장음표시 사용
91쪽
.18 IN ST IT. D. IV ST IN. LIB. I.
hebit 'inpotestiit e , quia postliminium fingit eum, qui captus est, semper in civitate fuisse. Si vero ibi decesserit, exinde, ex quo captus est parer, filius sui juris fulta videtur. Ipse quoque filius, neposve si ab hostibus captus fuerit,similiter dicimus propter jus postliminii jus quoque potestatis parentis in suspenso esse. Dictum est autem postliminium a limine,&post. Vnde eum qui ab hostibus captus in fines nostros postea pervenit , postliminio reversum rccte dicimus. Nam limina licut in domibus finem quemdam faciunt: sic & imperii finem limen esse veteres volucrunt. Hinc & limes dictus est, quasi finis quidam leterminus : ab eo postliminium dictum, quia eodem limine revertebatur, quo amissus fuerat. Sed S qui captus victis hosti- Τὰ plari Lbus recuperatur, postliminio rediisse existimatur. δον Laagnos HABEBIT IN POTEST AT EJ Recte liberos, nam&nepotes ex matrii nonio filii susceptos recipit cum filio captivus; quo casu ei invito sat heredes agnascuntur, L in bello, g. medio, j. de captiv. postlim. quod adeo verum est. ut quamvis filium numquam habuerit ua potestate, captus nempe uxore praegnante relicta , & mox natus filius filium susceperit: reversas tamen avus omnia jura nepotis perinde capiet, ac sii filio nato in captivitate fuisset, in I. χι.ε. eod. tit. decvt. ct postlim. male Florentini , ac si Alius natus esset, sine ullo tensu.
g. VI. Praeterea emancipatione ' quoque desinunt libcri in potestate parentium esse. Sed emancipatio antea quidem vel per antiquam lcgis observationcm prociactat , quae per imaginarias venditiones & inter- Cedentes manumissiones celebrabatur, mi ex Imperiali rescripto V. Nostra autem providentia & hoc in melius per constitutionem reformavit, ut fictione pristina explosa, recta via ad comperentes Iudices vel Magistratus, parentes intrent :&sic filios suos, Vel filias, vel nepotes, vel neptes , ac deinceps, sua manu dimitterent. Et tunc ex edicto Praetoris in Ilii jus filii . vel filiae, vel nepotis, Vel neptis bonis, qui, vel quae a parente ananumissus, vel manumissa fuerit, eadem Jura praestantur parenti, quae tribuuntur patrono in bonis liberti. Et praeterea si impubes sit filius, vel filia, vel cetcri, ipse parcns ex manumissione tutelam ejus nanciscitur. PRAE TE REA EMAN cI PATIONE J Emancipatio est triplex, Anast sana, Iustinianea, & legitima. Legitima est imaginaria venditio liberorum quae fiebat olim per aes & libram, certis solemnibus verbis , dc libripende, & quinqudi testibus Romanis pciesentibus, ut docet Vlpianu S d. tit. Io. non adnumerato pretIo , alioquin non fuisset imaginalia venditio , ι. imaginaria, s de Reg. jur. sed appensonuino. Anastasiana est, quam explosis si, lemnibus iis , & imaginariis venditionibus, Anastasius fieri voluit ex rei cripto solo Pi incipis ad preces patris emisso, Mpostea insinuato Magistratui competenti a. pen. Cod. de emancipat. Iustinianea deni-oue est, quam sine rescripto Principis fieri Iustinianus permuit, apud quemcum-
92쪽
que Magistratum competentem ; cui nempe lege, aut legis consuetudine 'datumst. ut ad eum pater profiteatur filium suum sui juris , de suae potestatis esse velle, L . C. de emancipat. Porro ex tribus istis emancipationis speciebus, sola legitima cum capitis diminutione fiebat, ut plenius docet C acius ad Vlpianum in stram.
VEL Ex I M p ERI A L I R E sc R I P T O J Hanc emancipationem introduxit Anastasius i. pen. C. de emancipat. Sed haec verba parum commodὶ explicasse videtur Theoph. illo loco, hac autem peragebantur sine Imperiali rescripto. . - riis 1 -- ὰ, δίχα εὐγλικυας quid si pro legas AT, vel διχα adverbium sumas , hoc sensii : Hac autem fiunt separatim , ct seorsim, per Imperiale rescriptum.
g. VII. Admonendi autem sumus, liberum arbitrium esse κω c. . i. ei qui filium, & ex eo nepotem vel neptem in potestate h. M-- bcbit, filium quidem potestate dimittere, nepotem Vero vel neptem retinere. Et e converse filium quatim in potestate re zinere, nepotem Vero Vel neptem manumittere , vel omnes siti juris emere. Eadem & de pronepote & pronepte dicta esse intellegantur. g. VIII. Sed etsi pater filium, quem in potestate habet, avo vel proavo naturali secundum nostras constitutiones super his habitas, in adoptionem dederit: id est, si hoc ipsam actis intervenientibus apud competentem Iudicem manifestaverit, praesente eo qui adoptatur, & non Contradicente, necnon eo praesente, qui adoptat, solvitur jus potestatis patris naturalis: transit autem in hu3usmodi parentem adoptivum, in cuws persona & adoptionem esse plenissimam antea diximus. . ψ. IX. IlIud autem stire oportet, quod si nurus tua ex fit,o tuo conceperit, & filium postea emancipaveris, vel in adoptionem dederis, praegnante nuru tua: nihilominus quod ex ea nascitur, in potestate tua na-stitur. Quod si post emancipationem vel adoptionem conceptus fuerit, patris sui emancipati vel avi adoptivi potestati subicitur. Et quod neque naturales liberi, neque adoptivi ullo pena modo 'φ possunt cogere parentes, de potestate sua eos dimittere.
ULLO pENE MODO J Hoc ideo ait quoniam sunt quidam casus, quibas coguntur parentes liberos emancipare, diligentius notari ab Accursio.
TRANfEAMus nunc ad aliam divisionem personarum. Nam ex his personis, quae in potestate non sunt , quaedam vel in tutela sunt, Vel in curatione, quaedam neutro jure tenentur. Videamus ergo
93쪽
de his qui in tutela vel curatione sunt. Ita cnim intellegemus ceteras Persenas quae neutro jure tenentur. Ac prius dispiciamus de his, quae
in tutela sunt.' HAEC est tertia personarum divisio, quae pertinet ad eos qui sui juris de potestatis sunt , I. .F. de his qui funi sui vel al. 3vr. as eos casve qui neque in potestate Parentum, neque in manu, mancipioque sunt, i. pen. g. 1.1f. quod . falso tui. t. si ρ tas, Cod. de petit. hered. l. I. Od. de pam. potest. de alibi passim . in quo numero pupillus est; qui ideo ab impubere distinguitur, quod omnis pupillus sit paterfamilias, t. pupillus 139. Τ. deverb. si . non vero omnis impubes. de quod etiam pupilli nomine non aetas tantum significatur, sed conditionis status; impuberis nomine, aetas sola. Negat tamen Cujacius eos qui sub tutorum & curatorum potestate agunt, suae pO- testatis esse, lib. 1 i. obsαφ. 13. idque evincit exi. obligari ι .F. de oblig. est in. t. novare 2o .f. de novationib. dc I. 1. f. de pollicitationib. quibus omnibus locis ait, patremfam. non aliter obligari poste, aut obligationem novare, quam si sui juris, de
potestatis sit. Ergo non omnis Pateriam. hoc ipso quod paterfamilias est, inquit, sui. juris est ; alioquin in dictis legibus frustra, de perperam addita fuissent haec verba, sui Iuris, or potestatis. Sed dici potest eos qui in tutela sunt , diverso respectu esse sui juris, & non esse; sunt enim sui juris inspecta potestate patria qua seluti sunt: Et hoc modo quicumque paterfain. est, idem 3c sui juris est. Non lunt sui juris inspecta auctoritate tutoris, qua suo arbitrio agere prohibentur ;qub respiciens D. Paulus epist. ad Galatas cap. 4. ait, pupillum a servo non differre. Quanto te ore , inquit, parvulus benes est , non dissert a servo , chm ' dominus omnium , sed sub tu
QUAE IN POTEsTATE NON s v N T J Qui sunt suae potestatis, vel sui j risi liis enim verbis, in capite libero, non tantum excludit servum, sed etiam liberuiri hominem si alieni juris sit. Et tamen praestantissimus Cujac. cos, qui sub tutoribus, vCl curatoribus degunt, non esse suae potestatis, vel juris sui probare tentavit lib. 2I. Obs cap. 1;. er lib. 1 t. cap. 28. ex l. obligari s. f. de obligat. ct action. l. novare 2o. β. de novation. l. a. f. I. f. de pollicitat. quod vix possum admittere ; quia quamvis non sint suae tutelae, ut loquitur l. quoties, g. r. 1. de administrat. rutor. sunt tamen suae potestatis, & sui juris. Et quod ait d. l. obligari ,fua ρotestatis pubes, dictum videtur ad disserentiam servi, vel impuberis. Suae potestatis igitur, id est homo liber. H. colligere licet ex j i. eiusdem legis, ubi nominatim Iurisconsultus ait servum non possc obligari. Idem quoque dicendum cst de d. l. ro. novare possιnt qui sui juris sunt. Hoc enim dicit ad differentiam servi, qui nec peculiarem obligationcm sne voluntate domini novarc potest, L servus ,L. ea rit. de novat. Eamdem esse sententiam l. h. g. I. de Pollicitat. satis apparet ex contextu.
g. I. Est autem tutela ut Servius definivitὶ vis ac pote- Ex P t. stas in capite libero in ad tuendum eum, qui propicr aetatem se ' ' defendere nequit, jure civili data ac permissa
EST A V T E M TV T E L AJ Haec vis est auctoritas, vel efficacitas, Gell. lib. . cap. I9. Tutoribus in pupillos tantam esse auctoritatem potestatemque fas non est. Eadem forma vis Praeturae dicitur in l. 1. g. i. f dejudic. Plautus Bacchidibus: Postquam quiadem Praetor recuperatores dedit, damnatus demum vi eoactus reddidit. non male igitur
cursius postremo loco, Vis ad eoxendum , potestas ad imperandum. Phaedrus in
94쪽
Rana vagantes liberis paludibus,
Clamore magno Regem petiere a Iove, - Ei dissolutos mores vi compesceret. I. Tullius Tuscul. s. Vis omnis ae potestas deorum, dc in I. I. Τ de noxasib. asson. Visct potestau haram actionum hae est. Vim igitur, & potestatem habet tutor in caput liberum, cujus moribus & rebus praeticitur, I. cum plures , f. cum tutor. f. de administrat. ct peris. μι. Datur enim personae principaliter, rebus vero per consequentias.' i IN CApi TE LI B E no J Id est in eaput liberum, quibus verbis excluditur non solum servus , sed & filiusfam. Nec obitat primo quod habetur in I.An. f. minores, Od. de sement. passis, datum tutorem filio post deportationem patris , rever-λα restituto patre beneficio Principis,& consequenter reducto filio in ejus clem
patris potestatem, tutorem esse non delinere. manet enim tutor datus, d. g. minores uicet filius sit in potestate patris , propter ejusinodi patris ditatutos mores, ne inquitiam, & luxuriam. Nec obstat secundd l. si impuberi, f. de tu rib. σcuratorib. dat. ubi servo impuberi tutor datur; quia ita demum valet illa datio tutoris, si servus qui de statu suo litigat, qui de servitute petitur in libertatem, liber sit, quod eventus litis declaraturus est.' IVRE cIVIO DATA A C pE RM I s s A J His verbis intelligi lcg. x Ii. rab. viri docti existimant, quae tutelam desert agnatis, ac parentibus permittit tutores dare, l. t.1. de testam. tui. I. 1 .F. de legitim. tui. quam interpretation in confirmant haec verba, data ac permissa ; ut data reseratur ad legitimam, quae a lege agnatis datur directb; permissa ad testamentariam, quae permitti dicitur parentibus , f. permissum, hoc tiri Vcrius tamen esse existimo poli leges x II. tab. jus civile, id est interpretationem prudentum, constituisse ea quae proprie pertinent ad hanc vim, & potestatem, quam tutores legitimi, & testamentarii habent. Et hoc est quod ait Vlp. l. s. g. Iulianus , Τ. de administrat. ct perio. tutor. sormam tutelae fuisse antiqui tus constitutam, id est antiquo illo jure, quod ab initio post leg. x O. tab. esse coepit, ut loquitur I. I. f. de curatarib.furios.' ' I v RE civ I DATA Ac p E R M i s s A J Tutela triplex est, leaitima, testamentaria, & dativa. Duae priores ex jure civili, id est ex leg. xu. tab. descendunt, ι. I.F. de legitim. tui. I. r.j. de te tam . tutet. Tertia, ex aliis legibus, de quibus insta in tit. de Attil. rat. Datur autem seu desertur legitima tui cla ipso iure, & ipsa lege dictante, I. s. ct d. l. I.f. de legitim. tui. Testamentaria autem ipso jure non datur, sed permittitur leg. x II. tab. facta potestate patentibus tutores dare filiis , quos habent in sua potestate, d. I. il de testimem. tutel. l. verbis legis no . f. de velis. signis nec tantum filiis, sed & nepotibus; si modo tempore facti testamenti sint sui Seredes , vel si post factum testamentum vivo avo, ex secundo capite legis Velleiae succedant. Eo enim casu valet datio tutoris, quali in hunc casum facta fuerit, quo, tempore mortis avi, sui heredes futuri sunt, i. si hereditas, ε. quislium β. de
g. II. Tutores autem sunt, qui eam vim ac potestatem habent, exque ipsa re nomen ceperunt. Itaque appellantur tutores, quali tuitores atque defensores: sicut aediu dicuntur, qui aedes tuentur.
g. II I. Permissum est itaque parentibus liberis impuberibus , quos in potestate habent, testamento tutores dare. Et hoc in filios filiasque Procedit omnimodo. Nepotibus tamcn neptibusque ita demum p hi iij
95쪽
61 IN S ΤΙΤ. D. IVS TIN. LIB. I.
rentes possunt testamento tutores dare, fi post mortem eorum in patris. sui potestatem non sunt recasuri. Itaque si filius tuus mortis tuae tempore in potcstate tua sit, nepotes ex eo non poterunt testamento tuo tutorem habere, quamvis in potestate tua fucrint i scilicet quia mortuo te, in potestatem patris sui recasuri sunt. g. IV. Quum aulcm in compluribus i aliis;ausis postumi pro jam natis habentur, & in hac causa ε placuit non miniis postumis, qciam jam natis testamcnto tutores dari posse: si modo in ea causa sint , ut si vivis parentibus nascerentur, sui, & in potestate eorum fierent.
CvM AvTEM IN COMPLURIBUS J Qui in utero est, quodammodo. in rerum natura esse existimatur , l. 7. f. de suis ct tegitim. l. qui in utero, f. de statu hom. quare ut jure civili, id est interpretatione prictentum, receptum posse eum sinstitui, si in ea causa sit ut si nascatur suus heres si testatori , lac & eodem jure constitutum est, posse ei testamento tutorem dari. ET IN HAC c Avs AJ Qui in utero sunt, id est postumi, si nati sui hereis des futuri sint, recte instituuntur , siquidem Post mortem parentis nascatitur, ex jure civili; si vivo parente, ex lege Iulia Velleia, Vt Vlp. docet lib. Rz. tit 21. g.eos qui in utero. Iis igitur tutores quoque dari placuit Prudentibus. Itemque his qui . postumorum loco sunt, l.po montis , Τ. de injusso rupto, id est nepotibus qui mortuo patre avo vivo succiaunt in locum sitorum : si modo ex provisione legis Velleiae instituti, vel nominatim exheredati sunt ,. l. i. f. I. I. ro.*. qui filiam, P de te stament. tutel. Confirmatur igitur tutela postumorum qui post mortem naseuntur jure civili, ceterorum qui vivo parente agnascuntur L vel quasi agnascuntur, l.
Velleia, ut docet d. q. quisbum, de quod est in *. -.seq. sit. plane si passumis dederit, . sic legendum, stulti enim sunt qui legunt, posteris in ceteri liberi continentur, id est etiam nepotes, & pronepotes, postumi, de qui postumorum loco sunt, ut cruditissime Accurs adnotaVit.
g. V Sed si emancipator filio tutor a patre testamento d. M ULtus fuerit, confirmandus est cx sententia PraesidaS Omni modo, finis. id est, sine inquisitione.
7 SED sI E M A Nc I P ATO J Tutela datur jure patriae potestatis l. - - ri, is de admini'at. tutor. non recta igitur datur filio emancipato tutor , sed Praetor sequitur judicium patris, & confirmat tutorem a patre Δια- ,.vel L macre, vel ab extraneo, ι. Nesennias, s de excusat. Si modo here laetit institutus; mater enim videtur potius in rem tutorem dare, quam in personam, L paten, Τ dae testament. tutoL' 7 SED SI EMAN cIpAToJ Potinax quae parentibus facta est dandi tui ris filiis, ex duplici causa dependet: nimirum ex iure testandi, & ex patria pote state. Hinc sequitur, patrem filio emancipato, aut naturali, id est, ex concubinatu enato, tutorem dare non posse. quamquam tamen datio haec non sit omnino inutilis ; solet enim Praetor eorum sequi judicium, qui minus Jure testameato tui res dant , LI.Τ. de confirm. tui. Aliquando omni modo, id est sine inquisitione, F. de restament. tui. ct hoc nsistro tit. Hoc enim casu, ut elegantet Theophilus, iussicere videtur deflua sti patris testimonium. Sed si ab aliis persenis, quae jus dandi non habent, datus fuerit tutor iis quos heredes instituerunt, non alias quam cum inquisitione tutor coafirmaturi veluti datus ab extraneo, ι. NO--, Τ. de excusat
96쪽
C A P. XIV. Qui te mento tutores dari possunt. 63
vel 1 matre, d. l. ab .f. de tegam. fui. dc l. 2. f. de c--m. -. vel a patrono, I. si patrenus, eod. vel a patie naturali filio naturali cui nihil relinquat, t. naturali, f. de
ui testamento tutores dari possunt.
DARI autem potest tutor non solum paterfamilias, sed etiam filius- familias
SED ETI AM vi Livsv A M. J Litat filiusfamilias sit in potestate patris, pupillum tamen ha re potest in sua potestate, L Lucius Titius ,sf. de administrat. tutor. l. si flius m. J. de mtes. quoniam in muneribus publicis, quale est tutelae munus, ut probar Iustinianus in princ. tit. de excusat. rvt. infra, filiustam . pro patre tam . habetur, l. Alius m. F. de his quisunt sui vel ac jur. i. ille a quo . f. m. juncta, LDq. f. a/ Senatusconssultum Trebell.
g. I. Sed & servus proprius testamento cum libertate recte tutor dari potest. Sed sciendum cst eum & sine libertate tutorem datum , tacite libertatem directam Raccepisse videri, Sc per hoc recte tutorem esse. Plane si per errorem quasi liber tutor datus sit, aliud dicendum est.
Servus autem alienus pure inutiliter testamento datur tutor : sed ita, quum liber erit, utiliter datur. Proprius autemservus mutiliter eo modo tutor datur. LIBERTATEM DIREc TAM J Notissmi sunt loci quibus constat fideicommissariam dari non directam, ut in l. Io. f. vlt. β. de restam . tutel. t. etsi non adscripta, C. de fideicommi . libentato. quamvis Paulus directam dedisse videatur in I. quero, β. Lucius Titius ,st . de testam. tui. forte quoniam hanc fuisse defuncti voluntatem constabat ex his verbis , Lucius Eros tutor esto. Observandum est enim, testatorem qui tutorem dedit, proprio nomine, vel praenomine fuisse vocatum Lucium; ut qui proprio nomine domini ab ipso domino honoratur, sine ulla dubi- ratione directam libertatem accepisse censeatur. Servi enim libertate donati patroni nomine honorabantur, ut docet Tertuli. in lib. de resurrectione camis. Sed fideicommissariam competere ex prudentum sententia ait d. l. res non adscripta. Paulus tamen directam dabat in specie, d. g. eius Titius. Cujus sententiam generaliter probat Iustin. Proponitur igitur hoc loco deci fio juris vetcris controversi similis decisioni eiusdem Iustimam, quae extat in I. pen. C. de necessiriis servis hered. instit olim servus proprius ex sentencia plurium, ut est myrincipio tit. de heredib. imstit. insis, inutiliter sine libertate instituebatur ;&hoc est, ni 1allor, quod Phoebadius ait in elerant . libello contra Arianos, Cum legamus, inqui t , servum sine liberipate non posse esse heredem. Sed ex sententia Attilicini veteris Iurisconsulti, Iustinianus instituto servo libertatem dedit, & quidem directam. Eademque ratione ei qui tutor institutus est, directam libertatem compercre vult. Nam si dicamus fi-aei commissariam tantum competere, initio non recte tutor datus erit: sed prios praestanda erit libertas, & deinde incipiet competere tutela, l. qui tutelam. S. I. Τ δε
97쪽
testam. tui. Idque obtinet beneficio Setiatusconsulti Dasurruam, v Paulus exposuislib. . Sent. tit. I s. g. vlt. quod Theoph. non intellexit. Sed hos circuitus vitandos est e monet Iustin. Et eodem tempore servum liberum, & tutorem existere, si jure tutor datus sit. Et observa qu. eso quod ait, est per hoc recte tutorem esse . id est pure tutorem elle ab initio. Eadem ratione rejicit Iustiti. Sabini sententiam, qui alienum servum purE testamento utiliter dari tutorem existimabat, eique deserebat fidei commissariam libertatem; argumento ducto a proprio servo purὶ tutore dato. Sed huic datur hodie directa ex hac decisione, quae dari non potest alieno : in eo igiatur qui pure datus est, aut directam voluit eompetere Iustin. aut nullam. LIBERTATEM DIRECTAM J Directa libertas , an fidei commissaria. competat, servo proprio sine libertate tutore dato, jure olim controversum est. volebant enim alii directam libertatem competere, ut Paulus in L quam eius Titius, J. de testam. rvt. alii fideicommissariam tantum, etsi non adscripta, Cod. defaeicommils libemti. I. g ne sit r. g. si quis tutonem .sf. de fideicom. liberi. Sed tandem Iustinianus sequutus est sententiam eorum qui volebant directam libertatem comis petere., L pen. Cod. de neces serv. invita licet Iurisprudentia, ut pluribus probat Cu-jacius lib. I 8. Obs cap. S.
g. II. Furiosus, vel minor vigintiquinque annis tutor testamento datus, tutor Criz, cum compos mentis , aut major Viginti quinque annis
factiis fuerit. f. III. Ad certum tempus', seu ex certo tempore , Vel sub Conditione , vel ante heredis' institutionem, posse dari tutorem , non dubitatura AD c E R TUM TE My vs J obstat qubd datio tutoris sit actus lepicimus ractus autem legitimi non recipiunt diem neque conditionem , t. actus legitimi of da Reg. juris. Respondeo illud verum esse in dativa tutela, quae a Magistratibus dese tur , l. muto, f. I.f. de tutelis, non in testamentaria, de qua hic loquitur, & quae
non est actus legitimus. UEL ANTE HE R E DI s I N.sT I T UT ION EM J An quia tutores non ab
herede, sed a testatore protinus proficiscuntur i, simul atque aliquis heres extitit, ut eleganter est l. tutores, Τ. de testam. tui. Et haec quidem ratio placet fatis: nam& ipse heres, ut est in d. l. tutores, tutor dari potest. Sed eadem ratione directa libertas ante heredis institutionem dari potuit, quoniam a testatore proficiscitur . nec praestatur ab herede. Idem dici potuit de legato per vindicationem, quod rectavia a testatore ad legatarium transire dicitur in l. a Titio, F. de stiri. Et tameta constat ncque legatum, neque libertatem dari potuisse ante hercdis institutionem, vulgato g. ante, infra, de legatis. Respondeo, verissimum esse quod Cujacius docui ead tit. desidi c. tui. in posteriora. notis. nullas fere esse rationes j uris, quae non aliqua
ex parte claudicent. Hoc tamen receptum fuit iii legatis dc libertatibus; quia ut ait d. g. ante, testamenta ab hercssis institutione vim accipiunt. At quando tutor datur, qui de institui dicitur a M. Tull. lib. r. de orat. heres vel dominus insti tuitur quodammodo , est enim tutor domini vel heredis loco, t. tutor 27. f. de administri tutor. l. . f. si pupilli , j. de Uurp. ct usucap. l. a. C. de qua dono. hac ratione a tutore relictum fideicommistum, velut ab ipso pupillo valet, L peto, mater, f. de leg. a. l. codicillis , f. qui Semproniam a. de νμσUistuc. legato. i. pC. de reb. credis, i. enam 2o
98쪽
CAP. XV. De legitima adgnatorum tutela. 6s
g. IV. Certae autem rei vel causae tutor dari non potest, b Vrit 3 quia personae, non causae, vel rei datur.
CERTAE AVTEM REI J Potest tamen dari iuror rei Syriacae, Ves Africanae, L si tamen, 1. de testam. tui. Sed hoc modo dividitur tutela per regiones v I provincias, quod permittitur testatori, vel Magistratui I. inter tutores, F. de ad ianistri tui. l. a. C. de divid. tuti non autem datur tutor certae rei, vel liti I sed universitati patrimonii Italici, vel provincialis. s CERTAE AvTEM RE IJ Tutor datur principaliter persenae, rebus autem er consequens, t. quia, s de testam. tun nec rebus quidem certis, sed universitati onorum pupilli, l. certarum , feod. tit. nisi res separatae,& in diversis provinciis constitutae sint, nec ab uno tutore commodε possint administrari, puta, quod aliae sint in Syria, aliae in Africa, t. si tamen, f. eod. hoc enim casu dividere tutelam pec
regiones aut provincias permittitur testatori, aut Magistratui, l. inter tutores,=de ad ministrat. tutor. l. 2. Cod. de divid. tui. non autem tutoribus ipsis, d. l. 2.
g. V. Si quis filiabus suis vel filiis tutores dederit, otiam postumae vcl postumo dedisse videtur: quia filii vel filiae appellatione postumus vel postuma continetur. Quod si nepotes sint, an appellatione filiorum & ipsis tutores dati sint dicendum est ut ipsis quoque dati videantur, si modo liboros dixit. Ceterum si filios, non continebuntur. aliter enim filii, aliter nepotes appellantur. Plane si postumis dederit, tam filii postumi, quam ceteri hiari continebuntur.
De legitima adgnatorum tutela. C A P V T XV.
OV i a Vs autem testamento tutor datus non sit, his ex lege duodecim
tabularum adgnati sunt tutores, qui vocantur legitimi. g. I. Sunt autem adsnati', cognati pcr virilis sexus cogna- η ' Itionem Cons uncti, quasi a patre cognati: Veluti frater eodem tabia D apatre natus, fratris filius, neposve ex eo : item patruus S pa- ω βηψ.trui filius, neposve ex eo. Atqui per feminini sexus personas Cognatione junguntur , non sunt adgnati, sed alias naturali juru cognati. Itaque amitae tuae filius, non cst tibi ad gnatus, sed cognatus: & invicem scilicet tu illi eodem Jure junge riS : quia qui nascuntur , patris non matris familiam s.
quuntur. LEGITIMI tutores sunt, qui ex lege aliqua descendunt, ait Vlp. M. Reg. iit. II sed per eminentiam legitimi dicuntur, qui a lege xu. tab. introducuntur I seu propalam, id est expressis verbis, ut agnati; seu per consequentiam, id est ex senten- legis sine verbis, ut patroni. Et quamvis testamento tutores dati ex eadem lege
99쪽
descendant, ut hac ratione non improprie legitimi dici possint, argumento I. iso. f. deverb. sign. Hi tamen non legitimi , sed ut speciali nota designentur, dativi dicuntur: quoniam lex x Ir. tab. confirmat datos a parente. Et haec est Vlp. mens d. tiri a I. cujus initio legendum, tutores aut legitimi seunt, aut senatusconsulto constituti. aut moribus introducti, vulgb male in omnibus libris, latores autem legitimi sunt, quod miror Cujaciuin non emendasse.' TEsTATORE non providente lex providet, ideoque deficiente testamentario tutore, lex xH. tab. proximiorem agnarum tutorem dat filiis, quibus pater non dedit testamento, l. i. oeci. f. de te tim. tui. qui tutor legitimus, sicut & ca tutela
legitima appellatur; quod a lege sine facto hominis, id est sine parentis aut Magi
stratus ministerio datur. Quamquam cnim legitimi tutores dicantur quicumque ex lege aliqua descendunt, apud Vlpianum lib. Reg. tit. de tutelis; per eminentiamaamen legitimi dicuntur, qtu lege x O. rab. introducuntur propalam, id est expressis verbis, quales sunt agnati. unde s plures sunt aῖnati in eodem gradu, omnes ipsb jure tutores fiunt, quamvis utilitatis causa administratio tutelae uni dati postit, l. s. s. in legitimis , Τ. de legitim. tui. Ad agnatos autem cum hereditatis pupillaris commodum pertineat, ad cos temoniis tutelae pertinere dcbet, L secundum naturam , l. quo tutela, f. de Rei jam quod & summa providentia constitutum fuisse ait d. l. I. f. delegitim. rvt. ut, nimirum, ii qui sperarent hanc pupilli successionem habere, iidem tuerentur bona pupilli ne dilapidarentur. Notandum tamen est, quod hic Iustinianus de agnatis dicit, id etiam ad cognatos pertinere, postquam scilicet, Novellia sua Ii8. sustulit agnatorum & cognatorum visterentiam, voluitque omnes paritet ad legitimam successionem, & tutelam vocari SVNT AvTEM A GNATI J Cognatio vel e egitima, vel naturalis. Legiti ina ςst, quae per virilis sexus personas conjungitur, ut Caius ait in coli. legit Agosaiaca cum L Rom. tit. ii. vel qui agnatorum jus habent, ex Vlp. in L ia. f. v t. C. de ritu εἰμ'. haec agnatio dicitur. Naturalis est, quae per seminini sexus petaonas nobis coniungitur, dc communi & naturali nomine cognatio dicitur. Agnaris virilis sexus. Vt nominatim ait vi p. d. tit. defertur tutela lege X I I. tab. quamvis lege X II. tab seminae agnatae sint, g. Ohac quidem, infra, de legitima quar. fuc g. Sed non sempet ubi est succestionis emolamentum, ibi δc tutelae onus esse dzbcr, puta inter v niente persona , quae tutelam gerere non potest, S. vlti infra, de legitima patron
g. II. Quod autem lex ab intestato vocat ad tutelam ad- Ex I. gnatos, non hanc habet significationem , si omnino non fecerit testamentum is, qui poterat tutores dare: sed si quantum ad tutelam pcrtinet , intestatus dcccsserit. quod tunc quoque accidere intellegitur, quum is, qui datus est tutor,
g. III. Sed adgnationis quidem sus omnibus modis capitis deminu
tione plerumque R pcrimitur. nam adgnatio furis est nomen. cognationis Vero jus non omnibus modis commutatur: quia clVilis ratio civilia qui dem lura corrumpere porcst, naturalia vero non Utique.
P I. ER v r. QSE J Ait plerumque , quoniam minima capit S minutione non
Ilitur aznatio, in casibua notatis a Cujacio in notis priorib. ς S. I. ins 'de puccess
100쪽
CAp. XVI. De capitis deminutione. 6
. Plat. q. vlt. infra, de gradib. GPat. ι. frater, C. de legitim. tui. l. nec lucrum, C. Hrurator. fur. I. si ab eo, ι. vlt. C de legitim. hered. PLERVM QVE J Ait plerumque , quia minima capitis diminutio, cujusmodi est emancipatio, certis quibusdam casibus non perimit Jus familiae, & consequenter nec jus tutelae; ut patet in emancipatione Anastasiana, quae neutrum adiamit, L frater, Cod. de legitim. rutet. l. nec lucrum, Od. de curat. furios. Idem quoque obtinet in emancipatione Iustinianea, I. vis. Cod. de legitim. heria.
E Sτ autem capitis deminutio, prioris status commutatio, eaque tri
bus modis accidit . Nam aut maxima est capitis deminutio, aut minor, quam quidam mediam vocant, aut minima.
CA PVT hoc loco dicitur liberum caput, vel persona civis Rom. cujus status, vel ratione Reipublicae, vel ratione familiae, id est rex privatae , consideratur. vi non male duplex status constituatur, publicus, & privatus. Primus est status civis. Secundus est hominis dumtaxat, ut cleganter Vlp. loquitur lib. Reg. tit. de iuret. 3. minima. Sed primus propriἡ status sine ulla adlcctione, quo scii su idem Vlp. in l. I. g. capitis, j ad SC. Teryll. minorem capitis minutionem contingere ait salvo statu. quem statum absolute vocat Vlpianus , Callistratus libertatem vocare videtur
in Lyen. 6 vlt. f. de extraord cognit. Et noc sensu, maximam capitis diminutionem contingere ait, cum libertas adimitur; & Vlpianus, cum status amittitur. Deportatus enim, quamvis retineat libertatem illam, quam naturalem vocamus, quamque
peregrini habent; non est tamen liberum caput, quia civili libertate caret, quam non l olum M. Tuli. ut serviat Volateranorum causae, vocat ex jure a tiritium, insne orat. pro Caecinna, sed etiam Seneca lib. s. natur. quast. Haec res, inquit, essest non ex jure Quiritium libertim, sed ex jure natura. Et Marcianus Iurisconsultus in I. s. 6 vlt.
F. dejLitu hom. Vuaesitum est, inquit, si ancilia praegnans maηum Ut sit, deinde ancilla
postea facta. aui eisitare expulsea pepererit, liberum an servum pariat. Expulsa civitate, est deportata, l. vlt. Τ. de legations. quam parum aut nihil ab ancilla distare Marcianus docet, dum quaerit, an liberum caput, id est civem Rom. parere pollit. Ex his apparet, vel civitate amissa mutari proprid statum,& libertatem quodammodo amitti,& ita contingero maximam capitis minutionem; quia mutatur status, vel libertas civis; status publicus, libertas publica, quae respectu Reipublicae consideratur. At quoties mutatur status hominis dumtaxat, status privatus familiae , quem homo privatim habet in familia: tunc contingit minor capitis minutio , salvo statu publico, salva libet late publica. Et ita duobus tantum modis contingit capitis minutio, ut rectissimε Cujac. in posterioribus notis. Verum enimvero, ut luris divisioncm, quam noliri bimembrem faciunt, non inelegantei Aulonius fecit
trimembrem; ut duplex sit jus Publicum ; aliud sacrum, quod consistit in sacris, S sacerdotibus; aliud quod consistit in Magistratibus: quod & in jure saepe fieri do- cst idem praestantur. vir lib. is obscap. 3M Sic magna capitis minutio 1 cinditur in