalias paterentur, imprimis annuis morbis iisque, qui ab aeris temperie oriuntur, obserIrandis suduit, mo horumque et anni tempestatum affinitatem diligenter adeo persech tus cst, ut in hoc doctrinae capite illustrando cum quasi exemplar
quoddam ad imitandum sibi proposuerint, qui eumque hoc studium co
asi) Ita salotiir, se pravom medicinam feci,su plicitae d entcrico Dioi lio si ablatae, quem infausto oventu emeto - catharsi depercre conatus suerni. D Hic , inquit , opor- D titissut nimia e nutiplilogi siticam curam ii, si ita re, et curatio a Tilictiva Ialici a illosa P inale est inclimata , incito datum Emetieum. Infidum crat levamen; sed decepit corae poris lint,itus, veracii nota dispositio, ipsi quo Vcrines exercit , sed maxime decepe-n runt aliae aliorum tinnorum clysentoriae cadem molliodo se iciter curatae. Cada
veris sectione patuit, omonia atqtie intestina ius lamiatione thaud levi correpta siti Ih. Nat. Med. P. III. Pag. 2Z5.
109쪽
hierunt posteri, in qua quidem re inter omnes excelluit IIUxuΛMus. Quos observaverat Cous anni t aporum morbos, eosdem vidit sunt&na Mus atque intercurrentium nomine insignivit, vidit et alios, quos
Epidemicos principes dixit, seu stationarios. Qui cum, qua suit sagacitate, aliquot annos continuos pari modo ac via horum principii in Epi. demicorum judicationes seri cognoverit, natura medelam indicante, ab hisce crisibus et stationariae febris notionem et praXin rationalem ex observatione duetam petendam esse judicavit. Quas crises, cum tam in intermittentium, quam in exanthematum essentialium genere iisque, quibus contagiosi quid subest, manifestiores et magis sidas reperisset, neque praecipuos hos Epidemicos morbos ex apertis aeris vitiis intelligi posse perspexisset, occultas horum causas in atmosphaera latitantes accusavit. Tum Hippocraticam doctrinam, tum Sydenhanaianam sua experientia firmavit sTOLLIUs. Hic tamen in Epidem iis investigandis alia quadam ratione usus est ac sYDEN-HAMUs. Namque non omnes stationarias ex abditis causis oriundas esse, verum etiam ab annuis protractis, quadam anni tempestate suos limites egressa, seri intellexit, in quam sententiam praecipue biliosa illa suo tempore vigente constitutione ductus est. Haec quoniam et eXanthemata et alios quosvis morbos sub potestatem suam redegit, omnes communi auxilio fugavit. Neque hanc rem sYDENHAMUM latuisse, creberrimus phlebotomiarum usus indicat, quibus sub imperio Phlogoseos in variolis et ipsa peste sanguinis impetum sedavit. Quae cum ita sint, quin fida sint hujus rei testimonia dubitari
nequit. Sequitur, ut inquiramus, num eX cognitis aliis phaenomenis , de quibus inter omnes constat, analogice quoque rem probare possimuS.
110쪽
Brevissima vita nostra foret, nisi et aer et cibus ipsi continuo alimenta subministrarent. Uti autem, quibus corpora aluntur, res alio et alio modo adsectae sunt, ita haec vario mutari necesse
est. Illae vero plurimas subetant mutationes. Namque et aeris multae et magnae sunt vicissitudines, et ciborum, quibus utimur, varia genera, nec par omnibus vivendi ratio. Et aer quidem commune vitae pabulum et secundae et adversae valetudinis uberrimus
In aere calido debilitantur solida, ob relinatam partium cohaesionem, vis vitalis sensilior quidem, at robore, tenacitate, hinc duratione minor, facilius in suis motibus turbanda, brevi servore torpens, deficiens p . Humorum motus augetur, acuitur ner Vorum sensus , cutis magis perspirat, bilis maiori copia secernitur, at facile depravatur; minori vero humores intestinates et urina, languet ciborum concoctio ca8 . In aere frigido tonus solidorum auctus, vitae vis non ita sensilis, nec mobilis, sed tenacior, neque tam facile turbanda: ta
dior humorum circuitus: Obtusus nervorum sensus: imminuta perspiratio culanea, auctae Vero et intestinorum et renum secretiones, allina et muci secretio, appetitus vegetus, concoctio facilis
Rer frigidus, si et humiditate peccat, omnes partes debilitat, pulmonum ac cutis perspirationem impedit; vasis lymphaticis et glandulis imprimis infestus hydropes et scrophulas et atoniam et rachitidem producit. Praeterea, cum tonum laxet, frigoris vim noxiam