Aloysii Antonii Verneii ... De re metaphysica ad usum Lusitanorum adolescentium libri quatuor

21쪽

enim reponam homini , qui eum Reeentiorem philosophiam ne s limine quidem falutaris p. cum coctrinae omnis , quar apud nationes politiores piget , adeo rudii sit , ut ex Arctico polo in ultima Groenundiae litora delapsus nuper videatur ; tamen eo fani judicii devenit, ut, eum inutilitatem Logicae nosrae ad inveniendum verum ubique praedicet , Iasema meum LMi eum, de quo controversia esse debet potissimum , intactum relinquat; tantum propositiones quasdam apud veros Philosophos certas , e contextu sermo nis avulsar, quae novisio Philosopho lemures, aut larvae nocturnae esse viderentur, Abi profliganda; propinuerit, idque ex principiis Arabo-Peripateticorum , gus Recentiores pΘL

cum in tanta doctissimorum hominum murusitudine , quibus Lusitania nostra his temporibus floret , ceteri taceant; plerique omnes ,

quibus diiudicandi facultar es, scripta nostra huinanissime extollant; nobisque gratias agant , quod pueris nostris Glecticam philosophiam primi tradidimur , ad eorum palatum accommodavimus, eosque aberrames inpiam reduximus f dabitis mihi hanc veniam , Adolescentes , ut mihi pro me iis contra

22쪽

reprehensorem G inurbanum , G inmunis

simum dicenti, merita mea erga Pol, nonmnino vulgaria, liceat memorare J unus t

men Ueudondimur Peripateticui surgat , qui veteres ineptias in urct, inscitiam bonarum artium propagare contendas, ninque, si s perii placet , propter Recentiorem philosophiam de errore, de ineptia, de absurditate ,

de inpietate postulet od si ego i Umodi

arbutae me ad praelium jactanter pocanti, victoriamque , miriscum vatem l praecinenti, occurrere conarer , tum ineptus plane,

tum solis o quoquc sultior essem.

Euamobrem sciant non modo amici , sed

etiam fautores nostri , nos de defensione ser

benda ne per somnium quidem cogitare , nec ejus generis scriptir umquam responsuros .

Non patitur haec aetas talem Iacturam temporis , ut cum tali adversario decertemus,

qui insitutore opus babet, qui ei rudimenta recte judicandi puerorum ritu accurati me explanet . Non e dignitate Reeentioris Iogicae es talibus argumentis respondere. Non id ferrent aequo animo Philosophi quique gra-

si mi . Q aerat ipse alium sui similem di

sputatorem , quo cum aequis viribus, G pero etiam omni conviciorum genetre more suo contendat : nostram responsionem non efflagitet,

nec speres . Salii ille Mi ipsi respondii si

23쪽

besse suo, quem qui legat , nihil amplius ne-

eesse habet ut de tanto censere dijudiet t. S sis pro nobis respondent exteri clarilsimi , qui ampi mum nobis testimonium doctrinae , ac religionis Irῖbuerunt. i Satis nos, quasi id, quod evenit , fore divinaremus, ejusmodi vituperatoribur multo ante respondimus , dum eos in Logica nostra cet) tam bene ad erilem peritatis expressor dedimur, ut, quid

ci) De doctrina praesertim δε ourna der Savans, ann. i ra. Iunii GL a. seqq. in quo epitoma Losticae nostrae cum tali a uetoris laude habetur, ut viri illi doctissimi , ct humanissimi dicere non dubitent: ,, se Luique que nous crvo ηι pi Eiεrable a totites ceves qui , , I ont prεcedεe . Anno autem praesenti Irs I. Mense Mariatio iidem viri doetissimi, quid de doeirina , ac modestia nostri censoris judicandum sit, diserte declarant. Ruibus addi possunt alii Galli doctissimi, scriptisque Pili losophicis notissimi , qui eam in Gallicum sermonen, Verti curarunt, & , ut audio, in lucem edetur. His adlliberi debent Itali nimis multi , etiam ex Regularium coetu , qui in scholis suis Logicam nostram Adolescentibus explanant: veluti Neapoli ih Collegio Regali. in Ephebeo Regio , ct in aliis scholis : Theani in Seminario Pontificio, & in aliis locis , etiam ultra Italiam .

De Religione vero praeter Romanos censores , vi-τos doctos , & pios , qui libros nostros probarunt, pietatemque auctoris, ct firmitatem sententiarum laudaxunt ; Sacra Congregatio Indicis , quae censoris nostri librum in proscriptorum numerum retulit . ab Libro IIII. pari. I. cap. s. n.6. seqq. ct cap.6. I. a. S Sed praesertim Libro V. pari. a. cap. & 4. ubi

24쪽

de iis iussireri debeat, quisque, vel nutu monente , cognoscat . Evibus quid hoc Deo addi possis non sidemus Damus hoc sanctissimis Chrisi legibus, quas profitemur; dam 3 Bumanitati , quam prae oculis ferre solemur damus ει patriae , quam boni eivel amaro

debemus ; ut tantam vim calumniarum Gifuriarum P quas homo ise se nobis nunc ' mum nomine notus , in nos evomuit, cum

nullo negotio propulsare polfemur , iaciti , cspatienter feramus: sperantes fore, ut bonum apud viros doctos G probos nomen adipi-βsmur, quod tales adversarios , ut Philosephum decet, contemnamus : ut Christianum vero , commiseremur , ex antrui senten ita eis ignoscamus . Unam tantum in praesentia D G idoneam responsionem adhibemus , dum notum facimus omnibus Europae Philosephir claris ii s tantum abest ui hominis declamationes timeam , . aut celare velim J esse in Lusitania mirificum Peripazeticam , tam praesunti doctrina , tam aeri juditio tanta moderatione animi , tamque urbanis moribus praeditum, ut nos, quos ea , quae isd recte judicandum Reeentiores omnes elari miseripta reliquerunt , legerimul ,

ae in Logica nosyra disposuerimus, aufur fuerit hae aetare, idque publico scripto, erroris , stultitiae , absurditatis, bueresis , inpietatisque

25쪽

condemnare. Pro Iaude sat es. Et de nugis Φactenus, venio ad graviora . Metaphsicam itaque, Adolescentes ut mi , ornatissimique , pobis in praesentia damus : non illam quidem veterem, longam , intricatam , quaeque aciem ingenii hebetare potivi, qaam acuere , solebat ; sed brevem, perexpeditam , quaeque ad reliquar disj nas percipiendas mentem acuat, viamque muniai. Zod ut facilius consequeremur, cura simus ut Θifuriam Metaph Dae primum poneremus: tum de natura, ac usu Metaphγ- fleae illius, quae aliquid utilitatis adferre potes , disputavimur: cui deinde Oniologiam ut Iiorem subjecimus. Bagae his libris nostris non modo quidquid utile esset in Asiaph ea adducimus , sed etiam , quod ad vitandarineptas contentiones maxime valet , plane δε- eemus, a quibus inutilibus disputationibus ab- sinere debeatis , quo melius judicetis . Sodipsum hac aetate praecipui usui es , tum ut

intelligatis , ad quem finem disciplinae Ph ἐψυbicae sint institutae; ex iisque apposite ad

rem quamque inlustrandam dispuIeiis ε, tum etiam ut aliorum disputationibus occurrere

positi, qui Metap sicae disciplinae plus, quam

par esset, tribuentes, in ea diutius inmorandum esse putant : eamque tam mutiis , tamque subtilibus disputationibur exornant , ut

26쪽

Iad id , quod sibi proponere deberent, inutia

Iem reddant. Euod non sine magno reliquarum disciplinarum incommodo evenit , quae ob non bene explicasas Astaph eas notiones, cognitumque verum earum usum, inpo nuntur potius , quam explieantur.

Equidem eum lego pel HoIImanni , vel pueri , vel inopi , veI etiam quorumdam , qui se pro Leibnieianis, sanis haberi nolunt AstaphUea scripta; eum νο- eabula ilia pel barbara , vel ex Platone, aliisque veteribus desumta, quae sono quodam insolito lectoribus inponunt, quibur sens fusexplicare conantur; cum seriem illam plurium propositionum, quae ad duas, vel tres se

cile revocarentur ; cum appargium, quo essenuntiant, quasi rem novam adferrent, noneom quam sensu communi omnes admissunt eum desinitionea , axiomata illa complexa , quae ut intelligar diligenter ea dividere neeesse habes ; eum ordinem illum Geometrisum , quo res , quar nulli sese mentis non a I

xaniur , mirandum in modum inlustrare Abi persuadent ; eum demum fententias plures Phasicas , G Neologicas copiose disputatas , quas leviter adtingere fatis esset, mente reputo vix risum tenere possum, vixque mihi persuadere, ejusmodi homines , si rem sine uLla anticipatione expenderent, Iatim disputan-

27쪽

vi rationem esse prodaturer . Non quod ego erosissimis Philosophis , qui haec faciunt, alia

quidsententia mea aetractum vvim, quorum ἐπgeniis quantum tribuam, non uno tantum

Deo librorum meorum declaravi ; sed quos tam evidens es, ejusmodi philosopbandi viam nihil aliud omnino, quam confusionem , par re ut qui haec negant, qui talia defendunt, quid mentis habeant , intelligere non possim . Adeo ui illis solum , qui ex praejudicata i GL fanorum sententia disputent, clara , ct ex pedita videri possint. ci Gid enim, ut ce- sera mittam , utillimis adfert , ea pluribus exponere , ει Geometrice demoUtrare, quae nemini fanae mentis dubia funi, ει vel f mel audita intelliguntur quid areanis quibusdam notis iamquam useris ea proponere , quae eommunibus perbis fatis Hare expone xentur ξ quid ea minutatim, explicare , qus dispalandis tantum eontroversis es' inanibus , O quae ab humana mente Aniri nequeunt ,

utilis esse possunt ξ id ego certe non video .Qraetre Metapb eam disciplinam nugis ει gerrii paruam in suo lumine pinuimus: ad

pavea eapua reduximus a eaque hoc volumi

ne tantum collegimur, quae vobii planam taper peditam ad ceteras disciplinas non modo cum si Vide quae disputabimus L.II. c. .

28쪽

ri eum frusta operae, sed etiam cum quacumjucunditate addiscendas viam complanet : quod Astaph cae munus es. Sed hae ex ipsa horumce librorum lactione elarius intelsigetis .

Hos igitur , Adolescentes recte philosophandi studiosi , ad eorum lectionem dimitto : vobisque

commendo. , ut in iis vos sedulo exerceatis , mentemque meam penitus cognoscatis, priusquam vos inmergatis in reliquas disciplinar ,

deque iis dijudicare vobis fumatis . Uod si

feceritis , magnum operae pretium , magnum

que laboris eompendium vos facturor esse com fidimus. Valete , ta me amat .

d INDEX

29쪽

INDEX

Capitum , quae his Libris continentur. LIBER PRIMUS In quo Historia Metaphysicae exponitur.

CAP. I. E Metap sica nomine , origine suo progressu. Pagina a. CAP. II. De Metapostea Arabum , ct Sebolasticorum. P. . CAp. III. De Metapostea emendatione tenta

CAp. IIII. Disputat de progressu metapbsica emendata, maxime saeculo XVIII. p. ia.

LIBER SECUNDUS

In quo de natura, Sc usu ontologiae disputatur. CAP. I. Ostenditur quid sit Oorologia, ct quo

Cari

30쪽

III. DemonstraturMetaphsios Sehoia haud recte Ontsiniam pertractasse. P 34. IIII. Doeet philosophos Reeentiores Ontologiam accuratius exp0uisse, sed alior

alio modo. U. modo outologia sit pertraManda demonstrat. D.am

LIBER TERTIUS

In quo de Prima ontologiae parte , seu de modo

cognoscendi Primas veritates agitur. CAp. I. .d sint Primae veritates demonstra . P.s L . CAp. II. Doeet Primat veritates eunosei pissa intimo sensu . P. SI CAp. III. Ostenditur Primas veritates eunονοι itidem posse recta ratione a P.sq.

CAp. IIII. Diluuntur argumenta eorum, qui negaue ullas esse veritates . P.6Ο.CAp. V. Expenduntur eorum dubitationes , quι negant, quasdam propositiones esse Priamar veritater. P. 8Α-CAp. VI. Demonstratur Primas Seritates aliquas

CAp. VII. Ostenditur Primas veritatas aliquos . etiam aliorum auctoritate cognitas haberi. ' P.97