장음표시 사용
101쪽
68 1NsTIT. D. IVS TIN. LIB. I.
duas , & divisio bimembris fit trimembris. Nam qui deportatus retinet libertatem
naturalem , & ea quae sunt iuris gentium, mediam quamdam capitis minutionem patitur, inter eatra quae maxima dicitur, & eam quae minima. hic enim qui minimam patitur, quamvis civitatem & libertatem retineat, id cli statum publicum, libertatem publicam, publica jura civitatis, ut loquitur l. 6.f. de capit. miunt. amittit tamen pristinum statum privatum. Nam vel est emancipatus,& in imagininam servilem quamdam causam deducitur, & amittit jus sui, jus agnationis , L 3. S. I. Er d. I. s.f. de capit. min t. vel adrogatur, & hoc casu omnino non habet liberum caput, quod antea habuit. Et ideo tutela, quae dicitur vis ac potestas in capite libero, finitur adrogatione, Lsi adrogati ,Τ. de tutelis. EAQV E TRIBvs MODIs ACci DI TJ Cives Romani tribus quasi personis olim induebantur, quae a praestantiori parte capita appellantur. habebant enim libertatem, civitatem, familiam; illam a natura, istam a patria, hanc denique a genere, I. DF. de interdict. st relig. quorum trium aliquid qui amisisset, capite minui dicebatur, id est caput amittere, vel statum commutare. Est enim capitis diminutio, prioris status commutatio. Et licet hic triplex capitis di inutio elle dicatur, duplex tantum status constituitur ab Vlp. in Fram tit. de tutel. 6. minima. Publicus unus, qui ratione Reipublicae , privatus alter, qui ratione familiae, id est rei privatae consideratur. Publicus dicitur status civis ; privatus, status hominis. Publicus ab lute &sne ulla adiectione hominis status dicitur, & mutatur clim libertas & civitas amittitur: privatus, cum adjectione hominis status dicitur, g. --πima, infra, hoc tit. & mutatur cum quis familiam mutat, id est cum desinit esse ejus familiae cujus antea fuerat, salvo tamen statu publico, id est salva civitate M libertate, Ly*.D. det. θ' F. de cap. ministi ut hinc rectissime Cujacius dixerit in posteriorib. notis , duobus tantum modis contingere capitis diminutionem , facta bimembri divisione. Ait enim, Capitis diminutio est magna, aut minor, magna comprehendit maximam oc mediam, L i. filius, s de suis S legitim. hered. l. i. f. cvitis,fad Senatusconsulium Teri . Ide ue Iustinianus hoc loco scindens magnam capitis diminutionem in maximam Ze mediam , trimembrem divisionem recte facit.
g. I. Maxima capitis deminutio est, quum aliquis simul & civitatem de libertatem amittit, quod accidit in his qui servi poenae ossiciuntur
atrocitate sentcntiae: vel libertis, ut ingratis erga patronos condemna
tis : vcl qui se ad pretium participandum venundari passi sunt.
g. I I. Minor si ve media capitis deminutio est, quum civitas quidem amittitur, libertas vero retinetur quod accidit ci, cui aqua & igni imterdichium fuerit, vel ei qui in insulam deportatus cit Τ.
QVOD AccIDI et El, c V I AQUA ET IGNI J Obstat t. cognitionum. g. consumitur ,ff. de variis ct extraordinariis cunit. Vbi is cui aqua & igni Interdictum est, libertatem amittere dicitur. Respondeo in d. g. consumitur, libertatem appellari, quam statum sine ulla adjectione appellat Vlpianus in I. I. f. capitisci. ad S natusconsultum Terim2 ut haec sit libertas civilis, & ex jure Quiritium, quae hac me dia capitis di ininutione amittitur, salva libertate naturali, & his omnibus quae sunt ex jure gentium. Φ QII IN INsVLAM DEPORTA Tvs EsTJ Uel qui patitur exilium, quod vice deportationis est, ut Iurisconsultuq loquitur in I. i . f. is demum V. de bonis libem ιar. Exilium enim triplex esse dicitur in I.ys . de interdia cx relegat. aut rtorum locorum
102쪽
CAP. XVI. De capitis deminutione'. Θ
iis revictis, ut Iara fuga, sic lego, non aut lata fuga; ut apud Capitolin. in Maerino
liberum exilium. aut omnium iocorum praeter certum locum. aut insuta vinculam , id est reis legatio. male vulgo omnes libri, aut lata fuga, ut omnium locorum. Nam interdictio omnium locorum praeter certum locum, non est lata fuga, sed est deportatio, vel exilium vice deportationis. Et ineptum glossema de deportatione irrepsit ex mat-gine in contextum in I. exfam, j. si quis rogatus, s ad Trebelr. illo loco, eat liber D-μι, fideicommissim restitui velit. Deportatus enim non amittit electionem, t. eum pater, s. hereditatem ,1. de legatis r. nec ut eligere possit desideratur restitutio Princi pis , ut motus existimabat, qui annotaverat haec verba , liber factus. legendum omnino cui, supple liberorum, aut filiorum , fideicommissium restitui velis. VEL EI QUI 1N INs V M DEPORTAT vs EsTJ Deporratio successit in locum interdictiorus aquae & ignis, i. s. f. ad L Iul. pecvt. Ideoque ad mediam capitis diminutionem pertinet. Sed obstat l. i . s. si quis rogatus .f. ad Senatu se consultum ebest. ubi deportatus post resti tutionem liber factus esse dicitur Ergo antea erat servus, ergo deportatio est maxima capitis minutio. Respondeo cum D Cujacio, in d. s. si quis, legendum esse, cui liberorum, non ut vulgo male, qui liber
factus est. g. III. Minima capitis deminutio est quum S: civitas & libertas retinetur , sed status hominis commutatur. quod accidit in his, qui quum sit juris fuerunt, coeperunt alieno juri subjecti esse, vel contra. g. IV. Servus autem manumissus, Capite non minuitur: quia nultu aput habuit. g. V. Quibus autem dignitas ' magis, quam status permu- sὰtatur, capite non minuuntur: & ideo Senatu motum capite p. deSmat. non minui constat. Quo Vs AvTEM DI c N i T As J Dignitas caput non est, sed ea ablata vel data, honor tantum minuitur vel augetur, l. falsea 33. , se si cui, st. de condit. strinionstrat. Et hinc Modestinus lenatu motum capite non minui probat; quia Ro-
I. Quod autem dictum est, manere cognationis jus & post capidi eminutionem, hoc ita est, si minima capitis deminutio interveniat. ης enim cognatio. nam si maxima capitis deminutio currat, lusQuoque cognationis perit, ut puta servitute alicujus cognati: & ne qui--m , s manumissus fuerit, recipit cognationem. Sed etsi in insulam quis deportatus sit, cognatio solvitur. g. VII. Quum autem ad adgnatos t cla pertineat: ι non simul ad omnes pertinet, sed ad eos tantum qui proxia in 'miore gradu sunt: vel si plures ejusdem gradus sunt, ad omnes , veluti si plures fratres sunt qui unum gradum obtinent:
ideoque pariter ad tutelam vocantur. IDEO E PARITER AD TvTELAM J, Sicut ad successonein legitimam omnes qui in eodem gradu sunt pariter vocantur, ita & ejusdem gradus agnati ad tutelam. Sed ne administratio tutelae in plures divisa negligentius procuretur, ωbet uni decerni, i. 3. 3. in legirimis, s de legitim. ω. quod Sc Iustinianus tam in cog-
103쪽
de his qui in tutela vel curatione sunt. Ita enim intellegemus ceteras personas quae neutro jure tenentur. Ac prius dispiciamus de his, quae
in tutela sunt.' HAEC est tertia personarum divisio , quae pertinet ad eos qui sui juris & potestatis sunt, I. p. de his ariii sunt sui vel a Iur. au eos casve qui neque in potestate parentum, neque in manu, mancipioque sunt, I. Pen. g. I.f. quod. falso tui. t. si pseras, Cod. de petit. here . I. I. Cod. de patri potest. & alibi passim . in quo numero pupillus est; qui ideo ab impubere distinguitur, quod omnis pupillus sit paterfamilias, t. y rillus IV.F. deve .s . non vero omnis impubes. Se quod etiam pupilli nomine non aetas tantum significatur, sed conditionis status; impuberis nomine, aetas sola. Negat tamen C actus eos qui sub tutorum & curatorum potestate agunt, suae potestatis esse, lib. 1i. Obs ct p. 13. idque evincit ex I. obligaH s.f. de oblig. ct aft. l. novam 2o f. de novationib. de l. 2. f. de pollicitationib. quibus omnibus locis ait, patremfam. non aliter obligari posse, aut obligationem novare, quam si sui juris, dc
potestatis sit. Ergo non omnis pateriam. hoc ipse quod paterfamilias est, inquit, sui. juris est ; alioquin in dictis legibus frustra, & perperam addita sui Tent haec verba, sui juris, Ur potestatis. Sed dici potest eos qui in tutela sunt, diverso respectu esse sui juris, & non esse; sunt enim sui juris inspecta potestate patria qua soluti sunt: Et hoc modo quicumque paterfam. est, idem & sui juris eli. Non sunt sui juris inspecta auctorata te tutoris, qua suo arbitrio agere prohibentur ;qub respiciens D. Paulus epist. ad Galatas cap. 4. ait, pupillum a servo non differre. Quauto tempore. inquit, parvulus heres est , non disseri a servo , cum sit dominus omnium , sed sub ι
IN POTEsTATE NON s v NT J Qui sunt suae potestatis, vel sui j ris; his enim verbis, in capite libera non tantum excludit servum, sed etiam liberum hominem si alieni juris st. Et tamen praestantissimus Cujac. eos, qui sub tutoribus , vel curatoribus degunt, non esse suae potestatis, vel juris sui probare tentavit lib. M. Obs. c.rp. 23. Er lib. M. cap. 28. ex I. obligari s. f. de obligat. st action. l. novare 2O. st. de novation. t. a. f. I. f. de pollicitat. quod vix potIum admittere ; quia quamvis non sint suae tutelae, ut loquitur l. quoties, j. I f. de administrat. tutor. sunt tamen suae potestatis , & sui juris. Et quod ait d. I. obligari,fua ρotestatis pubes, dictuin videtur ad differentiam servi, vel impuberis. Suae potestatis igitur, id est homo liber, H. colligere licet ex g i. eiusdem legis, ubi nominatim Iurisconsultus ait servum non possc obligari. Idem quoque dicendum cst de d. l. 1o. novare possunt qui fui Iuris sunt. I ioc enim dicit ad differentiam servi, qui nec peculiarem obligationem sne voluntate domini novare potest l. servus , L. eoaerit. de novat. Eamdem cile sententiam
l. h. g. I. de Pallicitari satis apparet ex contextu.
I. Est autem tutela ut Servius definivitὶ vis ac pote- Ex PAEM Lstas in capite liberoi ad tuendum eum, qui propter aetatem se defendere ncquit, jure civili data ac permissa
EST A V T EM TU T E L AJ Haec vis est auctoritas, vel efficacitas, Gell. lib. s. cap. I9. Tutoribus in pupillos tantam eo auctoritatem potestatemque fas non est. Eadem forma vis Praeturae dicitur in l. i. g. 1.1. dejudic. Plautus Bacchidibus: Postquam quiadem Praetor recuperatores dedit, damnatus demum vi eoactas reddidit. non male igitur
Accursus postismo loco, Vis ad cogendum , potestas ad imperandum. Phaedrus ia
104쪽
Rana vagantes liberis paludibus, Clamore magno Regem petiere a Iove, cui dissolutos mores vi compesceret. M. Tullius Tuscul. s. Vis omnis ae potestas deorum, dc in II. F. de noxasib. a n. Iriss potestas harum actionum hae est. Vim igitur, & potestatem habet tutor in caput liberum, cujus moribus & rebus praelicitur, t. eum phines, f. cum tutar. Τ. de adminis,at. Er peris. tur. Datur enim personae principaliter, rebus vero per consequentias.' i IM c AprTE L et a ii R o J Id est in eaput liberum , quibus verbis excluditur
non soli im servus , sed& filiustam . Nec obstat prinio quod habetur in I.M. f. minores, Cod. de sentent. passis, datum tutorem filio post deportationem patris, rever- α restituto patre beneficio Principis, de consequenter reducto filio in ejus lem
patris potestatem, tutorem csse non delinere. manet enim tutor datus, d. g. misio
res, licEt filius sit in potestate patris ; propter ejusmodi patris distatutos mores, nequitiam, & luxuriam. Nec obstat secun db t. si impuberi, f. de tutoro. Ur curatorib. t. ubi servo impuberi tutor datur; quia ita demum valet illa datio tutoris, si servus qui de statu suo litigat, qui de servitute petitur in libertatem, liber sit; quod eventus litis declaraturus est.' IVRE ei VILI DATA AC PERMIss A J His verbis intelligi leg. xii. rab. viri docti existimant, quae tutelam desert agnatis, ac parentibus permittit tutores dare, I. i.Τ. de testam. tui. Li .F. de legitim. tui. quam in Derpretationem confirmant haec verba, data ac perimissa, ut data reseratur ad legitimam, quae a lege agnatis datur directo; permissa ad testamentariam, quae permitti dicitur parentibus,f. permissum , hoc tit. Verius tamen esse existimo post leges xii. tab. jus civile, id est interpretationem prudentum, constituisse ea quae proprie pertinent ad hanc vim,& potestatem, quam tutores legitimi, dc tostamentarii habent. Et hoc est quod ait Vlp. t. s. f. Imianus, s de administrat. cs' peric. tutor. sormam tutelae fuisIeantiqui tus constitutam, id est antiquo illo jure, quod ab initio post IV. x II. tab. esse coepit, ut loquitur l. I .st de curator . furios' ' I v R E civ ILI DATA AC PE R Mi s s A J Tutela triplex est, legitima, testamentaria ,&dativa. Duae priores ex jure civili, id est ex ice. xl I. tab. descendunt, ι. I. 1. de legitim. tui. l. i. j. de te tam . tutel. Tertia, ex aliis legibus, de quibus infra in triti de Attil. rvt. Datur autem seu desertur legitima rutcla ipso jure, & ipsa Iege dictante, I. s ct d. I. I.f. de legis . tui. Testamcntaria autem ipse iure non datur, sed permittitur leg. x ii. rab. facta potestate parentibus tutores dare filiis , Quos habent in sua potestate, d. I. iss. de testamem. tutel. I. verbis legis no . f. de verb.
Anis nec tantum filiis, sed & nepotibus; s modo tempore facti testamenti sint
sui heredes , vel si post factum testamentum vivo avo, ex secundo capite legis Velleiae succedant. Eo enim casu valet datio tutoris, quasi in hunc casum facta fuerit, quo, tempore mortis avi, sui heredes suturi sunt , ἰ.si hereditas, g. Qui fulum da
g. II. Tutores autem sunt, qui eam vim ac potestatem habent, exque ipsa re nomen ceperunt. Itaque appellantur tutores, quali tuitores atque defensores: sicut aeditui dicuntur, qui aedes tuendur.
g. III. Permissiim cst itaque parentibus liberis impuberibus , quos in potestate habent, testamento tutores dare. Et hoc in filios filiatque Procedit omnimodo. Nepotibus tamen neptibusque ita demum pa-H iij
105쪽
rentes possunt testamento tutores dare, fi post mortem eorum in patris: sui potestatem non sunt rccasuri. Itaque si filius tuus mortis tuae tempore in potestate tua sit, nepotes CX eo non poterunt testamento tuo tutorem habcre , quamvis in potestate tua fuerint : scilicet quia mortuo te, in potestatem patris sui recasuri sunt. g. I V. Quum autem in compluribus aliis causis postumi pro jam natis habentur, N: in hac causa M placuit non minus postumis, quam jam natis testamento tutores dari posse: si modo in ea causa sint, ve si vivis parentibus nascerentur, sui, M in potestate eorum fierent.' s CVM A v TEM IN COMPLVRIBVS J Qtu in utero est, quodammodo . in rerum natura esse existimatur,l. 7. Τ de Dis ct tegitim. l. qui in utero. F. de statu hom. quare ut jure civili, id est interpretatione prudentum, rece atum posse eum institui, si in ea causa si vi si nascatur suus heres sit testatori lic de eodem jure constitutum est, posse ei testamento tutorem dari.
Ex 1N MAc c Avs AJ Qui in utero sunt, id est postumi, si nati sui heteis des futuri sint, recte instituuntur ; siquidem eost mortem parentis nascantur, ex jure civili , si vivo parente, ex lege Iulia Velleia, ut Vlp. docet lib. R . tit M. f.eos qui in utero. Iis igitur tutores quoque dari placuit prudentibus. Itemque his qui postumorum loco sunt, ι. postumorum, s. de injusti rupto, id est nepotibus qui mortuo patre avo vivo succedunt in locum suorum: si modo ex provisione legis VeIIeiat instituti, vel nominaecim exheredati sunt l. r. S. I. l. io. 6. qui silium , β de tostament. tutel. Confirmatur igitur tutela Postumorum qui post mort naseuntur jure civili, ceterorum qui vivo parente agnascuntur, vel quasi agnascuntur , l.
Velleia, ut docet d. f. quisitium, & quod est in j. Ut seq. iit. plane si passumis dederit, .s se legendum, stulti enim sunt qui legunt, posteris) ceteri liberi continentur, id est etiam nepotes, & pronepotes, postumi, & qui postumorum loco fiunt, ut eruditis
g. V. Sed si emancipato' filio tutor a patre testamento d. MMU . tus fuerit, confirmandus est ex scutentia Praesidis omnimodo, i ,''
7 SED si a M A Nc 1 P A TO J Tutela datur jure pauiae potestatis . - λ- .ri,f. de administrat. tutor. non rectὰ igitur datur filio emancipato tutor ia sed Plaetor sequitur judicium patris, dc confirmat tutorem a patre datum, vel L macre, vel ab extraneo, I. Nesennias,f. de excusat. Si modo heressuetit institutus; mater enim videtur potius in rem tutorem darc, quam in personam, L 'Men, f. de te Amm. intol. SED sI EMANCIPATO J Potestas quae parentibus facta est dandi tui tis filiis, ex duplici causa dependet: nimirum ex iure testandi,& ex patria potestate. Hinc sequitur, patrem filio emancipato, aut naturali, id est, ex concubinatunato, tutorem dare non posse. quamquam tamen datio haec non sit omnino inutilas ; solet enim Praetor eorum sequi judicium, qui minus jure testamen in tutores dant, t. I.Τ de confirm. tui. Aliquando omnimodo, id est sine inquisitione, F. de testament. tui. Cr hoc nostro tit. Hoc enim casu, ut elegantet Theophilus, sussicere videtur defuncti patris testimonium. Sed si ab aliis personis, quae jus dandi
non habent, datus fuerit tutor iis quos heredes instituerunt, non aliau qaam cum inquisitione tutor confirmatur I veluti datus ab extringo, I. Nesennius, Τ δε excusat.
106쪽
C A P. XIV. cui te mento tutores dari possunt. 63
vel a matre, d. l. 4. f. de te m. tui. 3cl. 2. f. de coinfirm. t t. vel a patrono, ι. si patronus, eod. vel a patie naturali filio naturali ciri nihil relinquit, i. naturali, Τ. de
cui testamento tutores dari possunt.
DAR I autem potest tutor non solum paterfamilias, sed etiam filius familias
SED E Ti A M v i LI v sr A M. J Licti fili familias sit in potestate patris, pupillum tamen habere potest in sua potestate, l. Lucius Titius ,st . de administrat. -or. l. si filius m. J. de Miel. quoniam in muneribus publicis, quale est tutelae munus , ut probat Iustimarius in Hinc rit. de excusat. tui. infra, filius tam . pro patre-fam. habetur , l. filius m. f. de his qui sunt sui vel ac jur. t. ille a quo . f. D. juncta, LDq. F. a. Senatusco uisum Trebeu.
g. I. Sed Sc servus proprius testamento cum libertate recte tutor dari potest. Sed sciendum cst eum & sine libortate tutorem datum , tacite libertatem di rectam φ accepisse videri, & per hoc recte tutorem esse. Plane si per errorem quasi liber tutor datus sit, aliud dicendum est.
Servus autem alienus pure inutiliter testamento datur tutor : sed ita, quum liber erit, utiliter datur. Proprius autem servus mutiliter eo modo tutor datur. LIBERTATEM DIR pc TAM J Notissimi sunt loci quibus constat fideicommissariam dari non directam, ut in I. Io. g. viri j. de restam . tutet. t. etsi non adscripta , C. de fideicommiss libertatib. quamvis Paulus directam dedisse videatur in I. quero, 6. Lucius Titius ,st . de testam. tui. sorth quoniam hanc fuisse defuncti voluntatem constabat ex his verbis, Lucius Eros tutor esto. Observandum est enim, testatorem qui tutorem dedit, proprio Domine, vel praenomine fuisse vocatum Lucium; ut qui proprio nomine domini ab ipso domino honoratur, sine ulla dubitatione directam libertatem accepisse censeatur. Servi enim libertate donati patroni nomine honorabantur, ut docet Tertuli. in lib. de resurrectione eamis. Sed fideicommissariam competere ex prudentum sententia ait d. l. etsi non a cripta. Paulus tamen directam dabat in specie, d. f. Laetus Titius. Cusus sententiana generaliter probat Iustin. Proponitur igitur hoc loco decisio juris veteris controversis milis decisioni ejusdem Iustiniani, quae extat in I. pen. C. de necessariis fervis hered. insti olim servus proprius ex sententia plurium, ut est in principio fit. de heredis .im fit. insa, inutiliter sine libertate instituebatur;&hoc est, ni 1allor, quod Phoebadius ait in elera Τ. libello conma Arianos , Cirim tegamus , inquit ,servum sine liber pate non posse sp heredem. Sed ex sententia Attilitam veteris Iurisco i sulti , Iustinia nus instituto servo libertatem dedit, & quidcm directam. Eademque ratione ei qui tutor institutus est, directam libertatem competere vult. Nam si dicamus fi--icommissa iam tantum competere, initio non recte tutor datus erit: sed prius praestanda erit libertas, dc deinde incipiet competere tutela, l. qui tutelam. S. I. f. G
107쪽
testam. Di. idque obtinet beneficio Senatusconsulti Dasumiani, ur Paulus exposuit lib. 4. Sent. th. I s. vlt. quod Theoph. non intellexit. Sed hos circuitus vitandos esse monet Iustin. Et eodem tempore servum liberum, & tutorem existere, si jure tutor datus sit. Et observa quaeso quod ait, ct per hoc retae tutorem esse . id est pure tutorem elle ab initio. Eadem ratione rejicit Iustin. Sabini sententiam, qui alienum servum pure testamento utiliter dari tutorem existunabat, eique deferebat fideicommistariam Iibertatem; argumento ducto a proprio servo purε tutore dato. . Sed huie datur hodie directa ex hac decisione, quae dari non potest alieno : in eo igitur qui purc datus est, aut directam voluit eompetere Iustin. aut nullam. LIBERTATEM DIRECTAM J Directa libertas , an fideicommissaria competat, servo proprio sine libertate tutore dato, jure olim controversum est volebant enim alii directam libertatem competere, ut Paulus in I. quaero. g. Lucius Titius, j. do tegi m. tui. alii fideicommissariam tantum, ι. etsi non adscripta, Cod. de fideicommus libertat. I. g neraliter. f. si quis tutorem .sf. de Adeicom liberi. Sed tandem Iustinianus sequutus est sententiam eorum qui volebant directam libertatem comis Petere , l. pen. Cod. δι neces sem. invita licet Iuri rudentia. ut pluribus probat C jacius lib. i8. Obs cap. S.
g. II. Furiosus, vel minor vigintiquinque annis tutor testamento datus, tutor Crit, cum compos mentis , aut major Viginti quinque annis
factus fuerit. g. III. Ad certum tempus , seu ex certo tempore , vel sub conditione , vel ante heredis' institutionem, posse dari tutorem, non dubitatura.
AD c E R Tu M TE M P vs J obstat qubd datio tutoris sit actus legitimus ractus autem legitimi non recipiunt diem neque conditionem , t. actus legitimi os do i juris. Respondeo illud verum esse in dativa tutela, quae a Magistratibus dese tur , l. muro, f. I.1. de mulis, non in testamentaria, de qua hic loquitur, & quae non est actus legitimus. UEL ANTE HEREDII INSTITUTIONEM J An quia tutores non ab herede, sed a testatore protinus proficiscuntur; simul atque aliquis heres extitit, Vt eleganter in l. tutores, F de testam. tui. Et haec quidem ratio placet fatis: nainoc ipse heres, ut est in d. l. tutores, tutor dari potest. Sed eadem ratione directa libertas ante heredis institutionem dari potuit, quoniam a testatore proficiscitur, nec praestatur ab herede. Idem dici potuit de legato per vindicationem, quod rectavia a testatore ad legatarium transit c dicitur in l. a Titio, V. de fura. Et tamen con stat ncque legatum, neque libertatem dari potuisse ante heredis institutionem, vulgato g. ante , infra, de legatis. Respondeo, verissimum esse quod Cujacius docuit ad tit. desidue. tui. in posteriora. notis. nullas sere esse rationes Juris , quae non aliqua ex parte claudicent. Hoc tamen receptum fuit iii legatis de lioertatibus; quia ut ait
d. ν. ante, testamenta ab heredis institutione vim accipiunt. At quando tutor datur, qui &institui dicitur a M. Tull. lib. r. de orat. heros vel dominus instituitur quodammodo , est enim tutor domini vel heredis loco, l. tutor 27. Τ. de adminis . tutor. i. . f. si ρVilli ,sf. de Uurp. ct usucap. l. a. C. de qM Nonib. hac ratione a tutore relictum fideicommissiim , velut ab ipso pupillo Valet, i. peto, 6. mater, f. de leg. a. l. codicillis , f. qui Semproniam os de Uti ct vi fruc. legato, l. s. C. de reb. curis, i. etiam 2o
108쪽
CAP. XV. De legitima adgnatorum tutela. 6s
g. IV. Certae autem rei vel causae tutor dari non potest, . Vrt i quia personae, non causae, Vel rei datur.
CER T,E AvTEM REI J Potest tamen dari tutor rei Syriacae, Vel Africa nae, i. si tamen, 1. de te Lim. tui. Sed hoc modo dividitur tutela per resiones vel provincias, quod permittitur testatori, vel Magistratui I. inter tutores, f. de admirinistri tui. t. a. C. de divid. tuti non autem datur tutor certae rei, vel liti ; sed universitati patrimonii Italici, vel provincialis. C ERTAE AUTEM R E 1 J Tutor datur principaliter personae, rebus autemper consequens , L quia, Is de testam. turi nec rebus quidem certis, sed universitati bonorum pupilli, l. eerrarum , Τ. eod. tit. nisi res separatae, & in diversis provinciis constitutae sint, nec ab uno tutore commode possint administrari, puta, quod aliae sint in Syria, aliae in Africa, i. si tamen, feod. hoc enim calu dividere tutelam per regiones aut provincias permittitur testatori, aut Magistratui, ι. inter tutores,sf. de administrat. tutor. I. a. Cod. de divid. rudi non autem tutoribus ipsis , d. l. 2.
g. V. Si quis filiabus suis vel filiis tutores dederit, etiam postumae vel postumo dedisse videtur: quia filii vel filiae appella- rione postumus vel postuma continetur. Quod si nepotes sint, an appellatione filiorum fit ipsis tutores dati sint dicendum est ut ipsis quoque dati videantur, si modo liberos dixit. Ceterum si filios, non continebuntur. aliter enim filii, aliter nepotes appellantur. Plane si postumis dederit, tam filii postumi, quam ceteri litari continebuntur.
De legitima adgnatorum tutela.
CAP UT XV. OV a B Vs autem testamento tutor datus non sit, his ex lege duodecim
tabularum adgnati sunt tutores, qui vocantur legitimi. g. I. Sunt autem adgnati , cognati per virilis sexus cognationem Conjuncti, quasi a patre cognati: veluti frater eodem L. -i 2 patre natus, fratris filius, neposve ex eo: item patruus & p Otrui filius, neposve ex eo. Atqui per feminini sexus personas Cognatione junguntur , non runt adgnati, sed alias naturali jure cognati. Itaque amitae tuae filius, non est tibi ad gnatus, sed cognatus : dc invicem scilicet tu illi codem jure jungeris : quia qui nascuntur , patris non matris familiam s.
quuntur. LEGITIMI tutores sunt, qui ex lege aliqua descendunt, ait Vlp. lib. Reg. sit. 11 sed per eminentiam legitimi dicuntur, qui a lege x II. tab. introducuntur I seu propalam, id est exprellis verbis, ut agnati; seu per consequentiam, id est ex sentenisu legis sine verbis, ut patroni. Et quamvis testamento tutores dati ex eadem lege
109쪽
descendant, ut hae ratione non improprie legitimi dici possint, argumento t. is j deverb. sign. Hi tamen non legitimi, sed ut speciali nota designentur, dativi dicuntur : quoniam lex x II. tab. confirmat datos a parente. Et haec est vip. mens d. tit. i I. cujus initio legendum, tutores aut legitimi seunt , aut senatusconsiulio constitu ti, aut moribus introducti, vulgo male in omnibus libris , tutores autem legitimi sunt, quod miror Cujacium non emendasse.' TEsTATORE non providente lex providet, ideoque deficiente testamentario tutore, lex xu. tab. proximiorem agnatum tutorem dat filiis,quibus pater non Odit testamento, l. i. ct s. f. de legitim. tui. qui tutor legitimus, sicut & ca tutela
legitima appellatur; quod a lege sine facto hominis, id est sine parentis aut Magistratus ministerio datur. Quamquam enim legitimi tutores dicantur quicumque ex lege aliqua descendunt, apud Vlpianum lib. Rex tit. de tutelis; per eminentiam, amen legitimi dicuntur, qui lege x M. tab. introducuntur propalam, id est expressis verbis, quales sunt agnati. unde si plures sunt a3nati in eodem gradu, omnes ipso jure tutores fiunt, quamvis utilitatis causa administratio tuictae uni dari possit, i. s g. in legitimis , ff. de legitim. tui. Ad agnatos autem cum hereditatis pupillaris commodum pertineat, ad eo temoniis tutelae pertinere dcbet, L secundum nar ram , t. quo tutela, Is de Re jur. quod Ze summa providentia constitutum fuisse ait d. l. i. F. de legitim. tui. ut, nimirum, ii qui sperarent hanc pupilli successionem habere, iidem tuerentur bona pupilli ne dilapidarentur. Notandum tamen est, quod hic Iustinianus de agnatis dicit, id etiam ad cognatos pertinere, postquam scilicet, Novella sιa 1i8. sustulit agnatorum & cognatorum di fierentiam, voluitque omnes pariter ad legitimam luccessionem, & tutelam vocari. SVNT AvTEM A GN ATI J Cognatio vel est Iegitima, vel naturalis. Legitima est, quae per virilis sexus pcrsonas conjungitur, ut Casus ait in coli. tegit Arosa iaca cum L Rom. tit. H. vel qui agnatorum jus habent, ex Vlp. in ι. n. f. v t. f. de Hisnu'. haec agnatio dicitur. Naturalis est, quae per feminini sexus personas nobis coniungitur , communi & naturali nomine cognatio dicitur. Agnatis virilis sexus. Vt nominatim ait vlp. d. tit. desertur tutela lege x O. tab. quamvis lege XII. tab. seminae agnatae sint, s. cr haec quidem, infra, de legitima agnat. seu ess. Sed non semper ubi est successionis emolumentum, ibi & tulciae onus esse debCr , puta interveniente persona , quae tutelam gerere non potest, j. vlt. infra, de legitima patram
g. II. Quod aute in lex ab intestato vocat ad tutelam adgnatos, non hanc habet significationcm , si omnino non fecerit testamentum is, qui poterat tutores dare: sed si quantum ad tutelam pcrtinet , intestatus decesserit. quod tunc quoque accidere intellegitur, quum is, qui datus est tutor,
g. III. Sed adgnationis quidem jus omnibus modis capitis dominu
tione plerumque R pcrimitur. nam adgnatio reuis est nomen. cognationis Vero jus non omnibus modis commutatur: quia civilis ratio civilia quidem jura corrumpere potest, naturalia vero non Utique.
P i. E R V M QVE J Ait plerumque , quoniam minima capitis minutione non
tollitur agnatio, in casibus notaus a Cujacio in notis priorib. cx S. I. inst' de puc g.
110쪽
CAp. XVI. De capitis deminutione. 6
segnat.*. vlt. infra, de gradib. eorat. I. frater, C. de Dotim. tui. l. nec luerum, C. Heurator. fur. I. si ab eo , ι. vlt. C de legitim. hered. PLERvM QVE J Ait plerumque , quia minima capitis diminutio, cujusmodi est emancipatio , certis quibusdam casibus non perimit jus familiae, & consequenter nec jus tutelae ; ut patet in emancipatione Anastasiana, quae neutrum adiamit, i. frater, Cod. de legitim. rutel. l. nec lucrum, Cod. de curat.'rios. Idem quoque obtinet in emancipatione Iustinianea, I. vis. Coae de legitim. heria.
De capitis deminutione. C A P V T XVI.
E Sτ autem capitis deminutio, prioris status commutatio, caque tri
bus modis accidit . Nam aut maxima est capitis deminutio, aut minor, quam quidam mediam Vocant, aut m Inima.
CApur hoc loco dicitur liberum caput, vel persona civis Rom. cujus status, vel ratione Reipublicae, vel ratione familiae, id est iei privatae , consideratur. vi non malε duplex status constituatur, publicus, & privatus. Primus est status civis. Secundus est hominiς duintaxat, ut cleganter Vlp. loquitur lib. Reg. tit. de rurel. 3. minima. Sed prunus proprie status sine ulla adiectione, quo sensu idem Vlp. in I. I. g. capitis, ν. ad SC. Teri Fl. minorem capitis minutionem contingere ait salvo statu. quem statum absolute vocat Vlpianus, Callistratus libertatem vocare videtur in L pen. 6 vlt. f.de extraord.cognit. Et hoc thnsu, maximam capitis diminutionem contingere ait, cum libertas adimitur; & Vlpianus , cum status amittitur. Deportatus Cnim, quamvis retineat libertatem illam, quam naturalem vocamus, quamque peregrini habent; non est tamen liberum caput, quia civili libertate caret, quam non ibium M. Tuli. ut serviat Volateranorum caulae, vocat ex jure diuiritium, in fine orat. pro Caecinna, sed etiam Seneca lib. 3. natur. quaest. Hac res, inquit, essest non ex
jure Quiritium libertim , sed ex jure natura. Et Marcianus Iurisconsultus in ι. s. 6 vis. F. degitu hom. suasitum est, inquit, si ancilla praegnans manum σε sit, deinde ancilla postea facta, aut civitate expulsea pepererit, liberum an servum pariat. Expulla civitate, est deportata, L .f. de legationib. quam parum aut nihil ab ancilla distare Mariscianus docet, dum quaerit, an liberum caput, id est civem Rom. parere postit. Exliis apparet, vel civitate amissa mutari proprie statum, S libertatem quodammodo amitti,& ita contingero maximam capitis minutionem; quia mutatur status, vel libertas civis; status publicus, libertas publica, quae respectu Reipublicae consideratur. At quoties mutatur status hominis dumtaxat, status privatus familiae, quem homo privatim habet in familiat tunc contingit minor capitis minutio , salvo statu publico, salva libellate publica. Et ita duobus tantum modis contingit capitis minutio, ut rectissimὶ Cujac. in posterioribus notis. Verum enimvero, ut suris di visionem, quam nostri bimembrem faciunt, non inelegant ei Aulonius fecit
trimembrem; ut duplex sit jus publicum; aliud sacrum, quod consilit in faciis, S sacerdotibus; aliud quod consistit in Magistratibus: quod S in jure i xpe fieri docet idem praestantisi vir M. is obscap. 33. Sic magna capitis minutio scinditur in