장음표시 사용
51쪽
, symptomata tamen sub initio saeViebant magis, quam in statu, is ac inulto adhuc magis, quam in declinatione, et plures proae reorum numero peribant. Adde, quod, quo diutius persevera-- bat morbus, eo magis humoralis etiam Videbatur: v. gr. primori quo invasiti autumno, quam plurimi nullis omnino dejectioni. se bus molestabantur; torminum Vero, quod spectat atrocitatem, se febris intensionem, subitam virium prostrationem aliaque symis plomata insequentium annorum dysenterias longo intervallo postri se reliquit. Quinimmo dysenteriae cum dejectionibus, quae
is primae incessebant principio magis spirituoso ac subtili videbanis tur inhaerere, quam, quae illas sequebantur. Etenim in priis mis dysenteriis et conariis et ad desidendum irritatio majoresse erant tum etiam frequentiores, ipsae Vero dejectiones stercoro-- sae praesertim et minores et magis insolentes. Quibus autem se gradibus morbus in genere se promovit, iisdem etiam imminuebantur tormina, dejectiones vero magis stercorosae erant, d se nec tandem, satiscente Epidemica hac Constitutione, torminais vix perciperentur dejectionesque stercorosae magis essent, quam se mucinae. V Et de Variolis pag. 2o3. seq. l. I. - Observareis autem convenit, variolas has non ita diris symptomatibus peris omnia sua tempora fuisse stipatas; postquam enim binos exe-- gerant annos, tertio, scilicet 16 a, mitescere coeperunt et is exuto nigro colore paulatim ad flavum illum et favorum simis lem accedebant, qui variolis legitimis maturescentibus est pro o prius, . ita ut postremo hujus constitutionis anno benignae pla-
,, ne essent et boni moris habita generis ratione. Quo non obstante satis liquebat, illas ad aliam prorsus classem relegandas is eSse, eX pustularum nimirum eXiguitate tam inimia, ad saliva- ,, tionem dispositione atque aliis. V Di-
52쪽
Diagnos s uti in morbis sporadicis rhomentosa res est, ast ardua saepe , ita in epide micis gravissima simul et dissicillima. En quae hac de re egregia dedit praecepta SYDEN HAams 5s ).10. Animum advertat medicus ad anni tempestatem et aliorum epidemicorum simul grassantium indolem, V. gr. qui variolas inspexerit, facile conjectabit modo ejus morbi historiam probe calleat vel a die, quo primum erumpunt pustulae, vel ab earum magnitudine atque colore, ad quodnam variolarum genus species illa particularis fuerit reserenda, atque ubi semel cognoverit, quaenam sit illa variolarum species, quae eo anno atque per loca ista increbrescit , satis illi constabit de specie febris cujusvis per id temporis atque eo locorum grassantis. 29. Ad propria febris symptomata, quae ad hunc vel illum evacuationis modum speetant. Videlicet certas distinctionis notas cuilibet speciei sigillatim sinpressit natura, quae cum subtiliores sint ac magis reconditae, nonnisi a cautissimis erui solent. Imprimis autem evacuationis per sudorem habenda est ratio, atque inquirendum, num hae e fiat, nec ne, quodsi prius, utrum criticu, an symptomatica, et quonam morbi tempore sudatio vel siccitas contingat. Hisce enim febris species praecipue distinguitur, et saepe, qua via morbum eXspellat natura quaque medico naturae imitatori procedendum sit, cognoscitur. Sic constitutione autumnali nullum sudoris indicium fuit ante xὸ αjριον, qui die decimo quarto plerumque per- sciebatur: - in pestilentiali nulli sudores spontanei observati sunt, profuere vero diaphoreticis provocati: - in variolis regularibus effusissimi, vel in ipso morbi principio sudores, et nihil levantes, imo
53쪽
saepe symptomata inde aucta. In febribus, quae variolis an om alia et dysenteriis se comites iunxere, an om ali quoque suere sudore; quippe qui solis primis diebus nulla praevia coctione prodire so Iebant, neque ullum aegris adserebant commodum is a).3' Nec parvi refert ad se bris speciem investigandam conqderatio sive methodi, sive medicamenti, quibus minimo negotio expugnatur, uti et juvantium ac nocentium Observatio. P. Ognosia autem quod attinet, quo maturius invadant epidemici principes, eo majora capient incrementa, quod probavit audior cil-riosa observatione circa quartanas intermittentes anni 166I , quo anno ipso Johanni festo jam plures ex quartanis illis aegrotabant, quae postea adeo fuere epidemicae, , , argumento, ait Auctor, magnum fuisse in ista quae tunc obtinebat aeris temperie ad istos ,, morbos apparatum, qui deinceps procedente anno stipatioresse grassabantur 539. V quoque pertinere videntur, quae de variolis notavit, has quibus annis epide mice grassantur, si regulares etiam sunt atque mitiores, circa aequinoctium vernum ingredi, quibus vero annis non tantum grassantur epidemice, sed et irregulares atque discriminis plenae, maturius nonnumquam Januario
videlicet mense invadere s ). Quodsi vero diagno sis novae febris speciei vertente primum anni constitutione haud pariam dissi
cultatis habeat, quo pacto, quem vix noveris, hostem quam fel Acissime eXpugnes, determinasse ει ατον saepe, quare hae rerum condistione medicum cunctatorem agere sYDENAAMUs jubet. H Dum enim, inquit, morbo invigilarem, quo eum Opportunius cJns OdeIe Va
54쪽
is ierem, febris vel sponte sua sensim evanuit, vel in eum sese typum redegit, ut jam mihi innotesceret, quibus armis esset deri bellanda V Nec raro optimis ac tutissimis armis medicum innstruit juvantium et nocentium observatio, quibus expulso hoste aegrum omni periculo liberat. Quomodo autem in hac quoque rerum conditione naturae mcdicatricis opera quam felicissime imitetur artifex, praeesstro suo eXemplo ipse docuit. Videlicet quo . tempore saeviebat dysenteria, febris quaedam illi simillima, quae
dysentericos exercere solet, una cXorta est. Haec, cum solitaria
incederet, nullis comitabatur torminibus dejectionibusve dysentericis. ,, Nascente ferme constitutione hac, ita Auctor pag. I9 , dum ,, irrequieto animo novae hujus febris naturam Volutarem, ad ju-- venculam mihi vi cinam advocabar, febricitantem quidem illam ,, atque acerbissimo syncipitis dolore fere enectam aliisque sym- plomatis, quibus febrem dysentericaan onerari diximus. Haec., cum a me intel rogaretur, et de modo quo febris primum invase debat, et de ejusdem duratione, fassa est se a dysenteria, quae tunc es ubique fere grassabatur a quatuordecim retro diebus fuisse li- beratam, cui, sive sua sponte decedenti, sive medicamenti ope se depulsae protinus successit dicta febris. Quibus ego me rediis- ,, si me occurrere posse conjectabam, si dysenteriae loco aliam evacua- ἡ tione in substituerem ejus stin illimam, qua praeclusa labris oborta
se est. Semper enim rebar , non sussicere ad comprobandanes in acu- ,, tis medendi rationem, ut feliciter ea cederet, cum ab imperi ritissimarum muliercularum temeritate sanentur nonnulli, sed requiri adhuc, ut morbus nullo negotio victus quasi suopte ,, genio cedat atque abitum adsectet, quantum ejus fert natura.
L a pag. 193. L l. de cadem hac febre haec habet:. is cum ob
55쪽
servassem, phaenomena febris dysentericorum quam plurium
,, eadem plane esse cum illis, quae hujus anni febres solitaria, se comitabantur, consentaneum mihi Videbatur, si evacuationem iliari lana quadam tenus imitarer, qua natura materiam illam corrosi-
Vam atque acrem, quae et ipsius dysenteriae et supervenientis se- bris causa continens est, solet ablegare. Ac proinde eadem se ipsa methodo tum quoad Venaesectionem, tum repetitas purga- tiones, sebrem hanc adgressus sum , quam in dysenteriae cura- tione adhibueram.
Quinque fuere ab annis I 661 - 167s, ObserVante sYDENI IAM O ,
aeris diatheses totidem epidemicarum febrium species producentes, quarum prima, depuratoria ipsi dicta, intermittentium autumnalium fuit feracissima. In hac autem Constitutione hae ratione sese excipiebant morbi. Anno 166 I sebres autumnales tertianae praesertim mali moris, sub initio Julii subortae et quotidie increbrescentes mense Augusto maxime saeviebant, magnamque hominum stragem edebant; dein vero superveniente hyemis frigore Octobri mense sere exstinctae sunt una cum quartanis, quae tammen rariores. His subsecuta est febris continua, in eo tantum ab illis distincta, quod hae statis temporibus, illa continenter u gebat, quin immo vel hinc patuit, febrem hanc ex autumnalium
intermittentium familia esse, quod raro admodum surgente anno Compareret. Tertiana insequentibus autumnis quartanis imperium detulit, quibus post autumnum febris continua successit ad usque ver, quo tempore febres intermittentes vernales insequebantur,
quibus ad calendas Maji pariter fatiscentibus, variolae hinc et inde sparsim se ostendebant, quae denuo ad conspe etiam epide
56쪽
micorum autumnalium csebris continuae et quartanae intermitte tis terga dabant victoribus. Secunda, quae memoratur Constitutio, cui. pestilentis nomen est, inflammatoriis iis omnibus, quae post invasere, se ducem praebuit ac et Προμον. Praegressa hyeme frigidisssima et sicco gelu in veris usque tempora perdurante, cum ex improviso: solveretur frigus, morbi inflammatorii, pleuritides, peripneumoniae, anginae frequentissimae fuerunt, anno Vero largente ipsa pestis irrupit saevissima, quae Iulio ruense ad ἀκμ ην pervenit, sub Novembris exitu paene
Tertia variolosa est, ab anno 1667 ad annum Isis. Variolae aequinoctio Verno adpetente caput adtollere coeperunt, sub autumno ἐπιδηρωκώτατοι, superveniente brumali frigore parcius lacessebant; at proximo vere adolescente postliminio invaluit hic morbus, ab insequentis hyemis gelu denuo. coercebatur. Posthaec tertio demum cum vere increbuit ast jam languidior. Mense vero Augusto anni I 669 penitus intercidit, dysenteriae locum cedens rfuerunt autem hae variolae regulares maxime ac benignae. Has et novum labris genus comitabatur, ipsis, si pustularum eruptionem et quae ab illa pendent, demas, analoga. Haec lauenae, cum illae minuerentur , invaluit atque illis vere novo invalescentibus recessi, epidemicorum prae dominium illis relinquens. Nihilominus per haec tempora non plane desiit umquam, donec tandem cum Vario 'lis mense Augusto 1669 omnino disparuit. Binis his morbis epi demicis tertius se jungit, ultima praesertim hujus Constitutioni Aaestate, diarrhaea scilicet, aeris Constitutione jam tum ad subsequientena dysenterim vergente; sal Nin morbus luc febrem regnan,
57쪽
tem proxime adeo attingebat, ut nihil aliud esse Videretur, quam ipsa febris introversia et visceribus incumbens In Constitutione quarta, ineunte Augusto anni I 669 cholera morbus. , inania ventris tormina sine deiectionibus constitutionis dysentericae primordiab et dysenteria ipsa, ast initio hisce rarior multo. Clici. Iera Epide mica, uti semper intra Augusti cancellos stetit, ea prorsus side, qua veris primordia hirundines, aut insequentis tempes tatis servorem cuculus amare consuevit. Caeterum per integram hane Constitutionem Julio subintrante febres dysentericae grassi-bantur, quibus dysenteriae succedebant. IIas vero hyeme excipie haut sebris dysenterica et Variolae, . Julio demum mense a febri
Quinta Constitutio perinde atque aliae mox ab ingressu socia habuit symptomata , quae indicia haud obscura dabant, majorem et spirituosam magis tunc esse inflammationem, quam ubi adoleverat morbus. Febris videtur fuisse ex rheumaticarum familia, quae circa initium Julii ingressa est, Constitutione nondum ita ad eam unice disposita, ut penitus excluderentur Constitutionis praece dentis morbi; quasdam enim protulit Variolas et dysenterias veteris prosapiae. Morbilli praemature Januario mense invadebant valde epi
demici, non admodo in regulareS; ad aequinoctium vornum incre vere, inde contractiores, donec paulo post elapsum solstitium aestivum tandem evanescerent. Cum Variolae pracedentis Consti. tutionis post duos priores annos pustulas emitterent, minus ac mi,
55ὶ Variolae hae anomalae erant, parvae, nigrae saepe , eruptio tertio jam die. Hac constitutione, qua tam epidemice saeviebant do suntoriae variolae reginas justo calidiore provocatae Per dysenteriam nonnumquam viam sibi sociebaut, quod ne se mei accidi Mu hactenus anima lyuxturat Auctoc Cf. pag. 2Ob. I. I.
58쪽
nalis nigri cantes, majores in stiper sensim et majores, donec sub finem anni 16 s speciei ratione mites essent et benignae, jam re cepta pristina seritate et pessimis symptomatis stipatae revertebantur. Invaluit haec variolarum species autumno proximo, longius etiam in layemem caecurrens, quae cum solito calidior multo esset , morbo favebat, adpetente vero tempestate frigidiore imminuta est, febri jam grassanti locum cedens 56). Febris continua initio Julii anni 1675 longe lateque depopulata, autumno jam adpropin illante in Viscera coepit converti, nunc dysenteriae symptomatis di arrhoeae se prodens, licet quandoque neque hanc haberet comitem, neque illam, sed caput magis petebat et aegros: reddebat stupidiores. Variolae interea sub aequinoctio autumnali peni. tus dissparuere et febris aliis epidemicis devictis anni praedominio potita
est. Hunc cursum tenuit nunc caput petens, nunc Viscera, ubique
saeviens sub persona symptomatum iis partibus accidentium ad finem usque Octobris, quo tempore , quae eo usque tepida atque aestiva suerat tempestas, derepente in frigidam humidamque est mutata, unde etiam catarrhi et tusses increbuere magis quam ullo alio tempore. Quod autem maximi erat momenti, tussibus hisce supervenire solebat febris hujus constitutionis stationaria, quae ansa hinc adrepta et magis grassabatur et quaedam etiam symptomata variabat. Cum enim paulo ante insultus in intestina et caput plerumque seret, nunc in pulmones et pleuram prae caeteris detorquebatur, unde symptomata pleuritica et peripneumonica, Jicet eadem omnino febris esset, quae Julio 1673 ingressa, sine
59쪽
quavis symptomatum alteratione progrediebatur, donee catarrhi isti accederent. Catarrhis et tussibus clapso Novembri derepento imminutis, febris symptomata, quae ab hisce penderent, abiecit atque eadem plane mansit, quae erat ante catarrhos sub ortos Constitutio autem haec perquam anomala fuit, atque irregularis et ejusdem omnino indolis morbi per cam nati 58 b. Et hae quidem fuere epidemiarum vicissitudines, quaS omnes, praesertim a peste illa inde, phlogistica diathesis insignivit. Dubitat vero sYDENHAMUs, an diligentius examen , quali rite instituendo vix unius hominis aetas par esse Videtur, nos edoceret, epidem icorum alios continua quadam serie, ceu facto circulo, alios semper excipere, an vero omnes indiscriminatim nulloque ordine pro occulta aeris diathesi et inexplicabili temporum ratione, mortales in
Praeter has autem , quas dixerat febres stationarias, alias continuas sYDENHAMUs memorat, harum imperio subjectas, quae cum Omnibus annis sint communes, intercurrentes ipsi studiunt Ac veluti febres epidemicae stationariae ab aeris occulta quadam constitutione nascuntur et laventur, sic intercurrentium epide micarum communis causa a manifesto quodam in aere vitio est repetenda, hominum corpora ita disponente, ut exinde tales talesve sanguinis atque humorum dyscrasiae generentur, quae harum intercurrentium causiae fuerint immediatae et proXimae. . Ita, cum gelu acrius diu perseveraverit, se in Veris usque pomoeria longius extendens , derepente autem calidior tempestas succedat, pleu itides, angi
60쪽
ginae similesque morbi invadere solent, qualiscstiaque demum suerit constitutio annorum generalis. IIos vero intercurrentes morbos essentiales, ab iis affectibus prolis distinguere oportet medicum, qui, licet eX terna facie et nomine iis similes, natura tamen ab ipsis maximopere differunt, neque nisi symptomata sunt stationariarum, quibus superVeniunt, sebrium, neque, aliam quam hae sibi postulant curationem sive Venaesectione, sive sudoribus, sive alia quacunque haec fiat methodo- Jam vero ad utriusque generis affectuum tum essentialium tum symptomaticorum diagnosin meminisse juvabit, quod qualia sint symptomata, quae invasionem labris cujusvis stationariae comitantur, talia Omnino erunt symptomata, quae insultum sive pleuritidis sive anginae sequuntur, quoties ejusmodi febris accidentia sunt tantum, quod quidem illustravit Auctor pleuritide symptomatica, quae febri per hyemem AL 16 sagras anti superveniebat. Hac qui laborabant pleuritide quam prianuin corripiebantur, capitis, dorsi et artuum patiebantur dolorena, quae certissima erant et maxime Vulgaria febrium earum omnium Tymptomata, quae et ante pleuritides ingressas invadebant atque silis exspirantibus adhuc durabant. Cum si quis intercurrens morbus est essentialis, quovis anno semper et ubique sibi similis, nihil pror. sus cum febre stationaria regnante Commune habet. Praeterea quaecunque sequentia symptomata perspicua magis sunt, cum non obscurantur aut confunduntur ab aliorum φαινομkγων, quae naturae sunt diversae, et ad aliam spectant febrem, admixtione. Tandem anni tempus cuilibet essentiali intercurrenti proprium haud raro veram, quam quaeris, morbi indolem declarabit. Suo tamen jure Auctor IV. 259. se ad morborum tum horum tum aliorum di- , agnosin, eum demum instructissimum accedere, qui adsidua et